• Batu babañata babalunya nebalikile ka taata kulwanisa kuli Bibele isike yabateñi. Ka mutala, buka yeñwi (An Introduction to the Medieval Bible) italusa kuli mwahalaa lilimo za ma 476 A.D. kuisa 1500 A.D., mwa linaha zeñwi zetwi ki za “Bakreste,” litumelo za batu bane baluwile Libibele ni bane balibalanga mwa lipuo zabona nelingiwa kuli nelilwanisana ni litumelo za batu babañata. Licaziba bane batolokile Bibele mwa lipuo zeñwi, kamba bane basusuezanga batu kuituta Bibele nebabeile bupilo bwabona mwa lubeta. Mane babañwi nebabulailwe.

• Kusina taba ni kuli batu babañata bazwezipili kulwanisa kubateñi kwa Bibele, Bibele ifumaneha kwa batu babañata hahulu. Sekuhatisizwe Libibele mutumbi kamba kalulo feela yazona zebato eza 5 bilioni mwa lipuo zefitelela 2,800. Taba yeo ibonisa kuli Bibele ishutana hahulu ni libuka zebulela za tuto ya litaba zebaanga batu kuba za butokwa, za sayansi, ni zeñwi cwalo zefilwe kwa batu babanyinyani ili zeo mwendi halitabelwangi ki batu ka nako yetelele.

• Lipuo zeñwi lizwezipili bakeñisa kutolokiwa kwa Bibele mwa lipuo zeo. Bibele yeñwi ya kwa Germany yenetolokilwe ki Martin Luther neitahisize kuli puo ya Sijelemani izwelepili. Hatiso yapili ya Bibele ya King James Version italusizwe kuli “ki yona buka yetabelwa hahulu kwa libuka kaufela zekile zahatiswa mwa puo ya Sikuwa.”

• Buka yeñwi (The Oxford Encyclopedia of the Books of the Bible) ibulela kuli: “Bibele icincize hahulu lizo za makuwa, isiñi kucinca feela litumelo zabona za bulapeli ni lika zebaeza mwa bulapeli, kono hape ni lika zeñwi zebaeza batu, libuka, litaba za mulao, litaba za lipuso za naha, ni zeñwi zeñata hahulu.”

Zeo ki litaba lisikai feela za niti zetahisa kuli Bibele ishutane ni libuka zeñwi. Kono cwale ki kabakalañi Bibele haitumile hahulu cwalo? Ki kabakalañi batu habalikile kubeya bupilo bwabona mwa lubeta bakeñisa Bibele? Mabaka amañwi atahisize cwalo ki a: Mwa Bibele kunani litaba zebonisa moluswanela kupilela ni molukona kubela ni silikani sesinde ni Mulimu. Bibele ilutusa kuutwisisa sesitisize kuli batu banyande ni libaka hakunani mifilifili. Mane sa butokwa ni kufita ki kuli, mwa Bibele kunani sepiso ya kuli miinelo yeo ikafela, mane hape italusa ni moikafelela.

Kuituta kwa sikolo kwatusa. Kono mutende omuñwi wa kwa Canada, (Ottawa Citizen) utalusa kuli: “Mutu ni kwakaba ni madigiri kamba madipuloma, hakutalusi kuli kuba ni lika zeo ki kona ko kuka mutusa kueza liketo zende za mwaswanela kupilela. Ka niti, batu babañata babaitutile hahulu kukopanyeleza cwalo ni babaetelela mwa lipisinisi, ni mwa muuso, bapumanga batu, kubaputelela, ni kubauzweza. Mi patisiso yeñwi yeneezizwe ki katengo kakatalima za mobasebelisanela batu kakabizwa Edelman, nekabonisize kuli “kueza cwalo kutisanga kuli batu basike basepa bazamaisi ni hanyinyani.”

Bibele iluta hahulu za moluswanela kupilela ni moluswanela kubela ni silikani sesinde ni Mulimu. Iluluta “se si lukile, se si na ni niti, ni swanelo; . . . . ni linzila ze nde kamukana.” (Liproverbia 2:9) Ka mutala, muuna yomuñwi yanani lilimo ze 23, yeluka biza kuli ki Stephen, naali mwa tolongo kwa naha ya Poland. Hanaali mwa tolongo cwalo, akala kuitutanga Bibele ni kusebelisa likelezo ze ku yona zetusa. Naañozi kuli: “Cwale seniziba zatalusa manzwi ali, ‘kuteka ndataho ni maho.’ Mi hape niitutile mwa kuboniseza buiswalo sihulu hanifilikani hahulu.”—Maefese 4:31; 6:2.

Sikuka sanaalatelezi Stephen sifumaneha kwa liñolo la Liproverbia 19:11, lelibulela kuli: “Ngana ya mutu i mu tibela ku halifa kapili, mi ha swalela ba ba mu foselize, u ka bubana.” Ka nako ya cwale, Stephen haipumananga mwa muinelo otaata, ulikanga kunyakisisa muinelo wo ka kuiketa ni kuitusisa likuka zeswanela za mwa Bibele. Naatalusize kuli: “Nilemuhile kuli Bibele ki buka yende yekona kuetelela batu.”

