Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

DÍ MAMBÁYÁAʼ Á MU NIKHÁÑUU MBÁA BI̱ XTAYÁÁ

Dí maʼni mingíjyúuʼ

Dí maʼni mingíjyúuʼ

Maski ajndu bi̱ najmañún nuthi mámbá rí ndayóoʼ maraʼnuu mbáa índo̱ nakháñuu bi̱ nandoo kaʼyoo, mú mixtiʼkhu xóo egawúunʼ mámbáa xa̱bu̱ índo̱ narígá ga̱ʼkhu̱ rúʼko̱. Lá rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n rí tikhuun tségawúúnʼ wéñuuʼ ráʼ. Xúʼko̱, mú raʼkháa xúgíinʼ. Ma̱ndoo maʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ á mu narathúún eʼwíinʼ xóo xtaa. Mú na̱nguá rígá mbóoʼ rí ma̱ndoo mambáyaaʼ mbajkún mu maʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ á mu nikháñuu mbáa bi̱ xtayáá. Numuu rí mixtiʼkhu xóo ndi̱ja̱a̱ mámbáa, xóo nindxu̱u̱, xóo nixtáa ga̱jma̱a̱ xóo nikháñuu xa̱bu̱.

TIKHU DÍ NAʼNI MINGÍJYÚUʼ ÍNDO̱ MBÁA NAKHÁÑUU

Índo̱ nakháñuu mbáa bi̱ nandulú kuʼyáá, tséʼyáá xúgíʼ ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muraʼníí. Rígá tikhuu ga̱ʼkhu̱ dí nuraʼníí xúgíinʼ índo̱ narígá gamiéjunʼ rígi̱, guʼyáá:

Tsétayáá ndiéjunʼ gátani̱. Xúgíinʼ bi̱ nunimbáti̱ga̱a̱ mbáa bi̱ kuyáá numbi̱ya̱ʼ numuu rí nduyáaʼ. Nuriʼkhuíí xóo xa̱bu̱ nindxu̱ún. Dí narmáʼáan a̱jkiu̱ún ma̱ngaa dí nugundajmaa rúʼko̱ naʼñún itháán mingíjyúuʼ. Ginii kayuuʼ dí naguáʼníí nindxu̱u̱ dí tséʼkha̱ munimbu̱ún dí nirígá. Tina naʼthí xú káʼnii nikumu̱u̱ índo̱ ajmbio̱o̱ nikháñuu mbá nacha̱: “Niʼni xu̱u̱nʼ, tándoo gámbi̱ya̱ʼ, ra̱ʼkhá tháán nixmiéjunʼ dí asndu nánguá nindoo gáya xi̱ʼ, na̱nguá endoo gánimboʼ dí xtáá ragíʼnuu”.

Naxmiéjuanʼ, nakiʼnán ga̱jma̱a̱ naku̱ma̱a̱ʼ dí xtaʼdáá aʼkháanʼ. Iván naʼthí: “Nda̱wa̱á dí nikháñuu a̱ʼdiúxu Eric bi̱ gíʼdoo 24 tsiguuʼ, ikhúún ga̱jmu̱ʼ a̱ʼgiu̱ʼ Yolanda nikiʼnáanʼ kuyamíjna̱xu mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi, rígi̱ niʼñuxu tsiánguá, numuu rí tákumuxu á mu nindxu̱xu̱ xúʼko̱ kaʼnii. Ma̱ngaa niku̱mu̱xu dí kuaʼdáá aʼkhúxu. Nuraximíjna̱xu á mu ndiyóoʼ munixu itháán ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdiúxu”. Alejandro ma̱ngaa nikumu̱u̱ dí gíʼdoo aʼkhúun índo̱ nikháñuu a̱ʼgiu̱u̱ bi̱ mba̱yu̱u̱ʼ má tsiguʼ naʼñuu nandii. Ikhaa naʼthí: “Ginii niku̱mu̱ʼ dí ikhúún nindxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ ra̱májáanʼ, ikha jngóo Dios naniñuuʼ dí mamínúunʼ wéñuuʼ. Mú nda̱wa̱á nigáwiinʼ a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nindxa̱ʼwamínáʼ xúʼko̱ kaʼnii. Numuu rí xtáá ranigámaa Dios ga̱jma̱a̱ numuu dí nigíʼnuu”. Kostas bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa artículo dí ninújngoo naʼthí: “Nguáná nakiʼnún ka̱yo̱o̱ Sofía ga̱jma̱a̱ numuu rí nikháñuu, mú ikhú naku̱mu̱ʼ dí gúʼdoo aʼkhúnʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nandxa̱ʼwa̱mínáʼ xúʼko̱, numuu dí ikhaa na̱nguá gíʼdoo aʼkhúun ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá”.

