Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Wok Blong Papa Mama Taem Pikinini i Bebi Go Kasem We Hem i Yangfala

Wok Blong Papa Mama Taem Pikinini i Bebi Go Kasem We Hem i Yangfala

Wok Blong Papa Mama Taem Pikinini i Bebi Go Kasem We Hem i Yangfala

“Go kasem we pikinini blong yu i gat faef yia, hem i stap long wan famle we i lavem hem, mo i isi blong tijim hem long ol gudfala fasin. Be taem hem i stat blong go long skul, hem i joen wetem ol narafala we fasin mo toktok blong olgeta i defren.”—Valter, Itali.

TAEM pikinini i stap kam bigwan moa, hem i laekem blong lukluk ol samting raonabaot long hem. Hem i joen wetem plante narafala man, olsem ol fren we hem i pleplei wetem olgeta, ol fren blong hem long skul, mo ol narafala famle. Ol tok we Valter i talem long stat blong haf ya, oli soemaot se naoia, i no yutufala, papa mama nomo, we yutufala i gat paoa long laef blong pikinini. Ol narafala man tu oli gat paoa long hem. From samting ya, i impoten tumas we yutufala i tijim pikinini blong yutufala taem i bebi yet, blong hem i obei mo i gat respek. Mo tu, i impoten blong yutufala i tijim hem long ol fasin we i stret mo ol fasin we i rong.

Pikinini bambae i no kasem save hem wan se hem i mas wokem ol gudfala fasin ya. Mo hem i no save wokem ol fasin ya kwiktaem tu. I klia se yutufala i mas strong blong tijim hem, ‘pulum hem blong i bilif, tok strong long hem taem hem i rong, mo mekem tingting blong yutufala i longfala blong tijimgud hem.’ (2 Timoti 4:2) Long Isrel bifo, God i tokbaot loa blong hem long ol papa mama, se: “Oltaem, yufala i mas tijim ol pikinini blong yufala long hem. Sipos yufala i stap long haos, no yufala i stap wokbaot, no yufala i go blong slip, no yufala i girap bakegen, be yufala i mas tokbaot ol samting ya.” (Dutronome 6:6, 7) Vas ya i soemaot se i impoten tumas we yutufala i gohed oltaem blong tijim hem.

I gat plante samting we oli mekem se i had blong ol papa mama oli tijim gud pikinini blong olgeta. Bambae yumi tokbaot sam long ol samting ya.

I Gat Taem Blong Hem i Lesin

Baebol i talem se i gat “taem blong man i tok,” mo i gat taem blong man i lesin. (Prija 3:7) Taem yutufala i toktok, no ol narafala oli toktok, ?yutufala save mekem wanem blong tijim pikinini blong lesin? Wan rod, hemia blong soemaot eksampol long hem. ?Olsem wanem? ?Yutufala i lesin gud taem ol narafala, mo pikinini blong yutufala tu, oli toktok?

Tingting blong pikinini i stap flae olbaot. Samting ya bambae i traem longfala tingting blong yutufala taem yutufala i stap toktok long hem. Olgeta pikinini oli no sem mak, taswe i gud yutufala i wajem gud pikinini blong yutufala, mo yutufala i traem faenemaot wanem rod we i beswan blong toktok long hem. Wan papa long Briten, we nem blong hem David, i talem se: “Taem mi talem wan samting long gel blong mitufala, mi askem long hem blong i talem sem samting long prapa tok blong hem. Hemia i mekem se taem hem i stap kam bigwan, hem i lesin moa.”

Taem Jisas i tijim ol disaepol blong hem, hem i talem long olgeta se: ‘Yu mas lesin gud long ol tok we yu harem.’ (Luk 8:18, NW) !Sipos ol bigman oli mas lesin gud, be ol pikinini oli mas strong moa blong lesin gud!

‘Yufala i Mas Fofogivim Yufala’

Baebol i talem se: “Yufala i mas givgivhan long yufala, mo taem wan long yufala i gat sam poen agens long narawan, tufala ya i mas fofogivim tufala.” (Kolosi 3:13) Pikinini i save lanem fasin ya blong fogivim narafala. ?Hem i lanem olsem wanem?

