OMULUMENHU umwe womoshilando New York, shomuAmerika, okwa hokolola a ti: “Efiku limwe, omonamati wange Jonathan okwa li a ka talela po ookaume kaye ovo va li hava di kokule neumbo letu eekilometa donhumba. Omukulukadi wange, Valentina, ka li ha kala e mu halelako, molwaashi okwa li ha kala alushe e mu tilifila ko eshi e na okushinga mokati koihauto ihapu. Ashike Jonathan okwa li e hole okulonga noinima yopaelektronika, nookaume kaye ova li ve na onhele omo a li ta dulu okulihongela. Efiku olo, ame onda li meumbo letu li li kouninginino waManhattan, muNew York, ofimbo omukulukadi wange a li a ka talela po ovapambele vaye kuPuerto Rico. Onda li handi diladila kutya, ‘Jonathan oku li pokwaaluka.’ Opo ndi li po, onda uda okangendjo kopomuvelo ka dengwa. Okwa li ndi shii ‘oJonathan a aluka.’ Ndele haye mboli, okwa li omupolifi nosho yo ovanhu ovo hava yandje ekwafo lopaunamiti lopaulumomumbwe. Omupolifi okwa li a pula nge a ti: ‘Ou shii mbela kutya omukanda ou wokushinga owalyelye?’ Onda li nde mu nyamukula handi ti: ‘Ondi u shii, owomonamati wange Jonathan.’ Omupolifi okwa lombwela nge a ti: ‘Otwe ku etela onghundana ii. Opa ningwa oshiponga shohauto, nomonamati woye okwa fila mo.’ Tete onda li handi ti, ‘itandi shi itavele!’ Oshiningwanima osho shihalukifa osha yahameka neenghono omitima detu fiyo okunena, nokuli nonande opa pita omido dihapu.”

 Xe umwe omudali womoshilando Barcelona, shomuSpania, okwa ti: “Mo 1960 nasha, oukwaneumbo wetu owa li wa hafa. Otwa li omukulukadi wange, María nounona vetu vatatu, David, Paquito naIsabel, ovo va li ve na omido 13, 11 nosho yo 9.

“Efiku limwe, muMarsa 1963, Paquito okwa li a dja kofikola ta ti kutya omutwe waye otau vele neenghono. Otwa li hatu lipula neenghono kutya mbela oshike sha li sha etifa ouyahame oo, ndele konima ashike yeevili nhatu, Paquito okwa ka fya. Otwe ke shi mona mo kutya mboli okwa li a ya ohonde mouluvi.

“Opa pita omido di dule po 30 okudja eshi Paquito a fya, ndele nande ongaho, natango otu udite ouyahame munene omolwefyo laye. Ngeenge ovadali va filwa okaana kavo, ohava kala va nyika oluhodi, kashi na nee mbudi kutya opa pite efimbo li fike peni ile ova ka kale ve na ounona vahapu shi fike peni.”

Oimoniwa oyo yopavali otai ulike kutya ngeenge ovadali va filwa okaana kavo, ohava kala ve udite  ouyahame neenghono oule wefimbo lile. Ondokotola imwe oya popya oshili eshi ya ti: “Efyo lokaana ohali kala li nyemateka noli yahameka neenghono li dule efyo lomukulunhu, molwaashi okaana oko haka kala ka teelelika ka fye xuuninwa moukwaneumbo. . . . Efyo lokaana keshe ohali kanififa ovadali etimaumbwile, ngaashi okukala ve na [oitenya novatekulu], oinima oyo va li ve na oku ka hafela monakwiiwa.” Ouyahame wa tya ngaho owa faafana naao omukainhu ha kala e udite ngeenge eteelelo laye la dja mo.

