Doorgaan naar inhoud

Doorgaan naar inhoudsopgave

PORTRETTEN UIT HET VERLEDEN

Al-Chwarizmi

Al-Chwarizmi

ALS we iemand bellen of bijvoorbeeld een kassabon controleren, gebruiken we Hindoe-Arabische cijfers. Waarom de term Hindoe-Arabisch? Waarschijnlijk vond het huidige cijfersysteem van 0 tot 9 zijn oorsprong in India en introduceerden geleerden die hun teksten in het Arabisch schreven het in de middeleeuwen in de westerse wereld. De belangrijkste onder hen was Mohammed ibn-Moesa al-Chwarizmi. Hij werd waarschijnlijk rond 780 n.Chr. geboren in wat nu Oezbekistan is. Hij wordt ‘de grote held van de Arabische wiskunde’ genoemd. Hoe komt hij aan die goede naam?

‘HELD VAN DE ARABISCHE WISKUNDE’

Al-Chwarizmi schreef over de voordelen van het gebruik van het decimale stelsel. Ook bedacht hij een eenvoudig systeem voor het oplossen van bepaalde wiskundige problemen. Hij legde de methode uit in zijn werk Kitab al-jabr wa’l-muqabala. Van al-jabr is het woord algebra afgeleid. Volgens wetenschappelijk auteur Ehsan Masood wordt algebra gezien als ‘het krachtigste en belangrijkste wiskundige instrument ooit ontworpen. Het vormt de basis van elk aspect van wetenschap.’ *

‘Talloze middelbare scholieren zouden willen dat [al-Chwarizmi] een andere hobby had gehad’, grapt een schrijver. Hoe dan ook, al-Chwarizmi zei dat hij methoden wilde bedenken die makkelijk en bruikbaar zouden zijn, bijvoorbeeld voor berekeningen in de handel en de landmeetkunde, en bij de verdeling van erfenissen.

Westerse wiskundigen die eeuwen later leefden, zoals Galilei en Fibonacci, hadden veel waardering voor het werk van al-Chwarizmi vanwege zijn duidelijke systeem voor het oplossen van vergelijkingen. De beschrijvingen van al-Chwarizmi maakten de verdere ontwikkeling van algebra, rekenkunde en goniometrie mogelijk. Met behulp van goniometrie konden geleerden uit het Midden-Oosten de hoeken en zijden van driehoeken berekenen. Ook konden ze verder onderzoek doen op het gebied van astronomie. *

Algebra: ‘Het krachtigste en belangrijkste wiskundige instrument ooit ontworpen’

Degenen die al-Chwarizmi’s werk voortzetten, ontwikkelden nieuwe methoden om decimale breuken te gebruiken en introduceerden nieuwe technieken om oppervlak en volume te berekenen. Architecten en bouwers uit het Midden-Oosten gebruikten die geavanceerde methoden al veel eerder dan hun collega’s in het westen, die ermee in aanraking kwamen tijdens de kruistochten. Toen ze naar hun land terugkeerden, introduceerden ze die kennis in Europa. Ze werden daarbij geholpen door hoogopgeleide islamitische gevangenen en immigranten.

VERSPREIDING VAN ARABISCHE WISKUNDE

In de loop van de tijd werden de werken van al-Chwarizmi vertaald in het Latijn. Aangenomen wordt dat de Italiaanse wiskundige Leonardo van Pisa, beter bekend als Fibonacci (ca. 1170-1250), de Hindoe-Arabische cijfers in Europa meer bekendheid gaf. Hij kwam ermee in aanraking tijdens zijn reizen in landen rond de Middellandse Zee. Naar aanleiding daarvan schreef hij Liber Abaci.

Het duurde eeuwen voordat de methoden van al-Chwarizmi overal bekend waren. Maar nu zijn die methoden en de ermee samenhangende wiskunde het fundament van de wetenschap, technologie en economie.

^ ¶5 In de moderne algebra worden letters als x of y gebruikt voor onbekende getallen. Bijvoorbeeld: + 4 = 6. Als je van beide kanten van de vergelijking 4 aftrekt, blijkt dat x gelijkstaat aan 2.

^ ¶7 Griekse astronomen waren de eersten die de hoeken en zijden van driehoeken berekenden. Islamitische geleerden gebruikten goniometrie om de richting naar Mekka te bepalen. Moslims bidden bij voorkeur richting Mekka. Volgens de islamitische traditie worden de doden op hun rechterzij met hun gezicht richting Mekka begraven. En ook ritueel slachten wordt in die richting gedaan.