1, 2. Tatas wawasninkuta uywanankupaq, ¿imawantaq yanapachikunkuman?

 MAY unayña juk tataqa, agradecekuspa kayta nirqa: “Wawasqa [Jehová] Tata Diosmanta herencia kanku”, nispa (Salmo 127:3). Tukuy casarasqa kaqkunaqa, kay sumaq regalota may kusiywan Diosmanta japʼikuyta atinkuman. Chaywanpis, wawayuq kaqkunaqa, kusikuspapis, Diosman cuentata qunqanku, imaynatachus wawasninkuta uywasqankumanta.

² Kunan pʼunchaykunapi wawata uywayqa, may jatun llamkʼay. Chaywanpis wakinkunaqa, may sumaqta wawankuta uywanku. ¿Imaynatá chayta ruwayta atinku? Salmista kutichiwanchik: “Manachus Tata Diosqa wasita sayachin chayqa, qhasillata wasichajkunaqa trabajanku”, nispa (Salmo 127:1). Arí, Diospa nisqanta kasukuptinchikqa, aswan sumaq tatasman tukusunchik. Bibliaqa niwanchik: “Tukuy sonqoykiwan [Jehová] Tata Diospi atienekuy; ama qampa yachasqallaykipeqa atienekuychu”, nispa (Proverbios 3:5). Juk wawataqa, yaqha 20 wataspi uywanchik, chayta ruwanapaq, ¿kasukusunchu Diospa nisqanta?

3. ¿Imatataq tata wawasninta uywananpaq ruwanan tiyan?

³ Achkha familiaspiqa; qhariqa warmillata kamachin wawasta uywananpaq. Diospa Palabranqa, tatata familiapaq llamkʼananta kamachin. Chaywanpis tataqa, wasipi llamkʼanallantaq tiyan. Bibliaqa nin:  “Jawapi imachus ruwanasniykitaraj allinta wakichiy, campopi ruwanasniykitapis ruwamuy; chaymantaraj wasiykita ruwakunki”, nispa (Proverbios 24:27). Diosninchik nisqanmanjina, tatamama, puraqmanta wawasta uywananku tiyan (Proverbios 1:8, 9).

4. ¿Imaraykutaq warmi wawata, qhari wawamanta nisqaqa mana pisipaqchu qhawana?

⁴ ¿Imaynatá wawasniykita qhawanki? Asia nisqamanta tatasqa, warmi wawayuq kaptinku mana kusikunkuchu, kikillantaq llaqtanchikpiqa, may yachayniyuq tataspis, warmi wawasninta pisipaq qhawanku. Chaywanpis warmi wawata qhari wawamanta nisqaqa, mana pisipaqchu qhawananchik tiyan. Jacob, unay tiempomanta riqsisqa tata, achkha wawasniyuq karqa, qharis warmis ima, paytaq wawasninmanta jinata nirqa: “Diospa qowasqan”, nispa (Génesis 33:1-5; 37:35). Kikillantataq Jesusqa, warmi wawitasta, qhari wawitasta ima, payman chimpaykunankuta saqirqa (Mateo 19:13-15). Chiqamanta nisunman Jesuspa ruwaynin, Jehovap munayninmanjina kasqanta (Deuteronomio 16:14).

5. ¿Imatataq qhariwarmi reparananku tiyan wawayuq kanankupaq?

