Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mmunyi mudi biamu mua kunyanga bulunda buebe ne bakuabu?

Mmunyi mudi biamu mua kunyanga bulunda buebe ne bakuabu?

Bantu babidi badi mua kuyukila bafundilangana mesaje mu biamu, ku Enternete, anyi kuyukila bamuenenangane mu biamu abi nansha bobu basombele mu kontina ibidi mishilangane. Buabu bobu, biamu bidi bibambuluisha mu mushindu muimpe.

Kadi bantu batu nangananga bayukila ne balunda babu ku biamu bua kulama bulunda buabu nabu batu bafika ku . . .

  • dipanga kuditeka pa muaba wa balunda babu.

  • ditamba kudiumvua nkaya kabayi ne bua nsongo.

  • ditamba kutangila anu malu abu kupita mudibu batangila a bakuabu.

TSHIUDI NE BUA KUMANYA

KUDITEKA PA MUABA WA BAKUABU

Diditeka pa muaba wa bakuabu didi dilomba kuikala ne dîba dia kuela meji a bualu buabu. Kadi ki mbipepele to, bualu lelu tudi baditue mu dibala mesaje a bungi mu biamu anyi tuatuminangana peshi baditue mu ditangila bidi mu miaba ya dipetelangana ku Enternete.

Mu kupita kua matuku, wewe ne mesaje a bantu mapite bungi, nebikukolele bua kuandamuna mulunda webe uvua mukufundile. Bualu tshipatshila tshiebe dîba adi netshikale tshia kukupula mesaje onso adibu bakutumine pamutu pa kuambuluisha mulunda webe uvua ne dijinga kampanda.

LUKONKO LUA KUELELA MEJI: Mmunyi muudi mua “kuditeka pa muaba wa bakuabu” paudi ufundilangana nabu mu biamu?​—1 PETELO 3:8.

DIDIUMVUA BIBI

Bamue bena malu a sianse bavua bakebulule malu mbasangane ne: bantu batu balua kudiumvua bibi panyima pa bamane kupitshisha dîba miaba ya dipetelangana ku Enternete. Bakebuludi abu mbafike ku diamba ne: kutangila foto ya bidi bakuabu benza ne kubala ngumu yabu mipiamipia kudi mua kufikisha muntu ku “dimona ne: kena yeye ne tshia nsongo tshidiye muenze to.”

Bualu bukuabu, kutangila foto milenga ya bantu bakuabu idibu bele ku Enternete kudi mua kufikisha muntu ku didifuanyikija ne bakuabu, umona ne: kena yeye ne nsombelu wa nsongo to. Mu bulelela, malu adi bantu bela muaba wa dipetelangana ku Enternete adi mua kuenza bua tumone bu ne: bobu ke batudi balue kufila panu apa.

LUKONKO LUA KUELELA MEJI: Paudi ubuela muaba wa dipetelangana ku Enternete, mmushindu kayi uudi mua kuepuka didifuanyikija ne bakuabu dia umona ne: wewe kuena ne nsombelu wa nsongo?​—GALATIYA 6:4.

IMANYINA PA TSHIUDI PEBE ATSHI

Mulongeshi kampanda wakafunda ne: bamue balongi bende bavua badinangi, bakeba anu balunda bavua mua kuikala benza malu pa muaba wabu. Muntu udi mua kutuadija kumona balunda bende bu programe ya mu biamu idiye mua kukangula ne kukanga padibi bikengela.

LUKONKO LUA KUELELA MEJI: Malu audi wela ku Enternete adi aleja ne: udi wimanyina pa tshiudi pebe atshi anyi udi ne meji a kuditemba kudi bakuabu?​—GALATIYA 5:26.

TSHIUDI MUA KUENZA

KONKONONA MUUDI WENZA MUDIMU NE BIAMU

Biamu biobi bikuambuluisha bua kuyukila ne balunda bebe ne bishemeja bulunda buebe nabu, dîba adi tudi tuamba ne: kabiena bikulombola to, kadi wewe ke udi ubilombola.

DÎYI DINENE DIA MU BIBLE: “Dinanga . . . kadiena didikebela anu masanka adi.”​—1 KOLINTO 13:4, 5.

Mona ngenyi iudi musue kutumikila, anyi funda iudi wewe nayi.

  • Dienzeja bua kuyukila ne bantu pamutu pa kufundilangana nabu mesaje mu biamu

  • Teka tshiamu pa muaba watshi (anyi jima muadi watshi) paudi uyukila ne bakuabu

  • Dikosela dîba diudi ne bua kupitshisha muaba wa dipetelangana ku Enternete

  • Ikala muntu udi utamba kuteleja bakuabu

  • Yukila ne mulunda udi ne lutatu kampanda