“Indi gid ninyo pagkabalak-i ang buas, kay ang buas may kaugalingon nga mga kabalaka.”—MATEO 6:34.

Kahulugan: Natural lang nga mabalaka kita sa kada adlaw. Pero indi anay pag-idugang sa imo kabalaka subong nga adlaw ang kabalaka para buas. Subong lang anay nga adlaw ang kabalak-i.

• Ang stress nagaresulta sa kabalaka. Gani tilawi ini: Una, batuna nga may mga stress nga indi malikawan. Ang pagkabalaka sa mga butang nga indi mo mapunggan nagapadugang sang imo stress. Ikaduha, dumduma nga sa masami wala man nagakatabo ang aton ginakahadlukan nga matabo.

“Ang kaalam nga halin sa langit . . . makatarunganon.”—SANTIAGO 3:17.

Kahulugan: Indi mangin perfectionist. Indi magpaabot sang mga butang nga indi mo masarangan ukon sang iban.

• Mangin maugdang, rasonable, kag hibalua ang imo limitasyon kag ang limitasyon sang iban. Kon himuon mo ini, mabuhinan mo ang stress kag mangin mas mahapos para sa imo kag para sa iban ang pagpanghikot sing madinalag-on. Isa pa, indi mangin sobra ka serioso. Kon magkadlaw ka—bisan pa sa indi maayo nga mga sitwasyon—mabuhinan mo ang tension kag mangin maayo ang imo modo.

“Ang tawo nga may paghangop magapabilin nga kalmado.”—HULUBATON 17:27.

Kahulugan: Ang negatibo nga emosyon makapagamo sang imo hunahuna, gani magpabilin nga kalmado.

• Hibalua kon ano ang nagapa-stress sa imo, kag tandai ang imo reaksion. Halimbawa, kon na-stress ka, panilagi ang imo ginahunahuna, ginabatyag, kag batasan, kag puede mo ini isulat. Kon nabal-an mo ang imo reaksion sa stress, mas kabalo ka sang himuon mo. Mangita man sing paagi nga madula ang mga butang nga nagapa-stress sang imo kabuhi. Kon indi ini posible, mangita sing paagi nga mabuhinan ang epekto sang stress, halimbawa, paagi sa pag-organisar sing maayo sang imo tion kag ulubrahon.

• Bag-uha ang imo pagtamod sa mga butang. Ang mga nagapa-stress sa imo mahimo wala nagapa-stress sa iban. Nagadepende ini sa pagtamod. Binagbinaga ining tatlo ka panugda:

  1. Indi dayon maghunahuna nga malain ang motibo sang iban. Basi may tawo nga magsal-ot sa imo samtang nagapila ka. Kon magpensar ka dayon nga malain ini nga tawo, mahimo maakig ka. Pero, ngaa indi mo pagpamensaron nga basi may maayo sia nga rason? Basi husto ka!

  2. Mangin positibo sa mabudlay nga sitwasyon. Mas mahapos ang paghulat sa klinika sang doktor ukon sa erport kon gamiton mo ang imo tion sa pagbasa ukon sa pagtrabaho ukon pagbukas sang email.

  3. Pasangkara ang imo panghunahuna. Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ini bala nga problema daku gihapon nga isyu buas ukon sa masunod nga semana?’ Hibalua kon ano nga mga isyu ang gamay ukon umalagi lang kag kon ano nga mga isyu ang serioso gid.

“Himua ninyo ang tanan sing nagakaigo kag suno sa kahimusan.”—1 CORINTO 14:40.

Kahulugan: Tinguhai nga maorganisar sing maayo ang imo kabuhi.

• Gusto naton nga mangin organisado ang aton kabuhi. Ang isa ka butang nga ginatunaan sang stress—amo ang pagpabuyanbuyan, nga nagaresulta sa pagtangkas sang mga ulubrahon. Tilawi ining duha ka panugda:

  1. Maghimo sing praktikal nga iskedyul, kag sunda gid ini.

  2. Hibalua kag tadlunga ang mga batasan nga nangin rason sang pagpabuyanbuyan.

“Mas maayo pa ang diutay nga pahuway sangsa tuman nga pagpangabudlay kag paglagas sa hangin.”—MANUGWALI 4:6.

Kahulugan: Ang mga workaholic indi makapanginpulos sang ila “tuman nga pagpangabudlay.”Mahimo nga wala na sila sing tion ukon kusog para malipay sa ila ginpangabudlayan.

• Tamda sing realistiko ang obra kag kuarta. Indi buot silingon nga kon madamo ka sing kuarta mas malipayon ka kag wala na sing stress. Sa baylo, mahimo kabaliskaran sini ang nagakatabo. “Ang manggaranon wala ginapatulog sang iya kabuganaan,”siling sang Manugwali 5:12. Gani indi maggasto sang sobra sangsa imo kinitaan.