Naʼni mingíjyúuʼ matatsaʼwamínáʼ májánʼ. Mbáa nguáná ma̱ta̱ya̱a̱ mbá dí ragájkhun xtáa rarígá. Mbá xkri̱da, índo̱ mbáa xtáa gíná ga̱jma̱a̱ numuu dí nikháñuu mbáa, maku̱mu̱u̱ dí xtáa raʼdxawun o ndaʼyoo bi̱ nikháñuu. Maʼñuu mingíjyúuʼ magíʼ edxu̱u̱ o marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n dí maʼni. Tina naʼthí: “Índo̱ xtáá ratamíjná ga̱jmu̱ʼ mbáa naʼñuʼ mingíjyúuʼ madxawun dí xtáa raʼthí, natanga̱án na̱tha̱ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí nikháñuu Timo. Tséndoo maʼgíʼ edxu̱ʼ, rúʼko̱ naʼni dí maxmiéjunʼ”.

Nandaaʼ maraxtaa mbáwiin. Bi̱ nikháñuu mbáa bi̱ kaʼyoo mbáa maxkájkiu̱u̱n dí maxtáa gajmíi̱n eʼwíinʼ. Kostas naʼthí: “Tséʼni maxtáá májánʼ índo̱ xtáá gajmíʼ xa̱bu̱ bi̱ nidamijná, xúʼko̱ má ku̱mu̱ʼ índo̱ xtáá gajmíʼ bi̱ kaʼníí ndajkuíin ma̱ngaa”. Yolanda a̱ʼgiu̱u̱ Iván naʼthí: “Naʼñuʼ mingíjyúuʼ maxtáá gajmíʼ xa̱bu̱ bi̱ nuxieʼkhá má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbá dí ragíʼdoo numuu ki xóo rí niguáʼnííxu ikháanʼ. Naʼni maʼdxuʼ ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nutuxu xóo kúwíin gajmiún e̱jñu̱ún, mú naʼni mingíjyúuʼ maʼgíʼ edxu̱ʼ náa dí kúwíin ruthi. Ikhúún ga̱jmu̱ʼ a̱jmbio̱ʼ nduya̱a̱máxu rí ndayóoʼ munimíjna̱xu mu makuwáanʼxu má xúʼko̱. Mú tsédxuxu ga̱jma̱a̱ tséʼngo̱o̱ a̱jkiu̱xu gúnixu nimbá”.

Narígá nandii. Nánguá xkidxu̱u̱nʼ, naʼni smídíin ga̱jma̱a̱ nánguá eñún gúnuʼ. Aarón naʼthí ndiéjunʼ nigíʼnuu timbá tsiguʼ rí nikháñuu anu̱u̱: “Niʼniuʼ gakhi̱i̱ mi̱gú, nagújxúunʼ kikháá hora xúgíʼ mbruʼun, nandxa̱ʼwa̱mínáʼ má xúʼko̱ xóo nikháñuu anu̱ʼ”.

Alejandro nikumu̱u̱ rí nandoo káñuu, ikhaa naʼthí: “Ni̱jkhá mbaʼa a̱ʼphu̱ náa doctor mu mbaʼyoo dí gíʼdoʼ, mú ikhaa naʼthúnʼ dí xtáá má májánʼ. Ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ rí xtáá gíná ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá naʼni dí xáxtáá májánʼ”. Májánʼ má niʼni Alejandro dí ni̱jkha̱ gáʼyoo doctor, maski má nda̱a̱ dí gíʼdoo. Dí maraxtaa gíná ga̱jma̱a̱ numuu dí nikháñuu mbáa maʼni makáwabáánʼ, ma̱ndoo kañaaʼ itháán ga̱jma̱a̱ maraʼdáá imbo̱o̱ʼ nuxi̱ʼ nandii.

Maʼni mingíjyúuʼ matani̱ ñajunʼ dí gíʼdoo numuu. Iván naʼthí: “Índo̱ nikháñuu Eric, raʼkháa i̱ndó ndiyóoʼ muthu̱u̱nxu bi̱ kuñu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ nambájxu gajmiúxu ma̱ngaa ndiyóoʼ muthu̱u̱n eʼwíinʼ xa̱bu̱, xóo jefe ndrígóo ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ goʼwóo náa nixtáa. Ndiyóoʼ murawíixu tikhuu i̱yu̱u̱ʼ ma̱ngaa ndiyóoʼ murajxíixu trástiu̱u̱. Xúgíʼ rúʼko̱ ndiyóoʼ munixu maski ajndu néʼnguxu ga̱jma̱a̱ tsédxuxu”.

