Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akapeea e Raukai Iaku i te Noo ma Toku Mamae Ngakau?

Akapeea e Raukai Iaku i te Noo ma Toku Mamae Ngakau?

“KUA kite au i tetai taomi anga maata i runga iaku i te tapu anga i toku au manako ngakau,” ta Mike ia i akataka mai i te akamanakoanga i te matenga tona metua ra. Ta Mike i manako, ko te tapuanga i tona mamae ngakau ko te apinga tau ia na te tangata kia rave. Inara no muri mai aia i kite ei e kua tarevake aia. E no reira i te takake anga te tupuna tane o te oa o Mike, kua kite a Mike eaa te mea tau kia raveia. Kua na ko maira aia: “Naringa ko nga mataiti e rua kua topa akenei, kua pakipaki marie atu au i tona pakuivi e kua tuatua atu, ‘Kia riro koe ei tangata.’ I teianei ra kua amiri atu au i tona rima e kua tuatua atu, ‘E tuku ua koe i toou manako. Ka tauturu te reira ia koe kia akono i te reira. Me te anoano ra koe iaku kia aere e akaruke mai ia koe anake, ka aere rai au. Me te anoano ra koe kia noo mai au, ka noo rai au. Inara auraka koe e mataku i te manako anga.’”

Ko MaryAnne katoa tetai tei kite i te taomi anga i te tapu anga i tona au manako ngakau i te matenga tana tane. “E maata toku manamanata i te akariro anga ei akaraanga meitaki au kia etai ke ra,” tana ia i maaraara ana, “e kua kore au e tuku iaku uaorai kia tau ua te manako ngakau. Inara i te openga kua kite au e ko te tautaanga kia riro ei poupou maroiroi no etai ke ra kare te reira i tauturu mai iaku. Kua akamata au i te akarakara matatioanga i toku uaorai turanga e kua tuatua oki, ‘E aue me ka aue koe na. Auraka e tauta kia maroiroi roa koe. E tuku i te reira ki vao i toou ngakau kia meitaki mai koe i muri akera.’”

No reira kua akatika maira Mike raua ko MaryAnne: E tuku ua i toou uaorai mamae ngakau! E te tika ra ta raua. No teaa ra? No te mea ko tetai tuku anga manako ngakau anoanoia ia. Na te tukuanga i toou au manako ngakau ka akamama mai te reira i te taomi anga tei raro akera koe. Ko te akakite anga matauia no te au manako ngakau, me ka kapitiia ma te kite e te akakite anga tika, ka akariro te reira ia koe kia tuku i toou au manako ngakau ki roto i te papa anga tika ra.

Inara, kare te au tangata ravarai e akakite ana i te mamae ngakau na roto i te tu aiteite ra. E ko te au tika me i mate viviki ua tei akaperepereia ra me kare i mate aia i muri ake i tetai maki anga roa penei ka mana te reira ki runga i te au tupu anga manako ngakau o te aronga tei ora maira. Inara okotai apinga akara anga papu ra koia oki: Ko te tapuanga i toou au manako ngakau ka riro ia ei kino i te pae kopapa e te pae manako ngakau oki. E meitaki roa atu te ora anga kia tuku ua koe i toou mamae ngakau. Akapeea ra? Te vaira i te au Tuatua Tapu etai au apii anga tau.

Tuku Uaanga i te Mamae Ngakau—Akapeea Ra?

Tuatuaanga ka tauturu ia i te tuku ua anga. I muri ake i te matenga o tana au tamariki e tai ngauru katoa ra, e pera katoa oki etai atu au tumatetenga i tupu kiaia ra, kua tuatua te pateriareka taito ko Iobu ra e: “Kua iu rava toku vaerua i toku nei ora anga; ka tuku [reo Epera, “tuku ua”] au iaku uaorai kia aue ua na; e tuatua rai au ma te mamae o toku nei vaerua.” (Iobu 1:2, 18, 19; 10:1) Kare i rauka ia Iobu kia tapu roa atu i tona manako anga. Kua tau aia kia tuku ua i te reira; kua “tuatua” ua aia ra. Mei te reira katoa oki, kua tata te tangata tata nuku reo Engarani ra ko Shakespeare i roto ia Macbeth: “E akakite ua i te au tuatua mii; ko te mamae ngakau kare ra e tuatua, te koumuumu ua ra kia ki te ngakau e te ikuiku ra kia ati ia.”