Olsem yumi tokbaot finis, yutufala i mas soemaot eksampol blong lesin gud. Sem mak long fasin blong fogivim narafala. Pikinini blong yutufala i mas luk se oltaem yutufala i rere blong fogivim ol narafala. Wan mama long Rasia we nem blong hem Marina, i traehad blong mekem olsem. Hem i talem se: “Mitufala i traem blong soemaot gudfala eksampol long tufala pikinini blong mitufala. Mitufala i fogivim ol narafala, mitufala i no makem evri rong we narafala i mekem long mitufala, mo mitufala i no kam kros from.” Marina i gohed se: “Taem mi mi rong, mi talem sore long tufala. Mi wantem se tufala i lanem blong mekem sem fasin long ol narafala.”

Taem bambae pikinini i kam bigman, hem i mas naf blong stretem problem blong hem wetem ol narafala, mo blong fogivim olgeta. Taswe, i gud yutufala i tijim hem naoia blong hem i tingbaot ol narafala, mo blong hem nomo i luksave rong blong hem mo i stretem. Sipos yutufala i mekem olsem, i olsem we yutufala i givim wan gudfala presen long hem we bambae i givhan gud long hem long fiuja.

“Oltaem Yufala i Mas Talem Tangkiu”

‘Laef long wol ya i stap kam strong tumas,’ mekem se plante man oli “tingbaot olgeta nomo.” (2 Timoti 3:1, 2) Naoia we pikinini blong yutufala i smol yet, hem i stret taem blong yutufala i tijim hem blong i talem tangkiu. Aposol Pol i raetem se: “Oltaem yufala i mas talem tangkiu.”—Kolosi 3:15.

Nating se pikinini i smol yet, be hem i save lanem blong soemaot respek, mo blong tingbaot ol narafala. ?Hem i save lanem olsem wanem? Wan dokta we nem blong hem Kyle Pruett, i talem long buk blong hem (Parents), se: “Nambawan rod blong pulum pikinini blong talem tangkiu, hemia se yu mas mekem fasin ya oltaem long haos. Yu mas talem tangkiu oltaem long hemia we i halpem yu, no i mekem wan gudfala samting long yu . . . Yu mas mekem samting ya bakegen mo bakegen.”

Wan papa long Briten we nem blong hem Richard, i traehad blong mekem olsem. Hem i talem se: “Mi mo woman blong mi, mitufala i soemaot long ol pikinini, ol rod blong talem tangkiu long olgeta we oli kaen long olgeta, olsem ol tija long skul mo ol bubu blong olgeta. Sipos mifala i go kakae long haos blong wan famle, biaen mifala i raetem wan kad blong talem tangkiu long olgeta, mo evri pikinini oli saenem nem blong olgeta, sipos no oli droem wan pija long hem.” Sipos yutufala i gat gudfala fasin mo yutufala i talem tangkiu oltaem, hemia bambae i givhan long pikinini blong yutufala taem hem i kam bigman. Sloslo bambae hem i fren gud wetem ol narafala, mo fasin fren ya bambae i stap longtaem.

‘Yutufala i No Fraet Blong Stretem Pikinini’

Taem pikinini blong yutufala i stap kam bigwan, i impoten tumas we hem i lanem se evri samting we hem i mekem i gat frut blong hem. Nating sipos hem i smol yet, be hem i mas obei long hemia we i hae moa long hem, i no long haos nomo, be long skul, long taon, mo long vilej tu. Yutufala i save givhan long pikinini, blong hem i save se rul ya i stret oltaem: Wanem sid we man i planem, bambae hem i mas kakae frut blong hem. (Galesia 6:7) ?Yutufala i save mekem wanem blong tijim hem long rul ya?

Baebol i talem se: “Yu no fraet blong mekem samting long pikinini blong yu blong stretem hem.” (Ol Proveb 23:13) Taem yutufala i talem se bambae yutufala i panisim pikinini sipos hem i mekem i rong, yutufala i no mas fraet blong mekem samting we yutufala i talem. Wan mama long Ajentina we nem blong hem Norma, i talem se: “I impoten tumas we yu folem tok we yu talem finis. Sipos yu no mekem olsem, bambae pikinini i tantanem yu gogo hem i kasem samting we hem i wantem.”

