Naashin waneinnua atüjashii, wainma sukuwaʼipa tü alatakat wamüin nünaajaapa wanee wapüshi. Naatawaipejeʼe tü alatakat wamüin waneʼewai wakua. ¿Eeka süpüla nnojoluin mojuin maʼin naaʼin wanee wayuu nünaajaale wanee nüpüshi? Nnojotsiaajeʼe shiain tia. Anasü naaʼin wanee wayuu nnojorüle nüchecherüin naaʼin suulia aʼyalajaa, eepejeʼe waneirua kasa naaʼinrajatka süpüla eejiraain nia sümaa tü alatakat nümüin. Oʼunüsü tia süchiirua sukuwaʼipa nüpüshi, nukuwaʼipa niakai jee süchiirua tü alatüitkat nümüin otta kasain outuin atuma müliashii.

Na wayuu anaajaainnakana apüshi, nnojotsü natüjaain aaʼu kaseerüin neʼrüin süchikijee tia. Wainmapejeʼe tü kasa alatakat jee antaka suluʼumüin naaʼin. Wekirajaa süchiki waneirua.

Mojulaʼa sümüle waaʼin süchikijee anain waaʼin paala. Outule süpüshi wanee wayuu, aʼyalajüsü shia nüchiirua, sotushi nia saaʼin otta eesü anale jee mojulaʼa sümüle saaʼin. Eesü mojuleere maʼin saaʼin sotule nia saaʼin jee süʼlapüjaale nümaa. Outaiwaʼaya wanee wapüshi moʼooshii neʼe waya. Majatü Tina wanaa sümaa nünaajaalaʼa nümüin chi suʼwayuusekai, moʼoosü neʼe shia. «Taapaiwaʼaya tia, isasü tachiki aʼyalajaa. Motsosü taaʼin süka shapaain taaʼin, nnojotsü antapünaain suluʼu tekii tü alatakat tamüin», müsü shia.

Shapaale, jashichire otta müle wayakai aaʼin kasirüin tü alatakat. Müshi Iván süchiki tü alatakat nümüin: «Süchikijee nünaajaain Eric, chi wachonkai sümaa 24 nuuyase, jashichishi maʼin taya jee müsia Yolanda tü taʼwayuusekat. Ponusü maʼin waaʼin tia, jama nnojoluin watüjaain saaʼu wayuuin jashichi waya. Eesü jülüjawaire waaʼin wayain kasirüin tü alatakat nümüin chi wachonkai. Eeshii wasakirüle waaʼin sünain jamüin nnojotka wachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla wakaalinjain nia». Alatüsü tia nümüin Alejandro soʼu sünaajaain tü nuʼwayuusekat süchikijee kakaliain shia ayuulin. Müshi nia: «Antüsü suluʼumüin tekii, nuuʼulaain taya chi Maleiwakai teʼrüin tamüliala süka wayuuin mojulaashi taya. Mojulaʼa müsü taaʼin süchikijee jülüjain taaʼin tia, müshi niayaakai aaʼin kasirüin tatuma Maleiwa tü alatakat tamüin». Müsia tü alatakat nümüin Kostas, chi wayuu waküjakai achiki suluʼu tü palajatkat ekirajaaya, müshi nia: «Eeshi jashichiwaire taya sümüin Sofía saaʼu sünaajaain. Moju müsia taaʼin süchikijee tia süka tatüjaain saaʼu nnojoluin süsirüin tü alatakat».

Nnojorüle pansaain tü jülüjakat waaʼin. Eesü nnojorüle pansaain tü jülüjakat waaʼin. Jamüshijaʼa nünaajaale süpüshi wanee wayuu, eeshi suʼupeʼejüle nia, eesü müle saapakai saaʼin nuuʼuisanaira jee nünüiki. Eesü kapüleere sümüin jülüjainjatüin saaʼin tü saaʼinrajatkat otta eesü motowaire saaʼin wanee kasa. Müsü Tina süchiki tia: «Eesü yootule taya sümaa wanee wayuu, wattapejeʼe neʼe taaʼin suulia. Jülüjasü taaʼin waneepia tü outakalü atuma Timo. Kapüleesü tamüin jülüjain taaʼin wanee kasa naata suulia tia, shapaasü maʼin taaʼin sünainjee tia».

Wamüiwaʼaweere waya. Nünaajaale wanee wapüshi eeshii jashichire waya jee mojushiire wamüin kottoo namaa waneinnua wayuu. Müshi Kostas: «Müshi naatakai taaʼin kottüle taya namaa waneinnua wayuu sümaa naʼwayuuse. Jaʼitakajeʼe neʼe namaale taya na maʼwayuusekana». Otta müsü Yolanda, tü nuʼwayuusekat Iván: «Mojushiisü maʼin wamüin yootoo namaa wayuu shapaakana aaʼin saaʼu wanee malaachon neʼe, nnojotka antapünaain sünain tü alatakat wamüin. Otta eeshii na wayuu aküjakana wamüin anain maʼin nakuwaʼipa na nachonniikana. Talatüsü taaʼin sutuma tü naküjakat wamüin, nnojotpejeʼe taapajeein shia. Watüjaa aaʼu ayatüinjatüin waaʼinrüin tü waaʼinrapuʼukat, nnojotpejeʼe waaʼin süpüla aaʼinraa tia».

