E fai mai te Tusi Tapu me i a Satani “ne fakaloiloi ne ia te lalolagi katoa.” (Fakaasiga 12:9) E se ma‵nako a Satani mo ana temoni ke tali‵tonu tatou ki te Muna a te Atua, ko te Tusi Tapu. E taumafai latou o fai a tino ke tali‵tonu me koi ola a tino ‵mate i se kogā koga i te feitu faka-te-agaga. Ke onoono aka tatou me e fai pefea ne latou te mea tenā.

E akoako mai ne te lasiga o lotu me e tofu loa te tino mo tena agaga [soul] telā e fanatu ki te koga o agaga māfai ko mate te foitino. E fai mai latou me e mate fua te foitino kae e se mate te agaga [soul]. Kae e se gata fua i konā, e fai mai latou me e se mafai o mate te agaga [soul], me e se mafai lele eiloa o tamate te mea tenā.

E se akoako mai te mea tenā ne te Muna a te Atua. E fakaasi mai ne te Tusi Tapu me i te soul ko te tino ola, kae e seai se mea i loto i te tino. E pelā mo te fakamatalaga o te faitega o Atamu, e fai mai penei te Tusi Tapu: “Ne kamata o faite ne Ieova te Atua te tagata mai i te pefu o te laukele kae ne ‵pusi atu ne ia ki ana puisu a te mānavaga ola, kae ko te tagata ne fai mo fai se tino ola [soul].” (Kenese 2:7, NW) Tela la, seki tuku atu ki a Atamu se soul; kae ne fai a ia mo fai se soul.

 E taku foki a manu pelā me ne souls.—Kenese 1:20, 21, 24, 30.

Me e fakauiga te pati “soul” i te Tusi Tapu ki te tino, e se ‵tau o ofo tatou me e mafai o ‵mate a souls. E fai mai penei te Tusi Tapu:

• “Te tino ola [soul] telā e agasala—ka mate eiloa.”—Esekielu 18:4, NW.

• “Kae ne fai atu a Samasoni penei: ‘Ke na mate atu toku ola [soul] fakatasi mo te kau Filisitia.’”—Famasino 16:30, NW.

• “Se a te mea e talia ne te tulafono i te Sapati ke fai te mea ‵lei io me ko te mea masei, ke fakaola se tino io me ke tamate se tino [soul]?—Maleko 3:4, NW.

E fakaasi mai i nisi tusi siki konei me e mafai o ‵ta fakapalele a souls (Kenese 17:14), ne tamate ki te pelu (Iosua 10:37), ne ‵kumi (Iopu 7:15), kae ne ma‵lemu (Iona 2:5). Tela la, e mafai o mate te soul.

Kafai e faitau koe ki te Tusi Tapu mai i te kamataga ki te fakaotiga, e se mafai lele eiloa o maua ne koe te tugāpati tenei “te soul telā e se mafai o tamate.” A te soul o te tino e se ko tena agaga. A te akoakoga e uiga ki te soul telā e tumau ki te se-gata-mai e se se akoakoga mai i te Tusi Tapu. Kae se akoakoga mai  i a Satani mo ana temoni. E takalialia a Ieova ki pati ‵loi katoa a lotu.—Faataoto 6:16-19; 1 Timoteo 4:1, 2.

A te suā auala e fakaloiloi ei ne Satani a tino e fai e alatu i tino fesokotaki ki agaga. A te tino fesokotaki ki agaga ko te tino telā e maua ne ia a fekau mai i te koga e ‵nofo i ei a agaga. Kae ko te tokoukega o tino, e aofia foki i ei a tino fesokotaki mo agaga, e tali‵tonu eiloa me e maua ne latou a vaegā fekau penā mai i agaga o tino ‵mate. Kae e pelā mo mea ko oti ne matea ne tatou mai i te Tusi Tapu, e se mafai lele eiloa o fai penā.—Failauga 9:5, 6, 10.

E maua mai i a ai a fekau konā? Mai i te kau temoni! E mafai o ‵kilo atu a temoni ki se tino māfai koi ola a ia; kae e iloa ne latou me ne faipati pefea te tino tenā, e foliga mai pefea a ia, ne a mea ne fai ne ia, penā foki mo mea kolā ne iloa ne ia. Tela la, se mea faigofie fua ki a latou ke fakaloi‵loi mai i a latou ko tino kolā ko oti ne ‵mate.—1 Samuelu 28:3-19.

A te suā auala telā e fakalauiloa atu ei ne Satani a te pati loi tenā e uiga ki tino ‵mate ko te faiga o tala ‵loi. A vaegā tala penā e fai ei a tino ke ‵fuli keatea mai i te munatonu i te Tusi Tapu.—2 Timoteo 4:4.

 I Afelika e maua sāle te fia o tala ‵kai e uiga ki tino kolā ne toe matea atu mai tua ifo o te taimi ne ‵mate ei latou. E matea sāle a tino konā i se koga e ‵mao ‵ki eiloa mai i te koga ne ola ei latou. Kae ke fesili ifo koe penei: ‘Se a tau faka‵tau, e ‵lei te manatu me kafai e isi se malosi o se tino ke toe foki mai mai i te mate, ka foki atu a ia ki se koga e ‵mao ‵ki eiloa mai i tena kāiga mo ana taugasoa?’

