Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿Chuqui miʼ mejlel lac mel cheʼ mucʼonla ti wen cʼojol?

¿Chuqui miʼ mejlel lac mel cheʼ mucʼonla ti wen cʼojol?

Chaʼan maʼañic maʼ cʌlʌx chaʼlen pensal, yom maʼ qʼuel bajcheʼ yilal a cʼocʼlel, bajcheʼ yilal cheʼ maʼ ñochtan yambʌlob, chuqui a wom bʌ a taj yicʼot chuqui muʼ bʌ a ñumen qʼuel ti ñuc. Ti ili temaj miʼ chʼʌm tilel ticʼojel tac muʼ bʌ i mejlel i coltañet cheʼ bʌ an chuqui maʼ wen cʼojoʼtan.

Mach a mel a pusicʼal chaʼan muʼto bʌ caj i yujtel

«Mach mi laʼ mel laʼ pusicʼal chaʼan jini muʼ to bʌ i yujtel ijcʼʌl. Yaʼto tsiquil chuqui miʼ yujtel ijcʼʌl» (MATEO 6:34).

¿Chuqui yom i yʌl ili? I tilelʌch cheʼ bʌ an chuqui mi laj cʼojoʼtan. Pero mach yomic mi lac wen ñaʼtan chuqui muʼto bʌ caj i yujtel.

  • Cheʼ mucʼonla ti wen cʼojol miʼ tech lac chʼijiyemlel. Cheʼ jiñi, ¿chuqui miʼ mejlel a mel? Ñaxam bʌ, yom maʼ ñaʼtan chaʼan i tilelʌch cheʼ an chuqui mi lac tsʼitaʼ cʼojoʼtan. Pero cheʼ cʌlʌxix maʼ cʼojoʼtan chuqui mach bʌ mejlic a tojʼesan, mi caj i ñumen aqʼuet ti pensar. I chaʼpʼejlel, cʼajtesan chaʼan mach ñoj cheʼic mi caj i loqʼuel cheʼ bajcheʼ tsaʼ lon ñaʼta chaʼan mi caj i yujtel.

Wen jach chuqui yom maʼ ñaʼtan

«An wen bʌ i ñaʼtʌbal jini muʼ bʌ i peqʼuesan i bʌ» (PROVERBIOS 11:2).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Mach a ñaʼtan chaʼan laj toj chuqui yom miʼ mejlel i mach a xicʼ yambʌlob chaʼan laj toj chuqui yom miʼ melob.

  • Pʌsʌ a pecʼlel, wen jach chuqui yom maʼ ñaʼtan i qʼuele chaʼan pʼisbil jach chuqui miʼ mejlel a mel, i cheʼʌch jaʼel jiñi yambʌlob. Mi cheʼʌch maʼ mel, tijicña mi caj a wubin i cheʼʌch mi caj i yubiñob jaʼel jiñi muʼ bʌ i ñochtañetob yicʼot wen mi caj i loqʼuel jiñi muʼ bʌ a mel. Chʌn pʌsʌ a tijicñʌyel tiʼ pejtelel ora, cheʼto jaʼel cheʼ bʌ an chuqui mach bʌ weñic tsaʼ loqʼui a chaʼan, ili miʼ coltañet chaʼan maʼañic maʼ cʌlʌx chaʼlen pensar yicʼot miʼ yʌqʼuen i tijicñʌyel a cuxtʌlel.

Qʼuele chucoch maʼ wen chaʼlen pensar

«Ñʌchʼʌl i pusicʼal jini muʼ bʌ i wen ñaʼtan bajcheʼ yom miʼ mel» (PROVERBIOS 17:27).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Cheʼ bʌ maʼ michʼan maʼañic mi caj i coltañet chaʼan wen chuqui maʼ ñaʼtan a mel, jin chaʼan tiqʼui a michʼajel.

