Rozdział 12

Źródło wyższej mądrości

„Jak rozliczne są Twoje dzieła, Jehowo! Wszystkie je uczyniłeś mądrze. Ziemia jest pełna Twych wytworów” (Psalm 104:24). Rzeczywiście, całe stworzenie — zarówno majestatyczny przestwór wszechświata, jak i delikatny, piękny kwiat — świadczy o niezrównanej mądrości Stwórcy. W porównaniu z Jego dziełami bledną wszelkie osiągnięcia techniki XX wieku. Jeżeli Biblia jest Słowem Bożym, należałoby się spodziewać, że i w niej znajdziemy dowody mądrości przewyższającej mądrość człowieka. Czy faktycznie tak jest?

1 (oraz wstęp). (a) Gdzie można znaleźć dowody niezrównanej mądrości Boga? (b) Jakich rad co do mądrości udziela Biblia?

BIBLIA mocno podkreśla znaczenie mądrości. Oznajmia: „Mądrość to rzecz najprzedniejsza. Nabywaj mądrości; a ze wszystkim, czego nabywasz, nabywaj zrozumienia” (Przysłów 4:7). Przyznaje również, że ludziom często brakuje tego przymiotu, toteż zachęca: „Jeżeli (...) komuś z was nie dostaje mądrości, ten niech wciąż prosi Boga, bo On udziela wszystkim szczodrze” (Jakuba 1:5).

2. Jak można pomnażać swą mądrość?

² W jaki sposób Bóg ‛szczodrze udziela mądrości’? Między innymi przez zachęcanie nas do czytania Biblii i czerpania z niej pouczeń. W Księdze Przysłów  napisano: „Synu mój, jeżeli przyjmiesz moje słowa i przechowasz w sobie moje przykazania, nastawiając ucha swego na mądrość, (...) zrozumiesz wówczas bojaźń Jahwe i dojdziesz do poznania Boga! Jahwe bowiem udziela mądrości” (Przysłów 2:1, 2, 5, 6, Bp). Gdy stosujemy się do rad Pisma Świętego i przekonujemy się o ich skuteczności, uświadamiamy sobie, iż naprawdę rozbrzmiewa w nich mądrość Boża.

Mądre nauki

3, 4. (a) Co Biblia mówi o bezsensowności umiłowania pieniędzy? (b) Jaki zrównoważony pogląd na pieniądze przedstawia Pismo Święte?

³ Rozważmy kilka wersetów biblijnych, które pomogą nam lepiej zrozumieć tę kwestię. Weźmy na przykład pod uwagę następujące mądre słowa: „Ci, którzy chcą się wzbogacić, wpadają w sidła pokus, ulegają wielu nierozumnym i szkodliwym pożądliwościom (...). Albowiem korzeniem wszelkiego zła jest miłość pieniądza” (1 Tymoteusza 6:9, 10, Bp). Zestawmy to ze współczesną filozofią życiową — popularną zwłaszcza w krajach Zachodu — zachęcającą do stawiania na pierwszym miejscu pogoni za pieniądzem. Tymczasem wiele ludzi po zdobyciu upragnionego bogactwa dalej odczuwa pustkę i brak zadowolenia.  Pewien specjalista w zakresie psychologii klinicznej powiedział: „Nawet jeśli ktoś dorobił się pozycji czy majątku, nie gwarantuje mu to, że będzie czuł się szczęśliwy i zadowolony, naprawdę szanowany i kochany”.¹

⁴ Nie należy stąd wyciągać wniosku, że praktycznie myślący człowiek ma zupełnie lekceważyć pieniądze. Biblia wyraża mądry i zrównoważony pogląd na tę sprawę, wyjaśniając: „Pod osłoną mądrości jest tak, jak pod osłoną pieniędzy; lecz korzyść z wiedzy jest ta: Mądrość daje życie tym, którzy ją mają” (Kaznodziei 7:12, Bw). Pismo Święte pomaga nam zatem zrozumieć, że pieniądze są wprawdzie ważne, ale nie najważniejsze. Stanowią jedynie środek do celu, a jeśli brak nam mądrości koniecznej do robienia z nich właściwego użytku, to ich wartość jest ograniczona.

