Ndzima 10

Vuprofeta Bya Bibele Lebyi U Byi Voneke Byi Hetiseka

Xana u tshama u tivutisa mhaka leyi ha yona swilo swi hambaneke ngopfu namuntlha loko swi ringanisiwa ni ndlela leyi a swi ri ha yona dzana ra malembe lama hundzeke? Swilo swin’wana swa antswa. Ematikweni yo tala, mavabyi lama koxeke vutomi enkarhini lowu hundzeke sweswi ma tshunguriwa nkarhi na nkarhi, naswona munhu la tolovelekeke u tiphina hi mpimanyeto wa ku hanya lowu nga lorhiwangiki hi vakokwa wakwe. Hi tlhelo rin’wana, lembe xidzana ra hina ri vone tinyimpi leti nyanyisaka ni byin’wana bya vugevenga lebyi nyanyisaka evurungurwini hinkwabyo. Ku humelela ka munhu—hambi byi ri vukona byakwe lebyi hambeteke—ku xungetiwa hi ku andza ka vanhu, xiphiqo xa nthyakiso ni ku thopelana lokukulu ka matiko hinkwawo ka matlhari ya nyutliya, ya ntivo-vutomi ni ya tikhemikhali. Ha yini lembe xidzana ra vu-20 ri hambane ngopfu ni malembe xidzana lama hundzeke ke?

1. (Katsa ni xingheniso.) (a) Lembe xidzana ra vu-20 ri hambanise ku yini ni malembe xidzana lama hundzeke? (b) I yini lexi nga ta hi pfuna ku twisisa mhaka leyi ha yona minkarhi ya hina yi hambaneke ngopfu?

 NHLAMULO ya xivutiso lexi yi yelana ni vuprofeta lebyi hlamarisaka bya Bibele lebyi u byi voneke byi hetiseka. I vuprofeta lebyi Yesu hi byakwe a byi vuleke ni lebyi, handle ko nyikela vumbhoni bya ku huhuteriwa ka Bibele, byi kombaka leswaku hi hanya ekusuhi ni ku  hundzuka lokukulu swinene exivonweni xa misava. Vuprofeta lebyi hi byihi ke? Naswona hi swi tivisa ku yini leswaku bya karhi bya hetiseka?

Vuprofeta Lebyikulu Bya Yesu

2, 3. I xivutiso xihi lexi vadyondzisiwa va Yesu va n’wi vutiseke xona, naswona hi yi kuma kwihi nhlamulo yakwe ke?

² Bibele yi hi byela leswaku emahlweninyana ka rifu ra Yesu, vadyondzisiwa vakwe a va kanela hi miako leyikulu ya tempele le Yerusalema; a va hlamarisiwe hi mpimo wa yona ni ku tiya loku xiyekaka. Kambe Yesu u te: “Xana ma swi vona swilo leswi hinkwaswo? Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, a ku nga sali ribye ehenhla ka ribye rin’wana kwala, leri nga ta ka ri nga hindzimuxiwi.”—Matewu 24:1, 2.

³ Vadyondzisiwa va Yesu va fanele va hlamarisiwile hi marito yakwe ivi endzhakunyana va ta eka yena leswaku va kuma rungula leri engetelekeke, va ku: “Hi byele, xana timhaka leti ti ta humelela rini xana? Ni xikombiso xa ku vuya ka wena ni xa ku hela ka minkarhi xi ta va xihi ke?” (Matewu 24:3) Nhlamulo ya Yesu yi kumeka eka xiyenge lexin’wana hinkwaxo xa Matewu tindzima 24 na 25. Nakambe, marito yakwe ma rhekhodiwe eka Marka ndzima 13 na Luka ndzima 21. Lebyi handle ko kanakana a byi ri vuprofeta bya ntikelo lowukulu lebyi vuriweke hi Yesu loko a ha ri emisaveni.

4. Vadyondzisiwa va Yesu a va vutisa ehenhleni ka swilo swihi leswi hambaneke?

⁴ Entiyisweni, vadyondzisiwa va Yesu a va vutisa hi nchumu lowu tlulaka wun’we. Xo sungula, va vutise xivutiso lexi nge: “Xana timhaka leti ti ta humelela rini xana?” hi leswaku, Yerusalema ni tempele ya wona swi ta lovisiwa rini? Ku ya emahlweni, va lave ku tiva xikombiso lexi a xi ta komba leswaku vukona bya Yesu tanihi Hosi ya Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni byi sungurile ni leswaku ku hela ka mafambiselo lawa ya swilo a ku ri ekusuhi.

