Mga Rasa sa Katawhan

Kahubitan: Sumala sa pagkagamit dinhi, ang rasa nagkahulogang usa ka dibisyon sa mga tawo nga nagbatog tinong mga kombinasyon sa pisikal nga mga hiyas diha sa kinaiyanhong mga proporsiyon nga mahimong panundon ug igong magpalahi sa pundok ingong linaing matang sa katawhan. Hinuon, pagamatikdan gayod nga ang kamatuorang makaminyo sa usag usa ang mga rasa ug makapanganak nagapadayag nga sila sakop sa usa ka “matang,” kay ang tanan maoy sakop sa pamilya sa tawo. Busa ang nagkalainlaing rasa maoy mga bahin lamang sa kabug-osan sa mga kalainan nga posible sa katawhan.

Diin gikan ang nagkalainlaing rasa?

Gen. 5:1, 2; 1:28: “Sa adlaw nga gilalang sa Diyos si Adan gibuhat niya siya sa dagway sa Diyos. Lalaki ug babaye gilalang niya sila. Human niana iyang gipanalanginan sila ug gitawag ang ilang ngalan nga Tawo [o, Katawhan] sa adlaw nga sila gilalang.” “Gipanalanginan sila sa Diyos ug miingon ang Diyos kanila: ‘Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-on ang yuta.’” (Sa maong paagi ang tanang tawo maoy mga kaliwat nianang unang tawhanong magtiayon, si Adan ug si Eva.)

Buhat 17:26: “[Ang Diyos] nagbuhat gikan sa usa ka tawo [Adan] sa tanang nasod sa mga tawo, aron papuy-on sa tibuok nawong sa yuta.” (Busa, bisan pag unsang mga rasa ang naglangkob sa usa ka nasod, silang tanan maoy mga kaliwat ni Adan.)

Gen. 9:18, 19: “Ang mga anak ni Noe nga nangawas sa arka mao si Sem ug si Ham ug si Japet. . . . Kining tulo mao ang mga  anak nga lalaki ni Noe, ug gikan kanila ang tanang pumoluyo sa yuta nahikaylap sa halayo.” (Tapos sa paglaglag sa Diyos sa dili diyosnong kalibotan pinaagig tibuok-yutang lunop sa adlaw ni Noe, ang bag-ong mga pumoluyo sa yuta, apil ang tanang rasa nga nailhan karong adlawa, naugmad gikan sa mga kaliwat sa tulo ka anak lalaki ni Noe ug sa ilang mga asawa.)

Si Adan ug si Eva ba mga tawong pasumbingay (tinumotumo) lamang?

Wala paluyohi sa Bibliya ang maong hunahuna; tan-awa ang lintunganayng ulohang “Adan ug Eva.”

Diin kuhaa ni Cain ang iyang asawa kon may usa lamang ka pamilya?

Gen. 3:20: “Ginganlan ni Adan ang iyang asawa si Eva, tungod kay siya ang mahimong inahan sa tanan nga buhi.” (Busa ang tanang tawo maoy mga anak ni Adan ug ni Eva.)

Gen. 5:3, 4: “Si Adan nakadangat ug usa ka gatos ug katloan ka tuig. Unya siya nahimong amahan sa usa ka anak nga lalaki nga liwat kaniya, ingon sa iyang dagway, ug nagtawag sa iyang ngalang Set. Ug ang mga adlaw ni Adan human manganak kang Set nahimong walo ka gatos ka tuig. Kasamtangan siya nahimong amahan sa mga anak lalaki ug mga anak babaye.” (Usa sa mga anak lalaki ni Adan mao si Cain, ug usa sa mga anak babaye ni Adan nahimong asawa ni Cain. Niadtong panahona sa kasaysayan sa tawo sa dihang ang mga tawo may talagsaon pang kahimsog ug kabaskog sa lawas, sumala sa gipaila sa gitas-on sa ilang mga kinabuhi, dili dako ang purohang ipasa ang mga depekto ingong sangpotanan sa pagminyog duol nga paryente. Tapos sa mga 2,500 ka tuig sa kasaysayan sa tawo, hinuon, sa nadaot ug dako ang lawasnong kahimtang sa katawhan, gihatag ni Jehova ngadto sa Israel ang mga kasugoan nga nagdili sa pagpakigsekso sa duol nga paryente.)

