Talagsaong mga Problema sa Pamilya nga May Humabdos

● Matod pa sa eksperto nga si Dr. Patricia Papernow, ang tambag alang sa pamilyang walay humabdos dili magamit alang sa pamilyang may humabdos kay sama ra kinig “paggamit ug mapa sa Boston samtang nagsuroysuroy sa New York City.”

Sa pagkatinuod, ang mga problema sa pamilyang may humabdos dili lang talagsaon kondili mas lisod pa kay sa mga problema sa pamilyang walay humabdos. Gani, gihubit sa sikolohistang si William Merkel ang pamilyang may humabdos ingong “labing komplikado, dili naandan, ug kinalisdang situwasyon sa pamilya.”

Kon kini ang kahimtang sa pamilyang may humabdos, sa unsang paagi kini molampos? Ang mga relasyon sa pamilyang may humabdos kaamgid sa mga tinahian sa mga tinabas para sa kobrekama. Ang mga tinahian morag dili lig-on sa sinugdan, pero kini molig-on sama sa orihinal nga panapton inigkahuman ug tahi—kon ayohon pagtahi.

Atong hisgotan ang pipila ka problema sa mga pamilyang may humabdos ug ang mga paagi nga nakatabang sa daghan kanila. Dayon atong hisgotan ang upat ka pamilyang may humabdos nga nagmalamposon.

 PROBLEMA 1: PAKYAS NGA MGA PAGDAHOM

“Nagdahom ko nga dawaton ug higugmaon sa akong mga humabdos, pero walo na ka tuig ang milabay wala gihapon nako batia nga gihigugma nila.”—Gloria. *

DIHANG magminyo ang parehong may anak sa miaging kaminyoon, sila taas kaayog mga pagdahom. Sila maglaom nga dili na maotro ang mga sayop sa nangaging kaminyoon ug magdahom nga higugmaon o may kasegurohan. Ang ubang pagdahom dili realistiko, ug ang bisan unsang pagdahom nga dili matuman makahatag ug tensiyon. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang pagdahom nga nalangan makapasakit sa kasingkasing.” (Proverbio 13:12) Apan komosta kon ang imong pakyas nga mga pagdahom nakapaguol kanimo?

KON UNSAY IMONG MAHIMO

Ayawg ibalewala ang imong gibati sa pagtuo nga mawala ra kini. Hinunoa, sayra kon unsa ang napakyas nimo nga pagdahom. Sunod, tinoa kon nganong nagdahom ka niana, aron makasabot ka kon nganong naglaom gihapon ka niana. Dayon, pulihi kinig mas realistiko nga pagdahom. Pananglitan:

1. Sa sinugdan pa lang, higugmaon na nako ang akong mga humabdos ug ila sab kong higugmaon.

Ngano? Nangandoy ko nga duna koy suod ug mahigugmaong pamilya.

Mas realistiko: Makakat-on ra mi sa paghigugma sa usag usa. Ang importante karon nga mibati kaming usa ka pamilya ug may pagtahod sa usag usa.

2. Ang matag usa maka-adjust dayon.

Ngano? Andam na mi sa among bag-ong kinabuhi.

Mas realistiko: Sagad abtag mga upat ngadto sa pito ka tuig ayha pa maka-adjust ang pamilya. Normal lang nga dunay mga problema.

3. Dili namo lalisan ang kuwarta.

Ngano? Malikayan namo ang walay hinungdang panaglalis kay naghigugmaay mi.

Mas realistiko: Sa miagi namong kaminyoon, gubot kaayo ang problema sa kuwarta. Tingali dili pa mi andam nga usahon ang among gasto.

 PROBLEMA 2: PAGSABOT SA PANGLANTAW SA MATAG USA

“Naka-adjust dayon mi—ang tanan dili na mataha sa usag usa.” —Yoshito.

“Mga napulo pa ka tuig una ko naka-adjust ug naningkamot alang sa kalamposan sa among pamilya.”—Tatsuki, humabdos ni Yoshito.

SAMA kang Yoshito ug Tatsuki, basin wala maamgohi sa matag membro nga managlahi diay silag panglantaw. Nganong angay kining tagdon? Siyempre, kon may problema gusto dayon nimong masulbad kini. Apan aron masulbad sa hustong paagi, angayng masayod ka una sa ilang panglantaw.

Importante nga hatagag pagtagad ang imong sinultihan, kay kini mahimong makapasakit o makapalig-on. Matod sa Bibliya: “Kamatayon ug kinabuhi anaa sa gahom sa dila.” (Proverbio 18:21) Unsay himoon aron ang imong sinultihan makatabang sa pagsinabtanay?

KON UNSAY IMONG MAHIMO

• Pakitag interes ug sabta ang iyang pagbati inay hukman siya. Pananglitan:

Kon ang imong anak moingon, “Gimingaw kong Papa,” sabta ang iyang gibati. Inay moingong, “Pero pinangga man ka sa imong ama-ama ug mas buotan pa siya sa imong Papa,” sulayi kini: “Mao ba anak? Nganong gimingaw man ka sa imong Papa?”

Inay sukmatan ang imong bag-ong kapikas, “But-an unta nang imong anak kon maayo ka pang ginikanan,” isulti ang imong gibati. Sulayi kini: “Puwede bang pahinumdoman nimo si Luke nga timbayaon ko inig-abot niya sa balay? Malipay gyod ko ana.”

• Gamita ang panahon sa pagpangaon, paglingawlingaw, ug pagsimba aron masinati ang matag usa.

• Pag-eskedyul ug regular nga miting sa tibuok pamilya. Pasultiha ang matag usa nga walay mosalga, nga hisgotan una ang positibong butang bahin sa bag-ong pamilya, dayon ang problema. Pakitag pagtahod bisag dili ka mouyon, ug pasugyota ug solusyon ang matag usa.