No reira ko te tuatuaanga i toou au manako ngakau ki “tetai oa mou” te ka akarongo marie mai ma te ngakau tangi ka apai mai ia i tetai tuanga akaoraanga ngakau ra. (Maseli 17:17) Na te urianga i te au tupu anga e te au manako ngakau ki roto i te au tuatua ra e putuputu te akariro anga kia ngoie ua te kiteia e te akonoia te reira. E me ko tei akarongo maira ko tetai tangata tei akono meitaki ana i tona uaorai ngere anga, penei ka rauka mai ia koe etai au manako anga tau e akapeea e raukai ia koe i te akono anga iaia. I te mate anga tana tamaiti, kua akataka maira tetai metua vaine e eaa i tauturu ei kia tuatua atu ki tetai atu vaine tei aro atura i tetai ngere anga mei te reira rai te tu: “Ko te kite anga e kua na roto mai ana tetai ke atu i taua tu apinga rai, e kua riro kia meitaki mai aia, e te ora ra ia e te kite ra i tetai tu tau i tona oraanga kua riro akaou te reira ei akamaroiroianga maata mai kiaku.”

Te akaari maira te Pipiria e penei ka tauturu te tataanga ia koe i toou au manako ngakau kia akakite i to mamae ngakau

Ka akapeea me kare koe e pumaana ana i te tuatuaanga no toou au manako ngakau? I muri mai i te matenga o Saula raua ko Ionatana, kua akapapaia e Davida tetai aue anga teitei rava te manako anga ngakau e kua riringi maira aia i tona mamae ngakau. Kua riro mai te akapapa anga aue anga o te reira ei tuanga no te tataanga o te puka Rua a Samuela o te Pipiria ra. (2 Samuela 1:17-27; 2 Paraleipomeno 35:25) Mei te reira katoa oki, kua kite tetai papaki e e ngoie atu kia akakite i to ratou uaorai manako na roto i te tataanga. Kua ripotiia e tetai vaine takaua e kua tata ua aia i tona au manako ngakau e i etai au ra i muri maira kua tatau ua aia i tana i tata ra. Kua kite aia e tauturu anga ta te reira i tetai tuku ua anga.

Me na te tuatuaanga me na te tataanga, ko te akakiteanga i toou au manako ngakau ka rauka te tauturu ia koe i te tuku ua anga i toou mamae ngakau. Ka rauka katoa i te reira i te akakore atu i te au manako tarevake ra. Kua akataka maira tetai metua vaine e ngakau mamae ra tona e: “I akarongo ana maua ko taku tane no etai atu au tokorua tei kopae keia ra i muri ake i te takake anga te tamaiti, e kare ra maua i anoano kia tupu te reira kia maua. No reira i tetai ua atu taime e manako riri ei maua, e te anoanoanga kia akaapa tetai i tetai, e kua tuatua ua maua no runga i te reira. I toku manako ra kua piri vaitata tikai maua na te raveanga i te reira.” E no reira, na te tuku anga i toou manako ngakau kia kiteia mai ka rauka i te reira i te tauturu ia koe kia kite e noatu rai e te o atura korua toko rua ki taua ngere anga, penei e tuke te mamae ngakau o etai ke ra—i ta ratou uaorai aere anga e to ratou uaorai mataara.

Ko tetai atu apinga ke te ka akatupu i te tuku ua anga i te mamae ngakau ko te aueanga ia. Te vaira “e tuatau to te aue,” ta te Pipiria i tuatua. (Koheleta 3:1, 4) E tika tikai ko te matenga o tetai ta tatou i akaperepere ra ka apai mai ia i te reira atianga. Ko te akataeanga roimata no te mamae ngakau, i te akara anga ko tetai tuanga tau ia no te rapakauanga.

