VITHEMI
7: Mashiko
ALUMBUNUNA VIKA?
“Mashiko” apwa vyuma vyalyangwila kukavangeya munu. Chakumwenako, mukalifwiti kupwa va kulongwa mu vyuma vyoshe ndi? Nga mukemwo, cho mushaka kulongetha vana veni vakale nevi vifwa.
Mashiko anambatethelela na kukala na vifwa vyavivwa. Chakumwenako, munu wa vifwa vyavivwa akapanga na ndthzili na kwaka vakwavo mu vithinganyeka. Atha kulilongetha kukala nevi vifwa oku achili mwanike.
CHINANGULO CHA MU MBIMBILIYA: “Longetha mwanike ngila ije mwanapande kwendela, cho omwo nakolo kakatundumo.”—Vithimo 22:6.
VIKWAPWILA KWA THEHO
Ano matangwa kukala na vifwa vyavivwa kwapwa kwa theho. Karyn uje wapwa chithemi wa munakathzi, ngwendi: “Munu atha kukala na futithi yaivi nga ayongola vyuma vyavivi ha foni. Vana vetu vatha kuyongola vyuma vije kuvyapandele nameme tuli hamo navo.”
CHINANGULO CHA MU MBIMBILIYA: “Oloni vyakulya vya kukola vyapwa vya . . vaje vanalilongetha na kwilula na kwangununa mukati ka vyuma vyavivwa nevi vyavivi.”—Vahevelu 5:14.
Kukala na futithi yaivwa nakwo kwapwa kwa theho. Oku kunambatethelela kwendeka majwi a kufwa ngwe (“njakandelelako” nambe “mwane”) na kwaka vakweni mbunge. Evi vifwa vinatepuluka mwafwa vanu vanaka manene mbunge ku makina kutuvakana ku vakwavo vanu.
CHINANGULO CHA MU MBIMBILIYA: “Vyuma vyoshe vimushaka ngechi vakweni vamilingilevyo. . . neni lalo valingilenivyo.”—Luka 6:31.
VIMWATHA KULINGA
Endekeni vyuma vimwashaka. Chakumwenako, mithzimbu imwetha ngwayo vanike vakukolako kuvethi kulinga vupangala nga vanavalongetha mwamuvwa.
LINGENI EVI: Longetheni muneni kupangetha vyuma vinalingiwa. Chakumwenako, nga kuli muthzimbu umo wendeka ha vukalu vunalingiwa, mwatha kwendeka ngweni: “Chavihya manene kuthziva vanu vamo muvali na kulingilamo vakwavo. Uthinganyeka ngwove vika vikavalingitha ngocho?”
Brandon ngwendi: “Kwapwa kwakukalu ku vanike kwangula vyuma vyavivwa nga kuvathzivuka kwangununa vyavivwa ku vyavivi.”
Valongetheni kukala na kathingimiko. Nameme vanike vavandondo vatha kulilongetha kwendeka ngwavo “mwane” nambe “njakandelelako” na kwaka vakwavo mbunge. Livulu lya Parenting Without Borders ngwalyo: “Vanike vatha kulingila vakwavo vyuma vyavivwa nga vamona ngwavo vivalinga vikundama nanga yavo nambe vakwavo vaka-sikola nambe vanu va mu chitingitingi.”
LINGENI EVI: Aneni vana veni vipangi vije vivakwatha vathzivuke vuvwa vwa kukwatha vakwavo.
Tara ngwendi: “Nga vana vetu vethzilila kulipangela vyuma vakevo vavenya, cho kukukavakaluwila omwo vakalitumamena kwa lika lyavo. Vakatha kulipangela vyavo mwamuvwa.
