Kapitulo 12

Hataas Pa nga Tinubdan sa Kaalam

“Pagkadaghan sa mga buhat nimo, O Jehova! Tanan sila sa kaalam gibuhat nimo. Ang yuta napuno sa mga buhat nimo.” (Salmo 104:24) Oo, gikan sa kahalangdon sa halapad nga uniberso ngadto sa luming nga katahom sa bulak, ang kalalangan nagpamatuod sa dihitupngan nga kaalam sa Maglalalang niini. Ang teknolohiya niining ika-20 ka siglo nanluspad sa kawalay silbi kon itandi sa mga buhat sa Diyos. Kon ang Bibliya mao ang Pulong sa Diyos, magdahom kita nga kini usab maghatag ebidensiya sa kaalam luyo sa tawhanong katakos. Kini ba?

1. (Ilakip ang introduksiyon.) (a) Diin nato makita ang ebidensiya sa dihitupngan nga kaalam sa Diyos? (b) Unsang tambag ang gihatag sa Bibliya mahitungod sa kaalam?

 ANG Bibliya nagpasiugda sa importansiya sa kaalam. Nag-ingon kini: “Ang kaalam mao ang labaw nga butang. Batoni ang kaalam; ug uban sa tanan nimong nabatonan, batoni ang pagsabot.” (Proverbio 4:7) Kini usab nag-ila nga kitang mga tawo sagad kulang sa kaalam, ug kini nagdasig kanato: “Kon aduna man kaninyo nga kulang sa kaalam, pasagdi siya nga magpadayon sa pagpangayo sa Diyos, kay siya madagayaong naghatag sa tanan.”​—Santiago 1:5.

2. Sa unsang paagi ang tawo makapauswag sa iyang kaalam?

² Sa unsang paagi ang Diyos ‘madagayaong naghatag sa kaalam’? Usa ka paagi mao ang pagdasig kanato sa pagbasa sa Bibliya ug pagtuon niini. Ang basahon sa mga Proverbio  sa Bibliya nag-awhag: “Anak ko, kon dawaton nimo ang akong mga pulong ug tigumon nimo ang akong mga sugo diha kanimo, aron magmatngon sa kaalam . . . masabtan nimo ang kahadlok kang Jehova, ug makaplagan nimo ang mismong kahibalo sa Diyos. Kay si Jehova mismo naghatag sa kaalam.” (Proverbio 2:​1, 2, 5, 6) Kon ipadapat nato ang tambag sa Bibliya ug makita kon unsa ka epektibo kini, maamgohan nato nga kini sa pagkamatuod nagrepresentar sa langitnong kaalam.

Maalamong mga Panultihon

3, 4. (a) Unsa ang giingon sa Bibliya mahitungod sa kakawangan sa gugma sa salapi? (b) Unsang maayong pagkabalanse ang gipakita sa Bibliya sa pagtambag kanato sa bili sa salapi?

³ Aron dugang mapabilhan kini, tan-awon nato ang pipila ka bersikulo sa Bibliya. Palandonga kining maalamong panultihon: “Kadtong kinsa matinguhaon nga mahimong dato mahulog sa tintasyon ug sa lit-ag ug sa daghan binuang ug makadaot nga pangibog . . . Kay ang gugma sa salapi mao ang gamut sa tanang matang sa makadaot nga butang.” (1 Timoteo 6:​9, 10) Itandi kini uban sa modernong panlantaw​—labi na sa Kasadpang katilingban—​nga nagdasig sa katawhan sa paggukod sa salapi isip labaw nga tumong. Sa kasubo, daghan ang nakatagamtam sa bahandi nga gipangita nila ug sa gihapon nagbati sa kahaw-ang ug kawalay katagbawan. Usa ka klinikal nga sikologo nakamatikod: “Ang mahimong Num. 1  ug dato wala mopabati nimo nga hayahay, tagbaw, sa tinuod respetado o hinigugma.”¹

⁴ Dili nga talikdan sa bug-os sa praktikal nga tawo ang salapi. Ang Bibliya nagpakita sa nindot balanse nga kaalam sa dihang nag-ingon kini: “Ang kaalam usa ka panalipod maingon nga ang salapi usa ka panalipod; apan ang kahalangdon sa kahibalo mao nga ang kaalam mismo nagtipig nga buhi sa mga tag-iya niini.” (Ecclesiastes 7:12) Busa, ang Bibliya nagtabang kanato sa paglantaw nga ang salapi, samtang importante, dili tanan-importante. Usa ka paagi lamang kini sa usa ka katuyoan, ug kini limitado ug bili kon kita wala sa kaalam sa paggamit niini sa husto.

