Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akono Anga i te Tamariki Mei te Varevareanga ki te Mapuanga

Akono Anga i te Tamariki Mei te Varevareanga ki te Mapuanga

Akono Anga i te Tamariki Mei te Varevareanga ki te Mapuanga

“Mei te varevareanga e tae ua atu taau tamariki ki te rima mataiti, e oraanga ponuiaau ua to ratou e te ngoie i te apii i te au tu meitaki kia ratou. Inara, me akamata ana ratou i te aere ki te apii, ka kite ratou i te au tu peu, pera katoa te au aerenga tuatua tuke ake rai mei ta ratou i matau.”​—Valter, Itaria.

I TE tamariki e maata maira, ka akarakara matatio ratou i te au mea ravarai i roto i te ao ta ratou e kite ra. Maata atu te tangata ka piri atu ratou—te au oa kangakanga, au oa apii, e te au mema pamiri ke mai. Mei ta Valter i runga akenei i akakite, kare ko koe anake ua te akakeuanga i roto i te oraanga o taau tamaiti, mei te taime rai e varevare ra aia. No reira i puapinga maata ai kia akapou koe i teia au mataiti i te apii i taau tamaiti i te puapinga o te akarongo e te tu akangateitei. Mea puapinga katoa kia oronga i tetai aratakianga no runga i te mea tika e te mea tarevake.

Kare te au tu kite tei akatakaia akenei e tupu viviki mai, e e marama vaveia. Kare e kore ka inangaroia koe kia ‘akakite i te apa, kia ako, kia akamaroiroi, ma te akakoromaki maata i te apii marie anga.’ (2 Timoteo 4:2) No runga i te ture, kua akaueia te au metua ngati Iseraela: “E ka apii tamou tikai koe i te reira ki taau au tamariki, ko taau ïa e tuatua kia noo ua koe i roto i to are, e kia aere ua koe na te arataa ra, e kia akāvai koe ra, e kia tu koe ki runga ra.” (Deuteronomi 6:6, 7) Mei ta tera irava e akaari maira, e mea puapinga tikai kia oronga ua rai koe i te apiianga.

Te apainga o te utuutuanga i te tamariki, e maata te au akaaoanga e o maira. Ka akamanako ana tatou i etai ua.

Tuatau to te Akarongo

Te karanga ra te Pipiria e, no te mea “e tuatau to te tuatua,” e tuatau katoa rai to te akarongo. (Koheleta 3:7) Akapeea koe i te apii anga i taau tamaiti kia akarongo mai mei te mea e te tuatua ra etai ke​—e koe katoa? Tetai mataara koia oki kia riro ei akaraanga. E akarongo meitaki ana rai koe ki etai ke e ki taau tamariki?

Ka viviki ua te tamariki i te tarurikeia, e kare e ekoko ka ngata i te akakoromaki, ia koe e timata ra i te komunikeiti kia ratou. Tuke rai te tamaiti tataki tai, no reira akamanako marie, e te akapapu e eaa te mataara meitaki i te komunikeiti ki taau tamaiti. Ei akaraanga, karanga a Davida, e metua tane i Peritane e: “E maani ana au i ta maua tamaine kia akakite mai i tana uaorai i marama no runga i taku i tuatua atu kiaia. Tei tupu, maata roa atu tana akarongo mai, iaia e maata maira.”

I te ikuiku anga a Iesu i tana au pipi, akakite aia kia ratou e: “E matakite i to kotou akarongo anga.” (Luka 8:18) Me te anoanoia ra te aronga mamaata kia rave i te reira, ka anoano maataia rai kia akapera te tamariki!

“Akakore Tetai i ta Tetai Ara”

Te akakite ra te Pipiria e: “E tauturu atu tetai ki tetai, e akakore tetai i ta tetai ara, e tapepeanga ta tetai ki tetai ra.” (Kolosa 3:13) Ka rauka kia tereni i te tamariki kia kite i te akakore i te apa a etai ke. Akapeea ra?

