Era kaya eso na kenadau ni duidui na ivakatagedegede ni lolosi, e tiko ga na sala e lolosi kina e dua. Vakacava e kena ibalebale qori ni so era sega ni rarawa sara vakalevu se ra kubuta tu ga? Sega. E rawa ni veivakacegui na nona lolosi e dua kei na nona vakaraitaka sara ga, ia e sega ni tukuni me dua sara na kena ivakarau me muri. Na vakatau ga vakalevu ena noda ivakarau vakavanua, itovo, ka eda sotava, kei na vu ni nona takali na wekada lomani.

Ni mate e dua, e levu era sega ni kila na ka mera cakava nira lolosi. Ia namaka tiko ni na veisau na ivakarau ni lomada, ena vakilai tale ga eso na veika dredre. Dikeva mada e vica na ivakaraitaki qo:

Rarawa na lomada. Ena tagicaki o koya e takali ni vakananumi vakalevu, qai veisau tale ga na ivakarau ni lomada. Ni vakananumi lesu na ka e dau cakava se ni tadrai ena vakavuna na rarawa. Ena kidacalataki se dredre me vakabauti nona takali. E kaya o Tinai ni nanuma lesu na gauna e takali kina vakasauri o watina: “Au veilecayaki, sega mada ga niu tagi. Na levu ni kena bikai au na rarawa e leka noqu icegu ena so na gauna. Au sega sara ga ni vakabauta nona sa takali.”

Nuiqawaqawa, cudru, qai ora na lomada. E kaya o Isoa: “Au cudru vakalevu kei na watiqu o Alena, ni oti nona takali na neirau gonetagane yabaki 24 o Eliki! Keirau kurabuitaka ni sega ni dau va qo e liu. E ora tale ga na loma i keirau, ni keirau nanuma ni a rawa ni keirau vukei koya.” E va tale ga qori na ka e vakila o Alipate, e tauvimate vakadede o watina qai mate. E kaya: “De dua au tamata ca qai vakalaiva na Kalou me yaco na veika rarawa qo. E ora sara ga na lomaqu, e vaka ga au beitaka tiko na Kalou ena ka e yaco.” E kaya o Koroi, sa cavuti oti mai: “Ena so na gauna au dau cudruvaka nona takali o Sofia. Au qai kila ni cala noqu rai, e sega ni bale vua nona mate.”

E vakaleqa na ivakarau ni vakasama. Ena so na gauna ena rairai veilecayaki qai sega ni vakaibalebale na ka e vakasamataka o koya e lolosi. Kena ivakaraitaki, de nanuma ni se rawa tiko ga ni vosa vua, vakila nona tiko se raici koya sa takali. Ena rawa ni ciri nona vakasama qai guiguileca. E kaya o Tinai: “Ena so na gauna ni caka tiko na veitalanoa, au liaca ni ciri tu noqu vakasama! E vaka me dau veiciciyaki tu niu vakasamataka na vu ni nona mate o watiqu. Dau vakavu rarawa sara ga ni yaco qori.”

Via tu taudua ga. O koya e lolosi ena tikotiko ca qai cudrucudru nira tiko eso tale. E kaya o Koroi: “Au dau tikotiko ca niu maliwai ira na veiwatini se o ira na dawai.” E nanuma lesu na wati Isoa, o Alena: “E dredre meu maliwai ira na dau talaucaka na leqa lalai era sotava ni vakatauvatani kei na ka keirau sotava! E tiko tale ga o ira na dau talanoataka na toso nei luvedra. Au marautaka na ka era tukuna, ia e dau dredre meu vakarogoci ira vinaka. Keirau kila vakaveiwatini ni bibi me toso tiko ga na bula, ia e sega ni rawa sara ga ni keirau cakava kina e dua na ka, se me keirau vosota na ituvaki qori.”

Tauvimate. Era sega ni dau moce se kana vinaka qai lutu na yagodra. E nanuma lesu o Eroni nona se qai takali ga o tamana: “E dredre meu moce. Au dau yadra cecekala e veibogi niu nanuma na nona takali o tamaqu.”

E nanuma lesu o Alipate na gauna e tauvimate tiko kina: “Vakavica noqu laurai vakavuniwai, ia e sega ni dua na mate e kune vei au. Au liaca ni  vakavuna tiko noqu tauvimate na noqu lolosi.” E qai oti na mate e tauvi koya tiko. E vukei Alipate vakalevu nona vakatulewataka me laurai vakavuniwai. Na lolosi e rawa ni vakamalumalumutaka na sotia ni yago, vakalevutaka na mate sa tiko rawa, se rawa ni laurai tale kina e dua na mate vou.

E levu na ka me na caka. E nanuma lesu o Isoa: “Keitou vakasavuya na nona takali o Eliki vei ira na weka, ira na itokani, nona boso ni cakacaka, kei na boso ni vale. Eso tale ga na ivola vakalawa e vakaleweni, oti sa qai laurai na ka e taukena. E vinakati kina na lomadei ni dau oca na vakasama, na yago, levu tale ga na rarawa ena gauna qori.”

Ia eso e dredre vei ira nira sa na tekivu cakava na ka a dau cakava o koya e takali. Qori na ka e vakila o Tinai, e kaya: “E dau vakacuru ilavo o Timoci qai qarava eso na ka vakabisinisi. Ia qo au sa na vuke, ena levu ga kina noqu lomaocaoca. Sega ni macala, au rawa ni cakava se sega!”

Na ituvaki sa cavuti mai cake me vaka na ivakarau ni lomada, vakasama, kei na yagoda, e vakaraitaka ni sega ni rawarawa noda dau lolosi. Qori ena vukei keda meda vosota, vakauasivi na mosimosi e vakilai ni takali e dua. Meda nanuma tale ga nida na sega ni vakila kece eso na mataqali rarawa e salavata mai kei na lolosi. Kevaka gona eda lolosi tiko da qai vakila ni mosimosi sara, eda na lomavakacegu nida kila ni dau yaco ga qori.

Ka mo namaka: O na sega ni lolosi tu ga, ena seavu ni toso tiko na gauna. E sega ni kena ibalebale qo ni o sa sega tale ni qai vakananumi koya e takali se mo guilecavi koya vakadua. Ena seavu vakamalua na veika mosimosi o dau vakila. Ia ena rawa ni vakilai tale vakasauri ke o vakasamataka e dua na tikinisiga se nomudrau ivakananumi ni vakamau. Ena yaco na gauna sa na dei tale na lomamu, o sa na muria tale ga na ituvatuva o dau matau tu kina. Ena rawa ga qori ena nodra veivuke na lewe ni vuvale se o ira na itokani, kei na nomu muria eso na vakatutu mo vosota kina.

O na lolosi vakadede? Eso ena rawa ni vica toka ga na vula nodra lolosi, e levu ena taura e dua se rua na yabaki mera qai lomadei tale. Ia eso tale ena rawa ni dede sara. * E nanuma lesu o Alipate: “Au lolosi tu me rauta ni tolu na yabaki.”

E bibi na vosota. Cakava ga na ka o rawata ena dua na siga, me vakatau tale ga ena kemu ituvaki, nanuma tiko ni na sega ni tawamudu nomu lolosi. Vakacava e tiko na ka o rawa ni cakava mo vosota kina nomu lolosi, mo kua tale ga ni lolosi tu vakasivia?