Igpapahulay
Igpapahulay
Kahubitan: Ang igpapahulay (sabbath) gikuha gikan sa Hebreong sha·vathʹ, nga nagkahulogang “pahulay, hunong, undang.” Ang sistemang igpapahulay nga gilatid sa Moisesnong Kasugoan naglakip sa senemanang adlaw nga Igpapahulay, ang ubay-ubay dugang tinong mga adlaw latas sa tibuok nga tuig, ang ikapitong tuig, ug ang ikakalim-an ka tuig. Ang senemanang Igpapahulay sa mga Hudiyo, ang ikapitong adlaw sa ilang kalendaryong semana, maoy gikan sa pagsalop sa adlaw sa Biyernes hangtod sa pagsalop sa adlaw sa Sabado. Daghang nag-angkong Kristohanon subay sa tradisyon nagbantay sa Domingo ingong ilang adlaw sa kapahulayan ug sa pagsimba; ang uban mitapot sa adlaw nga gigahin diha sa Hudiyonhong kalendaryo.
Ang mga Kristohanon ba ubos sa pagtuman sa senemanang adlaw nga igpapahulay?
Ex. 31:16, 17: “Ang mga anak sa Israel kinahanglang magbantay sa igpapahulay, aron sa pagtuman sa igpapahulay sulod sa ilang mga kaliwatan. Kini usa ka tugon sa panahong walay katinoan [“usa ka dumalayong tugon,” RS]. Kini maoy usa ka timaan sa taliwala kanako ug sa mga anak sa Israel sa panahong walay katinoan.” (Matikdi nga ang pagbantay sa igpapahulay maoy ilhanan tali kang Jehova ug sa Israel; dili ingon niini ang kahimtang kon ang tanang uban pa gisugo usab sa pagtuman sa Igpapahulay. Ang Hebreong pulong nga gihubad “dumalayon” diha sa RS maoy ‛oh·lamʹ, nga sa pasukaranan nagkahulogang usa ka yugto sa panahon nga, pinasukad sa panglantaw sa pagkakaron, maoy dili tino o natago sa panan-aw apan maoy taas (dugay) nga yugto sa panahon. Mahimong magkahulogan kanang walay kataposan, pero dili nga mao gayod kana. Sa Numeros 25:13 ang samang Hebreong pulong gipadapat ngadto sa pagkasaserdote, nga sa ulahi natapos, sumala pa sa Hebreohanon 7:12.)
Roma 10:4: “Si Kristo mao ang kataposan sa Kasugoan, aron ang tanan nga may pagtuo makahupot sa pagkamatarong.” (Ang pagbantay sa igpapahulay maoy bahin nianang Kasugoana. Ang Diyos migamit kang Kristo sa pagtapos niana nga Kasugoan. Ang atong paghupot ug matarong nga pagbarog uban sa Diyos nagadepende sa pagtuo diha kang Kristo, dili ang pagtuman sa senemanang igpapahulay.) (Usab ang Galacia 4:9-11; Efeso 2:13-16)
Col. 2:13-16: “Ang [Diyos] sa kamaluloton nagpasaylo kanato sa atong tanang kalapasan ug gipapas ang gisulat-kamot nga dokumento nga batok kanato, nga nalangkoban sa mga tulomanon ug nagbatok kanato . . . Busa ayaw tugoti nga adunay tawo nga magahukom kaninyo sa pagkaon ug pag-inom o maylabot sa usa ka pangilin o sa pagtuman sa bag-ong bulan o sa igpapahulay.” (Kon ang usa ka tawo nailalom sa Moisesnong Kasugoan ug gihukman nga sad-an sa pagpasipala sa Igpapahulay, siya ginabato ngadto sa kamatayon pinaagig tibuok kongregasyon, sumala pa sa Exodo 31:14 ug Numeros 15:32-35. Daghan nga mangatarongan dapig sa pagtuman sa igpapahulay adunay rason nga magmalipayon nga kita dili na ubos niana nga Kasugoan. Ingon sa gipakita sa kasulatan nga gikutlo dinhi, ang inuyonan nga pagbarog uban sa Diyos dili na nagakinahanglan ug pagtuman sa sugo sa igpapahulay nga gihatag sa Israel.)
Sa unsang paagi ang Domingo nahimong dakong adlaw sa pagsimba alang sa kadaghanan sa Kakristiyanohan?
Bisan tuod si Kristo gibanhaw sa unang adlaw sa semana (karon gitawag Domingo), walay instruksiyon diha sa Bibliya nga maggahin nianang adlawa sa semana ingong sagrado.