E a, kāti e fai pelā me e tai ‵pau a foliga o te tino telā e matea atu mo te tino telā ne mate, i ne? E pelā mo te tala e tasi, ne olo atu se avā faifeau Kelisiano o talai i te vao kae ne matea atu ne laua me ko tautali atu se toeaina ki a laua i te fia o itula. I te taimi ne fesili atu ei laua ki a ia, ne fatoā iloa ne laua me ne manatu aka tou tagata me i te faifeau e tokotasi ko tena taina telā ne mate i te fia o tausaga mai mua atu i ei. A te tonuga loa, ne ‵se a ia, kae ne ita fitifiti eiloa tou tagata ma talitonu i a ia e ‵se. Mafaufau la ki te tala telā ne fai atu fakamuli ne te toeaina tenā ki ana taugasoa mo ana tuakoi!

Kāti e iloa ne koe a mea fakaofoofogia kolā ne matea ne nisi tino, ne lagona ne latou, io me ne moe‵miti sāle latou ki ei. E fakamataku‵taku sāle atu a vaegā mea fakaofoofogia konā ki tino kolā e  oko atu a mea konā ki ei. A Marein, telā e nofo i Afelika ki Togāla, e lagona sāle ne ia te leo o tena tupuna telā ko mate e kalaga mai faeloa ki a ia i po. Ona ko tena mataku, ne pakalaga sāle a Marein ki luga, kae ne ‵fagu atu ki tena kaukāiga katoa. Fakamuli ifo, ne fakavalevale a ia i ei.

Kae kafai e ola tonu a tino ‵mate, e mata, se manatu ‵lei me ka fakamataku‵taku atu latou ki olotou tino pele? Ikai. A te pogai o vaegā fekau fakama‵taku penā ko te kau temoni.

Kae e a a fekau kolā e foliga mai pelā me e fesoasoani mai io me e fakamafanafana mai? E pelā mo te tino ko Gbassay, mai i Sierra Leone, ne masaki a ia. Ne moemiti a ia me ne fakasae mai tena tamana telā ko mate. Ne fakatonu atu ki a ia ke fanatu ki se lakau e tasi o puke mai se lau o te lakau tenā, kae ke palu ki te vai, ke inu a ia ki ei. Ne seki ‵tau o faipati atu a ia ki so se isi tino a koi tuai o fai penā. Ne fai ne ia te mea tenā kae ne toe ‵lei foki tena masaki.

Ne fai mai te suā fafine me ne fakasae mai tena avaga ki a ia i te po mai tua ifo o te taimi ne mate ei a ia. Ana muna me ne foliga gali mai a ia kae ‵gali ‵ki eiloa ana gatu.

E foliga ‵gali mai a vaegā fekau mo fakaasiga konā, pelā me e ‵lei kae e fesoasoani mai. E mata, e maua a mea konā mai i te  Atua? Ikai. A Ieova ko “te Atua o te munatonu.” (Salamo 31:5, NW) E se mafai lele eiloa o lotomalie a ia ke fakaloiloi mai io me ke faitogafiti mai ki a tatou. Konā la a mea e fai ne te kau temoni.

E mata, e isi ne temoni ‵lei? Ikai. E tiga eiloa e foliga mai me e fesoasoani mai latou i nisi taimi, e ma‵sei a latou katoa. I te taimi ne faipati atu ei te Tiapolo ki a Eva, ne foliga mai a ia pelā me se taugasoa. (Kenese 3:1) Kae ne a mea ne iku atu ki a ia i te taimi ne fakalogo ei a ia ki tou tagata mo ana pati? Ne mate tou fafine i ei.

E iloa ne koe me e fai taugasoa sāle se tino masei ki a latou kolā e fia fakaloiloi ne ia io me kolā e fia faka‵se ne ia. “E ‵kena a nifo kae ūli patoitoi te fatu,” ko te tugāpati a te kau Afelika. Kae e fai mai penei te Muna a te Atua: “I a Satani e mafai ne ia o sui ona foliga ke pela mo se agelu o te mainaga!”—2 Kolinito 11:14.

E se toe fesokotaki mai nei te Atua ki tino i te lalolagi e alatu i moemiti, fakaasiga, io me ko leo mai i te koga e ‵nofo i ei a agaga. E takitaki kae akoako ne ia a latou e alatu i te Tusi Tapu, telā e mafai ei o fai te tino “ke lava tena uta e fai ei ne ia so se galuega ‵lei.”—2 Timoteo 3:17.

Tela la, kafai e fakailoa mai a Ieova ke fakaeteete tatou i togafiti a te Tiapolo, e fai ne ia te mea tenā ona ko tena alofa mai ki a tatou. E iloa ne ia me i te kau temoni ne fili fakama‵taku.