• Hatagi sing tion ang pagrelaks. Ang paghimo sang mga butang nga nanamian mo, makabuhin sang stress. Pero ang mga kalingawan nga nagapahimunong ka lang, pareho sang pagtan-aw sang TV, mahimo indi makabulig.

• Ibutang sa lugar ang teknolohiya. Likawi ang pirmepirme nga pagbukas sang email, text, ukon social media. Luwas lang kon kinahanglan gid, indi pagtan-awa ang mga email sang trabaho sa oras nga wala na sing obra.

“Ang paghanas sa pisikal may . . . kapuslanan.”—1 TIMOTEO 4:8.

Kahulugan: Ang regular nga pag-ehersisyo nagaresulta sa mas maayo nga panglawas.

• Himua nga batasan ang pag-atipan sa imo lawas. Ang pag-ehersisyo makapanami sang imo modo kag makabulig sa imo lawas sa pag-atubang sa stress. Magkaon sing masustansia nga pagkaon, kag indi magpagutom. Magpahuway sing bastante.

• Likawi ang makahalalit nga “solusyon”sa stress, pareho sang pagpanigarilyo ukon pag-abuso sa droga kag alkohol. Makadugang lang ini sa stress, magahalit sang imo lawas, kag magaubos sang imo ginpangabudlayan nga kuarta.

• Magpatan-aw sa doktor kon sobra na gid ang imo ginabatyag nga stress. Indi ka dapat mahuya sa paghimo sini.

Pat-ura “ang mas importante nga mga butang.”—FILIPOS 1:10.

Kahulugan: Binagbinaga sing maayo ang imo mga prioridad.

• Ilista ang imo mga ulubrahon suno sa pinakaimportante. Makabulig ini sa imo nga magpokus sa mas importante nga ulubrahon, makita kon ano ang indi mo anay paghimuon, ang ipahimo sa iban, ukon ang indi na paghimuon.

• Sa sulod sang isa ka semana, isulat kon paano mo ginagamit ang imo tion. Dayon mangita sing paagi kon paano mo ini magamit sing mas maayo. Kon ikaw ang nagakontrol sang imo tion, mas mabuhinan ang imo stress.

• Mag-iskedyul sing pagpahuway. Bisan ang malip-ot lang nga break sa obra makapapagsik sa imo kag makabuhin sang imo stress.

“Ang kabalaka sa tagipusuon sang tawo nagapabug-at sini, apang ang maayo nga pulong nagapasadya sa iya.”—HULUBATON 12:25.

Kahulugan: Ang mainayuhon kag makapalig-on nga mga pulong makapanami sang imo pamatyag.

• Isugid ang imo mga ginakabalak-an sa mahinangpanon nga tawo. Mahimo makita niya ang mga problema sa lain nga anggulo kag ang solusyon nga wala mo nakit-an. Bisan ang pagpautwas lang sang imo balatyagon may maayo na nga epekto.

• Mangayo sing bulig. Puede mo bala mapaobra sa iban ang imo ulubrahon ukon magpabulig sa obra?

• Kon gina-stress ka bangod sa imo katrabaho, mangita sing paagi nga masolusyunan ini. Halimbawa, puede mo bala masugid sa iya sing mainayuhon kag mataktikanhon kon ano ang epekto sa imo sang iya ginahimo? (Hulubaton 17:27) Kon indi ini magmadinalag-on, puede mo bala buhinan ang pagpakig-angot sa iya?

“Malipayon ang mga mahunahunaon sa ila espirituwal nga kinahanglanon.”—MATEO 5:3.

Kahulugan: Indi lang pagkaon, bayo, kag ilistaran ang aton kinahanglan. Kinahanglan may maayo man kita nga relasyon sa Dios. Para mangin malipayon, dapat naton hunahunaon kag atipanon ini nga kinahanglanon.

• Daku nga bulig ang pangamuyo. Ginaagda ka sang Dios nga ‘itugyan sa iya ang tanan mo nga kabalaka, kay nagaulikid sia sa imo.’ (1 Pedro 5:7) Ang pangamuyo kag pagpamalandong makahatag sa imo sing kalinong.—Filipos 4:6, 7.

• Magbasa sing makapalig-on nga mga publikasyon nga makapasuod sa imo sa Dios. Ang mga prinsipio nga ginbinagbinag sa sini nga magasin naghalin sa Biblia, nga ginsulat para mangin suod kita Dios. Ginapauswag man sini ang “praktikal nga kaalam kag ang ikasarang sa paghunahuna sing maayo.”(Hulubaton 3:21) Ngaa indi mo himuon nga tulumuron nga basahon ang Biblia? Puede ka mag-umpisa sa libro sang Hulubaton.