Gen. 4:16, 17: “Si Cain mipahawa gikan sa nawong ni Jehova ug mipuyo sa yuta sa Kalagiwan [o, Nod] sa silangan sa Eden. Human niana si Cain nakighilawas sa iyang asawa [“miila sa iyang asawa,” nga mao, nakigluon gayod, KJ, RS; “midulog sa iyang asawa,” NE] ug siya nanamkon ug nanganak kang Enoch.” (Matikdi nga wala mahibalag nga una ni Cain ang iyang asawa diha sa yuta nga iyang gikalagiwan, nga daw siya naggikan sa laing pamilya. Hinunoa, maoy didto nga siya nakigsekso kaniya mao nga nakapanganak ug usa ka anak lalaki.)

Unsay nagapatin-aw sa pagkaugmad sa nagkadaiyang mga kinaiya sa rasa?

“Ang tanang tawong buhi karong adlawa sakop sa usa ka espis-  ye, ang Homo sapiens, ug nagagikan sa samang banay. . . . Ang biolohikanhong mga kalainan sa mga tawo maoy tungod sa mga kalainan sa kalagdaan sa panulondon ug sa impluwensiya sa silinganan diha niining natagong-kagahom sa genes. Sa kinabag-ang mga kaso, ang maong mga kalainan maoy tungod sa pagbaslanay ning duha ka hugpong sa elemento. . . . Ang mga kalainan tali sa tagsa ka mga tawo sulod sa usa ka rasa o populasyon kadaghanan labaw pa kay sa aberids nga kalainan tali sa mga rasa o mga populasyon.”—Usa ka internasyonal nga pundok sa mga siyentipiko nga gitigom sa UNESCO, nga gikutlo sa Statement on Race (New York, 1972, ikatulong ed.), ni Ashley Montagu, pp. 149, 150.

“Ang usa ka rasa mao lamay usa sa mga kahugpongan sa genes nga nahalain nga dibug-os o gene pools nga ngadto niana nabahin ang tawhanong mga espisye panahon ug tapos sa unang geograpikanhong pagtibulaag. Usa ka rasa ang naugmad sa matag usa sa lima ka dagkong kontinente sa yuta. . . . Ang tawo mitipas gayod sa genetikanhong paagi sa panahon niining ang-ang sa kasaysayan ug kita makasukod ug makatuon sa mga resulta sa maong pagtipas diha sa nagapabilin karon sa daang geograpikanhong mga rasa. Sumala sa atong laoman, ang pagtipas mopatim-awng nalambigit sa gidak-on sa pagkalain. . . . Dihang nahitabo ang pagkaporma sa rasa sa mga kontinente, tungod sa paghuot sa kaliboang mga populasyon diha sa nahilaing mga kahugpongan sa gene sa tibuok kalibotan, natukod ang kalainan sa subsob nga pagtungha sa tinong gene o gene-frequency. . . . Ang katingad-anang atong giatubang mao nga ang matag grupo sa mga tawo daw lahi sa gawas apan sa kahiladman sa maong mga kalainan anaa ang pasukaranang kaamgiran.” (Heredity and Human Life, New York, 1963, ni H. L. Carson, pp. 151, 154, 162, 163) (Busa, sayo sa kasaysayan sa tawo, dihang ang usa ka pundok sa mga tawong nalain sa ubang katawhan ug nagminyoay sulod sa pundok, napasiugda diha sa ilang mga liwat ang tinong linaing kombinasyon sa genetikanhong mga kinaiya.)

Ang Bibliya nagatudlo ba nga ang mga itom tinunglo?

