Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Tauturu no te Aronga e Mii Ra

Tauturu no te Aronga e Mii Ra

Tauturu no te Aronga e Mii Ra

“Te vaitata nei a Iehova i te aronga ngakau paruparu.”​—Salamo 34:18.

MURI ake i te mate o tetai tei akaperepereia, penei ka aro atu koe i te au manako ngakau pakari, kapiti mai te taitaia, te tu ngenge, te maromaroa, e penei te tu apa me kore riri. Mei tei taikuia i roto i te atikara i mua ake, kare e aiteite te tu mii o te tangata ravarai. No reira, penei kare koe e kite pouroa mai i teia au manako ngakau, e penei kare koe e akaari i toou tu tangi mei ta etai ke e rave ra. Tera ra, me ka inangaro koe i te akaari i toou tu tangi, kare i te mea tarevake noou kia rave i te reira.

“Akatika ia Koe Uaorai Kia Aue!”

Kua tapupu a Heloisa, te taote tei taikuia i mua atu ana i tona manako ngakau i muri ake i te mate o tona mama. “Te akamata anga kua aue au,” i karanga ai aia, “inara kare i roa kua tapu au i toku manako ngakau​—mei taku e rave ana me mate tetai o taku tangata maki. Kua maki tikai au, penei no tei tupu te reira. Taku tuatua ki te aronga tei mate to ratou tangata akaperepere: Akatika ia koe uaorai kia aue! Akapouia taau aue. Ka meitaki mai koe i reira.”

Inara, i te au ra e te au epetoma ka aereia, penei ka manako mai koe mei ia Cecília rai tei mate tana tane i te cancer. “Tetai au taime,” i karanga ai aia, “e riri ana au iaku uaorai no te mea te akaraanga kare au i aite ki te tapapaanga a tetai aronga i te manako e kua meitaki au i teianei.”

Me i manako akapera ana koe, e akamaara e kare e mataara “tika” no te mii. Tetai aronga, mama ua ia ratou te akara atu ki mua. Tetai pae, kare teia e rauka. I roto i teia au tu, kare e rauka kia tavivikiia te akatereanga, no reira eiaa e manako e e “taime akatakaia” tetai ka rauka ia koe te akamanako e kua meitaki koe. *

Inara akapeea me kare e rauka ia koe te akakoromaki i toou tu mii e kua apikepike koe no toou tu taitaia? Penei kua aite toou turanga ki to Iakoba, e tangata tuatua tika i te akakite angaia e kua mate tana tamaiti ko Iosepha, “kare akerai” i rauka te pumaana. (Genese 37:35) Me kua pera koe, eaa te au takainga puapinga te ka rauka ia koe i te rave kia akavi i toou tu tangi?

Akono ia koe uaorai. “Tetai au taime, e apikepike ana au e ka kite mai au e kare takiri oku maroiroi akaou,” i karanga ai a Cecília. Mei tana rai i tuatua, e riro ana te tu mii i te akaroiroi iaku i te pae kopapa e te manako ngakau. No reira, e mea tau kia akono meitaki kia maroiroi toou kopapa. Akangaroi meitaki, e e kai i te kai memeitaki.

Tika rai, penei kare koe e inangaro i te kaikai, pera te okooko e te tunu kai. Tera ra, te kopae anga i te kaikai meitaki ka akariro kia viviki koe i te tuia e te maki e kia maki, e ka akakino atu te reira i toou tu taitaia. Tauta i te kai i tetai manga kai kia meitaki ua toou kopapa. *

Me ka rauka, e rave i tetai angaanga akaketaketa uaua, noatu e e aere aere ua. Ka rauka te angaanga pae kopapa i te maani ia koe kia akaruke i te kainga. Pera katoa, ka rauka i te akaketaketa uaua i te tuku i te kemikara endorphin ki roto i te roro, kia akameitaki mai i toou tu manako.

