Ноға чарир Библияға киртінерге?

Пірее кізілер Библияны ізезі чох книга тіп санапчалар. Андағ сағысты кӧп чон тутча. Аннаңар кӧбізі Библияда чоохталчатхан нимелерні киртініске турыстығ нимес тіп санапчалар.

Пір хыринаң Иисус Христос Худайға пазырып, «Синің Сӧзің сын» тіп чоохтаан сӧстер чӱрекке киртініс кирчелер. Библияда позында ол Худай худынаң пастыра пазылған книга тіп чоохталча (Иоанна 17:17; 2 Тимофею 3:16).

Ниме сірер пу киректеңер сағынчазар? Пар ба ізестіг тӧстег Библияға киртінерге? Алай Библияның ізезі чох, пос позына тоғырласчатхан паза пілдізі чох книга полчатханын кӧзітчеткен доказательство пар ба?

Тоғырланча ба Библия позы позына?

Піреелері Библия позы позына тоғырланча тіпчелер, че олар пір дее сын кӧзідім кӧзіт пир поларлар ба? Андағ козідімнер сибер сыныхтаға сыдаспинчалар. Сынап пастағы кӧрісте Библияның пірее чардыхтарында киліспес нимелер тіп пілдірче поларлар. Че ол проблема піліс читпеенінде паза ол туста полған нимелерні читіре пілбеенінде тӧстелче.

Кӧзідімге алза, кӧп кізілер «Хайдаң Каин ипчіні алған?»,— тіп сурчалар. Олар Адамнаң Еваның Каиннең паза Авельдең пасха пала чох полған тіп санапчалар. Че андағ сағыс Библияда пазылған нимені читіре оңнабинчатханда тӧстелче. Библия Адам «ооллар паза хыстар тӧріт  салған» тіп искірче (Бытие 5:4). Ол оңдайнаң Каин позының пірее хыс туңмазынаң алай хыс пӧлезінең чуртап салған полар.

Критиктер удаа ӧнетін тоғырластар кілепчелер, аннаңар піди тіпчелер: «Библияда Матфей Иисуссар сотник сурыныснаң айланған тіп искірче, че Лука Иисуссар ол сурыныснаң нымысчыларын ысхан тіпче. Сынында хайди кирек полған?» (Матфея 8:5, 6; Луки 7:2, 3). Сынап, ол киліспес тоғырланыс полча ба?

Хаҷан хайдағ-да тоғысты аннаң ӱчӱн нандырығ тутчатхан кізі толдырған теенін сағыстығ кізі киліспес кирек тіп санабас. Кӧзідімге алза, «Город пазы чол пӱдір салған» теені саба полар ба, хаҷан сынында аны пӱдірігҷілер паза инженерлер пӱдіргеннер? Чох! Ол оңдайнаң Матфейнің Иисуссар сотник сурыныснаң айланған тіп искіргені паза Лука ол сурынысты нымысчыларынаң пастыра ысхан теені киліспес кирек нимес.

Библияны ситкіп сыныхтазар, сынында анда тоғырланыстар чох полчатханын кӧрерзер.

История паза наука

Пір туста Библияның история саринең ортазы тың ікінҷілелген. Критиктер Библияда пазылған Ассирия ханы Саргонның, Вавилон пазы Валтасарның паза римскай правитель Понтий Пилаттың сынап полғаннарын ікінҷілеске киргеннер. Че тӱгенҷі табылған табығлар пірсі пірсінең соонаң ол библейскай искіріглернің сынын киречілееннер. Аннаңар историк Моше Перлман пасхан: «Иргі Чахығның историческай чардыхтарының даа сынын ікінҷілепчеткен кізілер кинетін постарының кӧрістерін алыстыр сыхханнар».

Піске Библияға киртінерге итсе, ол наука даа сурығларынаң хоостыра хап-орта поларға кирек. Андағ ба ол?  Ӱр ниместе учёнайлар, Библияға тоғырланып, хан-тигірнің пасталғаны чоғыл тіп санааннар. Че астроном Роберт Ястров ӱр ниместе ол сананыстарны хыйа итчеткен наа информацияны кӧзіткен. Ол чарытхан: «Астрономия хоостыра піліс хан-тигірнің пӱдізініңер библейскай кӧрімзер ағылчатханы амды іле пілдістіг полча. Оох-теектері пасхаласчалар, че ӧӧн чардыхтары астрономиядағы паза Библияның Бытие тіп книгазындағы искіріглер килісчелер» (Бытие 1:1).

