Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

Kinrowa Okhalaka Sai ni Oriipiwa Waka Murima?

Kinrowa Okhalaka Sai ni Oriipiwa Waka Murima?

UUPUWELAKA okhwa wa tiithi awe, Miguel onihimya so: “Vaahikirikela wiipithiha oriipiwa waka murima”. Miguel uupuwela wira wiipithiha oriipiwa wawe murima waataphulela okhala mulopwana. Muhoolo mwaya, owo aahoona wira muupuwelo ole aarina awe khiwaalonke. Nto vaavo mpatthani a Miguel vaakhweliw’awe taata awe, Miguel aahisuwela yoopaka. Owo onihimya wira: “Iyaakha vakhaani sivinre, miyo kaarowa onvarela nikhata nawe ni omuleela wira: ‘Mwiilopwaneihe’. Vano miyo kinivara moono awe ni ohimya wira: ‘Mooniherye oriipiwa wanyu murima ntoko simphavela anyu. Wira siiso, onimookhaliheryani ovilela oriipiwa wanyu murima. Mwaphavela wira kikhume mapuro ala, miyo kinoorowa. Mwaphavela wira kihikhume, miyo kinoohala ni nyuwo. Masi muhoovelele wooniherya oriipiwa wanyu murima’”.

Nave-tho, Mariana vaahimuxankiha ohooniherya oriipiwa wawe murima okathi waakhwiiye iyawe. Owo onnuupuwelela oriki: “Miyo kaahixankiheya vanceene mwaha woowi kaaphavela okhala ntakiheryo nooloka wa akina, nto nkeemererya wira kiriipiweke murima. Masi kaahiixutta wira weererya wiilipiherya wira kaalipihe atthu akina, khiwaakikhaliherya. Kaahipacerya ovarerya mukhalelo aka ni khiyahimya wira: ‘Mwaphavela wunla, munle. Muheererye wiilipiherya. Mooniherye oriipiwa wanyu murima, nto munimoona saana’”.

Siiso, Miguel vamosa ni Mariana anitumererya so: Mooniheryeke oriipiwa wanyu murima! Awo anihimya ekeekhai. Moota xeeni? Okhala wira oriipiwa murima etthu yootthuneya wira mmumulihe muupuwelo. Wooniherya oriipiwa wanyu murima onoowerya ovukula sookhanyererya sinoophwanyani. Akhala wira oriipiwa wanyu murima weephattu onivarihana ni wiiwexexa ni osuwela saana ele ewiiranenleni, onowiirihani wooniherya oriipiwa murima moophwanelela.

Ekeekhai wira atthu otheene khahiyo anooniherya oriipiwa murima mmukhalelo mmosaru. Itthu iyo ntoko okhwa mootutuxerya aahiiso okhwa mwaha wa eretta yaarwa enwereyaka okhuma khalai, pooti waahapuwela ale ahanle ari akumi. Masi etthu emosa pooti okhala ekeekhai: Wiipithiha oriipiwa wanyu murima pooti ohaaxa erutthu anyu ni muupuwelo anyu. Ti vooloka wooniherya oriipiwa wanyu murima. Moota xeeni? Biibiliya ookhalana miruku sikina sinivareleya muteko.

Munrowa Ovukula Sai Oriipiwa Murima?

Waaleela atthu akina oriipiwa wanyu murima pooti wookhaliheryani okhala oomaaliheya. Nuumala okhweliwa anaawe otheene muloko ni omwiiraneela ihasara sikina, muhavinre Yobi aahimmye so: “Ekumi yokiphwela: nkinwerya-tho ohìkhupanyerya [mu eHeeberi, entaphulela: ohimya oriipiwa wawe murima]. Kinrowa olavula n’uripiwa waka murima”. (Yobi 1:2, 18, 19; 10:1) Yobi khaawerya osuka vamurimani oriipiwa wawe murima. Owo aatthuneya wooniherya oriipiwa wawe murima; nto aahaana “olavula”. Moolikanasa, mulopwana mmosa Munkelesi oniihaniwa Shakespeare, namalepa a iprograma sootthekulela, mu Macbeth ohimmye so: “Mwaaleeleke atthu oriipiwa wanyu murima; oriipiwa murima oniipithihiwa onoowerya onwereya mutthu owo”.