  • Qʼuele chucoch maʼ wen chaʼlen pensar yicʼot bajcheʼ miʼ ticʼlañet. Jumpʼejl ejemplo, qʼuele chuqui maʼ ñaʼtan, bajcheʼ yubil maʼ wubin yicʼot bajcheʼ yilal a melbal (chaʼlibal) i miʼ mejlel a tsʼijbun majlel. Mi a wujilix bajcheʼ yilal maʼ mel cheʼ bʌ an chuqui woli a wen pensalin, mi caj a ñaʼtan chuqui yom maʼ mel. Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel a ñaʼtan bajcheʼ maʼ jisan chuqui muʼ bʌ i tech a cʼojol. Mi maʼañic miʼ mejlel a jisan, ñaʼtan bajcheʼ miʼ mejlel a tsʼitaʼ lajmesan. Jumpʼejl ejemplo, chajpan bajcheʼ miʼ mejlel a tsʼʌctesan ti wen jiñi a weʼtel yicʼot i yorajlel muʼ bʌ caj a wʌqʼuen.

  • Mach junlajalic chuqui miʼ techbeñonla jiñi laj cʼojol come mach junlajalic chuqui mi lac ñaʼtan. Jin chaʼan, qʼuexel bajcheʼ yilal yom maʼ qʼuel chuqui muʼ bʌ i yujtel. Ñopo a mel iliyi:

    1. Mach ti orajic yom maʼ ñaʼtan mach bʌ weñic tiʼ tojlel yambʌlob. Cheʼ bʌ juntiquil lac piʼʌl miʼ waʼ ochel ti jiñi fila baqui añet i maʼ ñaʼtan chaʼan mach weñic bajcheʼ tsiʼ mele, mi caj i techbeñet a michʼajel. Pero ñumen wen cheʼ maʼ ñaʼtan chaʼan mach yʌlolic tsiʼ mele.

    2. Qʼuelben i wenlel chuqui muʼ bʌ i yujtel tac. Jumpʼejl ejemplo, mi jal mi caj a pijtan chaʼan miʼ loqʼuel jiñi carro o chaʼan maʼ ñumel yaʼ ti doctor, cʼʌñʌ jiñi ora chaʼan maʼ pejcan jun tac o chaʼan maʼ mel yan tac bʌ i cʼʌjñibal a chaʼan.

    3. Tsʼʌcʌl yom maʼ qʼuel chuqui woli bʌ i yujtel. Cʼajtiben a bʌ: «¿Ñumen tsʌts ba miʼ cajel ili wocol ijcʼʌl o ti yambʌ semana?». Cʌñʌ baqui bʌ jiñi wocol mach bʌ ñoj tsʌtsic yicʼot jiñi wocolʌch bʌ tiʼ sujm.

Yom wen chajpʌbil chuqui maʼ mel

«Laʼ mejlic tiʼ pejtelel chuqui yom ti utsʼat yicʼot bajcheʼʌch miʼ chajpʌntel» (1 CORINTIOS 14:40, TNM).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Ñopo a chajpan ti utsʼat chuqui tac maʼ mel.

  • Yomʌch mi lac wen chajpan chuqui muʼ bʌ lac mel. Cheʼ mi la cʌl chaʼan wiʼilto mi caj lac mel jiñi la queʼtel (troñel) miʼ yʌqʼueñonla cabʌl wocol, i cheʼ jaʼel miʼ tempʌyel majlel jiñi la queʼtel. Ñopo a mel iliyi:

    1. Mele jumpʼejl horario i tsʼʌctesan.

    2. Qʼuele chuqui muʼ bʌ i mʌctañet chaʼan maʼañic maʼ mel jiñi a weʼtel yicʼot tojʼesan.

Pʼisbil jach chuqui maʼ mel

«Utsʼat mi lac tsʼitaʼ cʼaj la co cheʼ jasʌlonla. Mach utsʼatic mi lac chʌn bajben eʼtel chaʼan jach lac woʼlel ti chubʌʼañʌl. Toʼol icʼ jach woli la cʌsin cheʼ jini» (ECLESIASTÉS 4:6).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Tajol jiñi cʌlʌxix bʌ miʼ chaʼleñob eʼtel maʼañix miʼ tajbeñob i yorajlel chuqui yom i melob yicʼot maʼañobix miʼ qʼuelbeñob i wenlel jiñi i yeʼtelob tiʼ caj maʼañobix i pʼʌtʌlel miʼ cʌytʌlob.