⁵ ¿Llaqtaykipi warmisqa achkha wawasniyuqchu kayta yachanku? Qhariwarmilla machkha wawayuqchus kayta munasqankuta ninanku tiyan. Chaywanpis, ¿tatas achkha wawasta mikhuchiyta, pʼachallachiyta, escuelaman churayta ima, mana atiptinkuri? Chayrayku manaraq wawayuq kachkaspa qhariwarmi tʼukurinanku tiyan, machkha wawatachus uywayta atinqanku chayta. Wakin qhariwarmiqa mana wawankuta qhawayta atispa, familiaresninman qupunku paykuna uywayta yanapanankupaq. ¿Kay ruwayqa allinchu? Mana. Tatas wawasninkuta uywananku tiyan. Bibliaqa nin: “Sapa runa ayllusnimpaj, chanta astawanraj familiampaj wakichipunan tiyan. Manachus chayta ruwan chayqa, creeyninta qhesachan”, nispa  (1 Timoteo 5:8). Sumaq yuyayniyuq tatasqa, machkha wawayuqchus kayta munasqankuta ñawpaqta reparakunku, jinamanta tukuy wawasninkuta allinta uywanankupaq. Chayta ruwanankupaq, ¿allinchu kanman warmi manaña wisayuq rikhurinanpaq imatapis ruwanan? Kaytaqa qhariwarmilla qhawakunanku tiyan, chantapis paykunalla, imatapis ruwayta atinku mana wawayuq kanankupaq. Imaynatachus chayta ruwanankuta paykunallataq reparakunanku tiyan, Biblia niwanchik: “Sapa ujmin pay quiquinpa carganta apanka”, nispa (Gálatas 6:5 Mosoj Testamento). Chaywanpis mana wawayuq kanankupaq imatapis ruwaptinkuqa, mana wawitata urqhuchikunankuchu tiyan, imaptinchus chayqa, Bibliap nisqanmanjina mana allinchu, imaraykuchus Diospi “kawsay yaku juturi kashan” (Salmo 36:9). Juk wawata manaraq nacekuchkaptin wañuchiptinchikqa, mana Jehovajina kawsayta jatunpaq qhawachkanchikchu, chantapis kay ruwayqa runata wañuchiywan ninakun (Éxodo 21:22-25; Salmo 139:15, 16; Jeremías 1:5).

6. ¿Maykʼaqtaq wawata yachachiyta qallarinanchik tiyan?

⁶ Proverbios 22:6 nin: “Wawamanqa imaynatachus kawsananta allinta yachachiy”, nispa. Tatasqa wawasta yachachinankupuni tiyan. ¿Maykʼaqmantapacha wawasta yachachiyta qallarina tiyan? Nacekusqankumantapacha. Apóstol Pablo nisqanmanjina Timoteotaqa “wawamantapacha” yachachirqanku (2 Timoteo 3:15). Kay pʼitipi griego rimaypiqa, juchʼuy wawitamanta, chayri mamanpa wiksanpi sullu wawitamanta parlachkan (Lucas 1:41, 44; Hechos 7:18-20). Chayrayku ninchik Timoteota may juchʼuysitumanta yachachikusqanta. Wawastaqa, juchʼuysitumantapacha yachachiyta qallarina, imaraykuchus, wawitallaraq kachkaptinku tukuy imitamanta mayta yachakuyta munanku.

7. a) ¿Imaraykutaq tatamama wawankuta munakunanku tiyan? b) ¿Imaynatá Jehová Churinwan munanakunku?

 ⁷ Juk mama jinata nin: “Wawayta wisaymanta lluqsisqantawan qhawaptiy, wawitaytaqa mayta munakuyta qallarirqani”. Yaqha tukuy mamas wawankuta munakunku. Kay munakuyqa, wawa nacekusqanmantapacha sapa pʼunchay astawan wiñarin. Mama wawitanta ñuñuchiptintaq, kay munakuyqa astawanpuni wiñarin (1 Tesalonicenses 2:7 kikinchay). Mama wawitanta munarikuptin mayta parlapayaptin, wawap sunqitun allin kananpaq yanapanqa (Isaías 66:12 kikinchay). ¿Imatataq tatamanta nikunmanri? Paypis wawantaqa mayta munakunan tiyan. Tataqa Jehovajina allin tata kayta atinman. Proverbios libropi Jehová kuraq Churinwan mayta munanakusqankumanta parlan, chaypitaq Churinqa jinata nin: “[Jehová] Tata Diosqa ruwasqasninmanta noqataraj ñawpajta ruwawarqa [...] sapa pʼunchay paypa kusikunan karqani”, nispa (Proverbios 8:22, 30; Juan 1:14). Jinallataq tatasqa wawasninta nacekusqankumantapacha munakuyta qallarinanku tiyan. Juk tata nin: “Mayta wawaykita munakuy. Wawaqa muchʼaykusqaykirayku, abrazaykusqaykirayku mana wañunqachu”, nispa.