5, 6. (a) Ngano ang tambag sa Bibliya sa paglikay sa daotang panagkauban maalamon? (b) Sa unsang paagi kita makabenepisyo sa “paglakaw uban sa maalamong mga tawo”?

⁵ Kining pahayag sa Bibliya matuod usab: “Siya nga naglakaw uban sa maalamong mga tawo mahimong maalamon, apan siya nga nagpakiglabot uban sa mga buangbuang mag-antos.” (Proverbio 13:20) Nakamatikod ka ba kon unsa ka gamhanan ang epekto sa atong kaubanan kanato? Ang sigingsiging sa kapareho nagtukmod sa batan-ong katawhan sa pagpahubog, abuso sa droga, ug imoralidad. Kon makigsagol kita uban niadtong kinsa naggamit sa hugaw nga pinulongan, makaplagan nato sa ulahi ang atong kaugalingon nga naggamit sa hugaw nga pinulongan. Ang pagpakig-uban sa dili matinud-anon nga mga indibiduwal may hilig nga maghimo kanato nga dili matinud-anon. Sa pagkamatuod, sama sa giingon usab sa Bibliya, “Ang daotang panagkauban makadaot sa mapuslanong pamatasan.”​—1 Corinto 15:33.

⁶ Sa laing bahin, ang maayong panagkauban magpulus nato. Pinaagi sa “paglakaw uban sa maalamong mga tawo,” mahimo kitang mas maalamon sa atong kaugalingon. Ang maayong pamatasan makatakod, sama sa daotang pamatasan. Sa makausa pa, ang Bibliya nagpakitag kaalam sa pagdasig kanato sa maalamong pagpili sa atong kaubanan.

7. Unsa ang naghimo sa Bibliya nga uniko isip tinubdan sa tambag?

 ⁷ Ang Bibliya duna sa daghan sa maong mga lagda sa pagtabang kanato sa paggiya sa atong kinabuhi. Ingon nga tinubdan sa tambag, kini uniko. Ang tambag niini kanunay mapuslanon. Dili kini teoriya lamang, ug kini wala nagbuhat sa atong kadaotan. Ang kahalapad sa tambag sa Bibliya walay kasama. Kadtong kinsa nagpadapat niini sa ilang kinabuhi, ug nakakita kon sa unsang paagi kini kanunay nagbuhat alang sa ilang kaayohan, makadangat sa pagpabili nga ang Bibliya uniko nga tinubdan sa kaalam.

Maalamong mga Prinsipyo

8. Sa unsang paagi ang Bibliya nagtabang kanato bisan pa kon kita nag-atubang sa kahimtang nga wala sa ispisipiko hisgoti niini?

⁸ Unsa na man, kon, kita mag-atubang sa situasyon nga wala sa ispisipiko hisgoti sa Bibliya? Sagad, makakaplag kita sa halapad nga mga prinsipyo sa paggiya kanato. Pananglitan, daghan sa usa ka panahon sa ilang kinabuhi nag-atubang sa desisyon mahitungod sa pagpanabako. Sanglit ang tabako wala hiilhi sa Tungang Silangan sa mga adlaw ni Jesus, ang Bibliya hilom niini. Bisan pa niana, dunay tukmang mga prinsipyo sa Bibliya sa pagtabang kanato sa paghimog maalamong desisyon niining butang.

9-11. Sa unsang paagi ang mga prinsipyo sa Bibliya nagtabang kanato sa pagbaton sa maalamong desisyon mahitungod sa paggamit sa tabako, ug sa unsang paagi kita makabenepisyo sa pagsunod niining mga prinsipyo?

⁹ Ang pagpanabako, samtang gitaho nga makapahimuot, aktuwal nga naglangkit sa paghanggab sa dasok nga hugaw sa mga baga. Ang nanabako naghugaw sa iyang lawas,  maingon man sa iyang mga bisti ug sa hangin libot kaniya. Dugang pa, ang pagpanabako makagiyan. Ang mga tawo nga buot mohunong sagad nakakaplag niini nga lisod kaayo. Uban niini sa hunahuna, tan-awon nato ang Bibliya alang sa panabang sa pagkab-ot sa maalamong konklusyon sa pagpanabako.