Papa mama i mas meksua fastaem se pikinini i kasem save long panis we bambae hem i kasem sipos hem i no obei. Long rod ya, hem i no save komplen biaen. Pikinini i no save agensem papa mama sipos hem i save fastaem ol rul mo panis we bambae hem i kasem taem hem i brekem ol rul ya. Mo hem i mas save tu se panis ya bambae i no jenis.

Sipos papa mama i wantem se gudfala frut i kamaot taem tufala i stretem pikinini, tufala i no mas stretem hem taem tufala i kros. Baebol i talem se: “Yufala i mas lego olgeta fasin blong kros, yufala i no mas holem kros, mo yufala i no mas kros kwik. Mo taem yufala i kros, yufala i no mas sakem tok blong yufala i go antap, mo yufala i no mas tok nogud long yufala.” (Efesas 4:31) Taem papa mama i stretem pikinini, tufala i neva mas kilim hem nogud, mo tufala i no mas mekem hem i harem nogud tumas long bodi no long tingting blong hem.

Be maet pikinini i tantanem yutufala gogo yutufala i harem se yutufala i no moa gat longfala tingting. Long taem olsem, ?bambae yutufala i blokem kros blong yutufala olsem wanem? Wan papa long Niusilan we nem blong hem Pita, i talem se: “Hemia i no isi. Be ol pikinini oli mas save se yu stretem olgeta from we oli no obei, be i no from we yu yu kros.”

Pita mo woman blong hem, tufala i traem blong givhan long ol pikinini blong tufala, blong oli kasem save se taem tufala i stretem olgeta, bambae i gat gudfala frut i kamaot. Pita i talem se: “Nating sipos oli jes mekem wan samting we i nogud tumas, mitufala i no tokbaot nogud samting ya, be mitufala i tokbaot ol gudfala fasin we oli mas gat.”

“Yufala i Mas Soemaot Se Yufala i No Stap Mekem i Strong Tumas”

God i stap stretem ol man blong hem. Hem i talem se: “Bambae mi mas panisim yufala blong stretem yufala, be bambae mi no save mekem i strong tumas long yufala.” (Jeremaea 46:28) Bambae i gat frut we i moa gud sipos yutufala i stretem pikinini long fasin we i no strong tumas, mo sipos yutufala i givim panis we i stret long rong we hem i mekem. Pol i raet long ol Kristin, i se: “Yufala i mas soemaot long olgeta man se yufala i no stap mekem i strong tumas long narafala.”—Filipae 4:5, NW.

Sipos yutufala i gat fasin we i no strong tumas, yutufala i no save mekem pikinini i sem taem yutufala i stretem hem. Wan papa long Itali we nem blong hem Santi, i talem se: “Taem mi stretem boe mo gel blong mi, mi neva daonem tufala. Be mi traem blong faenemaot from wanem tufala i mekem i no stret mo mi givhan long tufala blong oli stretem problem ya. Mi no stretem tufala long fored blong ol narafala. Mo tu, mi traem blong no stretem wan long fored blong narawan. Mi no jikim tufala from ol rong blong tufala, nating se long fored blong ol narafala, no taem mi stap toktok long tufala wanwan.”

Man ya Richard, we yumi tokbaot hem finis, i luk se i waes sipos papa mama i no gat fasin we i strong tumas. Hem i talem se: “I no stret we papa mama i kaontem evri rong blong pikinini, nao tufala i givim panis blong evriwan wantaem. Taem tufala i stretem pikinini, tufala i no mas tokbaot bakegen mo bakegen rong blong pikinini, blong mekem se hem i tingbaot rong ya oltaem.”

Papa mama i wok had blong tijim gud pikinini blong tufala, mo tufala i mas lego plante samting we tufala nomo i wantem. Be tufala i save kasem plante blesing. Hemia nao wanem we wan mama long Rasia, we nem blong hem Yelena, i faenemaot. Hem i talem se: “Mi mi wok sam aoa nomo long wan wik blong kasem mane, olsemia mi save spenem plante taem wetem boe blong mi. I no isi, mo mi no winim bigfala mane. Be taem mi luk se boe blong mi i glad from we mi spenem taem wetem hem, mi harem gud, mo samting ya i mekem se mitufala i fren gud.”

[Tok blong pija long pej 11]

Pikinini i save lanem blong tingbaot ol narafala

[Tok blong pija long pej 12]

Papa mama, taem yutufala i stretem pikinini, yutufala i no mas mekem hem i sem