Ariki i te tauturu a etai ke. Penei e puapinga tikai teia me kua mate te tokorua. Penei e rave ana aia i tetai au angaanga, e i teianei kare taua angaanga ra e rave akaouia ana. Ei akaraanga, me na toou tokorua e akono ana i ta korua moni me kore i te au angaanga i roto i te are, penei i te akamata anga ka kite mai koe uaorai i te tu ngata i te akono i te reira. I roto i taua turanga ra, te au ikuikuanga a te au oa tauturu ka riro ei mea puapinga kia koe.​—Maseli 25:11.

Te akataka maira te Pipiria i te oa mou tei ‘anau maira no te tuatau e tumatetengaʼi ra.’ (Maseli 17:17) No reira eiaa e akatakake ia koe uaorai mei etai ke, te manako anga e e apainga koe na ratou. Ei tuke rai, ka riro te pirianga ki etai ke mei te ana rai te ka tauturu ia koe kia tikoti atu mei te tu mii ki te tu ariki ua. Muri ake i te mate o tona mama, kua kite mai tetai mapu vaine ko Sally te ingoa i te pirianga ki etai ke ei mea akamaroiroi maata tikai. “Kua kapiti atu toku au oa iaku ki roto i ta ratou angaanga tamataora,” i karanga ai aia. “Tauturu tikai te reira iaku i te akakoromaki i toku tu maromaroa. E akameitaki ua ana au me ui mai te tangata i te au uianga mama ua mei teia e, ‘Te peea ra koe i te akakoromaki i te mate o toou mama?’ Kite mai au e kua tauturuia au i te akakoromaki na te tuatua anga no runga i toku mama.”

Akatika ia koe uaorai kia akamaara. Tauta i te akamaara i to korua pirianga mataora ko tei akaperepereia e koe, penei na te akakarakara anga i te au tutu. E tika, penei i te akamaara anga i taua au taime ra e mamae tikai i te akamataanga. I te taime ra ka aereia, penei ka tauturu teia au akamaaraanga ia koe kia akakoromaki, kare e kia akatupu i te mamae.

Penei e tata i tetai tianara. I roto i te reira e tata no runga i te au akamaaraanga mareka e e kapiti mai i te au apinga taau i inangaro i te akakite ki tei akaperepereia e koe iaia e ora ra rai. Me tatau koe i taau i tata, penei ka marama mai koe i toou manako ngakau. Penei na te tataanga e oronga kia koe i tetai tu meitaki noou kia akakite i toou au manako ngakau.

Peea te vaoo anga i tetai au apinga a tei akaperepereia tei mate? Tukeke te manako no runga i teia, e kare i te mea poitirere te reira, no te mea e tukeke te tu e mii ra te tangata tataki tai. Te manako ra tetai pae e ko te vaoo anga i te apinga a tei mate ka riro ei tu ngata no te akatupu i te meitaki. Tetai pae e tauturuia ana e te reira. “Kua vaoo au i te au apinga a toku mama,” i karanga ai a Sally, tei taikuia i mua atu ana. “E ravenga meitaki no te akakoromaki!” *

Irinaki ki runga i “te Atua nona anake te pumaana.” Akakite te Pipiria e: “E tuku koe i taau apainga kia Iehova ra, e nana koe e tauturu mai.” (Salamo 55:22) Kare te pure ki te Atua i tetai mataara ua ei akameitaki mai ia koe. E komunikeiti anga tika tikai e te puapinga ki ‘te Atua nona anake te pumaana; ko tei akapumaana mai ia tatou i to tatou au mate katoa nei.’​—2 Korinetia 1:3, 4.