Nto, omuleela itthu sinooriipihani murima ‘mpatthani [inyu] oniphenta’, yoowo oniwiriyana oratteene ni oomoriwa ikharari, onoowerya ovukula oriipiwa wanyu murima. (Miruku 17:17) Ikwaha sinceene, olavula sookumanana sanyu ni oriipiwa wanyu murima onnikhweiherya osuwela moota woovilela itthu iyo. Akhala wira ole onoowiriyanani nave-tho mutthu okhweliwe, ni oovilela muxankiho owo mookhumela saana, nyuwo pooti ovahiwa malakiheryo oovareleya muteko yaawo antthokiherya moota woovilela oriipiwa wanyu murima. Okathi vaakhwiiye awe mwanawe, maama mmosa aahitthokiherya moota waamukhalihenry’aya olavula ni muthiyana mukina aatonko okhweliwa, oriki: “Osuwela wira ookhala mutthu mukina otonko omwiiraneela muxankiho mmosaru, ni wira aahiwerya ovilela ni otthikela ovara miteko sawe, eyo yaahikilipiha vanceene”.

Matakiheryo ari mBiibiliyani anooniherya wira ohimya ­oriipiwa wanyu murima ­orweela mwa olepa pooti wookhaliheryani okumiherya ota oriipiwa ­wanyu murima

Sai akhala wira khamunoona saana waaleela akina voohimya sa oriipiwa wanyu murima? Nuumala okhwa Saulo ni Yonathani, Davidi aahiipa nsipo noowiikhupanyerya nootepa omoriha ikharari, nenno aalavunle awe oriipiwa wawe murima. Nsipo nna noomoriha ikharari ninniira mpantta wa soolepa sa mBiibiliyani, nto nimphwanyaneya mu eliivuru ya Samuweli a Nenli. (2 Samuweli 1:17-27; 2 Wahala a Mamwene 35:25) Moolikanasa, akina vannaakhweela ohimya oriipiwa waya murima orweela mwa olepa. Muthiyana mmosa naamukhweli aahimmye wira owo aahaana olepa itthu sanwereya wira osomeke itthu iyo silempe awe nuuvira mahiku. Owo aahoona wira eyo yaari etthu yaamukhaliherya vanceene.

Olavula aahiiso olepa, muhimyaka ele enoowereyani pooti wookhaliheryani ovukula oriipiwa wanyu murima. Opaka eyo pooti-tho okhaliherya wiiwanyeiha ele yahaatthokiheriwe saana. Maama mmosa okhweliwe onnitthokiherya oriki: “Miyo ni iyaka naaniiwa wira anamathelana akina yaahimwalana nuumala okhweliwa mwanaya, nto hiyo khinaaphavela wira etthu eyo eniiraneele. Masi khuta okathi waananariwa ahu, niphavelaka ovahana nthowa mukina ni mukhw’awe, hiyo naaniphuka mwaha owo. Miyo kinuupuwela wira naaniiraana vaavo naaphuka ahu mwaha owo”. Tthiri waasuweliha atthu akina oriipiwa wanyu murima onoowerya wookhaliheryani osuwela wira nnaamwi oowanli anyu muriipiwe ene murima, akina pooti wooniherya oriipiwa waya murima mmukhalelo woovirikana, eyo piiyo, moovarihana ni mukhalelo aya.

Etthu ekina enrowa okhweiherya ovukula oriipiwa murima, ori wunla. Biibiliya onihimya wira wookhala “okathi w’oripiwa murima”. (Musuweli 3:1, 4) Mwekeekhai okathi owo onniphiya vaavo vanikhw’awe ole onimphenta ahu. Wunla mwaha wa oriipiwa murima onikhala ntoko etthu yootthuneya wira nikhale saana.

