Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 83

Gyɛlusalɛm Bane Ne

Gyɛlusalɛm Bane Ne

NEA gyima mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔ ɛke la kɔsɔɔti. Yizilayɛma ne anye ɛbolo ɛlɛkyekye Gyɛlusalɛm bane ne. Mɔɔ Belemgbunli Nɛbukadenɛza sɛkye Gyɛlusalɛm wɔ ɛvolɛ 152 mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu la, ɔhanle bane ne ɔguale aze na ɔyelale suakpole ne nlenkɛ mgbole ne mɔ. Yizilayɛma ne ankyekye bane ne bieko wɔ mekɛ mɔɔ bɛvi Babelɔn bɛrale ɛkɛ ne ala la.

Duzu nganeɛ a ɛnea a menli ne dele wɔ mekɛ tendenle mɔɔ bɛdɛnlanle suakpole ne azo mɔɔ ɛnee bane biala ɛnle nwolɛ la ɛ? Ɛnee bɛte nganeɛ kɛ bɛwɔ esiane kpole nu. Ɛnee bɛ agbɔvolɛ bahola araholo bɛ nwo zo mekɛ biala. Noko kɛkala nrenya Nihɛmaya ɛhye ɛlɛboa menli ne amaa bɛakyekye bane ne bieko. Asoo ɛze Nihɛmaya sonla holɛ?

Nihɛmaya le Yizilayɛnli mɔɔ vi Susa, ɛleka mɔɔ ɛnee Mɔdekae nee Ɛseta de la. Nihɛmaya yɛle gyima wɔ belemgbunli ne sua nu, ɔti ɛnee ɔbayɛ kɛ ɔ nee Mɔdekae nee Belemgbunli raalɛ Ɛseta lɛ agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. Noko Baebolo ne ɛnga kɛ Nihɛmaya yɛle gyima manle Ɛseta ahu, Belemgbunli Zɛzɛse (Ahazelɔse). Emomu ɔyɛle gyima ɔmanle belemgbunli ne mɔɔ doale ye, mɔɔ yemɔ a le Belemgbunli Atazɛzɛse la.

Kakye kɛ Atazɛzɛse a le belemgbunli atiakunlukɛnlɛma ne mɔɔ vale ezukoa mɔɔ Ɛzela vale rale Gyɛlusalɛm rayɛle Gyihova ɛzonlenlɛ sua ne la amuala manle ye a. Noko Ɛzela ankyekye suakpole ne bane ne mɔɔ hanle guale aze la. Maa yɛnlea kɛ ɔyɛle mɔɔ Nihɛmaya a rayɛle gyima ɛhye la.

Atazɛzɛse vale ezukoa ne manle Ɛzela kɛ ɔhɔyɛ ɛzonlenlɛ sua ne boɛ la ye ɛvolɛ 13 ɛne. Nihɛmaya a kɛkala le Belemgbunli Atazɛzɛse sonvolɛ kpanyinli mɔɔ nea nza zo a. Ɛhye kile kɛ ɛnee yemɔ a ɔsu belemgbunli ne nza a, na ɔnea kɛ awie biala ɛnrɛva ayile ɛtane biala ɛnrɛgua belemgbunli ne nza nu na ɔnrɛhu ye. Ɛnee ɔle gyima mɔɔ sonle bolɛ kpalɛ.

Kenle ko Nihɛmaya adiema nrenya mɔɔ bɛfɛlɛ ye Haneenae la nee mrenya bie vi Yizilayɛ azɛlɛ zo rakpɔlale Nihɛmaya. Bɛhanle ngyegyelɛ mɔɔ Yizilayɛma ne wɔ nu, nee Gyɛlusalɛm bane ne mɔɔ bɛtɛyɛle la anwo edwɛkɛ bɛhilele ye. Ɛhye manle Nihɛmaya lile nyane dɔɔnwo, na ɔzɛlɛle Gyihova wɔ nwolɛ.

Kenle ko, belemgbunli ne nwunle ye kɛ Nihɛmaya ɛlɛdi nyane, ɔti ɔbizale kɛ: ‘Duzu ati yɛɛ ɛ nyunlu ɛyɛ alɔbɔlɛ alɔbɔlɛ zɛhae a?’ Nihɛmaya buale ye kɛ ɔ nyunlu ɛyɛ alɔbɔlɛ ɔluakɛ Gyɛlusalɛm ɛdɔ mgbane na ye bane ne mɔ ɛha ɛgua aze la ati ɔ. Belemgbunli ne bizale kɛ: ‘Duzu a menyɛ memaa wɔ a?’

Nihɛmaya hanle kɛ: ‘Maa mengɔ Gyɛlusalɛm, amaa meahɔkyekye bane ne.’ Belemgbunli Atazɛzɛse ati ɛnyɛ se. Ɔhanle kɛ Nihɛmaya kola kɔ, na ɔboale ye ɔmanle ɔnyianle mbaka mɔɔ ɔbava yeayɛ bane ne la bie. Yeangyɛ biala yɛɛ Nihɛmaya hɔle Gyɛlusalɛm a, na ɔhanle kpɔkɛ mɔɔ ɛnee yebɔ la ɔhilele menli ne. Bɛliele kpɔkɛ ne bɛdole nuhua, na bɛhanle kɛ: ‘Bɛmaa yɛdwazo yɛyɛ bane ne.’

Mekɛ mɔɔ Yizilayɛma ne agbɔvolɛ ne mɔ nwunle kɛ bane ne ɛlɛkɔ anwuma la, bɛhanle kɛ: ‘Yɛbadoa bɛ yɛahɔhu bɛ, na yɛazɛkye gyima ne.’ Noko Nihɛmaya dele ɛhye anwo bie, yemɔti ɔmanle gyimayɛvoma ne mɔ dadeɛ nee atwɛ. Na ɔhanle kɛ: ‘Bɛmmasulo yɛ agbɔvolɛ ne mɔ. Bɛho bɛmaa bɛ mediema, bɛ mra, bɛ ye mɔ, nee bɛ azua nu.’

Ɛnee menli ne akɛnra yɛ se kpalɛ. Bɛhɔle zo bɛzinzale nɔɔzo nee ewiazo, na bɛkyekyele bane ne. Yemɔti wɔ kenle 52 anu ala yɛɛ bɛwiele bane ne a. Akee menli ne nwunle ye kɛ bɛlɛ anwobanebɔlɛ wɔ suakpole ne azo. Nihɛmaya nee Ɛzela hilehilele menli ne Nyamenle mɛla ne, na menli ne anye liele.

Noko ɛnee ninyɛne ɛnle kɛ mɔɔ bɛde kolaa na bɛahye Yizilayɛma ne nuokɛ bɛahɔ Babelɔn la. Pɛhyea belemgbunli ne a ɛnee di menli ne anwo zo a, na ɛnee ɔwɔ kɛ bɛsonle ye. Noko ɛnee Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbazoa belemgbunli fofolɛ bie, na belemgbunli fofolɛ ɛhye bava anzondwolɛ arɛlɛ menli ne. Belemgbunli ɛhye a le nwane? Kɛ ɔbazi yeava anzondwolɛ yeara azɛlɛ ye azo ɛ? Ɛvolɛ 450 pɛle nu na bɛanwu ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ fane ɛhye anwo la. Akee bɛwole kakula bie mɔɔ ɔ nwo hyia kpole kpalɛ a. Noko yemɔ le edwɛkɛ fofolɛ.