Skip to content

Skip to table of contents

Me‘a ‘Oku Lea‘aki ‘e he Mātu‘á

Me‘a ‘Oku Lea‘aki ‘e he Mātu‘á

Me‘a ‘Oku Lea‘aki ‘e he Mātu‘á

Kapau ko e mātu‘a koe ‘o ha ki‘i tama te‘eki ta‘u ako, ‘oku ngalingali te ke fehangahangai mo e ngaahi pole. Ko e fakatātaá, ‘oku totonu ke fēfē ho‘o feangainga mo e tōlilí? ‘E lava fēfē ke ke ako‘i ki ho‘o ki‘i tamá ‘a e tonú mei he halá pea fai ha fakatonutonu mafamafatatau? Fakatokanga‘i ‘a e anga ‘o e feangainga ‘a e ngaahi mātu‘a ‘e ni‘ihi mo e ngaahi me‘a ko ení.

TŌLILI

“Lolotonga ‘a e ‘fakamanavahē ‘o e ta‘u uá,’ ‘oku ‘amanekina ‘e ha ki‘i tama ke ma‘u e me‘a ‘okú ne loto ki aí. Na‘e ma‘u homa fohá ‘a e palopalema ko ení. Kapau na‘e ‘ikai ma‘u e ngaahi me‘a na‘á ne fiema‘ú, na‘e pau ke ne tolo ha ngaahi me‘a. Ko homa ‘uluaki fohá eni, ko ia na‘e ‘ikai ha‘ama hokosia ki mu‘a mo e tōlilí. Na‘e ‘ikai tokoni ia he taimi na‘e tala mai ai ‘e he ni‘ihi kehé ko e fa‘ahinga tō‘onga ko ení ‘oku totonu ke hoko.”—Susan, Keniā.

“‘I hono ta‘u uá, na‘e tokoto homa ‘ofefiné ‘i he falikí, ‘o kaikaila, tangi, mo ‘akafute . . . Na‘e fakahela ‘aupito! Ko e feinga ke talanoa ki ai ‘i he taimi ko iá na‘e ‘ikai hano ‘aonga. Ko ia ko hoku husepānití mo au na‘á ma ‘ave ia ki hono lokí ‘o tala ange fakalelei ki ai ‘i he taimi te ne ongo‘i sai ange aí, ‘e lava ke ne ha‘u pea te ma talanoa mo ia ki he me‘á. ‘I he‘ene fiemālié pē, ko e taha ‘ia kimaua ‘e ‘alu ki hono lokí ‘o tokoni‘i ia ke ne mahino‘i e ‘uhinga na‘e ‘ikai sai ai ‘ene tō‘onga. Na‘e lavame‘a ‘a e founga ko ení. ‘I he taimi ‘e taha na‘á ma fanongo atu ki he‘ene lotu ki he ‘Otuá, ‘o kole ‘ene fakamolemolé. Hili atu ha taimi, na‘e si‘i ange ‘ene tōlilí pea hoko ai pē ‘o ‘osi.” —Yolanda, Sipeini.

“‘Oku ‘ahi‘ahi‘i ‘e he kau leká ke sio pe ko e ha hono lahi ‘o e kātaki ‘enau ongo mātu‘á. Ko hono faka‘atā ha ki‘i tama ke ne fai e me‘a kuó ke tapui mahinó ‘oku ‘oatu ai ha pōpoaki fakapuputu‘u. Na‘á ma ‘ilo ko e taimi na‘á ma tu‘uma‘u ai mo hu‘ufatahá, na‘e ako māmālie ‘e he‘ema fānaú ko e kaikailá ‘oku ‘ikai ko e founga ia ke ma‘u ai e me‘a ‘oku nau fiema‘ú.”—Neil, Pilitānia.

AKONEKINA

“‘I he te‘eki ke a‘u ‘o ta‘u nima ha ki‘i tama, ‘oku faingata‘a ke ‘ilo‘i pe ‘okú ne fanongo lelei. Ko e kií ko e toe lea‘aki. Kuo pau ke ke toutou mo toutou lea‘aki, ‘o hangē ‘oku tu‘o laui afe, fakataha mo e ngaahi faka‘ilonga atu pea mo ha le‘o papau.”—Serge, Falanisē.