Mwali mmosa onnitthokiherya moota mpatthani awe oororomeleya saamukhalihenry’awe ovilela oriipiwa wawe murima okathi yaakhwiiye aya amamawe. Owo onnuupuwelela oriki: “Mpatthani aka aanikikhaliherya khuta okathi kaaphavela aka. Owo aaninla vamosa ni miyo. Aanivaanela ni miyo. Nto kaaniwerya olavula sa oriipiwa waka murima, ni eyo yaari etthu yootthuneya wa miyo. Tivonto miyo nkuuleliwa muru wunla”. (Munwehe aRoma 12:15.) Nyuwo-tho muhuuleliweke muru wunla. Ntoko soonale ahu, Biibiliya ookhalana matakiheryo a alopwana ni athiyana oororomela, omuhela muhina Yesu Kristu, yaawo moohuuliwa muru yanlale vanlakani vene mwaha wa oriipiwa murima.​—Maphattuwelo 50:3; 2 Samuweli 1:11, 12; Yohani 11:33, 35.

Atthu a maloko otheene, yaawo ariipiwe murima annixukhurela vaavo vani leeliwa aya masu oolipiha

Waaniheryasa muhoolo nyuwo munooweha wira oriipiwa wanyu murima onikhumelela moohiweherereya. Maithori anyu pooti omoraka mootutuxerya. Muthiyana mmosa naamukhweli aahoona wira orowa othuma itthu omerkaatu (etthu yeeyo aalimalenle awe opaka ni iyawe) yaanimunliha; eyo yaanimutepela aphwanya itthu saamusivela iyawe. Mpixe murima. Nto muhuupuweleke wira muhaana wiikhoottiherya wunla. Muupuweleke wira ti veephattu ni vootthuneya wunla mwariipiwa murima mwaha wa okhweliwa.

Moota Woovilela Wiivaha Nthowa

Ntoko simanle ahu woona, atthu akina anniivaha nthowa nuumala okhwa ole onimphenta aya. Waaniheryasa eyo ennikhaliherya wiiwexexa oriipiwa murima wuulupale wamphwannye mulopwana oororomela, Yakobe, yoowo aawokiwe wira mwanawe Yosefe iiviwe ni “nxeni”. Ti Yakobe aamurumme Yosefe wira orowe aawehe annawe yaary’ene akumi. Tivonto, Yakobe aahisareya ni miyuupuwelo sa wiivaha nthowa, ntoko iya: ‘Kaamurumelani Yosefe orowa mekhawe? Kaamurumelani orowa opuro woosareya inama sa owali?’—Maphattuwelo 37:33-35.

Waaniheryasa, nyuwo pooti wuupuwelaka wira mwaha woohicalela itthu sikina woomwiiriha okhwa ole onimphenta anyu. Osuwela wira okhalana muupuwelo wowiivaha nthowa, pooti okhala nthowa neekeekhai aahiiso noowuupuwelela, etthu eniiraneya mwaha wa oriipiwa murima, pooti okhaliherya. Nave-tho, muhuupuweleke wira nyuwo muhaana wiipithiha mixankiho sanyu. Masi waaleela atthu akina moota oniivaha anyu nthowa onoowerya ovukula vanceene oriipiwa wanyu murima.

Musuweleke wira nnaamwi nimphentaka vanceene mutthu mukina, hiyo khaninwerya weettiha okumi awe, hata okhoottiherya wira “oreriwa n’utakhaliwa” owiiraneele ale anaaphenta ahu. (Musuweli 9:11) Nnaamwi vari siiso, muupuwelo anyu khottheken’ye. Mwa ntakiheryo, mwaha wa ohimuroiha wa tothoro mowaakuveya, niireke wira nyuwo mwaaphavenle wira ole onimphenta anyu owereiwe ni okhwe? Mwekeekhai nnaari! Nto, niireke wira tthiri nyuwo ti murina nthowa mwaha wa okhwa mutthu ole? Nnaari.

Maama mmosa aahiixutta ovilela muupuwelelo wowiivaha nthowa nuumala okhwa mwanawe mwaamuthiyana mwaha wa ehasara ya ekaaro yiiranen’ye. Owo onitthokiherya so: “Miyo kaahiivaha nthowa mwaha woowi kaahimuruma. Masi wanikisa waya miyo kaahisuwela wira khiwaareerela wuupuwela moota owo. Khiwaattheken’ye miyo omuruma owo wira eette mukwaha ni apapa awe. Eyo yaari paahi ehasara yuulupale”.