5. (a) I ku hetiseka kwihi ko sungula loku veke kona ka vuprofeta bya Yesu, kambe marito yakwe a ma ta va ni ku hetiseka ka wona loku heleleke rini? (b) Yesu u yi sungurise ku yini nhlamulo yakwe eka xivutiso xa vadyondzisiwa?

 ⁵ Enhlamulweni yakwe, Yesu u khathalele tinhla leti hatimbirhi. Yo tala ya marito yakwe kahle-kahle ya hetiseke le ndzhaku eka lembe xidzana ro sungula, emalembeni lama yiseke endzovisweni lowu tsemaka nhlana wa Yerusalema hi 70 C.E. (Matewu 24:4-22) Kambe entiyisweni, vuprofeta byakwe a byi ta va ni ntikelo lowukulunyana endzhakunyana, emasikwini ya hina vini. Manuku ke, Yesu u te yini? U sungule hi ku vula marito lama rhekhodiweke eka tindzimana 7 na 8 a ku: “Tiko rin’wana ri ta pfukela tiko rin’wanyana, mfumo wun’wana wu ta lwa ni mfumo wun’wanyana; ku ta va ni tindlala, ni ku tsekatseka ka misava ematlhelweni layo tala. Swilo leswi hinkwaswo i ku sungula ka mahlomulo.”

6. Marito ya Yesu eka Matewu 24:7, 8 ya hi tsundzuxa hi vuprofeta byihi lebyi fanaka?

⁶ Entiyisweni, vukona bya Yesu tanihi Hosi ya le tilweni a byi ta funghiwa hi mpfilumpfilu lowukulu emisaveni. Leswi swi tiyisiwa hi vuprofeta lebyi fanaka lebyi kumekaka ebukwini ya Nhlavutelo: xivono xa vakhandziyi va mune va tihanci ta Apocalipsi. (Nhlavutelo 6:1-8) Wo sungula wa vakhandziyi lava va tihanci u fanekisela Yesu hi byakwe tanihi Hosi leyi hlulaka. Vakhandziyi lavan’wana ni tihanci ta vona va fanekisela swiendlakalo emisaveni leswi swi funghaka ku sungula ka ku fuma ka Yesu: nyimpi, ndlala ni rifu ra xitshuketa hi ku tirhisa switirho swo hambana-hambana. Xana hi vona vuprofeta lebyi byimbirhi byi hetiseka namuntlha?

Nyimpi!

7. I yini lexi fanekiseriwaka hi ku khandziya ka mukhandziyi wa vumbirhi wa hanci ya Apocalipsi hi ku ya hi vuprofeta ke?

⁷ A hi byi kambisiseni swinenenyana. Xo sungula, Yesu u te: “Tiko rin’wana ri ta pfukela tiko rin’wanyana, mfumo wun’wana wu ta lwa ni mfumo wun’wanyana.” Lebyi a byi ri vuprofeta bya nyimpi. Wa vumbirhi wa vakhandziyi va mune va tihanci ta Apocalipsi hi ku fanana u  fanekisele nyimpi. Ha hlaya: “Kutani [hanci] yin’wana yi huma; a yi ri yo tshwuka; mugadi wa yona a a nyikiwile matimba yo pfuxa tinyimpi emisaveni, leswaku vanhu va dlayana; a a nyikiwile ni tlhari lerikulu.” (Nhlavutelo 6:4) Sweswi, vanhu a va ri karhi va lwa tinyimpi hi magidi ya malembe. Manuku ke, hikwalaho ka yini marito lawa ma fanele ya ri ni ntikelo lowu hlawulekeke esikwini ra hina?

8. Hikwalaho ka yini a hi ta langutela nyimpi leswaku yi va xivumbeko lexi hlawulekeke xa xikombiso?

⁸ Tsundzuka leswaku nyimpi yi ri yoxe a hi xikombiso xa vukona bya Yesu. Xikombiso xi vumbiwa hi vuxokoxoko hinkwabyo bya vuprofeta bya Yesu lebyi humelelaka hi mpimo lowu fanaka wa nkarhi lowu tolovelekeke. Kambe nyimpi i xivumbeko xo sungula lexi boxiweke, kutani hi nga ha langutela leswaku xivumbeko lexi a xi ta hetiseka hi ndlela leyi hlawulekeke leyi a yi ta koka mianakanyo yerhu. Kutani un’wana ni un’wana u fanele ku pfumela leswaku tinyimpi ta lembe xidzana leri ra vu-20 ti hava ku ringanisiwa ematin’wini hinkwawo lama hundzeke.

9, 10. Vuprofeta lebyi yelanaka ni nyimpi byi sungule ku hetiseka hi ndlela yihi?