5, 6. (a) Dlaczego rada biblijna w sprawie unikania złego towarzystwa jest mądra? (b) Jaką korzyść odnosimy, ‛przestając z mądrymi’?

⁵ Sprawdza się też następująca wypowiedź biblijna: „Kto z mądrym przestaje — nabywa mądrości, towarzysz głupców poniesie szkodę” (Przysłów 13:20, BT). Czy zauważyłeś, jak ogromny wpływ wywiera na nas towarzystwo? Pod presją rówieśników wielu młodych ludzi popada w pijaństwo, narkomanię i niemoralność. Jeżeli obracamy się wśród używających wulgarnej mowy, sami w końcu zaczniemy się nią posługiwać. Przestawanie z nieuczciwymi może nas popchnąć do nieuczciwości. Biblia słusznie ostrzega w innym miejscu: „Złe towarzystwo psuje dobre obyczaje” (1 Koryntian 15:33, Kowalski).

⁶ Z kolei dobre towarzystwo może oddziaływać na nas korzystnie. Kiedy ‛przestajemy z mądrymi’, stajemy  się mądrzejsi. Pożyteczne zwyczaje udzielają się bowiem równie łatwo jak złe nawyki. Zachęcając nas do starannego dobierania sobie towarzystwa, Biblia ponownie daje świadectwo swej mądrości.

7. Dzięki czemu Biblia jest niedoścignioną skarbnicą rad?

⁷ Pismo Święte zawiera wiele takich reguł, pomocnych w codziennym życiu. Stanowi niezrównaną skarbnicę rad, które w dodatku są zawsze użyteczne. Nigdy nie sprowadzają się do zwykłego teoretyzowania i nigdy nie przynoszą nam szkody. Mają też niesłychanie szeroki zakres. Kto się do nich stosuje, ten stwierdza, że stale wychodzą mu na dobre, i zaczyna cenić Biblię jako niedoścignione źródło mądrości.

Mądre zasady

8. Jak Biblia może nam pomóc nawet w sytuacji, która nie jest w niej wyszczególniona?

⁸ Co jednak począć w sytuacji nie omówionej bezpośrednio w Piśmie Świętym? Zazwyczaj znajdziemy w nim sporo zasad, którymi możemy się pokierować. Na przykład wiele ludzi musi w jakimś momencie odpowiedzieć sobie na pytanie, czy skosztować papierosa. Biblia nic nie wspomina o tytoniu, bo w czasach Jezusa nie był on znany na Bliskim Wschodzie. Mimo to podaje stosowne zasady, które pomagają powziąć mądrą decyzję.

9-11. Jak zasady biblijne pomagają podjąć mądrą decyzję w sprawie palenia tytoniu i jaki pożytek odnosimy ze stosowania się do nich?

 ⁹ Palenie tytoniu podobno sprawia przyjemność, natomiast nie ulega wątpliwości, że wiąże się z wdychaniem dużej dawki trucizn. Palacz zanieczyszcza swój organizm, swą odzież oraz powietrze wokół siebie. Prócz tego palenie prowadzi do uzależnienia i bardzo trudno z nim zerwać. Pamiętając o tym wszystkim, spróbujmy znaleźć w Biblii wskazówki pomocne w wyrobieniu sobie rozumnego poglądu na tę sprawę.

¹⁰ Najpierw zajmijmy się kwestią uzależnienia. Mówiąc o pokarmach, Paweł oznajmił: „Niczemu nie oddam się w niewolę” (1 Koryntian 6:12, BT). Wprawdzie wolno mu było jeść wszelkie potrawy, ale wiedział, że niektórzy jego współcześni mieli wrażliwe sumienia. Oświadczył więc, że nie jest „uzależniony” od pewnych pokarmów i w razie potrzeby może się bez nich obejść, aby nie gorszyć innych. Jeżeli ktoś nie potrafi zerwać z paleniem lub żuciem tytoniu, to najwyraźniej ‛oddał się mu w niewolę’. Wypowiedź Pawła w sprawie jedzenia stanowi zatem cenną wskazówkę co do używania tytoniu. Nie powinniśmy dać się zniewolić nałogowi.