Waaniheryasa, nyuwo pooti ohimyaka wira: ‘Masi sookhala itthu sinceene kaatthuna aka ohimya aahiiso opaka’. Eyo ekeekhai, masi tani a hiyo oniwerya ohimya wira miyo ka tiithi, maama, aahiiso mwaana oohittheka? Biibiliya onninuupuxerya oriki: “Othene ahu ninnittheka n’inamuna sinjene. Vano, akhalá mutthu ohinttheka mwaha wa molumo, mutth’uwo t’òrera murima vomalela”. (Yakobo 3:2; aRoma 5:12) Nto mweemereryeke wira nyuwo khahiyo mutthu oomalela. Omakelaka wuupuwela wira: “kaapanke ela aahiiso ele”, khonrowa orukunuxa etthu, masi pooti opisiha oriipiwa wanyu murima.

Akhala wira nyuwo mookhalana mathowa oolipa aniwiirihani okupali wira wiivaha wanyu nthowa ti wekeekhai, ohiya wowuupuwelela paahi, nto muthokorerye etthu eri yootepa otthuneya yeeyo enimaaliha wiivaha nthowa, eyo piiyo, osuwela wira Muluku onnilevelela. Biibiliya onninlipiha oriki: “Apwiya! Mwathokoreryá sottheka sahu, ti pani onalipé oholo wanyu? Masi nyuwo munnilevelela itampi sahu”. (Esalimo 130:3, 4) Nyuwo khamunwerya otthikela ottuli wira murukunuxe itthu. Masi, nyuwo munoowerya onvekela Muluku wira ooleveleleni soottheka sanyu sivinre. Nto exeeni enrowa okhumelela? Saana, akhala wira Muluku onnileiherya ottipiha soottheka sanyu, niireke wira nyuwo khamuntthuneya wiilevelela?​—Miruku 28:13; 1 Yohani 1:9.

Moota Woovilela Onanariwa

Niireke wira nyuwo-tho munninanariwa ni matothoro, manfurumeero, apatthani, aahiiso hata ni ole okhwiiye? Masi musuweleke wira eyo etthu eniiraneya mutthu akhweliwa. Waaniheryasa, onanariwa wanyu etthu yeephattu mwaha wa owereya onoona anyu. Mulipa-oolepa mmosa aahimmye so: “Nyuwo munoowerya osyaka mixankiho sinikhumelela mwaha wa onanariwa, akhala wira munneemererya ni osuwela wira munninanariwa, ohiya opaka ele enitthuna anyu”.

Nave-tho ela pooti okhaliherya wooniherya aahiiso ohimya onanariwa wanyu. Moota xeeni? Mwekeekhai ohiya ni owali. Biibiliya onilopola wira okhala okathi munceene onanariwe ene, etthu yowoopiha. (Miruku 14:29, 30) Masi nyuwo pooti omaaliheya vaavo vanilavula anyu sa muxankiho owo ni mpatthani oniwiriyana oratteene. Atthu akina annoona wira ti vookhaliherya wixiiniha nikuruta ninceene, vaavo vannanariw’aya.—Munwehe-tho aÉfeso 4:25, 26.

WNnaamwi oryeene wootthuneya olavula sa oriipiwa wanyu murima, ti voophwanelela okhalana ephoole. Olavula sa oriipiwa wanyu murima, etthu yoovirikana vanceene ni owuukelela miyuupuwelelo sanyu atthu akina. Khivantthuneya waavaha nthowa atthu akina mwaha wa onanariwa ni onyoonyiheya wanyu murima. Tivonto, mwiikasoopeke okathi onilavula anyu sa oriipiwa wanyu murima, wira muhipake eyo moonanariwa. (Miruku 18:21) Nookhala nikhaliheryo nuulupale na moota woovilela oriipiwa murima, nto vano ninrowa othokorerya nikhaliheryo nno.