⁹ Hi xikombiso, ku hava tinyimpi to sungula—leti nga ni tihanyi ni leti lovisaka hi laha to tala a ti ri ha kona—leti tshineleleke tinyimpi timbirhi ta misava ta lembe xidzana ra vu-20 hi ku lovisa. Kunene, nyimpi yo sungula ya misava eku heteleleni yi koxe kwalomu ka mafu ya 14 wa timiliyoni, ku tlula vaaka-tiko hinkwavo va matiko yo tala. Hakunene, “[a va] nyikiwile matimba yo pfuxa tinyimpi emisaveni, leswaku vanhu va dlayana.”

 ¹⁰ Hi ku ya hi vuprofeta lebyi, ‘tlhari lerikulu a ri nyikiwe’ mukhandziyi wa vumbirhi wa hanci la fanaka ni nyimpi wa Apocalipsi. Sweswo swi tirhisa ku yini? Hi ndlela leyi: Matlhari ya nyimpi ma ve lama dlayaka ngopfu. Hi ku va la tihlomiseke hi thanki, xihaha-mpfhuka, gasi leyi dlayaka leyi nga ni chefu, swikepe swa le hansi ka mati ni swibalesa leswikulu leswi nga baleselaka tibomo leti bulukaka eka tikhilomitara to hlayanyana, munhu u ve loyi a nga ni vuswikoti swinene eku dlayeni ka muakelani wakwe. Naswona ku sukela eka nyimpi yo sungula ya misava “tlhari lerikulu” ri ve leri lovisaka ngopfu—hikwalaho ka ku tirhisiwa ka swilo swo fana ni ku vulavurisana hi xiya-ni-moya, radar, swibalesa leswi rharhanganeke, matlhari ya switsongwatsongwana ni tikhemikhali, switshwuteri swa ndzilo, napalm, tinxaka letintshwa ta tibomo, miseve leyi hahaka yi tsemakanya matiko-nkulu yi ya wela laha yi kongomisiweke kona, swikepe swa le hansi ka mati swa nyutliya, swihaha-mpfhuka leswi hluvukeke ni swikepe leswikulu swa nyimpi.

“Ku Sungula Ka Mahlomulo”

11, 12. Nyimpi yo sungula ya misava a yi ri “ku sungula ka mahlomulo” ntsena hi ndlela yihi?

¹¹ Tindzimana to sungula ta vuprofeta bya Yesu ti dlayelela hi marito lama nge: “Swilo leswi hinkwaswo i ku sungula ka mahlomulo.” Leswi hakunene a swi ri ntiyiso hi nyimpi yo sungula ya misava. Ku hela ka yona hi 1918 a ku tisanga ku rhula ka nkarhi wo leha. Hi ku anghwetla ku landzeriwe hi magoza ya nyimpi lama hikiweke kambe  ma ri lama nga ni vukari le Etiyopiya, Libya, Spain, Russia, India ni le matikweni man’wana. Manuku ku te nyimpi ya vumbirhi ya misava leyi chavisaka, leyi koxeke vahlaseriwa va kwalomu ka 50 wa timiliyoni va mavuthu ni va vaaka-tiko.

¹² Ku tlula kwalaho, ku nga khathariseki mintwanano ya nkarhi na nkarhi ya ku rhula ni ku veka matlhari hansi eku lweni, munhu wa ha ri enyimpini. Hi 1987 ku vikiwe leswaku tinyimpi letikulu ta 81 ti lwiwile ku sukela hi 1960, ti dlaya vavanuna, vavasati ni vana va 12 555 000. Lembe ra 1987 ri vone tinyimpi leti engetelekeke ti ri karhi ti lwiwa ku tlula lembe rihi na rihi leri hundzeke ematin’wini lama rhekhodiweke.⁠¹ Nakambe, ku lunghiseleriwa ka nyimpi ni ku tirhisiwa ka mali, leswi sweswi swi fikelelaka ntsengo wa kwalomu ka R2 550 000 000 000 lembe na lembe, swi onha ikhonomi ya misava.⁠² Vuprofeta bya Yesu bya ‘tiko leri pfukelaka tiko rin’wana ni mfumo lowu lwaka ni mfumo wun’wana’ hakunene bya hetiseka. Hanci yo tshwuka ya nyimpi yi ya emahlweni ni ku tsemakanya ka yona misava loku nga hava ntwela-vusiwana. Kambe ku vuriwa yini hi mhaka ya vumbirhi ya xikombiso?

Tindlala!

13. Hi swihi swiendlakalo leswi tsemaka nhlana leswi Yesu a swi vhumbeke, naswona xivono xa mukhandziyi wa vunharhu wa hanci ya Apocalipsi xi seketele vuprofeta byakwe hi ndlela yihi?

