ILYO fwe bantunse twafyalwa, palya pene tulatendeka no kulila. Umuntu umo uwasambilila sana alandile ukuti ukulila e nshila akanya kebelamo umufyashi ukuti kalefwaya ukukasakamana nelyo ukukacitilapo fimo. Nomba cinshi tulukushisha ifilamba na lintu tuli abakalamba ninshi twalishiba ne nshila ya kwebelamo abantu ifyo tulefwaya?

Kwaba ifintu ifingi ifilenga tulelukusha ifilamba. Limo tulalila pa mulandu wa kuti tuli no bulanda, natupelenganishiwa, nelyo natulwala e lyo na lintu tuli na masakamika. E lyo inshita imbi tulalukusha ifilamba pa mulandu wa kusansamuka sana, e lyo na lintu twaumfwa bwino pa fyo tucitile. Limo tulalukusha ifilamba pantu fye twamona umuntu umbi alelila. Ba María batile: “Nga namona umuntu alelila, na ine wine ndatendeka ukulukusha ifilamba, nangu ca kuti nshishibe ne co alelilila.” E lyo kwaba na bantu abalalukusha ifilamba pa fintu fyakwelenganya fye pamo nga ilyo balebelenga icitabo nelyo ukutamba filimi.

Kwena ukulila ni nshila imo iyo abantu balangilamo ifili ku mutima. Icitabo cimo icitila Adult Crying citila: “Ukulila ni nshila imo iyo umuntu alangilamo ifyo aleumfwa mu nshita fye inono.” Umuntu nga alukusha ifilamba abamweneko ilingi balacitapo fimo. Ku ca kumwenako, fwe bengi tulafilwa ukusuulako fye nga twamona umuntu uuli no bulanda alelukusha ifilamba, pantu tuleshiba ukuti kuli ifilemucusha. Ici cilenga ukuti tufwaishe ukusansamusha nelyo ukumwafwa.

Abasambilila bamo batila ukulila kulalenga icikonko ukucepako, e lyo ukukanalukusha ifilamba ilyo umuntu ali ne cikonko kuti kwalenga umuntu ukulwala. Nomba bamo batila takwaba ubushininkisho ubuli bonse ubwa kuti ukulila kulafwa umuntu. Lelo abafwailisha ifishinka basanga ukuti abanakashi mupepi fye na bonse e lyo na baume abengi sana, balomfwako bwino ku mutima pa numa ya kulila. Ba Noemí batile: “Inshita shimo ndeshiba ukuti mfwile fye ukulila, lyena nga  nalila, ndesha ne cefu kabili e lyo ntampa no kutontonkanya bwino bwino.”

Lelo icilenga icikonko ukucepako te kulukusha fye ifilamba epela. Inshita shimo icilenga icikonko ukucepa ni fintu abantu bambi bacita ilyo tulelila. Ku ca kumwenako, nga tulelukusha ifilamba e lyo abantu bambi batendeka ukutusansamusha, icikonko cilacepako. Nomba nga ca kuti abantu bambi tabacitilepo ifili fyonse ilyo tulelukusha ifilamba, limbi kuti twaumfwa insoni nelyo ukumona kwati balitusuula.

Ala fingi ifyo tushaishiba pa filamba. Lelo ico twaishiba ca kuti ukulukusha ifilamba cintu cimo icisuma ico Lesa atupeela icilanga ifyo tuleumfwa ku mutima.