Ka oronga mai te Tuatua a te Atua, te Pipiria, i te pumaana maata roa atu. Kua akakite te apotetoro Kerititiano ko Paulo e: “Te irinaki nei au ki te Atua . . . e tuakaouanga to tei mate, te aronga tuatua-tika e te aronga tuatua-tika kore.” (Angaanga 24:15) Ka riro te akamanako anga i te manakonakoanga no te tuakaou, akatumuia ki runga i te Pipiria ei akapumaana maata ia koe e mii ra i tei akaperepereia e koe tei mate. * Ko ta Lauren, e vaine tei mate tona tungane mapu i roto i tetai u anga tei reira i kite mai e e tika. “Noatu e eaa te kino i toku manako,” i karanga ai aia, “e rave ana au i te Pipiria e e tatau ana, noatu e e tai ua irava. Ka iki au i te au irava akamaroiroi tikai e e tatau putuputu ana i te reira. Ei akaraanga, pumaana au i te tuatua a Iesu kia Mareta i muri ake i te mate o Lazaro. Karanga aia kiaia e: ‘Ka tu akaou mai to tungane.’”​—Ioane 11:23.

“Eiaa e Akatika i te Reira Kia Akatere ia Koe”

Noatu te akaaoanga, na te akakoromaki e tauturu ia koe kia akara ki mua i toou oraanga. Eiaa e manako akaapa, mei te mea e na te neke anga ki mua te kopae ra koe i tei akaperepereia e koe me kore te akangaropoina ra iaia. Te tika, kare roa e ngaropoina ia koe tei akaperepereia e koe. Tetai au taime ka rauka te au akamaaraanga, inara ka iti marie mai te tu taitaia.

Penei ka maara katoa ia koe te au taime meitaki e te kino ma te mataora. Ei akatauanga, kua karanga a Ashley tei taikuia i roto i te atikara i mua ake e: “Maara iaku te ra i mua ake ka mate ei toku mama. Te akaraanga, meitaki ua aia, kua eke mai no runga i tona roi no te taime mua i te au ra i aereia. I toku tuakana e peru ra i te rauru o Mama, kua akamata matou tokotoru i te kata i tetai apinga, e kua kite atu au i te mata katakata o toku mama, kare au i kite ana no tetai tuatau roa. Merengo tikai aia i te noo ua e tana nga tamaine.”

Ka rauka katoa ia koe i te akamaara i te au apiianga puapinga taau i tamou mai mei tei akaperepereia e koe. Ei akaraanga, karanga a Sally e: “E puapii meitaki tikai a mama. Kua oronga mai aia i te ako puapinga mei te mea rai e kare i te ako, e kua apii mai iaku e akapeea i te rave i te au ikianga meitaki naku rai, kare e nana me kore na toku papa i tuatua mai.”

Te au akamaaraanga o tei akaperepereia e koe, ko taau ia e anoano ra i te tauturu ia koe kia akara ki mua. Ta tetai mapu tane ko Alex te ingoa ia, i kite mai. “Muri ake i te mate o papa,” i karanga ai aia, “kua tauta au kia riro toku oraanga mei tana i apii mai iaku​—eiaa e ngaropoina kia mataora te oraanga. Ki te aronga kua mate tetai o to ratou metua, ka karanga au e: Kare roa e ngaropoina ia koe te mate o toou metua, tera ra eiaa e akariro i te reira ei akatere ia koe. Te mea tau noou, aue e e mii, inara eiaa e ngaropoina e ka inangaroia koe kia puapinga toou oraanga i mua ia koe.”

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 7 No runga i te reira, ka meitaki koe i te kopae i te rave i te au ikianga rapurapu, mei te neke anga ki tetai kainga ke me kore no te akamata i tetai pirianga ou. Ka meitaki taua au tauianga ra kia raveia me kua rava toou taime i te akatikatika kia tau ki toou turanga ou i te oraanga.

^ para. 10 Penei ka tauturu te kava i te akakore i te mamae ngakau, e poto ua ra te meitaki o te reira. I te openga, kare te kava e tauturu ia koe kia akakoromaki i toou tu mii, e ka riro mai ei mea kaki pangia koreia.