 PROBLEMA 3: ANG TANAN MOBATING SAKOP SA PAMILYA

“Ang akong asawa ug ang iyang mga anak magsabotsabot ug unya ila kong komprontahon. Morag wala koy labot sa pamilya.”—Walt.

ANG pagbati nga morag dili ka sakop sa imong pamilya lagmit maoy hinungdan sa ubang problema. Pananglitan:

• Sa primero, maayo ang relasyon sa anak ug ama-ama o ina-ina apan human sa kasal tingali dili na.

• Ang ama-ama o ina-ina mangabugho sa sayis anyos nga anak.

• Gamayng butang mahimong hinungdan sa dakong away.

Kini makahatag usab ug problema sa tinuod nga ginikanan, kay morag mabahin ang iyang bag-ong pamilya. Matod ni Carmen: “Lisod kaayo ang akong kahimtang kay naipit ko tali sa akong bana ug sa duha nako ka anak.”

Ang prinsipyo sa Bibliya makatabang sa pagsulbad niini. Si Jesus miingon: “Ang tanang butang nga buot ninyo nga pagabuhaton sa mga tawo nganha kaninyo, kinahanglang pagabuhaton usab ninyo sa ingon ngadto kanila.” (Mateo 7:12) Unsay himoon aron ang tanan mobating sakop sa pamilya?

KON UNSAY IMONG MAHIMO

• Hatagig pangunang pagtagad ang imong kaminyoon. (Genesis 2:24) Paggahig panahon sa imong bag-ong kapikas, ug isulti sa imong mga anak ang iyang papel sa pamilya. Pananglitan, sa dili pa magminyo, ang amahan mahimong mosulti: “Gimahal ko si Anna, ug siya mahimong akong asawa. Akong laoman nga tahoron ninyo siya.”

• Gahinig panahon ang matag usa sa imong mga anak. Niining paagiha, ilang bation nga sila importante kanimo ug gihigugma.

• Gahini usab ug panahon ang matag usa sa imong mga humabdos aron kamo magkasuod.

• Ayaw dasiga ang mga humabdos nga kalimtan ang ilang kanhing pamilya aron lang mahimong sakop sa bag-ong pamilya. Mas maayong dili sila pugson nga tawgong “Mama” o “Papa” ang ilang ina-ina o ama-ama. Sa primero, ang dakodako nang mga anak basig hilasan sa paggamit sa pulong “pamilya” o “kami” alang sa bag-ong pamilya.

• Hatagi ang matag bata, apil kadtong tigduawan ra, ug buluhaton, puwesto diha sa lamesa, ug luna nga kabutangan sa iyang gamit.

• Hunahunaa kon mobalhin bag puyo o areglahon pag-usab ang balay, aron dili mobati ang kapikas ug humabdos nga dili sila sakop sa pamilya.

 PROBLEMA 4: PAGDISIPLINA SA MGA ANAK

“Dihang disiplinahon nako ang mga anak ni Carmen, iya silang labanan imbes iya kong paluyohan.”—Pablo.

“Sakitan ko kon dili maayo ang pagtratar ni Pablo sa akong mga anak.”—Carmen.

NGANONG ang pagdisiplinag anak mahimong hinungdan sa dili pagsinabtanay diha sa pamilya? Sa pamilyang usa ray ginikanan, basin kulang ang disiplina. Unya kon duna nay ama-ama o ina-ina, tingali ang mga humabdos dili dayon masuod kanila. Ingong resulta, ang ama-ama o ina-ina magtuo nga luag ra modisiplina ang tinuod nga ginikanan, samtang ang tinuod nga ginikanan maghunahuna nga estrikto ra kaayo ang ama-ama o ina-ina.

Ang Bibliya nagsugyot ug balanseng pagmatutog anak: “Ayaw palagota ang inyong mga anak, kondili magpadayon sa pagmatuto kanila sa disiplina ug sa pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova [nga Diyos].” (Efeso 6:4) Gipasiugda dinhi ang pagbansay sa kaisipan sa imong anak inay ang pagkontrol sa iyang batasan. Ang mga ginikanan gidasig usab nga magpakitag kalulot ug gugma aron ang anak dili maglagot sa ilang disiplina.

KON UNSAY IMONG MAHIMO

• Paghimog mga balaod sa panimalay, dugang sa imo nang nahimo. Tagda ang mga kaayohan niini sa mosunod nga situwasyon:

Ina-ina: Jennifer, dili ka puwedeng mag-text kon dili pa mahuman ang imong homwork.

Jennifer: Dili ka nako inahan.

Ina-ina: Tinuod kana, pero balaod man sa panimalay nga dili pwedeng mag-text kon dili mahuman ang homwork.

• Ayaw paghimog daghang balaod o pagsigeg usab sa mga rutina. Tingali ang simpleng hangyo sa ama-ama o ina-ina bug-at ra sa bata nga nabag-ohan sa iyang kahimtang. Siyempre, ang ubang bag-ong balaod importante, sama sa balaod labot sa pribasiya ug pamesti, ilabina kon dunay gulang-gulang nga mga anak.

• Hisgoti sa pribado ang problema bahin sa pagdisiplina, dili atubangan sa mga anak. Hisgoti ang batasan sa bata, inay ang giisip nga sayop nga pagdisiplina kaniadto.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 3]

Daw damgo lamang nga magkahiusa ang pamilyang may humabdos

[Hulagway sa panid 4]

Paminawg maayo aron masabtan ang pagbati ug kabalaka sa matag usa

[Hulagway sa panid 6]

Kon dili magkasinabot bahin sa pagdisiplina, hisgoti kini sa pribado