Kua akataka maira tetai vaine ou i akapeea te tauturu anga a tetai oa piri vaitata nona i te akamaroiroi anga iaia i te takake anga tona metua vaine ra. Te maara ra aia e: “I reira toku oa iaku ra ei tauturu iaku. Kua aue kapiti maua. Kua tuatua kapiti maua. Kua rauka ua iaku te tu maoraora ma toku au manako ngakau, e e mea puapinga tikai ia kiaku. Kare i tupu kiaku te akama no te aueanga.” (Akara ia Roma 12:15.) Kare katoa oki koe e tau kia akama i toku au roimata. Mei ta tatou i kite ana, te ki ra te Pipiria i te au akaraanga no te au tangata e te au vaine akarongo—kapiti katoa ia Iesu Karaiti—tei akatae ua ra i tona au roimata no te mamae ngakau ma te kore ua e akama anga.—Genese 50:3; 2 Samuela 1:11, 12; Ioane 11:33, 35.

I roto i te au peu ravarai, te ariki ra te au tangata ngakau mamae i te akapumaana

Ka kite koe e no tetai tuatau ka riro toou au manako ngakau kia kore ua e rauka kia akatereia. Penei ka tae ua te au roimata ma te kore ua e akamatakite anga na mua. Kua kite tetai vaine takaua e i te toa okookoanga (putuputu raua ko tana tane) kua aue ua aia, e maata oki, no tona rave ua i etai apinga tei rekaia ra e tana tane. Kia akakoromaki ra ia koe uaorai. E auraka e manako e kia tapupu koe i toou au roimata. Kia maara ra, e tuanga matauia e te tau ra no te mamaeanga ngakau.

Akonoanga i te Akaapa

Mei tei kiteia ra i mua akenei, te tupu ra ki tetai papaki te au manako ngakau no te apa i muri ake i te takake anga tetai tei akaperepereia ra ki roto i te matenga. Penei ka tauturu teia i te akataka i te mamae ngakau maata o te tangata tiratiratu ra ko Iakoba i tona taki anga kia irinaki e kua tamateia tana tamaiti ko Iosepha e “tetai puaka taae.” Na Iakoba uaorai i tono atu ia Iosepha kia aere e akara me te meitaki ra tona au taeake. E no reira penei kua ki a Iakoba i te au manako ngakau akaapa, mei tera e ‘Eaa ra au i tono ei ia Iosepha ra kia aere koia anake ua? Eaa ra au i tono ei iaia ki tetai ngai te vaira te au puaka taae?’—Genese 37:33-35.

Penei te manako ra koe e na tetai tu manako kore no taau tuanga i tauturu i te matenga o taau i akaperepere ra. I te kiteanga i taua apa ra—me e tika e me e manako ua—e tupu anga matauia ia no te mamae ngakau ka riro ei tauturu anga te reira uaorai. I konei katoa rai, auraka e manako e ka tau koe kia tapu i taua au manako ngakau ra kia koe uaorai. Na te tuatuaanga i toou manako apa ka orongaia mai i te tuku ua anga tei anoano maataia ra.

Inara, kia kite e noatu te maata to tatou akaperepere i tetai atu tangata ke ra, kare e rauka ia tatou i te akatere i tona oraanga, e kare katoa oki e rauka ia tatou i te arai i te “tuatau e te tupu anga kitea koreia ra” kia kore e tupu ki te aronga ta tatou e akaperepere ra. (Koheleta 9:11) Pera katoa oki, kare e ekoko anga e e kino kore ua toou au akakeu anga. Ei akaraanga, i te kore anga e akapapa vave kia akaraia e te taote, i akakoro ainei koe kia makiia e kia mate atu taau i akaperepere ra? Kare rava ia! E no reira e apa tikai ainei toou no te akatupuanga i te matenga nona? Kare.

Kua kite tetai metua vaine e akapeea te akono i te manako akaapa i muri ake i te matenga tana tamaine i tetai tumatetenga i roto i te motoka ra. Kua akataka maira aia: “Kua manako akaapa ua au e i tono au iaia kia aere ki vao. Inara kua kite au i muri maira e e neneva ua te manako akapera. Kare e tarevake no te tonoanga iaia kia aere ma tona metua tane kia rave i tetai apinga. E tumatetenga kino ua ia tei tupu ra.”