^ para. 16 No te mea e tuke te tu mii o te tangata tataki tai, eiaa te au oa e te kopu tangata e maro i to ratou uaorai manako no runga i teia turanga ki runga i te tangata e mii ra.​—Galatia 6:2, 5.

^ para. 18 No tetai akakiteanga no runga i te turanga o tei mate e te taputou a te Atua no te tuakaouanga, akara i te pene 6 e te 7 o te puka Eaa Tikai ta te Pipiria e Apii Maira? neneiia e te Au Kite o Iehova.

[Tataanga i te kapi 8]

“Noatu e eaa te kino i toku manako, e rave ana au i te Pipiria e e tatau ana, noatu e e tai ua irava”​—Lauren

[Pia/​Tutu i te kapi 7]

AKONOANGA I TE AKAAPA

Penei te manako ra koe e na tetai tu manako kore no taau tuanga i tauturu i te matenga o taau i akaperepere ra. I te kiteanga i taua apa ra​—me e tika e me e manako ua—​e tupu anga matauia ia no te mamae ngakau ka riro ei tauturu anga te reira uaorai. I konei katoa rai, auraka e manako e ka tau koe kia tapu i taua au manako ngakau ra kia koe uaorai. Na te tuatuaanga i toou manako apa ka orongaia mai i te tuku ua anga tei anoano maataia.

Inara, kia kite e noatu te maata to tatou akaperepere i tetai atu tangata ke ra, kare e rauka ia tatou i te akatere i tona oraanga, e kare katoa oki e rauka ia tatou i te arai i te “tuatau e te tupu anga kitea koreia ra” kia kore e tupu ki te aronga ta tatou e akaperepere ra. (Koheleta 9:11) Pera katoa oki, kare e ekoko anga e e kino kore ua toou au akakeu anga. Ei akaraanga, i te kore anga e akapapa vave kia akaraia e te taote, i akakoro ainei koe kia makiia e kia mate atu taau i akaperepere ra? Kare rava ia! E no reira e apa tikai ainei toou no te akatupu anga i te matenga nona? Kare.

Kua kite tetai metua vaine e akapeea te akono i te manako akaapa i muri ake i te matenga tana tamaine i tetai tumatetenga i roto i te motoka ra. Kua akataka maira aia: “Kua manako akaapa ua au e i tono au iaia kia aere ki vao. Inara kua kite au i muri maira e e neneva ua te manako akapera. Kare e tarevake no te tono anga iaia kia aere ma tona metua tane kia rave i tetai apinga. E tumatetenga kino ua ia tei tupu ra.”

‘Inara e manganui ua atu te au apinga i manako au e kia tuatua me kare kia rave,’ penei ko taau ia ka tuatua. E tika, inara koai i o tatou nei te ka rauka kia tuatua e e metua tane apa kore ua tatou, me kare e metua vaine, me kare tamaiti apa kore ua? Te akamaaraara maira te Pipiria kia tatou e: “Te apa anake nei tatou i te au mea katoa e manganui. E kia kore tetai tangata e apa i te tuatua ra, e tangata meitaki rava aia.” (Iakobo 3:2; Roma 5:12) E no reira e ariki ra i te tika e kare koe i te apa kore ua. Te manako tamou marie anga ki rungao i te au tu e “naringa oki au i rave i teia me kare i tera” kare te reira e taui ke i tetai ua atu apinga, inara penei ka taroaroa ia i te tupu anga kia meitaki mai koe. *

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 36 Te tataanga i roto i teia pia no roto i te poroutia Me Mate Tetai Taau e Akaperepere Ra, neneiia e te Au Kite o Iehova.

[Tutu i te kapi 6]

Tetai au taime, ka akapumaana te au metua pakarikari e mii ra i tetai tamaiti maata e mii ra

[Tutu i te kapi 9]

Tata i tetai tianara, akarakara i te au tutu, e te ariki anga i te tauturu e au mataara i te akakoromaki i tei ngere no tei mate tei akaperepereia