¹⁰ Una, palandonga ang suliran sa pagkagiyan. Si Pablo, sa dihang nagsulti mahitungod sa pagkaon, nag-ingon: “Dili nako tugtan ang akong kaugalingon nga maulipon sa bisan unsang butang.” (1 Corinto 6:12) Si Pablo libre sa pagkaon sa bisan unsang matang sa pagkaon, apan nahibalo siya nga ang pipila ka tawo balik didto dunay sensitibong tanlag. Busa siya miingon nga siya dili labihan ka “nagiyan” sa pipila ka pagkaon nga dili siya makabiya kanila kon kinahanglanon aron dili mapangdol ang uban. Kon ang tawo dili makahunong sa pagpanabako​—o sa pagmaskada—​siya tinong ‘ulipon’ sa tabako. Busa ang pahayag ni Pablo mahitungod sa pagkaon maayong giya sa paggamit sa tabako. Dili nato tugtan ang atong kaugalingon nga mahimong ulipon sa bisyo.

¹¹ Ikaduha, palandonga ang butang sa kahugaw. Ang Bibliya nag-ingon: “Pasagdi nga hinloan ta ang atong kaugalingon sa tanang matang sa kahugaw sa unod ug sa espiritu.” (2 Corinto 7:1) Ang pagpanabako sa walay duhaduha hugaw sa unod. Ang kaseryoso niining kahugaw makita sa kamatuoran nga sumala sa Organisasyon sa Kahimsog sa Kalibotan, kini nagpahinabo sa kapin sa usa ka milyon ka tawo nga ahat nga mamatay matag tuig. Kon sundon nato ang prinsipyo sa Bibliya sa pagpabiling hinlo sa kahugawan sa unod, mapanalipdan kita sa seryosong mga peligro sa kahimsog sa pagpanabako, maingon man sa mga droga ug ubang kahugawan.

Mapuslanong mga Pulong

12. Ngano ang tambag sa Bibliya kanunay nalangkit sa atong pisikal ug emosyonal nga kaayohan?

¹² Dili kita matingala nga ang pagsunod sa tambag sa  Bibliya magpulus kanato sa pisikal nga paagi. Ang tambag sa Bibliya gikan sa Diyos. Ingon nga atong Maglalalang, siya duna sa suod nga kahibalo kon sa unsang paagi kita nahimo ug kon unsa ang kinahanglanon nato. (Salmo 139:​14-16) Ang iyang tambag kanunay nalangkit sa atong pisikal ug emosyonal nga kaayohan.

13, 14. Nganong kurso sa kaalam ang pagsunod sa tambag sa Bibliya nga dili mamakak?

¹³ Makita kini sa tambag nga dili mamakak. Ang pagpamakak lakip sa pito ka butang gidumtan ni Jehova, ug ang basahon sa Pinadayag naglakip sa mga bakakon niadtong kinsa dili makabaton ug luna sa bag-ong kalibotan sa Diyos. (Proverbio 6:19; Pinadayag 21:8) Bisan pa niini, ang pagpamakak kanat. Usa ka magasin sa pamatigayon nakamatikod: “Ang T.B. nasinati sa labing maot nga pagdagsang sa pagpanglimbong, pagpanikas ug susamang mga abuso sa kasaysayan niini.”²

¹⁴ Bisan pa kini kumon, ang pagpamakak daotan sa katilingban ug daotan sa indibiduwal. Ang kolumnista nga si Clifford Longley husto nga nakamatikod: “Ang pagpamakak nagdaot sa namakak ug sa gipamakakan, sa kinalawomang nibel sa ilang pagkatawo, pinaagi sa paglangkat sa kinahanglanong kontak taliwala sa hunahuna ug sa katinuoran.”³ Nagpahayag ang The American Journal of Psychiatry: “Ang sikolohikal nga hapak sa mga tawo nga nakadawat sa pagpamakak malaglagon. Ang dakong mga desisyon sa kinabuhi mahimong ipasukad sa sayop nga impormasyon nga gituhoan nga husto. Ang pagpamakak usab may dili maayong mga epekto sa mga namakak mismo.”⁴ Pagkamaayo nga magtug-an sa kamatuoran, sama sa maalamong tambag sa Bibliya!