Omufiyekadi umwe okwa hokolola a ti: “Omushamane wange, Russell, okwa li ha longo oilonga yokuyandja ekwafo lopaunamiti moilongo yopEfuta la Mwena pefimbo lOita Itivali yOunyuni. Okwa li a mona omalwoodi manene nokwa li a xupa muo. Okwa ka alukila koAmerika nokwa li ta hafele onghalamwenyo i na ombili. Lwanima, okwa ka ninga omuudifi wEendjovo daKalunga. Ndele eshi a li e na omido 60 nasha, okwa li kwa didilikwa kutya oku na oudu womutima. Okwa li a kendabala okukala nonghalamwenyo ye lipyakidila, ndele efiku limwe, muJuli 1988, okwa ka fya omolwoudu womutima. Onda li nda yahamekwa neenghono kefyo laye. Kanda li nokuli nda mona omhito yokupopya naye oshikando shaxuuninwa. Omushamane wange okwa li yo kaume kange kopofingo. Otwa kala pamwe naye monghalamwenyo oule womido 40. Onda li ndi na owike neenghono.”

Omaudjuu oo oku li ashike amwe omomaudjuu mahapu oo haa hange omaukwaneumbo efiku keshe mounyuni aushe. Ovanhu vahapu ovo va filwa ovana vavo, ovashamane vavo, ovakulukadi vavo, ovadali vavo nosho yo ookaume kavo, otava tu kumwe neendjovo dOmukriste, Paulus, odo tadi ti kutya, efyo olo “omutondi wahauxuuninwa.” Luhapu ngeenge ovanhu va kundana efyo laumwe, potete ohava kala tave shi anye tava ti kutya, “itashi shiiva nandenande! Ile va tye, Itandi shi itavele.” Ohatu ka tala yo vali nghee ovanhu have linyenge ngeenge va filwa. — 1 Ovakorinto 15:​25, 26.

Ndele fimbo inatu ka tala kutya ovanhu ohava kala ve udite ngahelipi ngeenge va nyika oluhodi, natu ka nyamukule tete omapulo amwe a fimana. Mbela ngeenge omunhu okwa fi osha hala okutya olo exulilo laye olo? Mbela ope na ngoo eteelelo lasha li na sha noku ka mona vali oonakufya vetu ovaholike?

Omushangi umwe wOmbibeli, Paulus, okwa yandja eteelelo tali hekeleke li na sha nokuxulifwa po kwefyo olo li li “omutondi wahauxuuninwa.” Okwa ti: “Omutondi wahauxuuninwa ou ta hanaunwa po oye efyo.” (1 Ovakorinto 15:26) Omolwashike Paulus a li a popya noushili eendjovo odo? Omolwaashi okwa li a hongwa kwaao a li a nyumunwa koufi, Jesus Kristus. (Oilonga 9:3-19) Nomolwaasho Paulus okwa ti yo: “Osheshi efyo ngaashi le uya molwomunhu umwe [Adam], osho yo nenyumuko lovafi omolwomunhu umwe [Jesus Kristus]. Osheshi ngaashi aveshe tava file muAdam, osho yo aveshe tava ningwa ovanamwenyo muKristus.” — 1 Ovakorinto 15:21, 22.

Pomhito imwe, Jesus okwa li a nyika oluhodi neenghono eshi a li a shakena nomufiyekadi wokuNain, oo a li a filwa omonamati waye. Ombibeli otai ti: “Ndele eshi [Jesus] a ehena koshivelo shoshilando [Nain], tala, omufi a humbatwa mo, omumati ewifa laina omufiyekadi, novanhu vahapu vomoshilando ove mu findikila. Ndele Omwene eshi e mu mona okwe mu etififa olukeno ndele okwa tya kuye: Ino lila. Nokwa ehena ko ndee ta kumu kolutala, ovahumbati ova kanghama. Ye okwa tya: Omunyasha, ohandi ku lombwele, penduka po. Nakufya okwa kala omutumba, ndele okwa hovela okupopya. Ye okwe mu pa ina. Ndele aveshe ova kwatwa ketilo ndele ova hambelela Kalunga tava ti: Omuprofeti  munene a holoka mokati ketu, naKalunga e uya a tale ovanhu vaye.” Didilika kutya Jesus okwa li e uditile omufiyekadi oo olukeno, nomolwaasho a li a nyumuna omonamati waye. Oshiningwanima osho itashi tu timaumbwilifa tuu shi na sha nonakwiiwa! — Lukas 7:12-16.

