CUWUKA a ntiro wontlhe lowu wu mahiwako laha. A vaIsraeli va khomekile kuakeni ka makhurisi ya Jerusalema. A xikhati lexi Hosi Nebukadnezzare a lovisileko Jerusalema lomu ka 152 wa malembe ma hunzileko, yena i khungumulile a makhurisi a tlhela a hisa a tivati ta doropa. A vaIsraeli a va aketangi makhurisi lawo a xikhati lexi va nga wuya hi Babuloni ka khati go sangula.

U alakanya a ku va ti zwisisile kuyini a vanhu hi ku hanya lomo ka malembe wontlhe lawo na doropa gi nga bhiyiwangi hi makhurisi ke? A va ti zwangi na va tshamisekile. A valala vabye va wa ta zi kota ku enghena lomo hi kuhehuka va va hlasela. Kanilezi hi magumo ya kona inaloyi Nehemia o vuna a vanhu a ku aketa a makhurisi makunu. Wa mu tiva a ku himani Nehemia?

Nehemia muIsraeli a tako hi doropeni ga Xuxani, lomo Mordekai na Estere va hanyako kona. Nehemia i tirile lomu ndlwini ya wuhosi, hikwalaho za koteka ku ngha a mahile munghana wa mu nene wa Mordekai ni Muzinza Estere. Kanilezi a Biblia a gi wuli ku ngalo Nehemia i tirele nuna wa Estere, Hosi Ahasuerusi. Yena i tirele a hosi yi nga lanzela, Hosi Artaxerxesi.

Khumbula, Artaxerxesi hi yena a hosi ya yi nene leyi yi nyikileko Ezra yontlhe mali liyani lezaku a tlhela nayo Jerusalema kasi ku ya lulamisa a tempeli ya Jehova. Kanilezi Ezra a nga akangi makhurisi ya doropa lawa ma nga khungumulilwe. A hi woneni ku ngalo Nehemia i wu mahisile kuyini ntiro lowo.

Ku hunza a 13 wa malembe kusukela a xikhati lexi Artaxerxesi a nyikileko mali Ezra ya ku ya lulamisa a tempeli. Nehemia hi yena makunu a tirelako Hosi Artaxerxesi kota mucheleteli-nduna wa wa zakunwa. Lezo zi wula ku ngalo yena i chelela hosi a vinya gakwe, a tlhela a tiyiseka lezaku ni munhu a nga cheleli venene a hosi. Lowo i ntiro wa lisima nguvu.

Makunu, ka siku go kari a makabye wa Nehemia, Hanani, zinwe ni vanwani vavanuna va le tikweni ga Israeli va chikela ku ta vuxela Nehemia. Vona va mu bikela a kuxaniseka loku a vaIsraeli va nga nako, ni lezi a makhurisi ya Jerusalema ma ha khungumulilweko. Lezo zi bayisa nguvu Nehemia, zonake a khongela ka Jehova hi zona.

Ka siku go kari a hosi yi pola lezaku Nehemia wa bayiseka, zonake yi wutisa: ‘Hikuyini u bayisekisako lezo?’ Nehemia i mu byela ku ngalo hi lezaku Jerusalema gi lomu ka matshamela lawo yo biha niku a makhurisi ma ha khungumulilwe. A hosi yi wutisa yiku: ‘Xini u xi lavako?’

Nehemia aku ngalo: ‘Nzi tsike nziya Jerusalema, lezaku nzi zi kota ku ya aketa a makhurisi.’ Hosi Artaxerxesi mu nene nguvu. Yena i ngalo Nehemia wa zi kota ku famba, a tlhela a mu vuna a ku kuma tisinya kasi ku vunetela kuakeni. Xikhatanyana nzhako ka kuta ka Nehemia a Jerusalema, yena i bikela vanhu a mixuvo yakwe. Vona va tsaka hi maalakanyo lawo, zonake vaku ngalo: ‘A hi sanguleni ku aka.’

Laha a valala va vaIsraeli va wonako a khurisi na gi tlakuka, ve ngalo: ‘Hi ta famba hi ya va daya, hi nyimisa a ntiro wa kuaka.’ Kanilezi Nehemia izwa lezo, zonake a nyika vatiri a tisupado ni matlhari. Yena i engeta aku: ‘Mu nga chavi valala va hina. Lwanani mu lwela vamakabye va nwina, a vana va nwina, a vasati va nwina, ni miti ya nwina.’

A vaIsraeli va kombisa wunhenha. Va tshama na va longile matlhari yabye a mumu ni wusiku, zalezo na va simama ku aka. Hikwalaho a makhurisi ma mbhela nzeni ka 52 wa masiku ntsena. Zalezi a vanhu va zi kota ku tizwa na va tshamekile lomu nzeni ka doropa. Nehemia na Ezra va gonzisa vanhu a nayo wa Nungungulu, ni vanhu va tsaka.

Kanilezi a matshamela a ma seva ya manwe ni lawa ma nga hi kona mahlweni ka ku tekiwa ka vaIsraeli kota tikhumbi vaya Babuloni. A vanhu va fumelwa hi hosi ya le Persia niku va fanele ku mu tirela. Kanilezi Jehova i tsumbisile ku ngalo i ta rumela a hosi ya yiswa, niku a hosi leyo yi ta neha kurula ka vanhu. Himani a hosi leyo? Yi ta tisisa kuyini a kurula misaveni? Ku hunza a xipimo xa 450 wa malembe na ku nga se tiviwa nchumu xungetano hi lezo. Makunu ku na ni kupswaliwa ka lisima nguvu ka nwanana wo kari. Kanilezi lawo mahungu manwani.