“Neongo na‘e ‘ohake kinautolu ‘i he ‘ātakai tatau, na‘e makehe ‘ema fānau ‘e toko faá taki taha. Na‘e tangi e toko taha he‘ene ‘ilo‘i pē na‘á ne fakalotomamahi‘i kimauá; na‘e feinga ‘a e taha ke sio pe ko e ha hono lahi ‘e lava ke ne ‘ahi‘ahi ai ‘ema kātakí. ‘I he tu‘unga ‘e ni‘ihi ko ha sio fakamama‘u pe tafulu ‘e fe‘unga ia, lolotonga ia he ngaahi taimi kehe na‘e fiema‘u ke ma ‘oange ‘a e nunu‘a.” —Nathan, Kānata.

“‘Oku mahu‘inga ke ‘oua ‘e fakangaloku. Ka ‘i he taimi tatau, ko ha mātu‘a ‘oku ‘ikai totonu ke ne hoko ‘o tu‘ukāivi pe anga-fefeka. ‘I he taimi ‘e ni‘ihi, ‘i he kole fakamolemole loto-mo‘oni ‘a e ki‘i tamá, ‘okú ma ongo‘i ko e lelei tahá ke faka‘atu‘i pea fakasi‘isi‘i e tauteá.”—Matthieu, Falanisē.

“‘Oku ou feinga ke ‘oua ‘e fokotu‘u ha ngaahi tu‘utu‘uni lahi, ka ko e ngaahi tu‘utu‘uni ‘oku ‘i aí ‘oku ‘ikai lava ke liliu. ‘Oku ‘ilo‘i ‘e hoku foha ta‘u tolú ‘a e ngaahi nunu‘a ‘o e talangata‘á, pea ‘oku tokoni ia kiate ia ke mapule‘i ‘ene tō‘ongá. Ko e mo‘oni, ‘i he taimi ‘oku ou hela‘ia aí ‘oku faingofua ange kiate au ke tukunoa‘i ‘ene ngaahi fehālaakí. Ka koe‘uhi ke hu‘ufatahá, ‘oku ou fakamālohi‘i au ke fai ha me‘a. ‘Oku mātu‘aki mahu‘inga ‘a e hu‘ufatahá!”—Natalie, Kānata.

HU‘UFATAHA

“‘Oku hangē ha komipiutá ‘a e ‘atamai ‘o e fānau īkí ‘a ia ‘oku nau manatu‘i ha fa‘ahinga ta‘ehu‘ufataha ‘a ha mātu‘a.”—Milton, Polivia.

“‘I he taimi ‘e ni‘ihi ‘oku ‘eke ‘e hoku fohá fekau‘aki mo ha me‘a tatau ‘i he ngaahi founga kehekehe ‘i ha feinga ke sio pe ‘okú ma ‘oange ‘a e tali tataú. Pe kapau ‘oku ou lea‘aki ha me‘a ‘e taha ka ko ‘ene fa‘eé ‘okú ne lea‘aki ha me‘a kehe, ‘e lava ke ne ngāue‘aki ia ko ha kalofanga pea feinga ke ngāuelelei‘aki ia.”—Ángel, Sipeini.

“‘I he taimi ‘e ni‘ihi na‘á ku tukunoa‘i ‘a e tō‘onga kovi hoku fohá ‘i he taimi na‘á ku fiefia aí kae tautea‘i fefeka ia he taimi na‘á ku ‘ite‘ita aí. Na‘á ku ‘ilo‘i ‘e ‘ai ke kovi ange pē ai ‘a e tō‘onga koví.”—Gyeong-ok, Kōlea.

“‘Oku mahu‘inga ki he fānau īkí ke nau mahino‘i kapau ‘oku hala ha fa‘ahinga tō‘onga pau he ‘ahó ni, ‘e kei hala ma‘u pē ia.”—Antonio, Pelēsila.

“Kapau ‘oku ‘ikai ke hu‘ufataha ‘a e ngaahi mātu‘á, ‘e fakakaukau ‘a e ki‘i tamá ko e tangata‘eikí mo e fine‘eikí ‘oku ‘ikai ke na alafalala‘anga, ko ‘ena ngaahi filí ‘oku makatu‘unga ‘i he‘ena ongo‘í. Ka ‘o kapau ‘oku pikima‘u e ngaahi mātu‘á ki he‘enau ngaahi tefito‘i mo‘oní, ‘e ‘ilo‘i ‘e he fānaú ko e me‘a ‘oku halá ‘oku hala ma‘u pē ia. Ko e founga eni ‘e taha ‘oku ‘oatu ai ‘e he ngaahi mātu‘á e malu‘anga mo e ‘ofa.”—Gilmar, Pelēsila.