¹³ Yesu u vhumbile a ku: “Ku ta va ni tindlala . . . ematlhelweni layo tala.” Xiya ndlela leyi leswi swi twananaka ha yona ni ku khandziya ka wa vunharhu wa vakhandziyi va mune va tihanci ta Apocalipsi. Ha yena ha hlaya: “Ndzi languta, kutani ndzi vona [hanci] ya ntima. Mugadi wa yona a a tamele xikalo xa ku pima evokweni ra yena. Ndzi twa onge i rito, ri taka hi le xikarhi ka swivumbiwa leswi hanyaka swa mune, ri ku: ‘Hakelo ya siku hinkwaro yi ta xava xirhundzunyana ntsena xa mavele, kumbe swinharhu ntsena swa maxalani. Kambe u nga onhi mafurha ni vhinyo.’” (Nhlavutelo 6:5, 6) Ina, tindlala leti vavisaka!

14. Hi tihi tindlala letikulu ku sukela hi 1914 leti hetisiseke vuprofeta bya Yesu?

 ¹⁴ Xana swi nga endleka leswaku vuprofeta lebyi bya hetiseka namuntlha, loko matiko man’wana ma fikelele mimpimanyeto yo tano ya ku hanya ke? Ku languta misava hinkwayo a ku siyi ku kanakana malunghana ni nhlamulo. Hi ku ya hi matimu, tindlala ti vangiwe hi tinyimpi ni makhombo ya ntumbuluko. Manuku ke, a swi hlamarisi leswi lembe xidzana ra hina, leri ri veke ni leswi swi tlulaka ku averiwa ka rona swa makhombo ni tinyimpi, ri hlaseriweke hi ku phindha-phindha hi tindlala. Swiyenge swo tala swa misava swi tokote makhombo yo tano ku sukela hi 1914. Xiviko xin’wana xi xaxameta tindlala letikulu leti tlulaka 60 ku sukela hi 1914, ematikweni lama hambaneke swinene yo fana na Greece, Netherlands, U.S.S.R., Nigeria, Chad, Chile, Peru, Bangladesh, Bengal, Kampuchea, Etiyopiya na Japani.⁠³ Tin’wana ta tindlala leti ti teke malembe yo hlayanyana naswona ti koxe timiliyoni ta mafu.

15, 16. I tindlala tihi tin’wana leti lovisaka hakunene namuntlha?

¹⁵ Hambi leswi tindlala leti vavaka hi ntolovelo ti hangalakaka ngopfu, endzhaku ka nkarhinyana ta hundza naswona vaponi hakantsongo-ntsongo va tlhelela evuton’wini lebyi tolovelekeke hi xiringaniso. Hambi swi ri tano, muxaka wun’wana lowu xungetaka ngopfu wa ndlala wu tlhekekile eka lembe xidzana ra vu-20. Lowu a wu na matimba ngopfu naswona hikwalaho hakanyingi wa honisiwa. Kambe wa hambeta lembe na lembe. Lowu i nhlaselo lowu vavisaka wa nsiko lowu khumbaka ku fika eka n’we-xa-ntlhanu wa vaaki va planete ya hina naswona wu dlaya exikarhi ka 13 na 18 wa timiliyoni ta vanhu lembe na lembe.⁠⁴

¹⁶ Hi marito man’wana, muxaka lowu wa ndlala nkarhi na nkarhi wu dlaya vanhu vo tala hi masiku mambirhi ku tlula lava dlayiweke eHiroshima hi bomo ya athomo. Hakunene, malembe man’wana ni man’wana mambirhi, ku na vanhu lava engetelekeke lava faka hikwalaho ka ndlala  ku tlula masocha lama dlayiweke hi Nyimpi yo Sungula ya Misava ni Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava ti hlanganile. Xana ku ve “ni tindlala . . . ematlhelweni layo tala” ku sukela hi 1914? Ina, ti ve kona!

Ku Tsekatseka Ka Misava

17. I ku tsekatseka kwihi loku lovisaka ka misava loku endlekeke hi ku hatlisa endzhaku ka 1914?

¹⁷ Hi January 13, 1915, loko nyimpi yo sungula ya misava yi ri na tin’hweti ti nga ri tingani hi vukhale, ku tsekatseka ka misava ku hlasele Abruzzi, Italy, naswona ku koxe vutomi bya vanhu va 32 610. Khombo leri rikulu ri hi tsundzuxa leswaku tinyimpi ni tindlala enkarhini wa vukona bya Yesu a swi ta fambisana ni nchumu wun’wana: “Ku ta va ni . . . ku tsekatseka ka misava ematlhelweni layo tala.” Tanihi nyimpi ni ndlala, ku tsekatseka ka misava ka Abruzzi a ku ri “ku sungula ka mahlomulo” ntsena. *