 Ayuuire waya. Nünaajaale wanee wapüshi, eeshii meküinyeere waya, washakajüle jee matunküinweere waya. Anuu nünüiki Aarón süchiki tü alatakat nümüin waneepa juya süchikijee nünaajaain chi nüshikai: «Matunküinjeesai taya, achijiraʼawaishi taya saʼwai otta sotowaisü taaʼin outuin chi tashikai».

Naashin Alejandro, eeshi ayuuijaalaʼa nümüle neʼe. Müshi nia: «Kojuyatua takua sümaʼanajee tottoolu sünain anaʼliraa otta ‹anashi pia› maʼwaishii neʼe tamüin. Mapa, tayaawata aaʼulu shiain ayuulin atuma taya tü mojuukalü aaʼin». Anashi mapa Alejandro, anapejeʼe tü naaʼinrakat süka nünaʼlirüin soʼu tia. Mojule maʼin naaʼin wanee wayuu, eeshi süpüla jooin nia süpüla ayuulii otta eetüjürüle wanee ayuulii nünain, eesü süpüla saʼakülaain süchikuaʼa sutuma tia.

Kapüleere wamüin aaʼinraa waneirua kasa. Müshi Iván: «Outapa Eric, nnojotsü neʼe waküjain tia namüin na wapüshikana jee na waʼaleewainyuukana, waküjain shia nümüinya chi nülaamainkai otta nümüin chi wayuu naʼanapajakai epia. Wainma karaloʼuta wakumajiraka laülaapialuʼu otta wakotchojüin tü nükorolokalüirua Eric. Anainjana waya süpüla waaʼinrüin tia, mapüsapejeʼe maʼin waya otta mojusü maʼin waaʼin».

Eeshii na wayuu kapüleekana amüin aaʼinraa tü kasa naaʼinrapuʼukat müliashii. Tia shia tü alatakat sümüin Tina, müsü shia: «Kataiwaʼaya noʼu chi taʼwayuusekai niapuʼushi jülüjakai aaʼin tü kasa sünainpünaakat tü wanneetse suluʼukat wanko. Otta aʼyataapuʼushi nia sünain waneirua kasa. Shapaʼaleesia maʼin taaʼin süka tayainjatüin aaʼinrüin joo tia. ‹¿Tainkeetche tia?›, majiraasü taya».

Sutuma süpüshuaʼa tü wekirajaaitpakalü anain nachiki na anaajaakana apüshi, müsü kapüleekai saaʼin eejirawaa sümaa tia. Aishaatasü wamüin nünaajaale wanee wapüshi, eejiraajeenapajaʼa waya sümaa tia watüjaale saaʼu tü alatawaikat sümüin wayuu eekai sünaajaain süpüshi. Soteesü paaʼin naatawalin tü alatakat wamüin nünaajaale wanee wapüshi. Otta eeshii na wayuu anakana aaʼin süka natüjaain saaʼu nnojoluin mojuin naʼyalajüle jee mojule naaʼin sutuma outuin wanee napüshi.

Tü eekat süpüla sülatüin wamüin. Nnojoleerü mojuin paaʼin waneepia, analeerü paaʼin mapa. Nnojotpejeʼe maluʼuluin tia anaʼleeinjatüinya paaʼin otta motoʼoleeinjachin paaʼin müliashii. Mapa, nnojoleerü mojuin maʼin paaʼin maʼaka sümaʼleiwaʼaya, eepejeʼe süpüla mojulaʼa sümüin paaʼin sünainjee sotuin paaʼin chi püpüshi anaajaakai jee shiale antüin tü kaʼi kasaatkalü oʼu jia jee nünaajaaka oʼu müliashii. Eeshii na wayuu anakana aaʼin süchikijee tia otta ayatsia naaʼinrüin süchikuaʼa tü kasa naaʼinrapuʼukat paalainka. Choʼujaapejeʼe nakaalinjünüinjanain sutuma napüshi jee naʼaleewainyuu süpüla nainküin tia jee nnojoluinjatü naapüin naaʼin sünain tü mojuukalü aaʼin.

¿Mojeetche waaʼin waneepia? Eeshii na wayuu alatakana oulia tü mojuukalü aaʼin sülatapa maʼaka jeʼra kashi otta eeshii na anakana aaʼin sülatapa wanee juya jee piama juya shiale. Eepejeʼe na kakaliakana sünain mojuin naaʼin nüchiirua wanee napüshi eekai nünaajaain. * Anuu tü nümakat Alejandro süchiki tia: «Apünüin maʼin juya sünain mojuin maʼin taaʼin».

Nnojo süshapalaain paaʼin. Soto paaʼin nnojoleerüin mojukuʼu müin paaʼin waneepia. ¿Kasakaʼa paaʼinrüinjatüin süpüla analüinjatüin paaʼin otta süpüla nnojolinjachin kakaliain pia sünain mojuin paaʼin?