¹¹ Zastanówmy się teraz nad zanieczyszczeniem. Biblia powiada: „Oczyśćmy się z wszelkich brudów ciała i ducha” (2 Koryntian 7:1, BT). Nie ulega wątpliwości, że palenie kala, brudzi organizm. Ma zgubne skutki, co wynika choćby z faktu, że według danych Światowej Organizacji Zdrowia powoduje przedwczesną śmierć przeszło miliona ludzi rocznie. Jeżeli zgodnie z zasadą biblijną nie kalamy swego ciała, ustrzeżemy się groźnych dla zdrowia następstw szkodliwych zwyczajów, takich jak palenie oraz narkotyzowanie się.

 Pożyteczne wskazówki

12. Dlaczego rady biblijne zawsze uwzględniają naszą pomyślność duchową i fizyczną?

¹² Nie powinno nas dziwić, że trzymanie się rad biblijnych przynosi namacalne korzyści. Zalecenia te pochodzą od Boga, naszego Stwórcy, który dokładnie wie, jak zostaliśmy uczynieni i czego potrzebujemy (Psalm 139:14-16). Jego rady zawsze mają na względzie naszą pomyślność — tak duchową, jak i fizyczną.

13, 14. Dlaczego mądrze jest usłuchać tego, co Biblia mówi o kłamstwie?

¹³ Widać to na przykładzie wskazówek odradzających posługiwanie się kłamstwem. Zostało ono wymienione wśród siedmiu rzeczy, których nienawidzi Jehowa, a Księga Objawienia podaje, że dla kłamców nie będzie miejsca w Bożym nowym świecie (Przysłów 6:19; Objawienie 21:8). Mimo to kłamstwo jest dziś na porządku dziennym. W pewnym miesięczniku ekonomicznym powiedziano: „USA przeżywają największą w swych dziejach eksplozję szalbierstw, oszustw i innych podobnych nadużyć”.²

¹⁴ Choć kłamstwo już spowszedniało, nie zmienia to faktu, że ma fatalne skutki zarówno dla społeczeństwa, jak i dla jednostki. Felietonista Clifford Longley słusznie napisał: „Kłamstwo wyrządza szkody w najgłębszych pokładach jestestwa kłamcy i osoby okłamywanej, gdyż narusza coś niezwykle ważnego, mianowicie kontakt umysłu z rzeczywistością”.³ A w periodyku The American Journal of Psychiatry czytamy: „Kłamstwa potrafią poczynić istne spustoszenia w psychice osób, które ich wysłuchują. Niektórzy podejmują doniosłe decyzje życiowe, polegając na fałszywych informacjach. Kłamstwa mogą też ujemnie odbić się na samych  kłamcach”.⁴ O ileż lepiej jest trzymać się mądrych rad Biblii i mówić prawdę!

15, 16. W jaki sposób wychodzi nam na dobre kierowanie się radą nakazującą miłować drugich?

¹⁵ Zajmijmy się teraz bardziej pozytywnym tematem. Pismo Święte naucza, że powinniśmy troszczyć się o drugich, okazywać im miłość i przychodzić z pomocą. Dobrze znane są słowa Jezusa: „Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie” (Mateusza 7:12, BT).

¹⁶ Ileż lepszy byłby świat, gdyby każdy postępował w myśl tej reguły! Ludzie mieliby też wtedy znacznie lepsze samopoczucie, co wynika z pewnych badań psychologicznych przeprowadzonych w USA. Każdy z 1700 respondentów twierdził, że pomaganie drugim zapewnia mu spokój wewnętrzny i uwalnia od dolegliwości wywołanych stresem, takich jak bóle głowy i utrata głosu. W końcowych wnioskach czytamy: „Wydaje się więc, że troska o bliźnich jest tak samo nieodłącznym elementem natury człowieka, jak troska o siebie”.⁵ Przypomina się tu biblijne przykazanie: „Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego” (Mateusza 22:39, Bw; por. Jana 13:34, 35). Jest rzeczą naturalną, że kochamy samych siebie. Ale nasze zdrowie psychiczne wymaga, byśmy zgodnie ze wskazówkami Pisma Świętego równoważyli tę miłość miłością do bliźnich.