15, 16. Sa unsang mga paagi kini alang sa atong kaayohan ang pagsunod sa tambag sa Bibliya sa pagpakitag gugma sa uban?

¹⁵ Sa mas positibo nga hunahuna, ang Bibliya nagsulti kanato nga kinahanglan kita magmabalaka sa uban,  magpakitag gugma kanila, ug magmatinabangon kanila. Ang mga pulong ni Jesus ilado: “Busa, ang tanang mga butang buot ninyong buhaton sa mga tawo kaninyo, buhata usab ninyo kanila.”​—Mateo 7:12.

¹⁶ Pagkamaayo pa unta sa kalibotan kon ang tanan nagsunod niining lagda! Dugang pa, sumala sa sikolohikal nga pagtuon nga gihimo sa Tinipong Bansa, mas maayo ang bation sa mga indibiduwal. Ang 1,700 ka tawo nga gitun-an nagtaho nga ang pagtabang sa uban naghatag kanila sa pagbati sa kalinaw ug kahupay gikan sa labot-kabalaka nga sakit sama sa labad sa ulo ug sa pagkawala sa tingog. Ang report nagtiklop: “Nan, nagpadayag kini nga ang kabalaka alang sa uban bahin sa tawhanong kinaiya sama sa kabalaka sa kaugalingon.”⁵ Nagpahinumdom kini kanato sa sugo sa Bibliya: “Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.” (Mateo 22:39; itandi ang Juan 13:​34, 35.) Natural ang paghigugma sa atong kaugalingon. Apan alang kanato nga mahimong himsog sa emosyonal, ang Bibliya nag-ingon nga kinahanglan balansehon nato kanang gugma sa kaugalingon uban sa gugma sa uban.

Kaminyoon ug Moralidad

17. Ngano ang tambag sa Bibliya usahay nagpadayag nga kinaraan?

¹⁷ Samtang ang tambag sa Bibliya naghatag ebidensiya sa lalom nga kaalam, kini wala kanunay nagsulti sa mga butang buot sa katawhan pamation. Sagad, kini pasanginlan nga kinaraan. Ngano kini? Samtang ang tambag sa Bibliya alang sa atong taas-tagal nga kaayohan, ang pagpadapat niini sagad nagkinahanglan sa disiplina ug pagdumili sa kaugalingon; ug kining mga hiyas dili popular karon.

18, 19. Unsa ang mga sukdanan sa Bibliya sa kaminyoon ug moralidad?

¹⁸ Tagda ang butang sa kaminyoon ug moralidad. Ang  mga sukdanan sa Bibliya estrikto kaayo. Ispisipiko kini sa monogamiya, usa ka bana sa usa ka asawa. Ug samtang kini naghisgot sa naghingapin nga mga kaso diin ang diborsiyo o pagbulag mahimong posible, sa linangkob kini nag-ingon nga ang kaminyoon bugkos alang sa tibuok kinabuhi. “Wala ba kamo makabasa nga siya kinsa naglalang kanila gikan sa sinugdan naghimo kanila nga lalaki ug babaye ug nag-ingon, ‘Alang niining katarungan nga ang usa ka lalaki magabiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan ug magaipon sa iyang asawa, ug ang duha mahimong usa ka unod’? Sa pagkaagi nga sila dili na duha, kondili usa ka unod. Busa, kon unsa ang gihiusa sa Diyos pasagdi nga dili bulagon sa tawo.”​—Mateo 19:​4-6; 1 Corinto 7:​12-15.

¹⁹ Dugang pa, ang Bibliya nag-ingon nga ang bugtong dapit alang sa seksuwal nga kasuod diha sa sulod sa bugkos sa kaminyoon. Nagdili kini sa tanang maong kasuod gawas sa kaminyoon. Mabasa nato: “Ni ang mga makihilawason, o mga tigsimba sa mga diyosdiyos, o mga mananapaw, o mga lalaki nga gihuptan alang sa dili kinaiyanhon nga katuyoan, o mga lalaki kinsa naghigda uban sa mga lalaki . . . ang makapanunod sa gingharian sa Diyos.”​—1 Corinto 6:​9, 10.

