NUEVA YORK (E.U.A.) llaqtamanta, juk tata nin: “Waway Jonathanqa, wasiykumanta astawan karupi tiyakuq amigosninta watukuq rirqa. Warmiy Valentinataq, mana rinanta munaqchu. Anchata llakikuq, ñanpi achkha autos correykachachkasqankurayku. Wawaymanqa, teleta, radiosta ima, allinchay gustaq, amigosninpatataq juk tallerninku tiyapurqa chaypi astawan yachakunanpaq. Ñuqataq Manhattan llaqtapi sapallay kachkarqani, warmiytaq Puerto Rico suyuman, familianta watukuq rirqa. Tʼukurirqanitaq: ‘Jonathanqa chayamuchkanñachá’, nispa. Jinallapi punkuta takamuqta uyarini. Ninitaq: ‘Wawaychá’, nispa. Chaywanpis mana wawaychu kasqa; manaqa juk policía, doctores ima kasqanku. Policiataq tapuwan: ‘¿Riqsinkichu kay autota apaykachanapaq licenciata?’, nispa. Ñuqataq: ‘Arí wawaypata’, nini. Paytaq niwan: ‘Juk llakiy tiyan, wawaykiqa... wak autowan chocakuspa, wañupun’, nispa. ‘¡Mana chayqa kanmanchu!’, nispataq nini. Chay llakiy, may unayña kaptinpis, sunquykumanta kunankama mana chinkanraqchu”.

 Barcelona (España) llaqtamanta juk tata nillantaq: “Kay 1960 watapi, warmiy María, chantá kimsa wawasniy ima (Davidqa 13 watayuq, Paquitotaq 11 watayuq, Isabeltaq 9 watayuq karqa) may kusisqas kawsakurqayku.

”Juk pʼunchay marzo killapi, 1963 watapi Paquitoqa, yachaywasinmanta lluqsimuytawankama, uma nanaywan kachkasqanta willakuq jamuwarqa. Chay ratoqa mana yacharqaykuchu imachus kasqanta, chaymantaraq yacharqayku. Kimsa horanmantaq, umanman yawar tantarparikusqanrayku wañupurqa.

”Paquito wañupusqanmanta 30 wataña pasan, kunankamataq llakisqallapuni kachkayku. Tatasqa, juknin wawanku wañupuptin, may llakisqas qhipakunku, may unayña wañupuptinpis, wak wawasniyuq kaspapis mana qunqayta atillankuchu.”

Kay rikusqanchikmanjina, familiamanta juk wawa wañupun chayqa, tatas may llakisqas qhipakusqankuta,  nitaq qunqayta atisqankuta rikuchiwanchik. Juk doctor nin: “Juk wawita wañupun chayqa, astawan llakiy, juk machu runa wañupuqmanta nisqaqa, imaraykuchus juk wawitataqa tatasninmanta qhipata wañupunanta yuyanku. [...] Wañupuptintaq tatasqa, llakisqa qhipakunku, imaraykuchus wawitanku wiñaspa casarakunanta, wawasniyuq, allchhisniyuq ima kananta yuyarqanku, [...] may kusisqa kawsakunanta ima”. Juk warmiqa, wawitan wiksan ukhupi wañupusqanrayku, kikillantataq llakikunman.

Juk viuda warmi nin: “Qusay Russellqa, iskay kaq Guerra Mundialpi, jatun maqanaku kachkaptin, doctorjina llamkʼachkaspa jatuchaq maqanakuykunata rikurqa, chaykunamantapis ayqirqa. Chaymanta, Estados Unidos suyuman kutipuspa, sunqu tiyasqa kawsakurqa. Chantá Diospa Reinonmanta runaman willaspa llamkʼarqa. Suqta chunka watanta juntʼasqantawantaq, sunqunmanta unquykurqa. Jinapis mayta kallpachakuspa llamkʼallaqpuni, chaywanpis juk pʼunchay, julio killapi, 1988 watapi, sunqun sayarparisqanrayku wañupurqa. Chayraykutaq may llakisqa qhipakurqani, paywanqa manaña imamantapis parlariyta atirqanichu. Russellqa mana qusallaychu karqa, manaqa amigoy karqa. Tawa chunka watatataq khuska kawsakurqayku. Wañupusqan pʼunchaymantapachataq may llakisqa qhipakurqani”.

Kay rikusqanchikqa, familiamanta pillapis wañupusqanrayku wakin llakiykunallaraq kanku. Achkha runasqa, wawitanku, qusanku chayri warminku, tatanku chayri mamanku, amigonku ima wañupusqanmanta, llakisqa kachkasqankurayku, apóstol Pablojina, wañuyqa “tukuy enemigosmanta qhepa” kasqanta ninkuman. Familianchikmanta pillapis wañupuptinqa: “¡Mana chayqa kanmanchu! Mana creeyta atinichu”, nispa ninchik. Jinapi rikukuspataq, mana kaykunallatachu uqharinchik, manaqa wakkunatawan nillanchiktaq, chaytataq qhipan rakʼiykunapi rikusunchik (1 Corintios 15:25, 26).

Chaywanpis, niraq llakiymanta parlachkaspa, wak tapuykunamanraq kutichina. ¿Runap kawsaynin wañuywanchu tukukun? ¿Wañupuqkunata watiqmanta rikukapullasunmantaqchu?