  • Pʼisbil jach bajcheʼ yom maʼ qʼuel jiñi eʼtel yicʼot jiñi taqʼuin. Cheʼ cʌlʌxix lac taqʼuin mach yomic i yʌl chaʼan tijicña mi caj la cajñel o chaʼan maʼañix chuqui mi caj laj cʼojoʼtan. An chuqui miʼ mejlel ti ujtel mach bʌ cheʼic la com. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Eclesiastés 5:12, «jini wen chumul bʌ mach mejlic ti wʌyel chaʼan cabʌl i chubʌʼan». Mach a wen jisan a taqʼuin mi mach wen añic a chaʼan.

  • Locʼsʌben i yorajlel chaʼan maʼ tijicñesan a bʌ. Cheʼ maʼ mel muʼ bʌ a mulan mi caj i coltañet chaʼan maʼañic chuqui maʼ wen pensalin. Yom cʼajal a chaʼan, an ñusaqʼuin tac mach bʌ añic miʼ coltañet, cheʼ bajcheʼ jiñi qʼuel televisión.

  • Mach a cʌlʌx ñusan ora tiʼ qʼuelol a celular o tableta. Mach ti jujumujqʼuic yom maʼ qʼuel jiñi mensaje o an tac bʌ ti Internet. Mi mach ñoj ñuquic i cʼʌjñibal, mach a qʼuel i chaʼan tac bʌ a weʼtel cheʼ mach i yorajlelix.

Cʌntan a cʼocʼlel

«Mi lac taj tsʼitaʼ lac wenlel cheʼ mi laj cʌntan lac bʌcʼtal» (1 TIMOTEO 4:8).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Cheʼ mi lac mel ejercicio miʼ coltañonla ti laj cʼocʼlel.

  • Mele muʼ bʌ i coltan a cʼocʼlel. Jiñi ejercicio miʼ mejlel i coltañet cheʼ bʌ an chuqui woli (choncol) a pensalin. Cʼuxu muʼ bʌ i coltan a bʌcʼtal yicʼot mach a ñusan tiʼ pʼis a wiʼñal. Yom wen maʼ wʌyel.

  • Mach a sʌclan a coltʌntel ti cʼujts, ti droga o ti lembal come mi caj i ñumen aqʼuet ti pensar, miʼ yʌcʼ ti wocol a cʼocʼlel yicʼot miʼ jisan a taqʼuin.

  • Cucu ti doctor mi cʌlʌxix chuqui maʼ wen cʼojoʼtan. Cheʼ maʼ sʌclan a coltʌntel ti jiñi yujiloʼ bʌ mach yomic i yʌl chaʼan maʼañix a cʼʌjñibal.

Qʼuele chuqui ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal

Chʌn ñaʼtanla «chuqui tac ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal» (FILIPENSES 1:10, TNM).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Qʼuele chuqui jiñi ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal a chaʼan.

  • Tsʼijbun baqui bʌ ñaxan mi caj a mel. Ili mi caj i coltañet chaʼan maʼ qʼuel chuqui ñumen ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal yicʼot baqui tac bʌ miʼ mejlel a mel ti wiʼil, muʼ bʌ i mejlel a wʌqʼuen i mel yambʌ o baqui bʌ mach bʌ i cʼʌjñibalix maʼ mel.

  • Ti jumpʼejl semana, tsʼijbun chuqui maʼ mel yicʼot jaypʼejl ora maʼ cʼʌn. Cheʼ jiñi, ñaʼtan bajcheʼ miʼ mejlel a ñumen cʼʌn ti wen jiñi ora. Mi a wujilix chuqui mi caj a mel, maʼañix mi caj a wen chaʼlen cʼojol.