Tikhuun xa̱bu̱ nduyáá itháán mingíjyúuʼ índo̱ ikhiin ndayóoʼ muni̱ ñajunʼ dí kajkuáa ñawúunʼ bi̱ nikháñuu. Ikhaa rúʼko̱ dí nigíʼnuu Tina, ikhaa naʼthí: “A̱jmbio̱ʼ ndaʼyoo náá gáʼkha̱ mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ ma̱ʼtsi̱ i̱ʼwáʼ rí ndayúxu. Mú rí xúgi̱ ikhúún ndayóoʼ ma̱ni̱ xúgíʼ rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ naʼni dí maxmiéjunʼ itháan. Ma̱ngaa narajximínáʼ á mu maʼngo̱ʼ ma̱ni̱ xúgíʼ rígi̱”.

Índo̱ nduʼyáá xúgíʼ ga̱ʼkhu̱ dí ndayóoʼ muraʼníí índo̱ mbáa nakháñuu, mbáa maʼni makumulú dí maʼni mingíjyúuʼ maʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú. Gajkhun má dí mbajyúuʼ mba̱yu̱u̱ʼ dí maraxtaa gíná, mú dí ma̱ta̱ya̱a̱ wapháá xúgíʼ dí matraʼníí índo̱ mbáa nakháñuu, rúʼko̱ gámbáyaaʼ. Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí raʼkháa xúgíinʼ xa̱bu̱ mbrígu̱ún egawúúnʼ índo̱ nakháñuu mbáa. Ma̱ngaa maʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ rí ma̱ta̱ya̱a̱ dí xúgíinʼ xa̱bu̱ eraʼníí xkujndu rúʼko̱ índo̱ nakháñuu mbáa bi̱ nandún kuyáá.

MA̱NDOO MATANGA̱ÁN MARAXTAA GAGI RÁʼ.

Dí ma̱ndoo marigá: Rí naʼni magawáanʼ xúgi̱ xájyúuʼ kámuu, mañu mañúú gáʼga ra̱ʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ. Mú raʼkháa rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n dí mbajkú gáʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ o dí mambumaaʼ xtayáá mbajkú bi̱ nikháñuu. Nguáná marmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ ndiéjuunʼ nitani̱ ga̱jma̱a̱ʼ nákha xóó nixtáa mbiʼyuu. Mbaʼin xa̱bu̱ nda̱wa̱á natangi̱ín nakúwíin xó má nákha ginii ga̱jma̱a̱ nuguáʼdii nuñajunʼ xó má eguwáʼ runi̱. Mu maʼngulú mu̱ʼni̱ xúgíʼ rígi̱, gíʼdoo wéñuuʼ numuu dí a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ bi̱ nambájxu gajmiúlú mumbayulú, mu xúʼko̱ makuwáánʼlú xóó.

Nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ gájyúuʼ rá. Tikhuun nagawúnʼ káaʼ nguáthá igu̱nʼ, eʼwíinʼ ndajñúúnʼ mbá tsiguʼ o a̱jma̱ tsiguʼ mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún, mú kúwíin bi̱ ndajñúúnʼ itháán mba̱yu̱u̱ʼ. * Alejandro naʼthí: “Ikhúún niʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ nda̱wa̱á dí ninújngoo ajtsú tsiguʼ”.

Gaʼngo̱o̱ a̱jkia̱a̱nʼ. Mañu mañúú gátanga̱án matani̱ ñajunʼ dí xtaʼdáá. Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí nagawáanʼ xájyúuʼ má kámuu. Mú, lá rígá rí ma̱ndoo matani̱ ikháán mu maʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ dí xájyáaʼ mba̱yu̱u̱ʼ ráʼ.

Xúgíinʼ má egawúúnʼ wéñuuʼ índo̱ nakháñuu mbáa bi̱ nandún kuyáá

^ párr. 17 Kúwíin tikhuun xa̱bu̱ bi̱ ndajñúúnʼ itháán mba̱yu̱u̱ʼ mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún, rúʼko̱ naʼni dí makuwíin ngíná nángi eʼníí. Xa̱bu̱ bi̱ kúwíin xígi̱ kaʼnii ndayóoʼ rí mambáñún mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu thana.