“Arian nu nga kavurungan i mawag nu nonumma; ta egga laman i mekavurung ta kagaggaw.”​—MATEO 6:34.

I Kebalinanna: Parte ngana na pattolay i inaggaw nga pavvuru-vurung. Ngem ariammu ngana iyammung i pakavurungammu ira sonu umma ta pakavurungammu taw nga aggaw. Asikasuammu laman i pakavurungan ta kada aggaw.

• Makavurung i stress. Nonopammu yaw: Ollu, ari nga malisian i karuan nga stress. Mas maka-stress laman i pavvuru-vurung ta mesimmu ira nga ariammu mafugaddan. Mekadua, maruddu nga ari gammabba nga mesimmu i ikavurungattam ira.

“I ka-uto nga maggafu ta langi ay . . . masippo [“rasonable,” NW ].”​—SANTIAGO 3:17.

I Kebalinanna: Ariammu mabbalin tu perfeksionista. Ariammu kuruga magekspekta ta baggim onu ta tanakuan.

• Ammuan i limitasiommu anna na tanakuan, anna rasonable nakuan i estandartem ira. Nu kuammu yaw, mapakarianan i stress mu anna na tanakuan anna mas makkasta i resulta na kukukuannu. Makillafug ka gapa. Nu gumalo ka​—maski paga marake i nesimmu—​makkalma i situasion anna makkasta i panageno mu.

“I minangngalippawa nga tolay ay mattalupaddian nga kalmadu.”​—PROVERBIO 17:27.

I Kebalinanna: Ari ka makanono tu mapia nu negatibo i mataga-tageno mu, yayya nga kalmadu ka nakuan.

• Ammuan i maka-stress nikaw, anna obserbammu i reaksiommu. Angngariganna, nu stress ka, obserbammu i manonono mu, mataga-tageno mu, anna i ugalim, anna awayyam itura danatun. Nu mas ammum i reaksiommu nu ma-stress ka, mas marubang mu tu mapia yatun. Nonopan gapa nu kunnasim malsa i maka-stress ira nikaw. Nu imposible yatun, nonopammu nu kunnasim mapakarianan i efekto danatun gukaban na pangorganisam ta trabahum onu ta tiempom.

• Ulian i pagimamma mu ta gannug ira. Awayyana nga ari maka-stress ta tanakuan i maka-stress nikaw. Maddepende yatun ta pagimamma mu. Innan i tallu nga suhestion:

  1. Ariammu insigida nga nonopan nga marake i intension na tanakuan. Awayyana nga egga nakisingit nikaw ta fila. Nu nonopammu nga awan tu modona, makaporay ka laman. Ngatta ariammu lallagu nonopan nga makasta i intensionna? Baka fustu ka!

  2. Innammu i positibo nga makuam ta situasion. Mapakarianan i stress mu ta paginnag ta doktor onu ta airport nu usammu i oras mu ta pabbibbig onu pagangngua tu trabahu onu pa-check tu email.

  3. Nonopan i mas importante. Iyavu mu ta baggim, ‘Problemakku kari paga yaw sonu umma onu ta tumunug nga ligguan?’ Ammuan i simple anna i mas darakal nga problema.

“Mawag tu ngamin i gannug ay kuan nu ta kunna mepangngo anna egga i unnug na.”​—1 CORINTO 14:40.

I Kebalinanna: Ikagumammu nga mabbalin tu organisadu ta pattolem.

• Ikaya tam nga organisadu nakuan i pattoletam. Tadday ta mamanggulu anna makapa-stress ay i pangitala-talattan, nga marresulta ta ari mabala-balin nga trabahu. Puruebammu i dua nga suhestion.

  1. Magangngua tu realistiko nga iskediul, anna tuttulan yatun.

  2. Ammuan anna itunung i makagafu ira ta pangitala-talattammu.

“Mas makasta i tanga-kamo nga pagibannag anne ta dua-kamo nga pabbabbannag anna paddaddag ta paddag.”​—ECLESIASTES 4:6.

I Kebalinanna: Ari nga pammakapian na tolay nga trabahu laman nga trabahu i resulta na ‘dua-kamo nga pabbabbannagna.’ Awayyana nga awan ngana tu oras onu sikanna tapenu mabenefisiowan ta nabbabbannaganna.

• Mabbalin tu realistiko ta trabahu anna kuartu. Arianna kayà kagian nga mas magayayya ka onu ari ka kuruga stress nu mas aru i kuartum. I kurug, posible nga balittag i mesimmu. “I aru nga pakkukua na mariku ay ari nga mamakatrug sa,” kagian na Eclesiastes 5:12. Makontentu ka gafu nu anni laman i egga nikaw.