Kanang ideyaha gipasukad sa sayop nga pagsabot sa Genesis 9:25, diin si Noe gikutlo nga miingon: “Tinunglo si Canaan. Siya mahimong labing ubos nga ulipon sa iyang mga igsoon.” Basaha kanag maayo; kana wala maghisgot sa bulok sa panit. Ang tunglo maoy tungod kay si Canaan dayag nakahimog mangil-ad nga buhat nga takos sa pagtunglo. Apan kinsa ang mga kaliwat ni Canaan? Dili ang mga itom, kondili ang puti nga mga tawong nagpuyo  sa silangan sa Dagat Mediteranyo. Tungod sa daotan nilang mga buhat, demonyohanong mga rituwal, pagsimbag diyosdiyos, ug paghalad sa bata, sila nailalom sa balaang hukom, ug gihatag sa Diyos sa Israel ang yutang gipuy-an sa mga taga-Canaan. (Gen. 10:15-19) Wala laglaga ang tanang taga-Canaan; ang pipila gipabuhat sa pinugos nga trabaho, ingong katumanan sa tunglo.—Jos. 17:13.

Kaliwat sa haing mga anak ni Noe ang mga itom? “Ang mga anak ni Cush [usa sa mga anak lalaki ni Ham] mao si Seba ug si Havila ug si Sabta ug si Raama ug si Sabteca.” (Gen. 10:6, 7) Ang ulahing mga pagtumong sa Bibliya kang Cush kasagarang mahitumbas sa Etiopia. Ang Seba sa ulahi gigamit sa pagtumong sa laing katawhan sa silangang bahin sa Aprika ug lagmit duol sa Etiopia.—Isa. 43:3, ‘footnote’ diha sa NW Reference edition.

Ang tanan bang tawo mga anak sa Diyos?

Ang pagkaanak sa Diyos dili butang nga kitang dili hingpit nga mga tawo may katungod sa pagkatawo. Apan kitang tanan mga anak ni Adan, kinsa sa gilalang nga hingpit maoy usa ka “anak sa Diyos.”—Luc. 3:38.

Buh. 10:34, 35: “Ang Diyos wala ing pinalabi, apan sa tagsatagsa ka nasod ang tawo nga mahadlok kaniya ug magbuhat sa pagkamatarong iyang gikahimut-an.”

Juan 3:16: “Gihigugma gayod sa Diyos ang kalibotan nga siya mihatag sa iyang bugtong Anak, aron ang tanan nga maghupot ug pagtuo kaniya dili malaglag kondili makabaton ug kinabuhing walay kataposan.” (Ang pagbatog tinuod nga pagtuo diha kaniya kinahanglanon ni bisan kinsa kanato aron makabaton sa matang sa relasyon uban sa Diyos nga giwala ni Adan. Kanang pribilehiyoha bukas sa katawhan sa tanang rasa.)

1 Juan 3:10: “Ang mga anak sa Diyos ug ang mga anak sa Yawa dayag niining kamatuorana: Ang tagsatagsa nga wala magabuhat sa pagkamatarong wala magagikan sa Diyos, ni siya nga wala mahigugma sa iyang igsoon.” (Busa ang Diyos wala mag-isip sa tanang tawo ingong iyang mga anak. Gikan sa espirituwal nga panglantaw, kadtong tinuyong nagabuhat sa ginatunglo sa Diyos nakabaton sa Yawa isip ilang amahan. Tan-awa ang Juan 8:44. Apan, ang matuod nga mga Kristohanon nagabanaag sa diyosnong mga hiyas. Gikan kanila, gipili sa Diyos ang limitadong gidaghanon aron magmando nga mga hari uban kang Kristo sa langit. Kana sila gitawag sa Diyos ingong iyang “mga anak.” Alang sa dugang detalye, tan-awa ang lintunganayng ulohang “Pagkainanak Pag-usab.”)