“Ang paghawid sa karaang Paganong ngalan sa ‘Dies Solis,’ o ‘Domingo,’ para sa senemanang Kristohanong piyesta, maoy, sa dakodako, tungod sa paghiusa sa Pagano ug sa [gikaingon] Kristohanong pagbati nga niana ang unang adlaw sa semana girekomendar ni Constantino [sa usa ka mando niadtong 321 C.E.] ngadto sa iyang mga ginsakpan, Pagano man ug Kristiyano, ingong ang ‘madayegong adlaw sa Adlaw.’ . . . Kadto maoy iyang paagi sa paghiusa sa wala magkasinabot nga mga relihiyon sa Imperyo ubos sa usa ka komun nga institusyon.”—Lectures on the History of the Eastern Church (New York, 1871), ni A. P. Stanley, p. 291.
Ang sugo ba sa pagtuman sa igpapahulay gihatag ngadto kang Adan ug busa ginapatuman sa tanan niyang kaanakan?
Si Jehova mipadayon sa pagpahulay maylabot sa iyang mga buhat nga materyal, yutan-ong paglalang human maandam ang yuta nga puy-anan sa tawo. Kini gibutyag sa Genesis 2:1-3. Pero wala diha sa talaan sa Bibliya nga nag-ingon nga gisugo sa Diyos si Adan sa pagbantay sa ikapitong adlaw sa semana ingong igpapahulay.
Deut. 5:15: “Hinumdomi gayod nga ikaw [Israel] naulipon sa yuta sa Ehipto ug si Jehova nga imong Diyos nagpagawas kanimo pinaagi sa kamot nga kusgan ug sa bukton nga tinuy-od. Tungod niana si Jehova nga imong Diyos nagsugo kanimo nga bantayan ang adlaw nga igpapahulay.” (Dinhi gilambigit ni Jehova ang iyang paghatag sa balaod sa igpapahulay uban sa pagkaluwas sa Israel gikan sa pagkaulipon sa Ehipto, dili uban sa mga hitabo didto sa Eden.)
Ex. 16:1, 23-29: “Ang tibuok nga katilingban sa mga anak sa Israel mingdangat sa kamingawan sa Sin . . . sa ikanapulo ug lima ka adlaw sa ikaduha nga bulan sa tapos sila mogula gikan sa yuta sa Ehipto. . . . [Si Moises] miingon kanila: ‘Kini mao ang giingon ni Jehova. Ugma adunay pagbantay sa igpapahulay sa usa ka balaang igpapahulay ngadto kang Jehova. . . . Sa unom ka adlaw magapamunit kamo ug [mana], apan ang ikapitong adlaw maoy usa ka igpapahulay. Nianang adlawa dili makaplagan kini.’ . . . Si Jehova miingon kang Moises: . . . ‘Timan-i ninyo ang punto nga si Jehova naghatag kaninyo sa igpapahulay.’” (Sa wala pa kini, diha na ing pagtimaan sa mga semana sa pito ka adlaw ang matag usa, pero mao kini ang unang pagpunting sa pagbantay ug igpapahulay.)
Gibahin ba ang Moisesnong Kasugoan ngadto sa “seremonyal” ug “moral” nga mga bahin, ug ang “moral nga kasugoan” (ang Napulo ka Sugo) ginapatuman ba sa mga Kristohanon?
Si Jesus ba nagpunting sa Kasugoan diha sa paagi nga nagpakitag pagkabahin niana ngadto sa duha ka bahin?
Mat. 5:17, 21, 23, 27, 31, 38: “Ayaw paghunahuna nga mianhi ako sa pagbungkag sa Kasugoan o sa mga Manalagna. Ako mianhi, dili sa pagbungkag, kondili sa pagtuman.” Karon, matikdi kon unsa ang gilakip ni Jesus sa iyang dugang mga komento. “Kamo nakadungog na niini nga gikasulti sa kanhing mga panahon, ‘Ayaw gayod pagbuno [Ex. 20:13; ang Ikaunom nga Sugo]’ . . . Nan, kon ikaw magadala sa imong halad ngadto sa halaran [Deut. 16:16, 17; dili bahin sa Napulo ka Sugo] . . . Nakadungog kamo sa giingon, ‘Dili ka gayod manapaw [Ex. 20:14; ang Ikapito nga Sugo].’ Dugang pa gikaingon, ‘Bisan kinsa nga mobulag sa iyang asawa, pahataga siya kaniya ug sulat-pamatuod sa pakigbulag [Deut. 24:1; dili bahin sa Napulo ka Sugo].’ Kamo nakadungog sa giingon, ‘Mata tungod sa mata ug ngipon tungod sa ngipon [Ex. 21:23-25; dili bahin sa Napulo ka Sugo].’” (Busa, gilangkob ni Jesus ang mga reperensiya sa Napulo ka Sugo ug sa ubang mga bahin sa Kasugoan, nga walay paglainlain tali niini. Kinahanglan bang lahi ang atong pagtagad niini?)