18. Vuprofeta bya Yesu malunghana ni ku tsekatseka ka misava byi hetisekise ku yini?

¹⁸ Lembe xidzana ra vu-20 ri ve lembe xidzana ra ku tsekatseka ka misava, naswona ku nkhensiwa ku simekiwa ka vuhaxi bya mahungu, leswi vanhu hinkwavo va ku xiyaka swinene ku onha loku ku ku vangeke. Ku boxa ku  nga ri kungani, 1920 ri vone 200 000 va fa eku tsekatsekeni ka misava le China; hi 1923, kwalomu ka 99 300 va file eku tsekatsekeni ka misava le Japani; hi 1935, ku tsekatseka kun’wana ka misava ku dlaye 25 000 laha sweswi ku vitaniwaka Pakistan, kasi 32 700 va file le Turkey hi 1939. Ku ve ni mafu ya 66 800 eku tsekatsekeni ka misava le Peru hi 1970. Kutani hi 1976, kwalomu ka 240 000 (kumbe, hi ku ya hi swihlovo swin’wana, 800 000) va file le Tangshan, China. Sweswinyana swinene, hi 1988, ku ve na 25 000 wa lava feke eku tsekatsekeni loku nga ni matimba ka misava le Armenia. * Hakunene, “ku tsekatseka ka misava ematlhelweni layo tala”!⁠⁶

‘Ntungu Lowu Dlayaka’

19. Hi byihi vuxokoxoko byin’wana bya xikombiso lebyi vhumbiweke hi Yesu ni lebyi byi fanekiseriweke hi mukhandziyi wa vumune wa hanci ya Apocalipsi?

¹⁹ Vuxokoxoko byin’wana bya vuprofeta bya Yesu byi yelana ni vuvabyi. Muevangeli Luka, emhakeni ya yena, u rhekhoda leswaku Yesu u vhumbe ku “ne matlhelweni man’wana ku ta wa mintungu.” (Luka 21:11) Leswi na swona swi pfumelelana ni xivono xa vuprofeta xa vakhandziyi va mune va tihanci ta Apocalipsi. Mukhandziyi wa vumune wa hanci u vuriwa Rifu. U fanekisela rifu ra xihatla leri humaka eka swivangelo swo hlayanyana, ku katsa ni “ntungu [lowu dlayaka], ni . . . swiharhi swa nhova.”—Nhlavutelo 6:8.

20. I ntungu wihi lowu xiyekaka lowu a wu ri xiphemu xa ku hetiseka ka vuprofea bya Yesu ehenhleni ka mintungu ke?

²⁰ Le ndzhaku hi 1918 na 1919, vanhu lava tlulaka 1 000 000 000 va khomiwe hi vuvabyi bya chachalaza ya le Spain, naswona lava tlulaka 20 000 000 va file. Vuvabyi lebyi byi koxe vutomi byo tala ku tlula lebyi koxiweke hi nyimpi leyikulu hi yoxe.⁠⁷ Kutani “ntungu [lowu dlayaka],” kumbe ‘vuvabyi,’ wu hambeta wu hlasela rixaka leri, ku nga khathariseki minhluvuko yo tala leyi hlamarisaka  ya vutshunguri. Ha yini swi ri hi ndlela leyi? Hi xikombiso, matiko lawa ya nga swisiwana a hi minkarhi hinkwayo ma tiphinaka hi mimpfuno ya nhluvuko wa sayense. Swisiwana swa karhateka ni ku fa hikwalaho ka vuvabyi lebyi a byi ta tshunguriwa loko mali leyi engetelekeke a yo endliwa leyi kumekaka.

21, 22. Vanhu ematikweni lama fumeke ni le matikweni lama nga swisiwana va tokote “ntungu [lowu dlayaka]” hi ndlela yihi?

²¹ Xisweswo, vanhu va kwalomu ka timiliyoni ta 150 emisaveni hinkwayo va karhatiwa hi dari. Kwalomu ka timiliyoni ta 200 va hlaseriwa hi ndzhundzwana. Vuvabyi bya Chagas byi hlasela kwalomu ka vanhu va khume ra timiliyoni. Kwalomu ka 40 wa timiliyoni va karhatiwa hi vuvabyi bya swivungu lebyi hlaselaka mahlo. Vuvabyi lebyi vavaka bya ku chuluka byi dlaya timiliyoni ta vana lembe rin’wana ni rin’wana.⁠⁸ Rifuva ni nhlokonho ka ha ri xiphiqo lexikulu xa rihanyo. Hi laha ku hlawulekeke, swisiwana swa misava leyi swi karhatiwa hi ‘mintungu ematlhelweni layo tala.’