 Roma 8:19-21: “Ang kabuhatan mahinamong nagapaabot sa pagkapadayag sa mga anak sa Diyos . . . Ang kabuhatan mismo mahigawas usab gikan sa pagkaulipon sa pagkadunot ug makabaton sa mahimayaong kagawasan sa mga anak sa Diyos.” (Ang kagawasan sa katawhan moabot dihang ang “mga anak sa Diyos,” tapos makadawat ug langitnong kinabuhi, ‘igapadayag’ nga molihok nga positibo alang sa katawhan ubos sa pagtultol ni Kristo. Tapos makab-ot sa mga matinumanon sa yuta [gitawag “ang kabuhatan” niining kasulatana] ang tawhanong kahingpitan ug makapasundayag sa dili matarog nga pagkamaunongon kang Jehova ingong Unibersohanong Soberano, nan sila magpahimulos usab sa maayong relasyon sa pagkaanak sa Diyos. Ang katawhan sa tanang rasa makaambit niini.)

Ang katawhan ba sa tanang rasa mahiusa ingong mga managsoong lalaki ug babaye?

Niadtong mahimong matuod niyang mga tinun-an, si Jesus miingon: “Kamong tanan managsoon.” (Mat. 23:8) Sa ulahi siya midugang: “Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala.”—Juan 13:35.

Bisan pa sa tawhanong mga pagkadihingpit, ang maong pagbati sa pagkausa natuman taliwala sa unang mga Kristohanon. Misulat si apostol Pablo: “Wala ing Hudiyo ni Grego, wala ing ulipon ni tawong may kagawasan, wala ing lalaki ni babaye; kay kamong tanan usa ka tawo nga nahiusa kang Kristo Jesus.”—Gal. 3:28.

Ang Kristohanong panag-igsoonay nga wala madaot sa rasanhong mga pagdapigdapig natuman taliwala sa mga Saksi ni Jehova sa ika-20 nga siglo. Ang magsusulat si William Whalen miingon diha sa U.S. Catholic: “Nagtuo ako nga usa sa labing makapadaning mga kinaiya sa [organisasyon sa mga Saksi ni Jehova] mao ang tradisyonal nga lagda niini sa pagkamanagsama sa rasa.” Tapos sa pagtuon nga bug-os sa mga Saksi ni Jehova sa Aprika, ang sosyologo sa Oxford University si Bryan Wilson mipahayag: “Tingali ang mga Saksi ni Jehova labi pang malamposon kay sa ubang pundok sa kadali sa ilang pagwagtang sa tribonhong pagdapigdapig taliwala sa ilang mga kinabig mismo.” Sa pagtaho mahitungod sa usa ka internasyonal nga panagkatigom sa mga Saksi gikan sa 123 ka kayutaan, ang The New York Times Magazine miingon: “Nahingangha ang mga taga-New York sa mga Saksi dili lamang tungod sa ilang gidaghanon, kondili tungod sa pagkadaiya nila (nahiapil kanila ang katawhan gikan sa tanang kahimtang sa kinabuhi), ilang pagkadimahunahunaon sa ilang ka-  ugalingon sa rasa (daghang Saksi mga Negro) ug sa ilang hilom, husay nga kagawian.”

Ang Gingharian sa Diyos duol nang maglaglag sa presenteng dili diyosnong sistema sa mga butang, apil ang tanan nga wala mahigugma nga tiunay kang Jehova nga Diyos ug sa ilang isigkatawo. (Dan. 2:44; Luc. 10:25-28) Ang Pulong sa Diyos nagasaad nga ang mga molabang-buhi maoy mga tawo “gikan sa tanang kanasoran ug kabanayan ug mga katawhan ug mga pinulongan.” (Pin. 7:9) Kay gihiusa sa pagsimba sa matuod nga Diyos, sa pagtuo diha kang Jesu-Kristo, ug sa gugma sa usag usa, sila tinuod nga maglangkob sa nagkahiusang tawhanong pamilya.