20. Sa unsang mga paagi ang mga sukdanan sa Bibliya sa moralidad kanat nga wala tagda karon?

²⁰ Karon, kining mga sukdanan kanat nga wala tagda. Ang propesor sa sosyolohiya nga si David Mace nakamatikod: “Sulod sa siglo karon ang atong kultura nakalatas sa dakong kausaban, ug daghan karaang batasan ug institusyon natumpag sa patukoranan nila. Wala makalingkawas ang kaminyoon.”⁶ Kumon ang lugak moral nga mga buhat. Ang seksuwal nga relasyon taliwala sa duha ka tin-edyer nga nag-date sagad isipon normal. Ang mag-ipon ug puyo una pa sa kasal​—‘aron lamang makapaneguro’​—naandan. Ug makausa nga ang mga magtiayon kasado na, ang gidili seksuwal nga kahimoan kasagaran na.

21. Unsa ang resulta sa kaylap nga dipagtagad sa mga sukdanan sa Bibliya sa kaminyoon ug moralidad?

 ²¹ Kining lugak moral nga klima nagdala ba ug kalipay? Wala, kini wala magdala sa bisan unsa gawas sa kasamok​—gastoso nga kasamok​—nga misangko sa kawalay kalipay ug bungkag nga panimalay. Anaa usab ang kaylap pasa sa sekso nga balatian nga masubay direkta sa lugak nga moralidad. Ang pagkaylap sa gonorrhea, sipilis, ug chlamydia, lakip sa uban, dili na mapugngan. Sa bag-o pang mga tuig, ang mga buhat sa prostitusyon ug sa homoseksuwal nagpatulin sa pagkaylap sa AIDS. Dunay epidemya sa mga batan-ong babaye nga manganak samtang wala pa ngani makabiya sa ilang pagkabata. Ang Ladies’ Home Journal nakamatikod: “Ang pagpasiugda sa sekso nga kinaiya sa mga kan-uman ug mga kapitoan nagdala dili sa way-kinutuban nga kalipay kondili sa tuman ka ugdang tawhanong kaalaot.”⁷

22. Bahin sa moralidad, unsa ang nagdala sa labing dakong kalipay?

²² Busa, karon makadungog na kita ug mga komento sama sa mosunod gikan sa propesor sa sosyolohiya nga si Carlfred B. Broderick: “Tingali husto na ang atong pagkahamtong aron sa pagpalandong kon maarang-arang ba kining mag-alagad kanato sa pagpaluyo sa antes-kasal nga pagdumili ingon nga polisa nga labing masanongon sa panginahanglan sa atong mga lungsoranon ug sa ilang katungod sa kagawasan: kagawasan sa balatian, kagawasan sa wala kinahanglanang pagmabdos.”⁸ Sa pagkamatuod, ang sukdanan sa moralidad sa Bibliya napamatud-an, sa ngadtongadto, nga nagdalag labing dakong kalipay.

Nagsalir nga mga Prinsipyo

23. (a) Kon ang kaminyoon dili malipayon, diborsiyo ba ang bugtong posible nga solusyon? (b) Unsa ang duha sa mga yawi sa malipayon, dili matarog nga kaminyoon?

²³ Sanglit ang kaminyoon gituyo nga molungtad hangtod kinabuhi, kinahanglan mahibalo kita unsaon sa paghimo niini nga malamposon. Ang uban nangatarungan nga mas maayo ang molingkawas sa dili malipayong kaminyoon  kay sa pagpabilin niini ug mahimong miserable. Apan anaay laing kapilian: pagpaningkamot sa pagsulbad sa mga suliran nga nagpahinabo sa kawalay kalipay. Lain kining dapit diin ang Bibliya nagtabang. Nakita na nato kon sa unsang paagi kini nagtambag kanato nga magmaunongon sa atong kapikas sa kaminyoon, ug kini yawi sa malipayon, dili matarog nga kaminyoon. Ang lain mao ang pag-ila nga usa lamang ang ulo sa kaminyoon, ug ang Bibliya nag-ingon kini ang bana. Ang asawa gitambagan nga magpaluyo sa iyang bana ug dili maghagit sa iyang katungdanan. Ang lalaki, sa laing bahin, gisugo sa paggamit sa iyang katungdanan sa kaayohan sa iyang asawa ug dili magmahakogon.​—1 Corinto 11:3; 1 Timoteo 2:​11-14.

24, 25. Sa unsang paagi ang Bibliya nagdasig sa bana ug asawa sa pagtuman sa ilang hustong papel sa kaminyoon?