8. ¿Imaynamanta tatas wawasninkuta nacekusqankumantapacha yachachinkuman?

⁸ Chaywanpis wawastaqa mana munakunallachu. Nacekusqanchikmantapacha ñuqtuqa yachaywan juntʼachinapaq wakichisqa kachkan, chayrayku tatasqa wawasninkuta yachachiyta atinku. Parlaypi tʼukuriy. Kaymanta yachaqkuna ninkujina, tatas wawasta juchʼuysitumantapacha parlachiptinku wawasqa usqhayllata parlayta ñawiriyta ima yachanqanku. Chayrayku wawaykita nacekusqanmantapacha parlapayariy, ñawiripuy ima. Usqhayllata wawaqa, qamjina ruwayta munanqa, chaymanta ñawiriytapis yachachinki. Chayrayku wakin wawasqa manaraq escuelaman richkaspa ñapis ñawiriyta yachankuña, llaqtaykipi  mana achkha escuelas kaptin, kay ruwasqaykiqa may sumaq kanqa.

9. ¿Imatataq tatas wawasninkuman ñawpaqta yachachinanku tiyan?

⁹ Diosta yupaychaq tatasqa, wawasninkutaqa, Diosta yupaychayta ñawpaqta yachachinku (Deuteronomio 8:3 ñawiriy). ¿Imapaqtaq? Wawan sumaq cristiano kananpaq, nisunman “mosoj runa kaywan, pʼachawan jina” pʼachallikunanpaq (Efesios 4:24). Chaypaqqa juk wasitapis ruwachkankumanjina; imaynatachus, imawanchus, ruwakusqanta reparakunanku tiyan.

10. ¿Ima kʼacha kaykunatataq wawas puquchinanku tiyan?

¹⁰ Juk wasiqa imaynatachus, imawanchus ruwakusqanta qhawaspaqa yachanchik sumaq wasichus manachus kasqanta. Wawata uywayqa, wasita ruwaywan ninakun. Sumaqta wawasta uywanapaqqa apóstol Pablo imaswanchus kayta ruwananchikta niwanchik, “qoriwan, qolqewan, kʼacha rumiswan” ima, nispa (1 Corintios 3:10-13). Tukuy kaykunaqa, kay kʼacha kaykunawan ninakun: Iñiy, yachay, jatunpaq qhaway, Jehová Diosninchikta munakuy, kamachiyninta munakuy ima (Salmo 19:7-11; Proverbios 2:1-6; 3:13, 14). Tatas wawasninkuman, ¿imaynatá chaykunata yachachinkuman? Juk unay kamachiyta kasukuspa.

11. ¿Imaynatá Israelmanta tatas wawasninkuta sumaq runa kanankupaq yachachinanku karqa?

¹¹ Manaraq Israel suyu, sumaq jallpʼaman yaykuchkaptin, Jehovaqa tatasman kamachirqa: “Kay tukuy ima nisqayta sumajta sonqoykichejpi japʼiychej. Sapa kuti wawasniykichejman yachachinkichej. Kay kamachisqasmanta willaychejpuni wasiykichejpi, jinallataj ñampi purishaspapis, chantá puñunapaj siriykushaspapis, jatarishaspapis” (Deuteronomio 6:6, 7). Arí, tatasqa Bibliap nisqanta ruwananku tiyan wawasninku kikinta ruwanankupaq, chantapis wawasninkuwan  parlarinanku tiyan, paykunap amigosnin, yachachiqnin ima kananku tiyan.

12. ¿Imaraykutaq tataraq Bibliap nisqanmanjina kawsanan tiyan?