Musali yomuñwi yanaanani mubonelo omaswe ka za bo Maria, babali Lipaki za Jehova, naabalwahile inze bali mwahaala batu ni kubayowilikana hahulu. Bo Maria nebasika filikana kono nebazwezipili ni musipili wabona. Musali yomuñwi naaikutwile hahulu bumaswe bakeñisa mukwa wa musali yo, kacwalo, akalisa  kubata Lipaki za Jehova. Hamulaho wa nako yebato kwana kweli, musali yanaalwahile bo Maria akatana bo Maria hape, abakumbata, kukupa swalelo ku bona. Kutuha fo, musali yo naalemuhile kuli buiswalo bwa bo Maria bubonisa kuli banani tumelo. Ki lika mañi zeneezahezi? Musali yo, yanaanani mubonelo omaswe ka za bo Maria hamohocwalo ni batu ba 5 ba mwa lubasi lwahae, baikatulela kuitutanga Bibele ni Lipaki za Jehova.

Jesu naabulezi kuli butali bupakwa ka misebezi yabona. (Luka 7:35) Kunani bupaki bobuñata bobubonisa kuli likuka za mwa Bibele zatusa! Lilutusa hahulu. Li ‘talifisa ya si na kutwisiso,’ ‘li tabisa pilu,’ mi li ‘bonisa meeto’ moluswanela kupilela ni molukona kubela ni silikani sesinde ni Mulimu.—Samu 19:7, 8.

Baalafi habaituta ka za butuku bobuñwi, babatisisanga zetisize butuku bo ni zetisize kuli buyambe hahulu kwa batu. Taba yeo yakona kulutusa halubata kuutwisisa zetisize kuli batu banyande ni kusautwana. Bibele hape itusa hahulu, kakuli italusa za simuluho yaluna, ili nako yanaakalile matata aluna.

Buka ya Genese italusa kuli matata a batu naakalile ka nako yene bakwenuhezi Mulimu batu bapili. Batu nebalatelezi mubonelo wabona ka za sesilukile ni sesisika luka ili nto yeneswanela kueziwa feela ki Mubupi waluna. (Genese 3:1-7) Ka bumai, kuzwelela feela honafo, batu bazwezipili kuba ni mubonelo wa kuli mañi ni mañi wakona kuikezeza mwalatela. Ki lika mañi zezwile mwakueza cwalo? Batu habasika zwelapili kuba ni tukuluho ni tabo, kono bazwezipili kupila ka mifilifili, kunyandiswa, ni kupalelwa kuziba mobaswanela kupilela ni mwakubela ni silikani sesinde ni Mulimu. (Muekelesia 8:9) Bibele ibulela ka za taba yeo kuli: “Mutu niha zamaya, ha koni ku izamaisa ili yena.” (Jeremia 10:23) Taba yende ki ya kuli bukwenuheli bobabile ni bona batu butuha bufela.

Bibele ilukolwisa kuli bakeñisa kuli Mulimu ulata batu babakuteka milao ni likuka zahae, hana kutuhelela kuli bumaswe ni manyando lizwelepili. Babamaswe “ba ka ca se si tahiswa ki mikwa ya bona.” (Liproverbia 1:30, 31) Kono “ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna.”—Samu 37:11.

Mulimu ukataleleza mulelo wahae wa kutahisa kozo mwa lifasi ka kuitusisa ‘Mubuso wahae’. (Luka 4:43) Mubuso wo ukabusa lifasi kaufela mi ka ona Mubuso wo, Mulimu ukabonisa tukelo yanani yona ya kubusa batu. Jesu naatalusize kuli Mubuso wo ukabusa lifasi ka kukupa mwa tapelo yahae yeli mutala kuli: “Mubuso wa hao u tahe. Tato ya hao i ezwe fa lifasi.”—Mateu 6:10.

Ka niti, batu babaka busiwa ki Mubuso wa Mulimu bakaeza tato ya Mulimu mi bakaitinga ku Mubupi, ka kuziba kuli ki yena Mubusi yaswanela isiñi mutu ufi kamba ufi. Bumutendasilya, mukwañuli, kutotobela kwa sifumu, saluluti sa mubala, ni lindwa likafela. Kukaba feela ni lifasi lililiñwi, mulonga ulimuñwi, ni ketelelo iliñwi ya moluswanela kupilela ni moluswanela kubela ni silikani sesinde ni Mulimu.—Sinulo 11:15.

Nto feela yekona kulutusa kuto ba mwa lifasi lelinca leo ki kuituta za Mulimu. Liñolo la 1 Timotea 2:3, 4 libulela kuli: ‘Tato ya Mulimu ki kuli batu ba mufuta kaufela bapiliswe mi ba fite fa zibo ye nepahezi ya ku ziba niti.’ Niti yeo ikopanyeleza zeiluta Bibele ka za nto yelukana lwabiza kuli mulao wa Mubuso wa Mulimu, ili milao ni  likuka zeuka busa ka ona Mubuso wo, mi mitala yayona ifumaneha mwa Ngambolo ya fa Lilundu yanaafile Jesu Kreste. (Mateu, likauhanyo 5 kuisa 7) Hamunze mubala likauhanyo zeetalu zeo, munahanisise mobuka bela bupilo muta batu kaufela bakasebelisa butali bwa Jesu.

Kana lwaswanela kukomokiswa ki taba ya kuli batu babañata mwa lifasi kaufela banani Bibele? Batili! Lituto zekuyona libonisa kuli Bibele iñozwi ka kususumezo ya moya wa Mulimu. Bakeñisa kuli batu babañata banani Bibele, taba yeo ibonisa takazo ya Mulimu ya kuli batu ba lipuo kaufela ni ba macaba kaufela baitute ka zahae ni kuli batusiwe ki limbuyoti zekatiswa ki Mubuso wahae.—Likezo 10:34, 35.