Amtaen no antoy iyuna. “Seguroen yo komon no anto ray mas importantin bengatla,” so imbaga na Biblia. (Filipos 1:10) Manggaway listaan na saray importante o kailangan lan gawaen ya tampol. Singa bilang, importante met so pangaliw na pangdeman, pero ompan agmet kailangan ya tampol. Tan ompan hahabolen mo so sakey ya programa ed TV, pero agmet talaga importante. *

Manplano. “No epel so kagawaan a balatyang tan say tarem to et ag-iyubol na sakey, kaukolan toy mansagpot a maong,” so imbaga na Eclesiastes 10:10, inyarum to ni: “Balet say karunongan et makatulong ed italona.” Antoy naaralan tayo? Singa say wasay ya inyubol moy tarem to, agnasayang so oras tan maples ya nasumpal so kimey. Ontan met, no manplano ka, agnasayang so oras mo. Agmo ni iyuuna iray agmasyadon importante ya manguupot na oras tan biskeg mo. No bilang ta asakbay mo lan asumpal iray gagawaen mo, anto kasi no gawaen mo la iramay parad onsublay? No manplano ka, dakel so nagawaan mo. Singa ka sakey ya marundunong ya komikimey ya inyubol toy wasay to.

Agmo gagawaen ya komplikado so bilay mo. Dapat antam so ontanggi ed saray ag-importante tan mangupot na oras. No dakdakel so gagawaen tan aasikasoen mo, na-stress ka tan agka maliket.

Manpalpaleen tan agmakapandesisyon. “Samay banbantayan toy siplog na dagem et agmangisibwag na bini, tan samay onnenengneng ed saray lurem et agmanani.” (Eclesiastes 11:4) Antoy naaralan tayo? No manpalpaleen tayo, nasayang so oras tan anggapoy nagawaan tayo. No say sakey ya dumaralos et alagaren ton lanang so sankarakepan ya tiempo pian mantanem o manani, ompan anggapoy nagawaan to. Ontan met, no alagar ka lan alagar ed sankarakepan ya situasyon, ompan agka la ingen makapandesisyon. Odino ompan isipen mo ya dapat naamtaan mo nin amin so impormasyon antis kan mandesisyon. Duga met ya aralen tan pannonotan mo nin maong iramay importantin desisyon. “Samay makabat et dadalepdepen toy kada gawaen to,” so imbaga na Proverbio 14:15. Pero diad tua, wala ray desisyon ya agtayo amta no antoy pansumpalan.—Eclesiastes 11:6.

Pagmaliw ya perfectionist. “Say karunongan a manlalapud tagey [o manlalapud Dios et] makatunongan,” so imbaga na Santiago 3:17. Siempre, duga met ya labay tayon marakep iray nagagawaan tayo. Pero no sobsobra lay iilaloan tayo, ompan nadismaya tayo o agtayo nasarag. Singa bilang, no say sakey et manaral na lenguahe, ilaloan to ya nalingon nalingo ta makaaral ed satan. Pero no say sakey et perfectionist, antakot ya nalingo tan agmakaaral ed satan. Importante sirin ya mapaabeba o makatunongan tayo ed saray iilaloan tayo. “Say karunongan et walad saray mapaabeba,” so imbaga na Proverbio 11:2. Sakey ni, saray mapaabeba et aliwan sobsobray pakanengneng da ed sarili da tan sarag dan elekay lingo ra.

Balansien so trabaho tan panagrelaks. “Mas maong ni daiset a painawa nen say alablabas a panagkimey tan panguusil ed dagem.” (Eclesiastes 4:6) Mabetbet ya saray workaholic et agda nai-enjoy iray resulta na “alablabas a panagkimey” da. Ta naupot lay oras da tan naksawan la ra. Saray mangiras balet et “alablabas” so panagpainawa ra kanian sasayangen day oras da. Balanse so bilin na Biblia ed saya: Mantrabaho kan maong tan enjoy moy resulta na impantrabahom. Satan et “regalo na Dios.”—Eclesiastes 5:19.