²² Kambe ni vafumi va karhateka. Hi xikombiso, chachalaza yi hlasela lava fumeke ni swisiwana hi laha ku fanaka. Hi 1957 ntshikilelo wun’wana wa chachalaza wu vange mafu ya 70 000 le United States ntsena. Le Jarimani ku ringanyetiwa leswaku munhu un’we eka va tsevu eku heteleleni u ta karhatiwa hi khensa.⁠⁹ Vuvabyi lebyi tluletiwaka hi rimbewu na byona byi hlasela lava fumeke ni swisiwana. Chovhele, vuvabyi lebyi byi vikiwaka ngopfu lebyi ku vulavuriwaka hi byona eUnited States, byi hlasela vunyingi lebyi fikaka eka 18,9 wa tiphesente ta  vaaki va swiphemu swin’wana swa Afrika.⁠¹⁰ Thusula, chlamydia ni vuvabyi bya nhlonge bya swirho swa mbeleko hi byin’wana bya “mintungu” leyi hangalakeke leyi tluletiwaka hi rimbewu.

23. I ‘ntungu wihi lowu dlayaka’ lowu sweswinyana wu veke eka tinhloko ta timhaka?

²³ Emalembeni ya sweswinyana, “ntungu [lowu dlayaka]” wa AIDS na wona wu tihlanganise ni nxaxamelo wa “mintungu.” AIDS i vuvabyi lebyi chavisaka hikuva, enkarhini wa ku tsala loku, ku hava vutshunguri lebyi nga kona, naswona nhlayo ya vahlaseriwa va byona yi hambeta yi andza. Dr. Jonathan Mann, mukongomisi wa Nongonoko Lowu Hlawulekeke ehenhleni ka AIDS wa WHO (World Health Organization), u te: “Nakambe hi ringanyeta leswaku ku na ntlhanu ku ya eka 10 wa timiliyoni ta vanhu emisaveni namuntlha lava hlaseriwaka hi xitsongwatsongwana lexi nga hava nsawutiso xa munhu (HIV).”⁠¹¹ Hi ku ya hi ndzinganyeto wun’wana lowu humesiweke, xitsongwatsongwana xa AIDS xi hlasela muhlaseriwa lontshwa minete yin’wana ni yin’wana. Hakunene i “ntungu [lowu dlayaka]”! Kambe ku vuriwa yini hi vuprofeta bya ku dlaya ka swiharhi swa nhova?

“Swiharhi Swa Nhova”

24, 25. (a) I ‘xiharhi’ xa muxaka muni lexi muprofeta Ezekiyele a kombeteleke eka xona? (b) Yesu u te yini ehenhleni ka “swiharhi” leswi gingiritekaka emisaveni enkarhini wa vukona byakwe?

²⁴ Ntiyiso hi leswaku, loko swiharhi swi boxiwa emaphepha-hungwini masiku lawa, i mhaka ya leswi rixaka ro karhi ri nga ekhombyeni kumbe ri nga kusuhi ni ku hetiwa. “Swiharhi swa nhova” swi xungetiwa ngopfu hi vanhu ku tlula leswi vanhu va xungetisiwaka swona hi swona. Ku nga khathariseki leswi, ematikweni man’wana swiharhi swa nhova, swo fana ni tiyingwe le India, ta ha koxa ntsengo lowukulu wa vutomi bya vanhu.

²⁵ Hambi swi ri tano, Bibele yi yisa nyingiso wa hina eka muxaka wun’wana wa xiharhi lexi xi vangeke ku chava ka xiviri emalembeni ya sweswinyana. Muprofeta Ezekiyele u ringanise vavanuna lava nga ni vukari ni swiharhi  swa nhova loko a te: “Tihosana ta rona exikarhi ka rona ti fana ni timhisi leti handzulaka mbhari; ti halata ngati, ti lovisa mimoya ya vanhu leswaku ti andzisa rifuwo ra tona.” (Ezekiel 22:27) Loko a profete ‘ku andza ka ku homboloka’ entiyisweni, Yesu a a vula leswaku “swiharhi” swo tano a swi ta gingiriteka emisaveni enkarhini wa vukona byakwe. (Matewu 24:12) Pawulo mutsari wa Bibele u tlhandlekela leswaku “emasikwini ya makumu” vanhu a va ta va “lava rhandzaka mali ngopfu, . . . lava nga tikotiki, vo leva, lava vengaka leswo lulama.” (2 Timotiya 3:1-3) Xana sweswo swi ve tano ku sukela hi 1914?