“‘E lava ke ngāuelelei‘aki ‘e he fānaú ‘a e ngaahi tu‘ungá he taimi ‘oku hā ngali ‘oku ‘ikai ai ke toe ‘i ai ha fili ‘a ha mātu‘a ka ko e ‘ulutukua ki ha kole—hangē ko e taimi ‘oku ‘i ai ai e kakai kehé. Kapau ko ‘eku talí ko e ‘ikai, ‘oku ou lea‘aki ia mei he kamata‘angá, pea ‘oku ou ‘ai ke mā‘ala‘ala ia ki hoku fohá he‘ikai te u fanongo ki ha vili ta‘e‘unua.”—Chang-seok, Kōlea.

“‘Oku fiema‘u ki he ongo mātu‘á fakatou‘osi ke na fakahaa‘i e loto-tatau. Kapau ko au mo hoku uaifí ‘oku ‘ikai ke ma loto-tatau ‘i ha me‘a, ‘okú ma talanoa fakaekimaua pē ‘o ‘ikai fanongo mai ha taha. ‘E lava ke ‘ilo‘i ‘e he fānaú ‘a e taimi ‘oku ‘ikai ke loto-tatau ai ‘enau ongo mātu‘á fekau‘aki mo ha me‘a, pea te nau feinga ke ngāuelelei‘aki ‘a e tu‘ungá.”—Jesús, Sipeini.

“‘I he taimi ‘oku ‘ilo‘i ai ‘e ha ki‘i tama ‘oku loto-tatau ‘ene ongo mātu‘á pea ‘oku ‘ikai lava ke ne pule‘i kinauá, ‘okú ne malu. ‘Okú ne ‘ilo ‘a e me‘a ke ‘amanekiná, pe ‘okú ne talangofua pe talangata‘a.”—Damaris, Siamane.

“Kiate au mo hoku uaifí, ‘oku toe kau ki he hu‘ufatahá ‘a e fai ki he‘ema leá ‘i he taimi ‘okú ma palōmesi ai ki homa ‘ofefine ha me‘a lelei. ‘I he founga ko eni ‘okú ne ako ai ‘e lava ke ne falala ki he‘ema ngaahi palōmesí.”—Hendrick, Siamane.

“Kapau ‘oku liliu ma‘u pē ‘e hoku pule ngāue ‘a e me‘a ‘okú ne fiema‘u meiate au ‘i he ngāué, te u ‘ita. ‘Oku ‘ikai toe kehe ‘a e fānaú. ‘Oku nau ma‘u e malu‘anga ‘i hono ‘ilo‘i ‘a e ngaahi tu‘utu‘uní pea ‘ilo‘i he‘ikai liliu ‘a e ngaahi tu‘utu‘uni ko iá. ‘Oku fiema‘u foki ke nau ‘ilo‘i e ngaahi nunu‘a ‘o e talangata‘á pea ko e ngaahi nunu‘a ko ení he‘ikai ke liliu mo ia.”—Glenn, Kānata.

[Fakamatala ‘i he peesi 8]

“‘Ai ho‘omou ‘Ió ke ‘uhingá ko e ‘Io, pea mo ho‘omou ‘Ikaí, ko e ‘Ikai.”—Sēmisi 5:12.

[Puha/Fakatātā ‘i he peesi 9]

PUIPUITU‘A FAKAFĀMILÍ

Feitama Ta‘epalani​—Founga ‘Ema Fenga‘unu‘akí

Fakamatala fai ‘e Tom mo Yoonhee Han

Tom: Kuó ma toki mali pē ‘i he māhina ‘e ono ‘i he taimi na‘e ‘ilo‘i ai ‘e hoku uaifí, ‘a Yoonhee, na‘á ne feitama. ‘I he hā ki tu‘á, na‘á ku fiemālie pē, koe‘uhi na‘á ku loto ke fakapapau‘i kia Yoonhee ‘e lava ke ne falala kiate au ki ha fakafiemālie mo e mālohi. Ka ‘i lotó na‘á ku hoha‘a!

Yoonhee: Na‘á ku ongo‘i lōmekina—mo ilifia! Na‘á ku tangi lahi ‘aupito; na‘á ku ongo‘i ‘oku te‘eki ai ke u mateuteu pe malava ke hoko ko ha fa‘ē.