Ugip kay susto. “Ondukol tan onugip ak a walaay kareenan,” so imbaga na sakey ya nansulat ed Biblia. (Salmo 4:8) Kailangan na maslak ya adulto so manga waloran oras ya ugip ed labi pian maksil so laman, emosyon, tan isip da. Importante ya susto so ugip ta makatulong itan ed konsentrasyon tan memorya, diad ontan et mainomay ya makaaral. Balet, no say sakey et kulang na ugip, mairap toy makaaral, mainomay ya nalingo, iritabli, tan ompan naaksidente ni ingen.

Dapat realistiko iray goal mo. “Magmaong nin panliketan na sakey so nanenengneng na mata to nen say manliberliber pian anapen iray pilalek to.” (Eclesiastes 6:9) Antoy punto? Say marunong ya too et aliwan unor-unor ed saray pilalek odino labay to, lalo la no aliwa iratan ya realistiko odino imposible ya nagawa. Kanian, sikatoy agbasta-basta naingganyo ed saray balibalin advertisement odino pautang. Imbes, sikatoy kontento ed no antoy nasarag ton gawaen.

Amtaen mo no anto ray dugan prinsipyo. Makatulong iray prinsipyo pian naamtaan mo no anto so duga, maong, tan importante. Singa bilang, no say bilay mo et sakey ya pana, igiya ka na saray prinsipyo pian naasigtam so target mo. Kanian makatulong iray dugan prinsipyo pian antam so prayuridad mod bilay tan lanang ya dugay pangusar mo ed panaon mo. Iner mo naalmo iratan ya prinsipyo? Dakel ya totoo so manbabasa na Biblia, tan naamtaan da ya napno itan na karunongan.—Proverbio 2:6, 7.

Ipanengneng moy panangaro. Say aro “so perpekton bedber na pankakasakey,” so imbaga na Colosas 3:14. Agtayo magmaliw ya tuan maliket tan agmet mareen so isip tan puso tayo no anggapoy aro, lalo la diad loob na pamilya. Saramay totoon ibabaliwala da itan tan iyuuna day manpayaman tan trabaho, et aliwan maliket. Kampega lan say aro so manunan prinsipyo ya ibabangat na Biblia, piganlasus ni ingen ya abitla itan.—1 Corinto 13:1-3; 1 Juan 4:8.

Ikdan moy panaon so espiritual ya pankaukolan mo. Si Geoff et walay maaron asawa to, duaran maligligsan ananak, maong ya kakaaro, tan balibalin trabaho bilang paramedic. Pero diad trabaho to, lanang ton nanenengneng ya maniirap tan ompapatey iray totoo. Kanian say tepet to, “Onia kasin talaga so bilay?” Aminsan, walay abasa ton base ed Biblia ya literatura ya im-publish na Saray Tasi nen Jehova tan naebatan iray tepet to.

Imbaga nen Geoff so nanaaralan to ed asawa tan ananak to, tan agustoan da met. Ginmapon nanaral na Biblia so pamilya da tan nagmaliw ya maliket so bilay da. Akatulong iman ed sikara pian mas amta dan usaren so panaon da. Tan lapud panaaral day Biblia, naamtaan da so balibalin ilalo ya pambilay ya anggapoy anggaan, anggapo lay irap, tan agnasayang so sagpot da.—Apocalipsis 21:3, 4.

Naeksperiensya nen Geoff imay imbaga nen Jesu-Kristo ya: “Maliket iray manonot ed espiritual a pankaukolan da.” (Mateo 5:3) Labay mon ikdan na panaon so espiritual ya pankaukolan mo? Seguradon no ontan so gawaen mo, nausar moy panaon mo ed sankarunongan ya paraan, aliwa labat ya kada agew noagta diad interon bilay mo.