Apóstol Pabloqa, juk suyakuymanta parlarqa, mayqinpichus wañuyqa “tukuy enemigosmanta qhepa” kasqanta nirqa. Chayrayku kayta qillqarqa: “Tukuy enemigosmanta qhepa kaj atipasqaqa wañuy kanqa”, nispa (1 Corintios 15:26). ¿Imaraykutaq Pablo chiqamanta ajina kananta nirqa? Imaraykuchus wañuymanta kawsarimuq Jesucristo kikin, ajina kananmanta yachachirqa (Hechos 9:3-19). Chayrayku ajinata qillqarqa: “Imaynatachus wañuy rikhurimorqa uj runanejta [Adanniqta], ajinallatataj wañusqakunamanta kawsarimpuypis uj runanejllatataj [Jesucristoniqta] rikhurimorqa. Imaynatachus Adannejta tukuy wañorqanku, ajinallatataj Cristonejta tukuy kawsarimponqanku”, nispa (1 Corintios 15:21, 22).

Jesusqa, Naín llaqtamanta, juk viudapta, wawan wañupusqanrayku may khuyakuywan qhawarqa. Biblia nin: ‘Jesusqa, Naín llaqta qayllapi juk wañusqata pʼampaq apachkaqkunawan tinkukurqa. Chay wañusqaqa, viudap juk kʼata churin karqa. Achkha runastaq llaqtamanta paywan richkarqanku. Señorqa viudata waqachkaqta rikuspa, khuyaspataq, nirqa: Ama waqaychu, nispa. Jinapi qayllaykuspa, aya apanata llamkharirqa, wantuqkunataq sayarqanku. Chantá Jesusqa wañusqata nirqa: Wayna, qamta niyki: Sayariy, nispa. Wañusqataq tiyaykamuspa, parlarirqa. Jesustaq waynataqa kawsachkaqta mamanman  qupurqa. Chayta rikuspa, tukuyninku mancharikurqanku. Diosta kay jinata yupaychayta qallarirqanku: Jatun profeta ñuqanchiq ukhupi rikhurin. Diosqa ajinata ayllunta watukuq jamun’, nispa. Rikunchikjina Jesusqa, chay viudata khuyakuspa, wawanta wañuymanta kawsarichirqa. Kunanqa, ¡imaynatachus chay juntʼakunanpi tʼukuriy! (Lucas 7:12-16.)

Chay wañuymanta kawsarichisqanta achkha runas mana qunqanankupaqjina rikurqanku. Chaywan Jesusqa, Janaqpachamanta, kay Jallpʼata juk musuq kamachiqjina kamachichkaptin, wañupuqkuna kawsarimunankuta rikuchirqa. Chay kuti Jesús nirqa: ‘Ama chay nisqaymanta tʼukuychiqchu. Hora chayamunqa, chaypachataq tukuy pʼampasqa kaqkunaqa Runaq Churimpa parlasqanta uyarinqanku, kawsarinpunqankutaq’, nispa (Apocalipsis 21:1, 3, 4; Juan 5:28, 29; 2 Pedro 3:13).

Chunka iskayniyuq apostolesninmanta wakin, Pedro ima, Jesuswan viajachkaspa imaynatachus wañusqasta kawsarichisqanta rikurqanku. Chantapis, Jesús wañuymanta kawsarimuytawan, paykunata Galilea qucha kantupi parlapayasqanta uyarirqanku. Biblia nin: “Jesustaj yachachisqasninta nerqa: Jamuychej mikhurikuychej, ari, nispa. Mana mayqenninkupis taporqankuchu: Pitaj kanki? nispa. Yachallarqanku Señorpuni kasqanta. Jesustaj paykunaman qayllaytawan, tʼantata oqharispa jaywarqa, jinallatataj challwatapis. Kaywanqa kinsa kutiña karqa, Jesús wañusqasmanta kawsarimpuytawan, apostolesninman rikhurisqan” (Juan 21:12-14).

Chayrayku Pedroqa, mana iskaychakuspa jinata qillqarqa: “Yupaychasqa kachun Dios, Señorninchej Jesucristoj Tatan. Payqa jatun khuyakuyninrayku watejmanta nacechiwarqanchej, Jesucristota wañusqakunamanta kawsarichisqannejta, wiñay kusiy kawsayta suyananchejpaj” (1 Pedro 1:3).

Apóstol Pablopis chiqamanta kay suyakuypi iñisqanrayku nirqa: “Astawampis creeni Moisespa leynimpi, profetaspa qhelqasqampi ima. Paykuna jina Diospi suyakullanitaj tukuy runas wañuymanta kawsarimpunankuta, cheqan kajta ruwajkuna, sajrata ruwajkunapis”, nispa (Hechos 24:14, 15).

Arí, ajinamanta junukuna runas juk suyakuyniyuq kasqankurayku, wañupuqkunata watiqmanta kay Jallpʼapi kawsachkaqta rikunqanku, manaña kunanjina llakiypichu. ¿Imaynataq chay kanqa? Kay folletop qhipa kaq rakʼiyninpi, “Wañupuqkunapaq juk chiqa suyakuy” nisqapi, Bibliap nisqanmanjina, ima suyakuychus wañupuqkunapaq kasqanmanta astawan sutʼinchakunqa.

Ichá familiaykimanta pillapis wañupusqanrayku manchay llakisqa kaspa, kaykunata tapukunki: Anchata llakikunay, ¿allinchu kanman? ¿Imaynatá chay llakiyniyta atipayman? ¿Imaynatá wakkuna yanapawankuman? ¿Imata ruwaspataq, llakisqa kaqkunata sunquchayman? Chaywanpis wañupuqkunamanta, ¿Biblia, ima suyakuyta quwanchik? ¿Familiaymanta wañupuqkunata watiqmanta rikukapuymanchu? Jina kaptin, ¿maypi rikukapusaq? Ñawpaqta, kay tapuykunasniykimanraq kutichiykunasninta maskʼana.