26-28. Hi swihi swiviko leswi humaka emisaveni hinkwayo leswi kombaka leswaku “swiharhi” leswi nga swigevenga swi valanga misava?

²⁶ Hakunene swi ve tano. Loko u hanya eka kwalomu ka muti wihi na wihi lowukulu emisaveni, ana se wa swi tiva leswi. Kambe loko u swi kanakana, xiya ku tshaha loku landzelaka ka sweswinyana ka phepha-hungu. Ku suka eColombia: “N’waxemu maphorisa ma rhekhode . . . kwalomu ka ku dlaya ka 10 000 ni vuphangi lebyi hlomeke bya 25 000.” Ku suka eVictoria, Australia: “Ku Tlakuka Lokukulu Eka Vugevenga Lebyikulu.” Ku suka le United States: “Ku Dlaya eNew York Ku Kongoma Eku Tlakuseni Ka Rhekhodo.” “Detroit ri tlule Gary, Ind., n’waxemu tanihi doroba lerikulu leri nga ni mpimo lowu tlakukeke wa ku dlaya etikweni—58 eka 100 000 wa vaaka-tiko.”

²⁷ Ku suka eZimbabwe: “Ku dlayiwa ka tincece ku vange mimpimo ya nhlomulo.” Ku suka eBrazil: “Ku na vugevenga byo tala laha, naswona ku rhwariwa ngopfu matlhari, lerova mahungu ya vukari a ma ha pfuxi ku nyanyuka lokukulu nikantsongo.” Ku suka eNew Zealand: “Minhlaselo ya rimbewu ni vugevenga bya vukari swi hambeta swi va ku khathalela lokukulu ka maphorisa.” “Levhele ya vaaki va le New Zealand ya vukari eka vona vini yi nga hlamuseriwa tanihi vuharhi.” Ku suka eSpain: “Spain ri kongomana ni xiphiqo lexi kulaka xa vugevenga.” Ku suka le Italy: “Vandla ra le xihundleni ra le Sicily,  endzhaku ka ku tlhentlha, ri hlakarhela eka gandlati ra ku dlayetela.”

²⁸ Leswi swo va xikombisonyana xa swiviko swa maphepha-hungu leswi humelelaka emahlweninyana ka ku humesiwa ka buku leyi. Hakunene, “swiharhi” swi valanga misava, swi endla leswaku vanhu va rhurhumela hikwalaho ka vuhlayiseki bya vona.

Ku Chumayela Mahungu Lamanene

29, 30. Hi xihi xiyimo xa vukhongeri eVujaganini, eku hetisekeni ka vuprofeta bya Yesu?

²⁹ Xana vukhongeri a byi ta fambisa ku yini enkarhini lowu nga ni khombo wa vukona bya Yesu? Hi tlhelo rin’wana, Yesu u profete leswaku a ku ta va ni ku andza entirhweni wa vukhongeri: “Ku ta humelela vaprofeta va mavunwa lavo tala, va ta xisa vanhu lavo tala.” (Matewu 24:11) Hi tlhelo rin’wana, u vhumbe leswaku eVujaganini hinkwabyo, ku tsakela Xikwembu a ku ta hunguteka. “Rirhandzu ra lavo tala ri ta sungula ku titimela.”—Matewu 24:12.

³⁰ Leswi hakunene swi hlamusela leswi swi humelelaka namuntlha eVujaganini. Hi tlhelo rin’wana, tikereke-nkulu kwihi na kwihi ta hohloka hikwalaho ka ku kayivela nseketelo. Ematikweni lama tshameke ya va lama tiyeke ya Protestente ya le n’walungu wa Yuropa na Nghilandi, vukhongeri byi file hi laha ku heleleke. Hi nkarhi lowu fanaka, Kereke ya Khatoliki yi karhatiwa hi ku kayivela ka vaprista ni nseketelo lowu hungutekaka. Hi tlhelo rin’wana, ku ve ni ku andza ka mintlawa leyintsongo ya  vukhongeri. Vugandzeri lebyi seketeriweke evukhongerini bya le Vuxeni bya andza, loko vaevangeli lava nga ni makwanga va thelevhixini va phanga timiliyoni ta tirhandi.

31. Yesu u vhumbe yini leswi swi pfunetaka ku vona Vakriste va ntiyiso namuntlha?

³¹ Kambe ke, ku vuriwa yini hi Vukriste bya ntiyiso, vukhongeri lebyi simekiweke hi Yesu ivi byi chumayeriwa hi vaapostola vakwe? A bya ha ta va kona enkarhini wa vukona bya Yesu, kambe a byi ta vonisiwa ku yini? Ku na swilo swo hlayanyana leswi funghaka Vukriste bya ntiyiso, naswona xin’wana xi boxiwe eka vuprofeta lebyikulu bya Yesu. Vakriste va ntiyiso a va ta va lava khomekeke entirhweni wa misava hinkwayo wo chumayela. Yesu u profetile a ku: “Kutani Evangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.”—Matewu 24:14.