Tom: Pea na‘e ‘ikai te u ongo‘i ‘oku ou mateuteu ke hoko ko ha tamai! Kae hili e talanoa mo e ngaahi mātu‘a kehé, na‘á ma ‘ilo‘i ko e feitama ta‘epalaní ‘oku lahi ange ia he me‘a na‘á ma fakakaukau ki aí. Na‘e toe tokoni foki kia kimaua ‘a e fanongo ki he me‘a na‘e lea‘aki ‘e he ngaahi mātu‘a kehé fekau‘aki mo e fiefia ‘i he hoko ko ha tamai pe ko ha fa‘ē. Faai atu pē, na‘e fetongi ‘eku ongo‘i ilifia mo e ongo‘i ta‘epaú ‘e he fakatu‘amelie.

Yoonhee: Hili hono fā‘ele‘i ‘o Amanda, na‘e malanga hake ha ngaahi pole fo‘ou. Na‘á ne tangi ta‘etuku, pea na‘e ‘ikai lava ke u mohe ‘i ha ngaahi uike. Na‘e mole ‘eku fiekaiá, peá u fu‘u hela‘ia. ‘I he kamatá, na‘e ‘ikai te u loto ke feohi mo e kakaí. Ka na‘á ku ‘ilo‘i ko e nofo tokotaha pē ‘i ‘apí he‘ikai tokoni. Ko ia na‘á ku feohi mo e ngaahi fa‘ē fo‘ou kehé. Na‘e faka‘atā ai au ke u fetalanoa‘aki ki he tu‘ungá mo e ni‘ihi kehe na‘a nau hokosia ‘a e me‘a tatau, pea na‘e tokoni‘i ai au ke u ‘ilo‘i na‘e ‘ikai ko au pē tokotaha na‘á ku hokosia ‘a e ngaahi palopalemá.

Tom: Na‘á ku feinga ke tauhi ma‘u ‘a e founga-tu‘uma‘u homa fāmilí. Ko e fakatātaá, ‘i he tu‘unga ko e ongo Fakamo‘oni ‘a Sihová, ko Yoonhee mo aú na‘á ma fakapapau‘i ke ma kau ma‘u pē ‘i he ngāue fakafaifekaú mo e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané. Ko hono ma‘u ha ki‘i tamá ‘oku toe hoko ai ha fakamole, ko e ni‘ihi ai ‘oku ta‘e‘amanekina. Na‘á ma fakapapau‘i ke mo‘ui pē ‘o fakatatau ki he me‘a ‘okú ma ma‘ú koe‘uhí ke ‘oua ‘e ‘i ai hama mo‘ua, ‘a ia ‘e iku pē ki ha loto-mafasia lahi ange.

Yoonhee: ‘I he kamatá na‘á ku fakakaukau ko e kau ‘i he ngāue fakafaifekaú ‘e ‘ikai fakapotopoto nai, koe‘uhi ‘e lava ‘o fakahoha‘a ‘a e pēpeé. Ka ko hono mo‘oní, ‘oku sai‘ia ‘a e kakaí ‘i he fanga ki‘i pēpeé. ‘I hono ‘ilo‘i iá na‘e tokoni‘i ai au ke u longomo‘ui ma‘u pē pea ma‘u ha fakakaukau lelei ange fekau‘aki mo ‘eku ki‘i tamá.

Tom: ‘Oku pehē ‘e he Tohi Tapú ko e fānaú ko ha “tofia mei a Jihova” mo ha “totogi.” (Saame 127:3PM) Kiate au, ‘oku fakahaa‘i ‘i he ngaahi lea ko iá ko ha ki‘i tama ko ha me‘a‘ofa ma‘ongo‘onga. Hangē pē ko ha tofi‘á, ‘oku ‘i ai ho‘o fili: ‘E lava ke ke ngāue‘aki fakapotopoto ia, pe ‘e lava ke ke toloveka‘aki ia. ‘Oku ou ‘ilo‘i ko e tu‘unga taki taha ‘o e tupu hake ha ki‘i tamá ‘oku makehe, pea ‘oku ou fiema‘u ke hoko ko ha konga ‘o e mo‘ui ‘eku ta‘ahiné ‘i he tu‘unga taki taha koe‘uhí ko ‘ene mavahe atu pē ‘a e faingamālie ko iá, he‘ikai lava ke toe ma‘u.

Yoonhee: ‘I he taimi ‘e ni‘ihi, ‘oku faka‘ohovale ‘a e mo‘uí kia kimaua, pea ko hono ma‘u ha ki‘i tama ta‘epalaní ‘oku ‘ikai ko ha faka‘ohovale kovi. ‘Oku ta‘u ono he taimí ni ‘a Amanda, pea ‘oku ‘ikai lava ke u fakakaukau atu kiate au ta‘ekau ai ia.

[Fakatātā]

Ko Tom mo Yoonhee mo hona ‘ofefiné, ‘a Amanda