Mei tei uriuriia i runga akenei no runga i te tareni no te akarongo, ka anoanoia koe kia akanoo i te akaraanga. Akaari ki taau tamariki e e papa ua ana koe i te akakore atu i te apa a etai ke. E tauta ana a Marina, e metua vaine i Rutia i te akapera. “E tauta ana maua i te akanoo i tetai akaraanga meitaki no ta maua tamariki, i te akakore atu i te apa a etai ke, na te akakoromakianga, e eiaa e riri,” i karanga ai aia ma te kapiti mai rai e: “Me tarevake au, e tataraara ana au ki taku tamariki. Inangaro au kia kite ratou i te akapera atu ki tetai ke.”

Ka anoanoia kia rauka te tu kite i te akaau manamanata e te akakoreanga apa me maata mai. Tereni i taau tamariki i teianei, kia manako atu i etai ke e kia akono i ta ratou uaorai apainga me tarevake ratou. Me akapera koe, te oronga ra koe i tetai apinga akaperepere maata te ka puapingaia ratou i te tuatau e maata maira.

“Kia Akameitaki Oki Kotou”

I roto i teia tuatau “kino maata” e manganui te tangata tei “akaperepere ia ratou uaorai.” (2 Timoteo 3:1, 2) Te taime rai teia, koi rikiriki ei taau tamariki, i te apii ia ratou i te tu akameitaki. “Kia mareka oki kotou,” i tata ai te apotetoro ko Paulo.​—Kolosa 3:15.

Noatu te rikiriki nei rai, ka rauka kia apii i te tamariki kia akaari i te tu akangateitei, e te manako atu i etai ke. Akapeea ra? “Te mea meitaki rava atu noou kia rave i te akamaroiroi i te tu akameitaki koia oki, kia akaari ua rai i te reira i te kainga,” i akakite ei a Dr. Kyle Pruett ki te makatini Parents. Karanga katoa aia e: “Tera te aiteanga, kia akakite putuputu ua rai koe toou mareka i te tauturu e rauka ra ia koe me kore i tetai au angaanga takinga meitaki . . . Ka anoanoia kia rave ua rai.”

E tauta ana a Richard, tetai metua tane i Peritane, i te rave i te reira: “Akaari maua ko taku vaine akapeea me akameitaki i te aronga tei takinga meitaki mai ana ia maua, mei te au puapii e te au metua ruau,” i nana ai. “Me aere matou i te kaikai i ko i tetai pamiri, e tata ana maua i tetai kati akameitaki, e oti ka tata pouroa te tamariki i to ratou ingoa me kore ka toro i tetai tutu ki roto.” Te tu akangateitei e te akameitaki, ka tauturu i taau tamaiti i te akatupu i tetai au pirianga vaitata i roto i te oraanga a muri mai.

“Auraka e Tapu i te Ako”

I te tamariki e maata maira, ka anoanoia ratou kia akakite e e openga kino to te angaanga kino. Noatu te rikiriki rai, e apainga ta te tamariki i mua i te aronga mana akaaere, i te kainga, i te apii, e i te taiate tangata. Tauturu i taau tamaiti kia kite i te kaveinga, e ko taau i ruru, ko taau rai ia e kokoti. (Galatia 6:7) Akapeea?

Akakite te Pipiria e: “Auraka e tāpu i te ako.” (Maseli 23:13) Me kua akataka meitaki koe e e openga kino to te angaanga kino, eiaa e mataku i te akapapu e kia akamou rai ki te reira. “E mea puapinga kia ngaueue kore,” i na Norma ai, e metua vaine i Atenetina. “Me kare koe e ngaueue kore, ka akamaroiroi tera i te tamaiti kia akatuke i te au turanga kia tau ki tona anoano.”

