“Ka silimo ni silimo limbututu ze bato ba 3 milioni za shwanga mwa kweli ya pili hamulaho wa ku pepiwa, mi buñata bwa mafu ao a tahiswanga ki lika ze kona ku tibelwa. Kwa limbututu zeo, limbututu ze fitelela 33 pesenti, li shwanga fa lizazi la ku pepwa.”—Ba kopano ya Save the Children International.

Ka ku ya ka piho ya ba Public Health England, mwa silimo sa 2011, ne ku na ni palo ye ekezehile ya mafu a naa tiswa ki ku silafala kwa moya mwa litoloponyana ze 15 za mwa London. Mafula a dizulu a ngiwa ku ba a sa koni ku tahisa hahulu butata bwa ku silafaza silalanda sina mafula a mañwi bakeñisa kuli ona a zwisanga feela moya o munyinyani wa kaboni-daiokisaidi (carbon dioxide). Nihakulicwalo, 91 pesenti ya moya o silafaza silalanda mwa sibaka seo, i zwanga kwa limota ze itusisa dizulu.

Ka ku ya ka patisiso ye ne ezizwe ki ba katengo ka Public Opinion Foundation mwa Russia ka silimo sa 2013, ibato ba 52 pesenti ya batu ba kwa Russia ba ne ba talusize kuli ki Bakreste mwa Keleke ya Orthodox ne ba bulezi kuli ba li ku ba ba bale nihaiba feela kalulo ye ñwi ya Bibele, mi ba ba eza 28 pesenti ne ba bulezi kuli ba lapelanga feela ka siwela.

Ka ku ya ka piho ya ba World Bank, butata bwa ku lwanela mubu bu kutiseza njimo mwa mulaho, ili ku tahisa kuli batu ba bañata ba be babotana. Licika la mubu o sa limiwangi o kona ku itusiswa kwa njimo mwa lifasi, ili o bato eza liekele ze 500 milioni (kamba lihekita ze 202 milioni), u fumaneha mwa Africa, mi njimo mwa Africa i eziwa feela ka sipimo se si eza 25 pesenti.

Liyunivesiti ni likolo ze ñata li sweli ku yolisa libuka ka tukompyuta to tu nyinyani to tu na ni litaba ze ñata za butokwa za ku bala, liprogilamu za fa kompyuta ni lika ze ñwi. Kono batu bañwi ba kakanya ka za haiba ku eza cwalo ku cipile kamba ku tokwa.