Małżeństwo i moralność

17. Dlaczego rady Biblii czasem wydają się staroświeckie?

¹⁷ W radach Biblii faktycznie rozbrzmiewa głęboka mądrość, ale nie zawsze mówią one to, co ludzie chcieliby usłyszeć. Często zarzuca się im, że są staromodne.  Dlaczego? Bo choć na dłuższą metę się sprawdzają, to stosowanie się do nich na ogół wymaga zdyscyplinowania i samozaparcia, a cechy te są dziś raczej niepopularne.

18, 19. Jakie mierniki co do małżeństwa i moralności ustanowiono w Piśmie Świętym?

¹⁸ Rozważmy na przykład sprawę małżeństwa i moralności. Biblia jest pod tym względem bardzo wymagająca. Nakazuje monogamię, to znaczy związek jednego męża z jedną żoną. A chociaż w skrajnych wypadkach dopuszcza rozwód bądź separację, to wskazuje, iż na ogół małżeństwo jest związkiem dożywotnim. „Czyż nie czytaliście, że Stwórca od początku stworzył mężczyznę i kobietę? I rzekł: Dlatego opuści człowiek ojca i matkę i połączy się z żoną swoją, i będą ci dwoje jednym ciałem. A tak już nie są dwoje, ale jedno ciało. Co tedy Bóg złączył, człowiek niechaj nie rozłącza” (Mateusza 19:4-6, Bw; 1 Koryntian 7:12-15).

¹⁹ Prócz tego Biblia zaznacza, że zbliżenia intymne są stosowne wyłącznie w obrębie małżeństwa. Zabrania wszelkich stosunków pozamałżeńskich. Czytamy: „Ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, ani mężczyźni utrzymywani do celów przeciwnych naturze, ani kładący się z mężczyznami (...) Królestwa Bożego nie odziedziczą” (1 Koryntian 6:9, 10).

20. Co świadczy o powszechnym lekceważeniu biblijnych norm moralnych?

²⁰ Normy te są dziś powszechnie lekceważone. Profesor socjologii David Mace wyjaśnił: „W obecnym stuleciu zaszły w naszej kulturze ogromne zmiany, które do podstaw wstrząsnęły wieloma odwiecznymi zwyczajami i instytucjami. Małżeństwo nie jest tu wyjątkiem”.⁶ Swoboda obyczajowa przestała kogokolwiek dziwić. Stosunki cielesne nastolatków „chodzących  ze sobą” często uważa się za rzecz normalną. Szeroko praktykowane jest współżycie przed ślubem — „żeby się lepiej poznać”. A nawet pary, które się pobrały, nierzadko pozwalają sobie na przygody pozamałżeńskie.

21. Do czego doprowadziło ignorowanie poglądu Biblii na małżeństwo i moralność?

²¹ Czy takie rozprzężenie moralne zapewnia szczęście? Przeciwnie, przysparza wyłącznie kłopotów — w dodatku bardzo kosztownych — a rezultatem są cierpienia i rozbite rodziny. Innym bezpośrednim następstwem zepsucia obyczajów jest istna pandemia chorób przenoszonych drogą płciową. Rzeżączka, kiła, zakażenia chlamydiami — żeby wymienić tylko niektóre — wymykają się spod kontroli. W ostatnich latach prostytucja i praktyki homoseksualne przyśpieszyły szerzenie się AIDS. Zastraszająco rośnie liczba niezamężnych dziewcząt, które mają dzieci, choć same są jeszcze prawie dziećmi. W czasopiśmie Ladies’ Home Journal napisano: „Gloryfikowanie seksu, tak charakterystyczne dla lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, nie przyniosło ludziom bezgranicznego szczęścia, lecz raczej sporo kłopotów”.⁷

22. Jakie prowadzenie się zapewnia ludziom najwięcej szczęścia?

²² Wiele osób podziela więc opinię profesora socjologii Carlfreda B. Brodericka, który powiedział: „Być może dorośliśmy już do tego, by się zastanowić, czy dla naszego wspólnego dobra nie byłoby lepiej gorąco zalecać wstrzemięźliwość przedmałżeńską, która przecież najlepiej służy potrzebom naszych obywateli i ich prawu do wolności: wolności od chorób, wolności od nie chcianej ciąży”.⁸ Jest oczywiste, że na dalszą metę najwięcej szczęścia przynosi ludziom przestrzeganie biblijnych mierników moralnych.