E maata te ka rauka i nga metua i te rave kia kore e tupu te taumaro i muri ake i te tarevake, na te akapapu anga e kia marama ta raua tamariki i mua ake, e eaa te openga me akarongo kore. Kare i reira te tamariki e patoi me kua kite ratou eaa te au ture, e eaa te ka tupu me aati ratou i taua au ture ra, e me e tumu tau to ratou kia irinaki e kare te reira e akatukeia.

E tika rai e, no te ako kia angaanga, eiaa te reira kia raveia na roto i te riri. Te akakite maira te Pipiria e: “Kia kopae ravaia oki te maru kore, e te rotoriri, e te makitakita, e te taumāro ra, e te tuatua akakino.” (Ephesia 4:31) Eiaa rava te ako kia raveia na roto i te tu o te utunga pakari, e eiaa rava ei tu takinga kino—i te pae kopapa e te pae manako.

Inara ka akapeea koe i te tapu anga i toou riri me kare takiri te tamaiti e akarongo ana? “Kare i te mea ngoie,” i akakite ei a Peter, tetai metua tane i Nu Tireni, “inara ka anoanoia te tamariki kia kite e ko te ako, i tupu mai te reira no ta ratou i rave, e kare no tei kore i rauka i te metua i te tapu i tona riri.”

E tauta ana a Peter raua ko tana vaine i te tauturu i ta raua tamariki kia kite i te puapinga openga kore o te ako. “Noatu me kua rave te tamariki i tetai apinga viivii,” i nana ai, “e tuatua ana maua kia ratou no runga i te tu tangata ka anoanoia ratou kia riro mai, eiaa mei ia ratou rai te akarongo kore.”

“Kia Kite Meitakiia to Kotou Maru”

No runga i te ako tana i oronga ki tona iti tangata, kua akakite te Atua e: “E ako ra au ia koe ma te tuatua tau.” (Ieremia 46:28) Ka puapinga meitaki roa atu koe me oronga i te ako ma te tau e kia aiteite ki te apa tei raveia. “Kia kite meitakiia to kotou maru,” i tata ai a Paulo ki te au Kerititiano.—Philipi 4:5.

Tetai tuanga o te tu tau te o maira te oronga anga i te ako na roto i te tu te ka vai rai te tu ngateitei o te tamariki. Karanga a Santi, tetai metua tane i Itaria e: “Kare rava au e taakama ana i taku tamaiti me kore i taku tamaine. Mari ra e tauta ana au te akara e eaa te tumu o te manamanta e oti kua akatano i te reira. Kare au e ako ana i taku tamariki i mua i te tangata, e kare katoa i mua i tetai e tetai, me ka rauka. E kare rai au e akariro ana i to ratou apa ei kata anga na te katoatoa, e i te ngai ngaro.”

Kite katoa a Richard, tei taikuia i mua ake, i te tu kamaatu o te tu tau. “Auraka rava e akaputu i te utunga, i te kapiti atu anga i te au tarevake ou ki te utunga,” i karanga ai aia. “Muri ake i te oronga anga koe i te ako, mea puapinga eiaa e tuatua ua rai i te reira e te akamaara atu i te tamaiti no runga i tona au apa.”

Te utuutu tamariki, e angaanga maata, te o maira te tu akaatinga, inara e tutaki maata te ka rauka. Tera ta Yelena, tetai metua vaine i Rutia i kite. Karanga aia e: “Kua iki au i tetai ngai angaanga no tetai au taime ua, kia maata atu toku taime ka pou ki taku tamaiti. Anoanoia te tauta pakari e kare e rava ana te moni, inara pauna meitakiia te akaatinga i te kite anga i te rekareka maata ta te reira i apai mai no taku tamaiti, e kua akapiri vaitata roa atu te reira ia maua.”

[Tutu i te kapi 11]

Ka rauka kia apii i te tamariki kia kite i te manako atu i etai ke

[Tutu i te kapi 12]

E ako i te tamariki na roto i te tu te ka vai rai to ratou tu ngateitei