Sa gipangutana si Jesus, “Magtutudlo, unsa man ang labing dakong sugo sa Kasugoan?” iya bang gilain ang Napulo ka Sugo? Hinuon, siya mitubag: “‘Kinahanglan higugmaa si Jehova nga imong Diyos uban sa tibuok mong kasingkasing ug uban sa tibuok mong kalag ug uban sa tibuok mong hunahuna.’ Mao kini ang labing dako ug unang sugo. Ang ikaduha, sama niana, mao kini, ‘Kinahanglang higugmaa ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.’ Niining duha ka sugo nagasukad ang tibuok nga Kasugoan, ug ang mga Manalagna.” (Mat. 22:35-40) Kon ang uban motapot sa Napulo ka Sugo (Deut. 5:6-21), nga nagaingon nga kini pagatumanon sa mga Kristohanon apan ang ubang mga sugo dili na, dili ba sila sa aktuwal nagasalikway sa gisulti ni Jesus (nagkutlo sa Deut. 6:5; Lev. 19:18) kon unsang mga sugoa ang labing dako?
Sa nagtumong sa pagkahanaw sa Moisesnong Kasugoan, ang Bibliya ba diretsong nag-ingon nga ang Napulo ka Sugo naapil kon unsa ang natapos?
Roma 7:6, 7: “Karon kita gipahigawas na gikan sa Kasugoan, kay kita mga patay ngadto sa nag-ulipon kanato . . . Nan, unsa may atong ikasulti? Nga ang Kasugoan mao ang sala? Palayo gayod niana! Sa pagkamatuod dili gayod unta ako makailag sala kon dili pa ang Kasugoan; ug, pananglitan, dili unta ako makailag unsay pangibog kon ang Kasugoan wala pa mag-ingon: ‘Dili ka gayod magkaibog.’” (Dinhi, dihadiha human sa pagsulat nga ang Hudiyong mga Kristohanon “gipahigawas na gikan sa Kasugoan,” unsang panig-ingnan sa Kasugoan ang gisitar ni Pablo? Ang Ikanapulo nga Sugo, busa nagpakita nga kana gilakip sa Kasugoan nga gikan niana sila gipahigawas.)
2 Cor. 3:7-11: “Kon ang kabalaoran nga makamatay ug gikulit diha sa mga bato miabot diha sa himaya, nga tungod niana ang mga anak sa Israel dili makasud-ong sa nawong ni Moises tungod sa kasanag sa iyang nawong, usa ka kasanag nga gihanaw ra, dili ba molabaw pa gayod kamasanagon ang pagdumala sa espiritu? . . . Kay kon kadtong gihanaw ra gihimong masanagon, ilabina gayod kanang nagapabilin ang kasanag.” (Gitumong dinhi ang lagda nga “gikulit diha sa mga bato” ug gikaingong nga “ang mga anak sa Israel dili makasud-ong sa nawong ni Moises” sa maong higayon sa dihang kadto gihatag kanila. Unsa ang gihubit niini? Ang Exodo 34:1, 28-30 nagpakita nga mao kana ang paghatag sa Napulo ka Sugo; mao kini ang mga sugo nga gikulit sa bato. Dayag nga kini giapil sa giingon dinhi sa kasulatan nga “gihanaw ra.”)
Ang pagwagtang ba sa Moisesnong Kasugoan, apil ang Napulo ka Sugo, nagapasabot sa paghanaw sa tanang moral nga pagpugong?
Dili gayod; daghang moral nga mga sukdanan nga gipahimutang sa Napulo ka Sugo gipasiugda pag-usab diha sa dinasig nga mga basahon sa Kristohanon Gregong Kasulatan. (Wala, hinuon, ipasiugda pag-usab ang balaod sa igpapahulay.) Pero bisan unsa ka maayo ang balaod, basta ang makasasalang mga hilig maoy magmando sa mga tinguha sa usa ka tawo, ang pagkadaotan anaa. Apan, mahitungod sa bag-ong tugon, nga nagpuli sa tugon sa Kasugoan, ang Hebreohanon 8:10 nag-ingon: “‘Kay mao kini ang tugon nga akong gipakigsaad uban sa balay sa Israel tapos niadtong mga adlawa,’ nagaingon si Jehova. ‘Igabutang ko ang akong mga sugo sa ilang hunahuna, ug sa ilang mga kasingkasing igasulat ko kini. Ug ako mahimong ilang Diyos, ug sila mismo mahimong akong katawhan.’” Pagkaepektibo kaayo ang maong mga sugo kay niadtong gikulit sa papan nga mga bato!