  • Locʼsʌben i yorajlel chaʼan maʼ cʼaj a wo. Cheʼ maʼ jumucʼ cʼaj a wo, miʼ mejlel i coltañet chaʼan maʼ chaʼ taj a pʼʌtʌlel yicʼot miʼ tsʼitaʼ lajmel chuqui muʼ bʌ a cʼojoʼtan.

Sʌclan a coltʌntel

«Lac chʼijiyemlel miʼ juʼsʌbeñonla lac pusicʼal, pero jini wen bʌ tʼan miʼ yʌqʼueñonla tijicña bʌ lac pusicʼal» (PROVERBIOS 12:25).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Cheʼ bʌ miʼ pejcañetob ti uts bʌ tʼan yicʼot cheʼ bʌ miʼ pʌsbeñetob i pʼuntaya miʼ mejlel i ñuqʼuesan a pusicʼal.

  • Suben juntiquil wem bʌ a wamigo bajcheʼ yubil maʼ wubin. Miʼ mejlel i coltañet o miʼ mejlel i subeñet bajcheʼ miʼ mejlel a tojʼesan jiñi muʼ bʌ a cʼojoʼtan. Tajol miʼ subeñet mach bʌ añic ñaʼtʌbil a chaʼan. Miʼ mejlel i coltañet cheʼ bʌ maʼ suben chuqui woli (yʌquel) bʌ a ñusan.

  • Cʼajtin a coltʌntel. ¿Muʼ ba mejlel a ñusʌben yambʌ jiñi a weʼtel o maʼ sʌclan juntiquil muʼ bʌ i mejlel i coltañet?

  • Mi juntiquil a piʼʌl ti eʼtel miʼ yʌqʼuet ti cʌlʌx pensar, ñopo a tojʼesan jiñi wocol. Jumpʼejl ejemplo, ¿muʼ ba i mejlel a suben ti uts bʌ tʼan chucoch miʼ yʌqʼuet ti cʌlʌx pensar? (Proverbios 17:27). Mi maʼañic miʼ tojʼan, mach a wen ñochtañix.

Chʌn ñaʼtan chaʼan a wom i coltaya Dios

«Tijicña jiñi muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan ñucʌch i cʼʌjñibal i chaʼan bʌ Dios» (MATEO 5:3, TNM).

¿Chuqui yom i yʌl ili? Mach cojach i cʼʌjñibal lac chaʼan jiñi i bʌl lac ñʌcʼ, lac pislel yicʼot la cotot, i cʼʌjñibal lac chaʼan jeʼel i cʌntesa Dios. Chaʼan tijicña mi la cajñel, yom mi laj cʌn chaʼan i cʼʌjñibal lac chaʼan i coltaya Dios.

  • Miʼ mejlel i coltañet jiñi oración. Dios miʼ subeñet chaʼan maʼ wʌqʼuen tiʼ wenta tiʼ pejtelel a cʼojol come miʼ chʼʌmet ti ñuc (1 Pedro 5:7). Jiñi oración yicʼot cheʼ maʼ wen ñaʼtan chuqui wen tac miʼ yʌqʼueñet a tijicñʌyel (Filipenses 4:6, 7).

  • Pejcan muʼ bʌ i mejlel i lʌcʼtesañet ti Dios. Jiñi ticʼojel tac am bʌ ti ili revista loqʼuemʌch ti jiñi Biblia, tsaʼ bʌ mejli chaʼan miʼ coltañonla lac lʌcʼtesan lac bʌ ti Dios. Cheʼ jaʼel, ili ticʼojel tac miʼ coltañonla chaʼan mi lac ‹chʌn ñaʼtan bajcheʼ yom mi lac mel› yicʼot mi lac «wen ñaʼtan pañimil» (Proverbios 3:21). ¿Chucoch maʼañic maʼ tech a pejcan jiñi Biblia? Miʼ mejlel a tech ti Proverbios.