 Naprawdę praktyczne zasady

23. (a) Czy dla nieszczęśliwych małżeństw jedynym wyjściem jest rozwód? (b) Od jakich między innymi czynników zależy szczęście i trwałość małżeństwa?

²³ Skoro małżeństwo to związek na całe życie, musimy wiedzieć, co robić, żeby było udane. Niektórzy uważają, że jeśli małżeństwo jest nieszczęśliwe, to lepiej je rozwiązać niż się męczyć. Ale przecież jest inne wyjście: można popracować nad przezwyciężeniem trudności będących przyczyną zgryzot. Również w tej dziedzinie pomocna okazuje się Biblia. Jak się już dowiedzieliśmy, radzi ona dochowywać wierności współmałżonkowi, a jest to pierwszy czynnik warunkujący szczęście i trwałość małżeństwa. Drugim jest uznawanie podanego w Biblii faktu, że głową tego związku może być tylko jeden z partnerów, mianowicie mąż. Pismo Święte radzi żonie, aby była podporą swego męża i nie kwestionowała jego pozycji. Mężowi zaś zaleca, by wywiązując się ze swej roli, dbał o dobro żony i wystrzegał się samolubstwa (1 Koryntian 11:3; 1 Tymoteusza 2:11-14).

24, 25. Jak Biblia zachęca mężów i żony do wywiązywania się ze swych ról w małżeństwie?

²⁴ Mężom Biblia nakazuje „miłować swe żony jak własne ciała. Kto miłuje żonę, miłuje samego siebie, a nikt nie ma w nienawiści własnego ciała” (Efezjan  5:28, 29). Kochający mąż sprawuje zwierzchnictwo w sposób rozważny. Pamięta, że choć jest głową, powinien brać pod uwagę zdanie żony. Małżeństwo to związek partnerski, a nie dyktatura.

²⁵ Jeśli chodzi o żony, to w myśl rad biblijnych mają między innymi „okazywać mężowi głęboki respekt” (Efezjan 5:33). Żona poważa męża z uwagi na jego pozycję, a dowodzi tego okazując mu wsparcie. Mąż z kolei potwierdza swą miłość troszczeniem się o nią. Dla wielu osób myślących nowoczesnymi kategoriami rada taka jest nie do przyjęcia. Niemniej związki partnerskie oparte zgodnie ze wskazówkami Biblii na miłości i szacunku są zawsze szczęśliwe.

26. Czy biblijne mierniki w sprawie małżeństwa rzeczywiście są praktyczne? Podaj przykład.

²⁶ O praktyczności rad Pisma Świętego świadczy następujące doniesienie z rejonu południowego Pacyfiku: Po 10 latach pożycia pewne małżeństwo doszło do wniosku, że ich związek jest pomyłką, i zaczęło myśleć o separacji. W tym okresie żona zetknęła się z kobietą będącą Świadkiem Jehowy i wspólnie przestudiowały z Biblii wskazówki co do małżeństwa. Mąż opowiada: „W miarę poznawania zasad biblijnych żona starała się stosować je w życiu. Po kilku tygodniach zauważyłem u niej zmiany”. Tak go to zaintrygowało, że przyłączył się do studium prowadzonego z żoną i dowiedział się, jak Pismo Święte radzi postępować mężom. Co to dało? „Znaleźliśmy teraz podstawę, na której możemy budować naprawdę szczęśliwe życie rodzinne”.

27. Trzymanie się jakich zasad biblijnych może pomóc chrześcijanom cierpiącym niedostatek?

²⁷ Również ubodzy przekonują się o praktycznej wartości rad Biblii. Z podanymi w niej zasadami nie da się pogodzić na przykład palenia ani pijaństwa —  nawyków, przez które ludzie trwonią swe i tak już skąpe zasoby (Przysłów 23:19-21). Pismo Święte zaleca też pracowitość, a kto się nią odznacza, ten o wiele prędzej znajdzie sposób na wyżywienie rodziny niż człowiek leniwy lub oddający się rozpaczy (Przysłów 6:6-11; 10:26). Prócz tego zastosowanie się do rady: „nie zazdrość tym, którzy czynią nieprawość”, chroni przed szukaniem wyjścia z nędzy drogą przestępstwa lub hazardu (Psalm 37:1, Bw). Praktyki takie na pozór pozwalają szybko rozwiązać trudności finansowe, ale w ostatecznym rozrachunku przynoszą opłakane skutki.