Pomhito oyo, Jesus okwa li a nyumuna omunhu pashikumwifilonga moipafi yovanhu, oshinima osho itashi dulu okudimbuwa nande. Oshiningwanima osho otashi koleke oushili oo kutya Jesus ota ka nyumuna ovanhu monakwiiwa va ka kale nomwenyo kombada yedu, koshi ‘yeulu lipe,’ ngaashi naanaa a xunganeka. Jesus okwa li a xunganeka a ti: “Inamu shi kuminwa, osheshi efimbo tali uya, opo aveshe ava va kala meembila otava udu ondaka yaye. Ndee tava holoka mo.” — Ehololo 21:1, 3, 4; Johannes 5:28, 29; 2 Petrus 3:13.

Petrus navakwao vamwe vomovahongwa 12 ovo va li hava i momalweendo pamwe naJesus ova li ve na oumbangi u na sha nenyumuko. Pashihopaenenwa, ova li va mona nova li va uda nokuli omunyumunwa Jesus eshi a li ta popi navo pEfuta laGalilea. Ombibeli otai ti: “Jesus okwe va lombwela: Ileni mu lye! Ndele kape na umwe womovalongwa a li e nomukumo oku mu pula: Oove [lyelye]? Osheshi ova li ve shi shii, Oye Omwene. Ndele Jesus okwa ya ndele a kufa omungome, ndee te u va pe, nosho yo eeshi edi. Hano elihololo eli etitatu nokuli, Jesus e lihololela ovalongwa vaye konima yenyumuko laye lomovafi.” — Johannes 21:12-14.

Onghee hano, Petrus okwa li a popya e na oushili eshi a ti: “Kalunga naXe yOmwene wetu Jesus Kristus na hambelelelwe, Oye ou, e tu dalululila pafilonghenda laye linene eteelelo li nomwenyo okokunyumuka kwa Jesus Kristus movafi.” — 1 Petrus 1:3.

Omuyapostoli Paulus okwa ulika kutya oku na eteelelo menyumuko, eshi a ti: “[Onda] itavela inya aishe ya shangwa momhango nomovaprofeti, nondi neteelelo olo lomuKalunga, navo vene ngaashi ve li kwete yo, nokutya, otaku ka kala enyumuko lovayuki nolovalunde.” — Oilonga 24:14, 15.

Onghee hano, ovanhu omamiliyona otava dulu okukala neteelelo lashili kutya efiku limwe onava ka mone vali oonakufya vavo ovaholike kombada yedu, ndele itava ka kala vali meenghalo ngaashi edi dokunena. Eenghalo odo otadi ka kala da tya ngahelipi? Moshitukulwa shaxuuninwa shokabroshure aka, koshi yoshipalanyole: “Eteelelo lashili li na sha noonakufya,” ohatu ka mona mo ouyelele muhapu u na sha neteelelo loonakufya vetu ovaholike olo la kanghamena kOmbibeli.

Ndele tete natu ka konakoneni omapulo oo tashi dulika tu lipule ngeenge twa filwa omuholike wetu: Oshi li ngoo mbela paushitwe okukala ndi udite ngaha? Ongahelipi handi dulu okulididimikila oluhodi? Vamwe otava dulu okuninga po shike opo va kwafele nge ndi lididimikile oluhodi ngeenge nda filwa? Ongahelipi handi dulu okukwafela vamwe ngeenge va filwa? Nepulo la fimanenena oleli kutya: Ombibeli otai ti shike kombinga yeteelelo lashili li na sha noonakufya? Mbela ohandi ka mona ngoo vali oonakufya vange ovaholike? Mbela otava ka kala nomwenyo peni?