¹² Wawayki qamjina ruwananpaq. Jehová nirqa: “Kay tukuy ima nisqayta sumajta sonqoykichejpi japʼiychej”. Chantá nillarqataq: “Sapa kuti wawasniykichejman yachachinkichej”, nispa. Kʼacha kaykunaqa, tatap sunqunpiraq kanan tiyan. Chayrayku tataqa Bibliap nisqanmanjina kawsakunan tiyan. Chayta ruwaptillan wawap sunqunman chayayta atinqa (Proverbios 20:7). ¿Imaraykutaq? Imaraykuchus wawasqa uyarisqankumantaqa, qhawasqankuta astawan ruwanku (Lucas 6:40; 1 Corintios 11:1).

13. ¿Imaynamanta tatas, Jesusjina ruwayta atinkuman?

¹³ Wawasniykichikpaq juk amigo kaychik. Jehovaqa Israelmanta tatasta nirqa: ‘Kay kamachisqaymanta willaychikpuni wasiykichikpi, jinallataq ñanpi purichkaspapisʼ. Kay kamachiyta juntʼanapaq tatasqa, achkha ruwanayuq kaspapis wawasninkupaq tiempochakunanku tiyan. Jesusqa wawaspaq tiempochakurqa. Jesús kay Jallpʼapi willachkaptin, “runas Jesusman wawasta pusamorqanku llankhaykunampaj”. ¿Imatataq Jesús ruwarqa? “Wawasta marqʼariykukorqa, makisninwan sapa ujta llankhaykurispataj, paykunata bendecerqa” (Marcos 10:13, 16). Tʼukuriy: Wañunan qayllapiña kachkaptinpis payqa, wawaspaq tiempochakurqa. ¡Kayqa may sumaqmanta yachachiwanchik! ¿Ichari?

14. ¿Imaraykutaq tatas wawasninkupaq tiempochakunanku tiyan?

¹⁴ Wawasniykiwan parlariy. Wawaykipaq tiempochakuptiykiqa, paywan parlanaykipaq yanapasunqa. Astawan wawaykiwan parlanki chayqa, aswan allinta yachanki imayna runamanchus tukuchkasqanta. Parlapayanakuyqa mana parlayllachu. Brasilmanta juk warmi nirqa: “Parlapayanaypaqqa uyariytaraq yachakurqani,  tukuy sunquwan uyariy”, nispa. Pacienciakusqanraykutaq kay warmip churinqa, imachus sunqunpi kasqanta mamanman willayta qallarirqa.

15. Wawaykichikpa sunqunta kusichinapaq, ¿imatataq khuska ruwankichikman?

¹⁵ Wawasqa necesitanku ‘juk tiempota asinapaq [...] juk tiempotataq tusunapaq’, nisunman, sunqunkuta kusirichinankupaq (Eclesiastés 3:1, 4; Zacarías 8:5). Tatas wawasninkuwan pukllasqankuqa chayri imatapis sunqunkuta kusirichinankupaq ruwasqankuqa may sumaq. Wakin wasispiqa telellata qhawanku, chaytaq may llakiy. Imaraykuchus anchata teleta  qhawayqa, mana yanapanchu, manaqa wawasta saqra ruwayman tanqan, chantapis familiapi parlarikuyta chinkachin. Chayrayku teleta qhawanamantaqa, ichapis wawasniykichikwan khuska takiwaqchik, pukllawaqchik, wak llaqtasman riwaqchik; kay ruwaykunaqa, familiapi parlanaykichikpaq mayta yanapasunqachik.