²⁴ Ngadto sa bana, ang Bibliya nag-ingon: “Ang mga bana kinahanglan mahigugma sa ilang mga asawa sama sa ilang kaugalingon nga mga lawas. Siya kinsa nahigugma sa iyang asawa nahigugma sa iyang kaugalingon, kay walay tawo ang sukad nagdumot sa iyang kaugalingon nga unod.” (Efeso 5:​28, 29) Ang mahigugmaong bana naggamit sa iyang awtoridad sa mahunahunaon nga paagi. Nahinumdom siya nga bisan pa ulo, ang iyang asawa kinahanglan konsiderahon ug konsultahon. Ang kaminyoon usa ka panag-uban, dili diktadurya.

²⁵ Ang tambag sa Bibliya alang sa mga asawa naglakip niining mga pulong: “Ang asawa kinahanglan magbaton  sa lalom nga pagtahod alang sa iyang bana.” (Efeso 5:33) Magtahod siya sa iyang bana tungod sa iyang puwesto, ug ang iyang pagtahod mapadayag pinaagi sa pagpaluyo kaniya, maingon nga ang gugma sa iyang bana kaniya mapadayag pinaagi sa iyang kabalaka kaniya. Alang sa daghan moderno-pagpangisip nga indibiduwal, ang tambag nga susama niini dili madawat. Apan ang panag-uban nga nagpasukad sa ilang relasyon sa gugma ug pagtahod​—sama sa gitambag sa Bibliya​—kanunay malipayon.

26. Ang Kasulatanhong mga sukdanan ba sa kaminyoon sa pagkamatuod nagsalir? Iilustrar.

²⁶ Ang kamatuoran nga nagsalir ang tambag sa Bibliya niining dapita sa pagkamatuod makita sa kasinatian sa Habagatang Kadagatan. Usa ka magtiayon didto, human sa napulo ka tuig nga pagpuyo, kumbensido nga ang ilang kaminyoon pakyas. Busa nagplano sila sa pagbulag. Unya ang asawa nakigsulti sa usa sa mga Saksi ni Jehova. Magkauban, siya ug ang Saksi nagtuon sa tambag sa Bibliya sa minyong magtiayon. Ang bana nagtaho: “Samtang ang akong asawa nakakat-on sa mga prinsipyo sa Bibliya, siya naningkamot sa pagpadapat kanila sa iyang kinabuhi. Sulod sa pipila ka semana, namatikdan nako ang pipila ka kausaban.” Nalibog, miuyon siya sa pagduyog sa pagtuon sa Bibliya sa iyang asawa ug nakakat-on sa tambag sa Bibliya alang sa minyong mga lalaki. Ang resulta? Nagkanayon siya: “Karon nakaplagan namo ang pasukaranan sa matuod malipayon pamilyahanong kinabuhi.”

27. Ang pagpadapat sa unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang makatabang sa mga Kristohanon kinsa nag-antos sa ekonomikanhong kakabus?

²⁷ Ang pagsagubang sa kakabus maoy laing dapit diin ang tambag sa Bibliya napamatud-an nga makatabang. Pananglitan, ang pagpanabako ug pagpahubog, nga pulos sukwahi sa mga prinsipyo sa Bibliya, nag-usik sa limitadong kahinguhaan. (Proverbio 23:​19-21) Dugang pa, ang Bibliya nagrekumendar sa pagkakugihan, kay ang tawo nga kugihan sagad makakaplag ug paagi sa pagpakaon sa  iyang pamilya kay sa tapolan o sa usa kinsa nawad-ag paglaom. (Proverbio 6:​6-11; 10:26) Dugang pa, ang pagpatalinghog sa tambag batok sa “kasina niadtong nagbuhat sa dili matarung” magpugong sa tawo sa pagdangup sa mga butang sama sa krimen o sugal ingon nga mga paagi sa paghupay sa kakabus. (Salmo 37:1) Ang maong mga buhat daw motanyag ug dihadiha nga solusyon sa kalisdanan sa panalapi, apan ang ilang bunga ngadtongadto tuman ka pait.

28-30. (a) Sa unsang paagi ang pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya nakatabang sa Kristohanong babaye sa pagsagubang sa kakabus? (b) Sa unsa nagpamatuod ang kasinatian sa linibo ka Kristohanon sa ekonomikanhon kabus nga sirkumstansiya?