Nikhaliheryo Ninkhuma wa Muluku

Biibiliya onninlipiherya oriki: “Apwiya ankhala vakhiviru n’ale òtemwa: anniwòpola alipa-òwojeya”. (Esalimo 34:19) Tthiri, ovikana itthu sotheene, wataana ni Muluku onoowerya wookhaliheryani ovilela vaavo vanikhw’awe ole onimphenta anyu. Moota xeeni? Malakiheryo otheene oovareleya muteko anivahiwa okhuma khalai, anikhuma aahiiso anivarihana ni Nuulumo na Muluku, ori Biibiliya. Ovarihela muteko malakiheryo awo, anoowerya wookhaliheryani ovilela oriipiwa wanyu murima.

Moowuncererya, muthokoreryeke vanceene efaita erina aya nivekelo. Biibiliya onintumererya oriki: “Nto nyuwo mwareye Apwiya muritti anyu: awo t’aniwemexani”. (Esalimo 55:23) Akhala wira omuleela mpatthani anyu sa oriipiwa wanyu murima onnikhaliherya, nto ti vootepa okhaliherya omuleela “Muluku onnihakalaliha inamuna sothene”!​—2 aKorinto 1:3.

Khahiyo wira ovekela-ru paahi onoonikhaliha saana. ‘Ole oniwìwa ale aninvekela’ onnileiherya waavaha munepa wootteela arumeyi awe yaawo aninvekela ni murima wooloka. (Esalimo 65:3; Luka 11:13) Nto, munepa wootteela wa Muluku, aahiiso ikuru sawe, onoowerya woovahani “owerya nno wulupalexa” wira nvikaniheke okhala khuta nihiku. (2 aKorinto 4:7) Muhiliyaleke wira Muluku pooti waakhaliherya arumeyi awe oororomeleya wira avilele khuta muxankiho, khino onrowa waaphwanya.

Muthiyana mmosa ootheliwa yoowo okhweliwe mwanawe onnuupuwela moota nivekelo naamukhalihenry’aya owo ni iyawe, okathi waakhweliwe aya. Owo onnitthokiherya oriki: “Nakhala owaani ohiyu, nto nnaweha wira oriipiwa murima onnincerereya, hiyo nanvekela hoothe mowiiwanyeya”. “Ekwaha yoopacerya naavara ahu itthu mwanihu ohikhanle, eyo piiyo, muthukumano wa mmulokoni ni muthukumano muulupale wa muttetthe waapacenrye ahu orowa owo ohikhanle, hiyo naanivekela wira Yehova onivahe ikuru. Okathi naavinya ahu voosiisu, nto oriipiwa murima khiyatepa, hiyo naaninvekela Yehova wira onikhaliherye. Mwa nthowa nikina, vaanitepa okiwereiha murima okathi keetta aka mekhaka kirowaka mpaani. Nto, khuta okathi kaaphiya aka owaani mekhaka, kaaninvekela Yehova wira okikhaliherye wira murima aka okhurunuwe”. Muthiyana ole oororomela onnikupali oratteene wira mavekelo ale yaahimukhaliherya tthiri. Nyuwo-tho pooti oweha wira mavekelo anipaka anyu moohihiyererya, animoovahani ‘murettele wa Muluku, onvikana osuwela wa mutthu, onsuka mirima sanyu n’iroho sanyu’.​—aFilipi 4:6, 7; aRoma 12:12.

Nikhaliheryo Muluku onivaha awe ninnikhaliherya tthiri. Murummwa muKristau Paulo, aahihimya wira Muluku “onninihakalaliha mohawani mwahu mothene, wira ni hiyo niwerye wahakalaliha akhw’ihu ale ari mohawani mothene”. Masi ekeekhai wira okhaliherya onikhuma wa Muluku khonimaliha owereya onoona ahu, masi onoowerya onikhweiherya ovilela. Eyo khentaphulela wira nyuwo khamunrowa-tho wunla aahiiso munrowa omuliyala ole onimphenta anyu okhwiiye. Masi nyuwo munoowerya okhala saana. Nto vaavo vanipaka anyu eyo, muxankiho woophwannyeni onoowerya wookhaliheryani wiiwexexa ni omoriwa ikharari okathi onaakhaliherya anyu atthu akina ovilela mwaha wa okhweliwa ntoko nyuwo.​—2 aKorinto 1:4.