• Marrelaks. Mapakarianan i stress mu nu kuammu i gannug ira nga kakayà mu. Ngem awayyana nga ari makaduffun i paddibersion gitta na paggiraw tu TV.

• Limitan i pangusa tu gadyet. Lillitan i kanayun nga pa-check tu email, text, onu social media. Fuera nu kawagan, ariammu ma-check tu email nu ari ngana oras na trabahu.

“I kasossonna na kalla-kallo ay egga i mapia nga iyawa na.”​—1 TIMOTEO 4:8.

I Kebalinanna: Mas makkasta i gawa-gawayyammu nu regular i pagehersisiom.

• Mapeggan tu makasta ira nga rutina. Pakastan na pagehersisio i panageno mu anna i reaksion na baggim ta stress. Kuman tu masustansia anna ta fustu nga oras. Siguraduammu nga makebannag ka tu mapia.

• Lillitan i marake ira nga bisiu tapenu “masolusionan” i stress, gitta na passigariliu onu paddroga anna sobra nga paginum tu binarayang. Mas lallagu ma-stress ka tatun ira megafu ta awayyana nga mattaki ka anna mofu i kuartum.

• Mappadoktor ka nu fermi ngana i stress mu. Ari ka nakuan mappasiran nga mappaduffun ta doktor.

“Pilian i kapianan [“mas importante,” NW ] ta ngamin.”​—FILIPOS 1:10.

I Kebalinanna: Pannonopammu i prayoridad mu ira.

• Itura mu i kuammu ira segun ta importansiada. Makaduffun yaw tapenu makafokus ka ta mas importante nga trabahum, anna ipasingan naw i ari apuradu ira nga makua, i mepakuam ta tanakuan, onu i ari ngana nga mawag.

• Ta unag na tanga-ligguan, itura mu i pinangusam ta oras mu. Kabalinna, ammuammu nu kunnasim paga nga mapakasta i pangusam tatun. Nu mas tammi mu i oras mu, mas ari ka nga ma-stress.

• Mangiskediul tu tiempo na parrelaks. Makarefresko maski i manganannuan laman nga parrelaks anna mapakarianan naw i stress mu.

“Maddammo i futu na tolay megafu ta pavvuru-vurung, ngem i mapia nga uvovug i mamagayayya tatun.”​—PROVERBIO 12:25.

I Kebalinanna: Makkasta i panageno mu ta masippo anna minangngikabbi ira nga uvuvog na tanakuan.

• Istoriammu ta minangngalippawa nga tolay i mesissimmu. Makaduffun yayya tapenu manguli i pagimamma mu onu makanono ka tu solusion. Makkasta i panageno mu maski ta pangistoriam laman ta problemam.

• Mappaduffun. Awayyam kari ipakua ta tanakuan i trabahu onu padduffunannu yatun?

• Nu ma-stress ka ta katrabahum, mannono nu kunnasim mapakasta i situasion. Angngariganna, awayyam kari nga kagian nisa ta masippo anna mataktika i mataga-tageno mu? (Proverbio 17:27) Nu ari nga efektibo yatun, awayyam kari pakarianan i tiempom nga makilallang nisa?

“Magayayya danuri sigga-nono ta espiritual nga kawagadda.”​—MATEO 5:3, NW.

I Kebalinanna: Ari laman tu makan, sinnun, anna paddianan i kawagan na tolay. Egga i espiritual nga pakawagattam. Tapenu magayayya ittam, mawag nga sigga-nono ittam tatun anna asikasuattam yatun.

• Dakal i meyuffun na pakimallo. Imbitan naka na Dios nga ‘ipammakatalo mu sa ngamin i kavurungammu ta yayya i manangngal nikaw.’ (1 Pedro 5:7) Mangiyawa tu memammo nga nono i pakimallo anna i pannono tu makapatuyag ira nga gannug.​—Filipos 4:6, 7.

• Mabbibbig tu gannug ira nga mamaddukko nikaw ta Dios. I prinsipio ira nga nepakanawag taw nga magazina ay naggafu ta Biblia, anna netura yaw tapenu meyawa i espiritual nga pakawagattam. Maggafu gapa taw i “praktikal nga sirib anna i abilidad nga mannono.” (Proverbio 3:21) Ngatta ariammu i-goal nga bibbigan i Biblia? Puedem igafu ta libru na Proverbio.