Roma 6:15-17: “Magpakasala ba kita tungod kay kita dili ilalom sa kasugoan kondili ilalom sa dili-takos nga kaluoy? Palayo gayod kana! Wala ba kamo masayod nga kon itugyan ninyo ang inyong kaugalingon ngadto kang bisan kinsa ingong mga ulipon sa pagsunod kaniya, kamo mga ulipon niya tungod sa inyong pagsugot kaniya, sa sala man nga nagahatod sa kamatayon o sa pagkamasinugtanon nga nagahatod sa pagkamatarong? Apan salamat sa Diyos nga kamo kaniadto mga ulipon sa sala apan nahimong masinugtanon gikan sa kasingkasing sa sulondan sa pagtulon-an nga gitugyan ang inyong kaugalingon.” (Tan-awa usab ang Galacia 5:18-24.)
Unsang pagkahinungdanon ngadto sa mga Kristohanon ang senemanang Igpapahulay?
Adunay “kapahulayan” nga ang mga Kristohanon makig-ambit sa matag adlaw
Nag-ingon ang Hebreohanon 4:4-11: “Sa usa ka dapit [Genesis 2:2] siya [Diyos] nagsulti bahin sa ikapitong adlaw nga ingon niini: ‘Ug sa ikapito ka adlaw ang Diyos mipahulay gikan sa tanan niyang mga buhat,’ ug usab niining dapita [Salmo 95:11]: ‘Sila dili makasulod sa akong kapahulayan.’ Busa, sanglit aduna may pipila nga managpakasulod niini, ug kadtong gikawalihan kanhi sa maayong balita wala managpakasulod niini tungod sa pagkamasupilon, siya nagtudlo pag-usab ug usa ka adlaw human miagi ang dugay nang panahon diha sa Salmo ni David [Salmo 95:7, 8] ‘Karong adlawa’; sama gayod sa mga pulong nga giingon sa itaas: ‘Karong adlawa kon kamong mga tawo magpatalinghog sa iyang kaugalingong tingog, ayaw pagahia ang inyong mga kasingkasing.’ Kay kon si Josue nakapasulod pa kanila sa dapit kapahulayan, ang Diyos dili na unta sa ulahi maghisgot ug lain pang adlaw. Busa nagapabilin pa ang usa ka kapahulayan alang sa katawhan sa Diyos. Kay ang tawo nga nahisulod sa kapahulayan sa Diyos mipahulay usab sa iyang kaugalingon gikan sa iyang kaugalingong mga buhat, maingon nga ang Diyos mipahulay sa iyang pagpamuhat. Busa manlimbasog gayod kita sa pagsulod sa maong kapahulayan, sa kahadlok nga mahulog ang bisan kinsa diha sa samang panig-ingnan sa pagkamasupilon.”
Gikan sa unsa nga ang mga Kristohanon giaghat sa pagpahulay? Gikan sa ilang “kaugalingong mga buhat.” Unsang mga buhata? Mga buhat nga sa miagi sila nanlimbasog sa pagpamatuod sa ilang kaugalingon nga matarong. Wala na sila magtuo nga ilang makab-ot ang pag-uyon sa Diyos ug makahupot sa kinabuhing dayon pinaagig pagtuman sa tinong mga lagda ug mga tulomanon. Mao kana ang kasaypanan sa dili matinuohong mga Hudiyo kinsa, sa ‘pagpangita sa pagtukod sa ilang kaugalingong pagkamatarong, sa ilang kaugalingon wala magpasakop sa pagkamatarong nga iya sa Diyos.’ (Roma 10:3) Ang tinuod nga mga Kristohanon nagaila nga ang tanan kanato natawo nga mga makasasala ug nga pinaagi lamang sa pagtuo diha sa halad ni Kristo nga ang bisan kinsa makabaton ug matarong nga pagbarog uban sa Diyos. Sila nagapanlimbasog nga itanom sa kasingkasing ug ipadapat ang tanang pagtulon-an sa Anak sa Diyos. Sila mapainubsanong nagadawat sa tambag ug pagbadlong gikan sa Pulong sa Diyos. Wala kini magkahulogan nga maghunahuna silang mahimong takos sa pag-uyon sa Diyos niining paagiha; hinunoa, ang ilang ginabuhat maoy pagpadayag sa ilang gugma ug pagtuo. Pinaagi sa maong dalan sa kinabuhi ilang malikayan ang “panig-ingnan sa pagkamasupilon” sa Hudiyong nasod.