Ідӧк чирнің кӧрімінеңер кӧрістер алыстырылғаннар. «Исследовательскай экспедициялар кӧзіт пиргеннер — чоохталча «Уорлд бук» энциклопедияда,— чир тоғылах, че чалбах нимес, хайди кӧбізі мының алнында сағынғаннар». Че Библия хаҷан даа сын полған! Ікі муң чыл азыра ол экспедицияларның алнында Библияда Исаия 40:22 пазыл парған: «Ол [Худай], хайзы чир тоғылағы ӱстӱнде одырча» алай пасха тілбестерде «чир шарының ӱстӱнде» (Douay), «нымалах чир ӱстӱнде» (Moffatt),— тіп чоохталча.

Андағ оңдайнаң, хай син кізілер кӧп ӱгренчелер, олох син Библияның сынын кӧзітчеткен доказательстволар кӧптелчелер. Британскай музейнің директоры полған Фредерик Кенион пасхан: «Иділген табығлар киртініс туюххан чоохтаан пастыра киречілібіскеннер,— піліс кӧптелчетсе, Библияға туза ла ағылча».

 Полар нимені азынада искіргені

Че чарир ба піске азынада полар нимелердеңер библейскай ухаанҷыластарға, ағаа хоза аның «Праведнай наа тигір паза наа чирні» молҷаанына киртінерге? (2 Петра 3:13; Откровение 21:3, 4). Хайди ирткен тус Библияның сынын іле сығарча? Ирткен ухаанҷыластар чӱзер дее чыл азынада пазылғаннар полза, хатап-хатап прай оох-теек кизектерінең толдырылғаннар!

Кӧзідімге алза, Библияда улуғ кӱстіг Вавилонны аңдырары 200 чыл азынада чоохталған полған. Сынында перстернең піріккен мидяннар «чаалағҷылар» тіп адал парғаннар. Кир тіп аттығ хан тӧреелек тее полған полза, Библия аны Вавилонны чаалап аларында ӧӧн орын тудар тіп азынада искірген. Анда ідӧк Вавилонны арачылапчатхан Евфрат суғның суу «соол» парар паза «Вавилонның халхазы пиктелбес» тіп чоохталча (Иеремия 50:38; Исаия 13:17—19, 44:27—45:1).

Историк Геродот ол нимелер прай тол парғаннар тіп искірген. Ідӧк Библияда, Вавилон пола-пола кізі чуртир оңдай чох иде иңзіріл парар тіп, азынада пазылған. Сах іди ол пол парған. Пӱӱн Вавилон — чурт чох тӧңейектер (Исаия 13:20—22; Иеремия 51:37, 41—43). Библияда кӧп пасха даа хап-орта толған ухаанҷыластар парлар.

Ниме Библия пӱӱнгі мировой системадаңар ухаанҷылапча? Ол тіпче: «Тӱгенҷі туста уғаа аар кӱннер полыбызарлар. Кізілер постарына ла хыначы, ахчаа тартылҷах, постарына ізенҷік, улуғзырхос, Худайға кӱлечі, іҷе-пабаның сӧзін испес, чахсы сағыстары чох, ізес чох, туғаназы чох... пос ла кӧңнін толдырарға хынып, Худайға хынмастар, Худайға пирінгеннерін кӧзідіп, пирініс кӱзін, тізең, тудынминчатхан поларлар» (2 Тимофею 3:1—5).

Амғы туста піс ікінҷілес чох ол сӧстернің толчатханын кӧрчебіс! Библия пу системаның тӱгенҷі тузында  «чон чоннаң тоғыр, хан ханнаң тоғыр паза... ӧзӧгістер поларлар» тіп, азынада искірче. Ағаа хоза «кӱстіг чир тітірестері паза чуғун ағырығлар анда-мында тарирлар» (Матфея 24:7; Луки 21:11).

Библейскай ухаанҷыластарның пістің туста даа толчатханнары ікінҷілес чоғыл! Ниме тирге чарир ӱр ниместең алнында толҷаң молҷағлардаңар, кӧзідімге алза: «Праведниктер чирде поларлар паза анда хаҷан даа чуртирлар» паза кізілер «Хылыстарын салдаа таптап саларлар... паза хаҷан даа чаалазарға ӱгренместер»? (Псалом 36:29; Исаия 2:4).

Арса піреезі: «Пу тың чахсы киртінерге дее сидік ниме»,— тиирлер. Че сынында пістің Чайаанның молҷағларына ізенмеске пістің пір дее тӧстег чоғыл. Аның Сӧзіне ізенерге чарир (Титу 1:2). Мынаң мындархы доказательстволарны кӧр кӧргені сірерні уламох киртіндірер.

Пасха оңдайнаң кӧзіділбеен полза, библейскай цитаталар Синод тілбестеен орыс тілінең алылған.

[Вставка, 4 страница]

«Иділген табығлар киртініс туюххан чоохтаан пастыра киречілібіскеннер,— піліс кӧптелчетсе, Библияға туза ла ағылча».