‘Inara e manganui ua atu te au apinga i manako au e kia tuatua me kare kia rave,’ penei ko taau ia ka tuatua. E tika, inara koai i o tatou nei te ka rauka kia tuatua e e metua tane apa kore ua tatou, me kare e metua vaine, me kare tamaiti apa kore ua? Te akamaaraara maira te Pipiria kia tatou e: “Te apa anake nei tatou i te au mea katoa e manganui. E kia kore tetai tangata e apa i te tuatua ra, e tangata meitaki rava aia.” (Iakobo 3:2; Roma 5:12) E no reira e ariki ra i te tika e kare koe i te apa kore ua. Te manako tamou marie anga ki rungao i te au tu e “naringa oki au i rave i teia me kare i tera” kare te reira e taui ke i tetai ua atu apinga, inara penei ka taroaroa ia i te tupu anga kia meitaki mai koe.

Me e au tumu tau toou kia irinaki e e tika tikai toou apa anga, kare i te manako ua, e akamanako ana i reira i taua tika puapinga maata ra no te katoatoa i te akakoreanga apa—koia ta te Atua ra akakore anga ara. Te akapapu maira te Pipiria kia tatou e: “Naringa koe, e Iehova, e akairo ana i te au ara nei, e te Atu, koai te ka mou? Tei ia koe ra te akakore i te ara.” (Salamo 130:3, 4) Kare e rauka ia koe i te oki akaou ki te tuatau kua topa ra e ka taui ei i tetai ua atu apinga. Inara, ka rauka ia koe i te pati ki te Atua kia akakore mai i te au tarevake kua topa ra. Akapeea i reira? Me kua taputou te Atua kia akakore atu i taau au tarevake kua topa ra, kare ainei e tau katoa koe kia akakore atu i taau uaorai ara?—Maseli 28:13; 1 Ioane 1:9.

Akonoanga i te Riri

E manako riri katoa ainei toou, penei i te au taote, te au neti, te au oa, me kare penei i tei mate katoa ra? Kia kite katoa oki e ko teia e manako anga matauia ia i te ngere anga. Penei ko toou riri e kapiti anga matauia no te mamae te tupu ra kia koe. Kua karanga tetai tangata tata: “Na te kite anga anake e te riri ra koe—kare na te raveanga i te reira mari ra na te kiteanga e te manako ra koe i te reira—ka rauka ia koe kia atea ke i to te reira akatupu anga akapou anga ra.”

Penei e tauturu katoa oki kia tuatua me kare kia akono kapiti i te riri. Na ea? E mea papu e kare na roto i te riri akatere koreia. Te akamatakite maira te Pipiria e e kino te riri akaroaia. (Maseli 14:29, 30) Inara penei ka kitea e koe te pumaana na te tuatuaanga no te reira ma tetai oa kite. E kua kite tetai papaki e na te terenianga maroiroi i te kopapa ia ratou e riri ra ko tetai tuku anga ei tauturu mai te reira.—E akara katoa ia Ephesia 4:25, 26.

I te mea ra e puapinga maata kia maoraora e te tiratiratu no toou au manako ngakau, e mea tau ra no tetai tuatua akamatakiteanga. E tukeanga maata to rotopu i te tuatuaanga marie i toou au manako ngakau e to te titiri tau kore anga atu ki runga i etai ke ra. Kare i te mea tau kia akaapa atu i etai ke ra no toou riri e te pekapeka. E no reira kia matakite i te tuatuaanga i toou au manako ngakau, inara eiaa na roto i te tu riri. (Maseli 18:21) Te vaira tetai tauturu meitaki rava atu i te akonoanga i te mamae ngakau, e ka uriuri manako tatou i te reira i teianei.