16. Tatas, ¿imatataq Jehovamanta wawasniykichikman yachachinaykichik tiyan, imaynatataq chayta ruwawaqchik?

¹⁶ Sumaq yachachiq kaychik. Jehovaqa nirqa: “Sapa kuti wawasniykichejman yachachinkichej”, nispa. Chantapis Jehová nillarqataq, imatachus yachachina, imaynatachus yachachina ima. Pay nirqa: “Munakuychej Señorniykichej Tata Diosta tukuy sonqoykichejwan, tukuy almaykichejwan, tukuy kallpaykichejwantaj” (Deuteronomio 6:5). Chantá nirqa: “Kay tukuy ima nisqayta [...] sapa kuti wawasniykichejman yachachinkichej”, nispa. Wawasta Jehová Diosninchikta, kamachiyninkunata ima, tukuy sunqunwan munakunankupaq yachachina (Hebreos 8:10 kikinchay). Chayta ruwananpaqqa, Jehová nisqanmanjina, wawasta Diosmanta sapa kuti parlana tiyan, jinamanta wawasta Diosta yupaychanankupaq yanapasunchik. Kaytaqa, sapa semana ruwankuman, Bibliamanta wawasninkuta yachachispa.

17. ¿Imatataq tatas wawasninkuman yachachinanku tiyan? ¿Imaraykutaq?

¹⁷ Tatasqa yachanku wawap sunqunman chayayqa mana atikullasqanta. Apóstol Pedroqa cristianosman nirqa: “Imaynatachus ñuñoj wawaqa lecheta munan, ajinallatataj qankunapis munaychej mana imawan chhapusqa Diospa chʼuwa palabranta, salvasqa kayniykichejpi sumajta wiñanaykichejpaj”, nispa (1 Pedro 2:2, 3). Ajinallatataq qamkunapis “munaychej” nispaqa; wakinkuna Diospa Palabranmanta mana anchata yachayta munasqankuta niyta munachkarqa Pedroqa. Chayrayku tatasqa, wawasninku Diospa Palabranmanta  yachakuyta munanankupaq yanapananku tiyan.

18. Tatas, ¿imaynatataq wawasninkuman Jesusjina yachachinkuman?

¹⁸ Jesusqa rikchʼanachinaswan yachachispa runap sunqunman chayarqa (Marcos 13:34; Lucas 10:29-37). Wawasta jinallatataq yachachiyqa, sumaqta yanapan. Bibliap allin kamachisqanta yachachinaykipaq, runap kawsayninwan kikincharispa yachachiwaq, chaypaqqa Biblia yachachisqanmanta librituy a nisqawan yachachiwaq. Wawasniyki tʼukurinankupaqjina kay libromanta ñawiripuy. Chantapis imatachá ñawirichkasqaykimanta, wawasniykiwan dibujarichiy. Jesusqa tapuykunawan yachachirqa (Mateo 17:24-27). Jinallatataq familiaykita yachachiwaq. Dios imatachus kamachisqanta ninallamantaqa aswan allin kanman kaykunata tapurinayki: “¿Imaraykutaq Jehová kay kamachiyta quwarqanchik? ¿Imataq kanqa juntʼaptinchik? ¿Imataq kanqa mana juntʼaptinchik?”, nispa. Kay tapuykunaqa wawasta tʼukurichinman, rikuchinkumantaq imaraykuchus Diosta kasukuyqa allinninkupaq kasqanta (Deuteronomio 10:13).

19. Tatas Bibliap nisqanmanjina wawasninkuta yachachiptinkuqa, ¿imaynatá wawasta yanapanqa?

¹⁹ Wawasninchikpaq juk amigo kaspa, paykuna ñuqanchikjina ruwanankupaq ruwaspa, wawasninchikwan parlarispa, yachachiq paykunapaq kaspa ima, wawanchikta wawamantapacha Dioswan allinta apanakunankupaq yanapachkanchik. Dioswan allinta apanakuptinkuqa, wawasninchikqa kusisqa cristianos kanqanku. Chantapis escuelamanta compañerosnin ima juchaman urmanankupaqpis tanqachkaptinku, yachakusqankumanjina imatapis ruwanqanku. Chayrayku Dioswan apanakusqankuta jatunpaq qhawanankupaq yanapana (Proverbios 27:11).

20. ¿Imaynatá wawasta yachachina, kʼamirina, jasutʼina ima?

