Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Enzuka-nzukana

Enzuka-nzukana

“Dauda akabugha athi: “Nakulira omwa kyalu ekiri omwa kitsweka eky’eyighulhu ekye kihugho ekye Sierra Leone. Kiro kighuma, ingakine mulhwana mulere, erihiika lyethu mulyalhwira ekithaka n’erihiika erindi. Abosi ibakabugha bathi ekithaka nikyabu. Erighunzaho ekitsibu eki, mubabirikira omusaki. Mwahererya oghundi mulhume y’endeberwamu, neryo amuswika k’olhukimba lhw’enzeru. Neryo omulhume oyuwabya omwa lhukimba mwatsuka erithabaghana n’erithwa esyanyunza. Abere anamuleberya omwa ndeberwamu, mwabugha omwa mulenge munene athi: ‘Ngalhangira omusyakulhu akahika! Ambere esyongimba nyeru-nyeru. Ni muli kandi mu syakulhu, awithe esyombwe, kandi akaghenda inyanunamirire.’

“Abya akakanaya ngokwa Sokulhu abya asosire! Neryo mwathabaghana kutsibu n’erilhaka n’omulenge munene athi: ‘Mwamathendikirirya ebya ngabugha, mwase muyireberaye!’ Omwa kwenene, muhathabya na mughuma okw’ithwe oyuwabya athokire erikolha ekyo! Omusaki mwa mubumbubania akamutsatsangako ebibatsi-batsi ebikamwirwe omwa bikoma n’amaghetse, eby’abya nabyo omwa kikeke.

“Eribugha akalhabira omwa mulhume w’endeberwamu, ‘Sokulhu’ mwabugha athi ekithaka niky’erihiika lyethu. Mwabwira mukaka waghe athi alime eririma isyakwire buba. Erindi hiika muly’ikirirya eritswera eryo. N’obutsibu obwo mubwahweraho.”

Ebindu ebiri ngebi nibya buli kiro Ebulengera Lyuba bw’Afirika. Eno, ngokwa kine omwa bindi bitsweka eby’ekihugho, obukekulhu n’obukekulhu bw’abandu bakikiriraya bathi abandu abaholire bakaya omwa kihugho eky’ebirimu, eyabakathokera erilhangirira esyangebe sy’abandu okwa kihugho n’eribakolesya. Enyikirirya eno yinahikire? Abaholi kwenene bakineho? Byamabya ikwabithe bithya, ni bahi abakayikolha mwa birimu eby’abaholi? Eriminya eby’erisubirya eby’ekwenene okwa bibulyo bino ni ky’omubongo. Ni nzumwa ey’engebe n’olhuholho.