Tauturu Mei ko Mai i te Atua Ra

Te akapapu maira te Pipiria kia tatou: “Te vaitata nei a Iehova i te aronga ngakau paruparu ra; e te akaora nei aia i te aronga ngakau taitaia.” (Salamo 34:18) Ae, e maata atu oki i tetai ua atu apinga, ko te pirianga ma te Atua ra ka tauturu ia koe kia akono tau i te matenga o tetai taau e akaperepere ra. Naea? Pouroa te au manako tau i orongaia i mua akenei kua akatumuia ki runga me kare kia rotai ma te Tuatua a te Atua, koia te Pipiria. Na te akonoanga i te reira ka rauka te tauturu mai ia koe kia tau te akono.

Kapiti katoa, auraka e manako meangiti ua i te puapinga no te pure. Te raurau maira te Pipiria ia tatou: “E tuku koe i taau apainga kia Iehova ra, e nana koe e tauturu mai.” (Salamo 55:22) Me na te tuatua ua anga i toou au manako ngakau ma tetai oa ngakau tangi ka rauka te tauturu, mei teaa ra te tere atu o te tauturu anga ia koe me ka riringi atu koe i toou ngakau ki “te Atua nona anake te pumaana”!—2 Korinetia 1:3.

Kare mei te mea e ka akariro ua te pure anga kia manako ngakau meitaki mai tatou. Te taputou maira “Tei akarongo i te pure ra” kia oronga mai i te vaerua tapu ki tona au tavini te pati ra no te reira ma te ngakau tae. (Salamo 65:2; Luka 11:13) E ka rauka i te vaerua tapu o te Atua, me kare te mana rave angaanga, i te akapapa ia koe ma “te mana maata meitaki” kia aere atu mei tetai ra ki tetai ra mai. (2 Korinetia 4:7) Kia maara e: Ka rauka i te Atua i te tauturu i tona au tavini tiratiratu kia akakoromaki i tetai ua atu manamanata e te katoatoa te ka aro atu ratou ra.

Ko tetai vaine tei takake ra tana tamaine i te mate te maaraara ra i akapeea ta te mana o te pure i te tauturu anga ia raua ko tana tane i to raua tumatetenga. “Me tei te kainga maua i te po e ka tupu maata rava mai te mamae ngakau, ka pure kapiti maua ma te reo maata,” tana i akataka mai. “I te taime mua i rave ei maua i tetai apinga kare aia ra—ko te uipaanga putuputuanga mua ta maua i aere ei, te uruoaanga mua i aere ei maua—kua pure maua no te akamaroiroi anga. Me tu mai maua i te popongi e te kore anga e rauka i te apai, i te akara anga, te reira tu tikai, kua pure maua kia Iehova kia tauturu mai ia maua. No tetai tumu, e mea taitaia manako ngakau tikai noku kia aere atu ki roto i te are ko au anake ua. E no reira i te au taime ravarai i oki mai ei au ki te kainga ko au anake ua, kua pure au kia Iehova kia tauturu mai iaku kia tamou marie i tetai tu maru.” Kua irinaki ngaueue kore e te tika te reira vaine tiratiratu e kua akatupu taua au pure ra i tetai tuke anga. Pera katoa oki penei ka kite koe e ei pauanga ki taau au pure tamouia ra, ‘na te au o te Atua, ko tei maata ua atu i te kite tangata, e akamaroiroi mai i to ngakau e to manako.’—Philipi 4:6, 7; Roma 12:12.

Ka akatupu ta te Atua ra tauturu i oronga mai i tetai tuke anga. Kua tuatua te apotetoro Kerititiano ko Paulo e ko te Atua tei “akapumaana mai ia matou i to matou au mate katoa nei, kia tika ia matou kia akapumaana i te aronga i rokoia e te mate ra.” E tika, kare te tauturu tu-Atua e akakore takiri i te mamae, inara ka rauka i te reira te akariro kia ngoie mai no te apai anga. Kare te aite anga o te reira e kare koe e aue akaou me kare ka akangaropoina ua koe i taau i akaperepere ra. Inara ka rauka kia maroiroi mai koe. E me ka pera mai koe, ko taau i kite ana ka rauka kia akariro ia koe kia tere atu te kite e te ngakau tangi i te tauturuanga ia etai ke ra kia rauka te akono i tetai tumatetenga aiteite ki te reira.—2 Korinetia 1:4.