28-30. (a) Jak wprowadzanie w czyn zasad biblijnych pomogło pewnej chrześcijance radzić sobie z ubóstwem? (b) O czym świadczą przeżycia tysięcy chrześcijan borykających się z nędzą?

²⁸ Czy rady te rzeczywiście przydają się ludziom klepiącym biedę? Czy nie jest to tylko wyidealizowana teoria? Otóż owe wskazówki okazują się praktyczne, czego dowodzą relacje z całego świata. Rozpatrzmy chociaż jeden przykład: Pewna chrześcijanka mieszkająca w Azji owdowiała i pozostała ze swym synkiem bez środków do życia. Jak pomogła im Biblia?

²⁹ Zgodnie z radami Pisma Świętego wdowa ta dała dowody pracowitości i zaczęła szyć i sprzedawać odzież. Ponieważ była uczciwa i słowna, do czego także zachęca Biblia, wkrótce miała już stałych klientów (Kolosan  3:23). Później w jednym pokoiku urządziła małą jadłodajnię i uzupełniała swój budżet sprzedawanymi tam potrawami, które przygotowywała wstając o 4 rano. „Mimo to musimy żyć skromnie” — mówi. Pamięta jednak o radzie biblijnej: „Mając utrzymanie i okrycie, zadowolimy się tym” (1 Tymoteusza 6:8).

³⁰ Kobieta ta wyjaśnia: „Choć żyję na krawędzi ubóstwa, nie jestem niezadowolona ani rozgoryczona. Dzięki prawdom biblijnym ufnie patrzę w przyszłość”. Prócz tego doświadczyła na sobie słuszności znamiennej obietnicy Jezusa: „Stale więc szukajcie wpierw Królestwa i sprawiedliwości Jego, a wszystkie te drugie rzeczy [środki materialne] będą wam dołożone” (Mateusza 6:33). Przekonała się, że gdy na pierwszym miejscu stawiała służbę dla Boga, to jej potrzeby materialne zawsze zostały zaspokojone — w taki czy inny sposób. Przeżycia zarówno tej osoby, jak i wielu innych ubogich chrześcijan dodatkowo poświadczają, iż stosowanie się do rad Biblii rzeczywiście wychodzi na dobre.

31. Co daje kierowanie się radami Biblii i o czym to świadczy?

³¹ W rozdziale tym zaledwie powierzchownie zapoznaliśmy się z niezmierzonym bogactwem rad i wskazówek zawartych w Biblii i podaliśmy tylko kilka przykładów praktyczności tych zaleceń. Podobnych przeżyć można by przytoczyć tysiące. Jeżeli ktoś kieruje się radami Pisma Świętego, zawsze na tym korzysta. Jeśli je lekceważy — źle mu się wiedzie. Nie ma drugiego zbioru rad, spisanego bądź w starożytności, bądź współcześnie, który byłby tak niezmiennie przydatny ludziom, i to bez względu na rasę. Takie mądre wskazówki nie mogą być oparte na zwykłej mądrości ludowej. Biblia stanowi przebogatą skarbnicę prawdziwej mądrości, co przekonująco dowodzi, iż jest Słowem Bożym.

[Pytania do studium]

[Napis na stronie 168]

Gotowość do pomagania wychodzi nam na dobre

[Ilustracja na stronie 163]

Przestając z mądrymi, nabywamy mądrości, ale jeśli przebywamy wśród głupców, poniesiemy szkodę

[Ilustracja na stronie 165]

Palenie jest sprzeczne z zasadami biblijnymi, więc należy od niego stronić

[Ilustracja na stronie 171]

Małżonkowie kierujący się radami Biblii mają wszelkie podstawy, by być szczęśliwi

[Ilustracja na stronie 173]

Stosowanie się do rad biblijnych pomaga przezwyciężać trudności wynikające z ubóstwa