32. Hi wihi ntlawa wu ri woxe lowu hetisiseke vuprofeta bya Yesu lebyi rhekhodiweke eka Matewu 24:14 ke?

³² Ku chumayela loku sweswi ku endleka hi mpimo lowukulu! Namuntlha, ntlawa wa vukhongeri lowu vitaniwaka Timbhoni ta Yehova wu nghenele ntirho lowukulu swinene wo chumayela evurungurwini bya Vukriste. (Esaya 43:10, 12) Le ndzhaku hi 1919, loko vukhongeri lebyikulu lebyi khathalelaka politiki bya Vujagana byi twarisa Ntwanano wa Matiko lowu nga ni khombo, Timbhoni ta Yehova a ti tilunghiselela tsima leri ra misava hinkwayo ro chumayela.

33, 34. Mahungu lamanene ya Mfumo ma chumayeriwe ku fika kwihi emisaveni hinkwayo?

³³ A ku ri ni kwalomu ka Timbhoni ta 10 000 ntsena enkarhini wolowo, kambe a ti wu tiva ntirho lowu a wu fanele ku endliwa. Hi xivindzi, va sungule ntirho wo chumayela. Va swi xiyile leswaku ku avana ka vafundhisi ni mintshungu a ku lwisana ni swileriso swa Bibele ni ntila wa vuapostola. Kutani hinkwavo ka vona, ku fika eka munhu wo hetelela, va dyondze ndlela yo vulavula ha yona ni  vaakelani va vona hi ta Mfumo wa Xikwembu. Va ve nhlengeletano ya vachumayeri.

³⁴ Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, vachumayeri lava va tiyisele nxaniso lowukulu. Le Yuropa, va kanetiwe hi tinxaka to hambana-hambana ta mimfumo yo lerisa. Le United States ni le Canada, va langutane ni mintlhontlho ya le nawini ni xiendlo xa ku hlasela ka mintshungu. Ematikweni man’wana, va boheke ku hlula rivengo ra vagingiriteki va vukhongeri ni nxaniso wa tihanyi wa valerisi lava tshikilelaka. Emalembeni ya sweswinyana, va tlhele va boheka ku lwisana ni moya wa ku kanakana ni ku tinyiketela lowu wu tlhekekeke. Kambe va tiyisele ku fika eyinhleni leyi, namuntlha, ku nga ni timiliyoni leti tlulaka tinharhu ni hafu ta vona ematikweni ya 212. Mahungu lamanene ya Mfumo a ma si tshama ma chumayeriwa hi ndlela yo anamisa leswi—ku nga ku hetiseka loku hlamarisaka ka mhaka leyi ya xikombiso!

Xana Leswi Hinkwaswo Swi Vula Yini?

35. (a) Ku hetiseka ka vuprofeta namuntlha ku pfuneta ku kombisa ku huhuteriwa ka Bibele hi Xikwembu hi ndlela yihi? (b) Ku hetiseka ka xikombiso lexi Yesu a xi nyikeke ku vula yini esikwini ra hina?

³⁵ Handle ko kanakana hi vona ku hetiseka ka xikombiso lexikulu lexi Yesu a xi nyikeke. Mhaka leyi yi tlhandlekela eka vumbhoni bya leswaku Bibele hakunene yi huhuteriwe hi Xikwembu. Ku hava munhu loyi a a ta va a vhumbe swiendlakalo leswi a swi ta humelela eka lembe xidzana leri ra vu-20 ka ha sele nkarhi wo leha swinene. Ku tlula kwalaho, ku hetiseka ka xikombiso swi vula leswaku hi hanya enkarhini wa vukona bya Yesu ni wa makumu ya mafambiselo ya swilo. (Matewu 24:3) Ntikelo wa leswi hi wihi ke? I yini lexi katsekaka eka vukona bya Yesu? Naswona mafambiselo ya swilo lama ma helaka i yini? Ku hlamula swivutiso leswi, hi fanele ku kambisisa vumbhoni byin’wana lebyi tiyeke bya ku huhuteriwa ka Bibele: ku twanana ka yona hinkwayo loku hlamarisaka. Hi ta ya emahlweni hi kanela hi leswi ivi hi vona ndlela leyi nhloko-mhaka-nkulu ya Bibele hambi ku ri sweswi yi tshinelelaka ku chaputa loku chavisaka ha yona.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swivutiso Swa Dyondzo]