KUTANDILA kalakala, ŵandu aŵele ali mkukulupilila kuti yijuni yeleyi, yayikusatama kuyilambo yakusisima mnope, yikusaguluka lutando lwa makilomita 35,200 kutyocela kumpoto mpaka kumwela kwa cilambo ca America ni kuwujilasoni. Kuwungunya kwakutendekwe pacangakaŵapa kulosisye kuti yijuniyi yikusaguluka kupunda pelepa.

Ŵakuwungunyaŵa pakusaka kumanyilila yeleyi, ŵataŵilile kamacini kakulinjila lutando ku yijuni yine mwa yeleyi. Usito wa kamacinika wuli wakulandana ni wasingano. Kamacinika kalosisye kuti yijuni yine yagulwice lutando lwa makilomita 90,000 kutyocela kumpoto mpaka kumwela kwa cilambo ca America ni kuwujilasoni. Pangali cinyama campaka cijende lutando lwelewu mpela lwelelu. Cijuni cimo mwa yeleyi cagulwice lutando lwa makilomita 96,000. Ligongo cici kuwungunyaku kwatendekwe?

Ŵakuwungunyaŵa ŵasakaga kumanyilila mwayikusajendela yijuniyi. Yikuwoneka kuti yijuniyi yikusajenda mwakusyungulila soni ndaŵi sine mwakulekangana mwakamulana ni kajende ka mbungo mpela mwayikuwonecela pa mapupo.

Yijuniyi mpaka yitame ni umi kwa yaka ciŵandika 30. Pa yaka yeleyi cijuni cimo mpaka cikombole guluka lutando lwa makilomita 2.4 miliyoni. Ulendowu wuli wakulandana ni maulendo gatatu kapena mcece gakwawula ni kuwuja ku lwesi. Pakumanyilila yeleyi jwamlijiganye jwine jwatite, “Yeleyi yili yakwimisya mtwe kwabasi ligongo lyakuti yijuniyi usito wakwe wangakwana hafu kilogalamu.” Konjecesya pa yeleyi Buku jakolanjikwa kuti Life on Earth: A Natural History jatite, “Yijuniyi yikusajawula kumpoto soni kumwela kwa America ndaŵi jacitukuta. Yeleyi yikulosya kuti yijuniyi yikusakola upile wakuliwona lyuŵa kwa ndaŵi jelewu kupunda cakupanganyikwa cilicose pacilambo capasi.”