²⁸ Kining tambag sa pagkamatuod nagtabang ba niadtong kinsa kabus kaayo, o mithi nga teoriya lamang? Ang tubag mao, Nagsalir ang tambag, sama sa gipakita sa daghang kasinatian libot sa kalibotan. Usa ka panig-ingnan lamang, usa ka Kristohanong babaye sa Asya nabalo, nga walay kahinguhaan, uban sa usa ka anak nga atimanon. Sa unsang paagi ang Bibliya nagtabang kaniya ug sa anak niya?

²⁹ Kugihan siya, sama sa gitambag sa Bibliya, ug misugod sa pagpanahi ug mga sinina ug nagbaligya kanila. Tungod kay siya matinud-anon ug kasaligan, sama sa gitambag usab sa Bibliya, wala madugay nagdaghan ang iyang mga suki. (Colosas 3:23) Unya, iyang gihimo ang diyotay nga lawak sa iyang balay ngadto sa diyotay nga kan-anan ug mibangon sa mga alas kuatro matag buntag aron sa  pag-andam sa pagkaon nga ibaligya, ug kini nagdugang sa iyang kinitaan. “Bisan pa,” nag-ingon siya, “kinahanglan kami magkinabuhi nga simple.” Apan nahinumdom siya sa tambag sa Bibliya: “Duna sa makaon ug ikabisti, kita magmatagbaw na uban niining mga butang.”​—1 Timoteo 6:8.

³⁰ Nagdugang siya: “Bisan ako nagkinabuhi nga kabus kaayo, dili ako masilagon o mapait. Ang kamatuoran sa Bibliya nagpuno kanako sa positibong panlantaw.” Dugang pa, siya nakakaplag nga ang talagsaong saad nga gihatag ni Jesus sa pagkamatuod nagsalir sa iyang kaso. Nag-ingon siya: “Magpadayon, busa, sa pagpangita una sa gingharian ug sa iyang pagkamatarung, ug ang tanan niining ubang mga butang [materyal nga kinahanglanon] igadugang ra.” (Mateo 6:33) Ang iyang kasinatian mao nga pinaagi sa pagbutang sa iyang pag-alagad sa Diyos una sa iyang kinabuhi, kanunay siya nakadawat, niini o nianang paagi, sa materyal nga kinahanglanon. Ang kasinatian niining Kristohanong babaye, uban niadtong sa dili maihap ekonomikanhon kabus nga Kristohanon, nagdugang sa pamatuod nga nagsalir ang tambag sa Bibliya.

31. Unsa ang mahitabo kon sundon nato ang tambag sa Bibliya, ug sa unsa kining kamatuoran nagpamatuod?

³¹ Niining kapitulo, yanong natandog lamang nato ang halapad nga bahandi sa tambag ug pahimangno nga unod sa Bibliya, ug nakita lamang nato ang pipila ka kaso diin nagsalir kining tambag. Ang kasinatian nga gihisgotan mahimong padaghanon sa linibo ka pilu. Sa makadaghang panahon, kon sundon sa katawhan ang Bibliya, sila makabenepisyo. Kon ditagdon nila, mag-antos sila. Walay laing kahugpongan sa tambag, karaan o moderno, ang labihan ka mapuslanon kanunay ug nagpadapat sa katawhan sa tanang rasa. Ang maalamong tambag sama niini dili mahimong yanong kaalam sa tawo. Ang kamatuoran nga ang Bibliya dato nga tipiganan sa maong kaalam gamhanang ebidensiya nga kini mao ang Pulong sa Diyos.

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Blurb sa panid 168]

Ang matinabangong tinamdan magpulos sa tanan

[Hulagway sa panid 163]

Ang paglakaw uban sa maalamong mga tawo maghimo kanato nga maalamon, apan ang pagpakig-uban sa mga tawong buangbuang makadaot kanato

[Hulagway sa panid 165]

Likayan ang pagpanabako sanglit kini batok sa mga prinsipyo sa Bibliya

[Hulagway sa panid 171]

Kadtong kinsa nagsunod sa tambag sa Bibliya sa kaminyoon may lig-ong pasukaranan sa kalipay

[Hulagway sa panid 173]

Ang pagpadapat sa tambag sa Bibliya nagtabang sa katawhan sa pagsagubang sa grabe nga mga suliran sa kakabus