Pagbantay sa Kalibutan

Sa isa ka tuig kag tunga nga pagtapna sang ilegal nga pagdala sang mga tawo sa iban nga pungsod, “nahilway sang mga Intsik nga pulis ang 10,621 ka babayi kag 5,896 ka kabataan nga ginkidnap.” Mga 15,673 ka suspek ang napriso.—CHINA DAILY, CHINA.

“Sa Kenya, sobra sa 1,000 ka manunudlo ang ginpahalin bangod sa pagmolestiya sa estudyante nga mga babayi sang nagligad nga duha ka tuig. . . . Ginpakita sang kompidensiyal nga dalangpan sa sina nga pungsod . . . nga tama gali kalala ini nga problema.”—DAILY NATION, KENYA.

Suno sa pagtuon, ang mga tawo nga nagapaitom paagi sa isa ka aparato, 75 porsiento ang posibilidad nga magkanseron sa panit sangsa mga wala nagagamit sini. Ang mga nagagamit sini sing sobra sa 50 ka oras, 2.5 asta 3.0 ka pilo ang posibilidad nga magkanseron.—CANCER EPIDEMIOLOGY, BIOMARKERS & PREVENTION, U.S.A.

“8% lamang [sang mga kalaslon nga babayi sa Canada] ang nagapati nga maayo nga indi anay maghulid antes sang kasal,” kag “74% ang naga-live-in na.”—WEDDINGBELLS, CANADA.

Katalagman sang Mahigko nga Tubig

Nagreport ang United Nations nga “mas madamo pa karon ang nagakapatay sa kontaminado kag mahigko nga tubig sangsa tanan nga klase sang bayolente nga mga buhat lakip na ang mga inaway.” Suno sa UN, mga duha ka milyon ka tonelada nga higko halin sa mga uma, pabrika, kag mga balay ang nagakadto sa mga suba kag kadagatan kada adlaw. Bangod sini nagalapnag ang balatian kag nagakaguba ang aton palibot. Isa pa, kada 20 ka segundo, isa ka bata nga wala pa lima ka tuig ang nagakapatay bangod sa masakit halin sa tubig. Nagsiling si Achim Steiner, executive director sang UN Environment Programme: “Para mag-uswag kita, . . . dapat kita magbuligay kag mangin responsable sa pagbuhin kag paghaboy sang aton mga basura.”

Pagkanta—Bulig sa mga Pukol

Ang pila ka pasyente nga nangin pukol bangod sa istrok nabuligan paagi sa pagkanta. Ginapalig-on sang mga neurologist ang mga pasyente nga kantahon ang ila inughambal. Nangin maayo gid ang resulta sini nga pamaagi sa pagbulong. Pagligad sang 15 ka semana, “amat-amat na nila nga nahambal ang ila ginkanta,” paathag sang The Wall Street Journal.

“Nagadamo ang Nagapangopya”

Sang ginsurbe ang 20,000 ka first-year nga estudyante sa unibersidad sa Canada, 73 porsiento ang “nag-aku nga nakahimo sila sing isa ukon sobra pa nga pagpangopya sang hayskul sila,” siling sang Canadian Council on Learning (CCL). Nagreport ang isa ka unibersidad nga nagdamo sing 81 porsiento ang mga nagapangodigo kag nagapangopya sang 2003 asta 2006. “Sang nagligad nga dekada,” siling ni Dr. Paul Cappon, presidente sang CCL, “ang internet kag moderno nga gadyet amo ang rason sang pagdamo sang nagapangopya sa klase.”