Ang “ikapitong adlaw,” nga gipunting sa Genesis 2:2, dili kay 24-oras nga adlaw lamang. (Tan-awang mga panid 312, 313, ubos sa ulohang “Paglalang.”) Nga susama, ang “kapahulayan” nga ang matuod nga mga Kristohanon makig-ambit dili kay limitado sa 24-oras nga adlaw. Pinaagig pagtuo ug pagsunod sa tambag sa Bibliya, sila makapahimulos niana, ug ilabinang ilang mapahimuslan kana didto sa bag-ong sistema sa Diyos.
Adunay usa ka libo-tuig nga “kapahulayan” nga anaa sa unahan alang sa katawhan
Mar. 2:27, 28: “[Si Jesus] mipadayon sa pag-ingon kanila: ‘Ang igpapahulay gibuhat alang sa tawo, ug dili ang tawo alang sa igpapahulay; busa ang Anak sa tawo mao ang Ginoo bisan sa igpapahulay.’”
Si Jesus nasayod nga gibuhat ni Jehova ang Igpapahulay ingong ilhanan tali sa Diyos ug sa Israel, ug gituyo kadto aron sila makapahulay gikan sa ilang mga paghago. Nasayod usab si Jesus nga ang iyang kaugalingong kamatayon magtaganag basihanan sa pagwagtang sa Moisesnong Kasugoan ingon nga natuman kana diha kaniya. Siya mipabili nga ang Kasugoan, uban sa tulomanon sa igpapahulay niini, mitagana ug “landong sa maayong mga butang umaabot.” (Heb. 10:1; Col. 2:16, 17) Mahitungod sa maong “maayong mga butang” adunay usa ka “igpapahulay” nga niana siya mao ang Ginoo.
Ingong Ginoo sa mga ginoo, si Kristo magmando sa tibuok nga yuta sa usa ka libo ka tuig. (Pin. 19:16; 20:6; Sal. 2:6-8) Samtang dinhi sa yuta, si Jesus maluloy-ong mibuhat sa pipila sa iyang labing kahibulongang mga buhat sa pagpang-ayo ug sakit sa Igpapahulay, nga sa ingon nagpasundayag sa matang sa kahupayan nga iyang ipaabot ngadto sa tanang kanasoran sulod sa iyang Milenyal nga Pagmando. (Luc. 13:10-13; Juan 5:5-9; 9:1-14) Kadtong moapresyar sa tinuod nga kahulogan sa Igpapahulay makabaton ug kahigayonan usab sa pagkuhag kaayohan gikan sa maong “kapahulayan.”
Kon Adunay Moingon—
‘Ang mga Kristohanon kinahanglang magbantay sa Igpapahulay’
Mahimong tubagon mo: ‘Makapangutana ba ko nimo kon nganong ingon niana ang imong pagbati?’ Dayon tingali modugang: ‘Kon unsa ang giingon sa Bibliya bahin niana tino nga mao gayod ang maggiya sa atong panghunahuna sa maong butang, di ba mao? . . . Adunay pipila ka teksto sa Bibliya nga akong nakaplagan nga makatabang niining ulohana. Palihog tugoti akong ipaambit kini kanimo. (Dayon gamita ang tukma nga mga bahin sa materyal sa miaging mga panid.)’
‘Nganong dili man kamo magtuman sa Igpapahulay?’
Mahimong tubagon mo: ‘Ang akong tubag magdepende kon unsang igpapahulaya ang anaa sa imong hunahuna. Nahibalo ka ba nga ang Bibliya naghisgot ug kapin pa kay sa usa ka igpapahulay? . . . Ang Diyos mihatag ug mga sugo sa igpapahulay ngadto sa mga Hudiyo. Pero nahibalo ka ba nga ang Bibliya naghisgot ug laing matang sa igpapahulay nga tumanon sa mga Kristohanon?’ Dayon tingali modugang: (1) ‘Dili kami magbantay ug usa ka adlaw sa kada semana ingong Igpapahulay sanglit kay ang Bibliya nag-ingon nga kanang tulomanona “giwagtang na.” (2 Cor. 3:7-11; tan-awang mga komento bahin niini sa mga panid 197, 198.)’ (2) ‘Apan adunay igpapahulay nga kanunay namong ginatuman. (Heb. 4:4-11; tan-awang mga panid 198, 200.)’