²⁰ Yachachiy, kʼamiriy, jasutʼiy imaqa, wawap sunquta, yuyayninta ima chiqanyachinqa. Wawastaqa kutin kutita yachachina. Pabloqa tatasta nin: “Allinta yachachispa, kasuchikuychej, Señorpa kʼamiyninpitaj uywaychej”, nispa (Efesios 6:4 Qheshwa Biblia). Tatasqa Jehovajina munakuywan wawasninkuta kʼamirinanku tiyan (Hebreos 12:4-11). Munakuywan yachachinapaq, kʼamirinapaq, wakin kuti jasutʼinapaq ima, allinllawan parlananchik tiyan. Imaraykuchus Bibliaqa niwanchik ‘uyarikuychik imatachus yachachisqayta’, nispa (Proverbios 8:33). ¿Imaynatataq chayta ruwasunman?

21. ¿Imatá yuyarispataq tatas wawasninkuta yachachinanku tiyan?

²¹ Wakin tatasqa ninku: “Wawasta yachachinapaqqa phiñakuywan kʼamina, qhaparispa uyarichikuna”, nispa. Chaywanpis apóstol Pabloqa nin: “Tatas, mamas, ama wawasniykichejta phiñachiychejchu”, nispa (Efesios 6:4). Cristianosqa, tukuypaq kʼacha, llampʼu sunqus ima kananku tiyan, ‘paypa contranpi sayaykukuqkunatapis llampʼu sunquwan kʼaminankupaq’ (2 Timoteo 2:24, 25). Cristiano tatasqa wawasninkuwan kasuchikunanku tiyan, chaywanpis wawasninkuta kʼamirichkaptinku, Diospa nisqanta yuyarinanku tiyan. Wawaswanqa wakin kutipiqa mana parlanallachu, manaqa ichapis kasukunankupaq jasutʼina kanqa (Proverbios 22:15).

22. Wawata jasutʼina kachkaptin, ¿imatataq wawa entiendenan tiyan?

²² Wawasqa jukjinastaq kanku. Wakin wawasqa ‘simillawan parlaptinchikqa mana uyarikunkuchu’. Jina kaptinqa, wawata siqʼuptinchikqa kawsayninta salvayta atisunman (Proverbios 17:10; 23:13, 14; 29:19). Chaywanpis wawasqa, imaraykuchus tatasnin jasutʼichkasqankuta sutʼita entiendenanku tiyan. Wawastaqa “seqʼona varawan, kʼamiywan imapuni yachayniyojman tukuchinku” (Proverbios 29:15; Job 6:24). Chaywanpis  jasutʼiyqa wananankamalla kanan tiyan. Jehovaqa llaqtanman nirqa: “Wananaykipaj castigasqayki”, nispa (Jeremías 46:28b). Bibliaqa, kʼaspiwan, kimsa charañawan wawata phiñakuywan siqʼuyqa, llawarninta lluqsichinakamaqa, chayri qʼuyu qʼuyullata saqinakamaqa, mana allinchu kasqanta niwanchik (Proverbios 16:32).

23. ¿Imatataq wawa tatan jasutʼichkaptin yachanan tiyan?

²³ Jehovaqa, llaqtanta jasutʼinapaq kachkaptin, ñawpaqta nirqa: “Ama manchachikuychu [...] imaraykuchus noqa qanwan kashani”, nispa (Jeremías 46:28a). Kikillantaq tataspata jasutʼiyninqa, mana wawap sunqunta nanachinanchu tiyan (Colosenses 3:21). Wawaqa tatan munakusqanrayku jasutʼisqanta yachanan tiyan, chantapis wawaqa tatan paywan kasqanta sutʼita qhawanan tiyan.

24, 25. ¿Ima millay ruwaymantataq tatas wawasta jarkʼananku tiyan?

²⁴ Wawa kayqa achkha runaspaq, may sumaq karqa. Paykuna allin jarkʼasqa kasqankuta yuyarikunku, ima llakiymanta yuyarikuspapis tatasninku paykunawan  khuska kasqankuta yuyarikunku. Tatasqa wawasninku jarkʼasqa kanankuta munanku, chaywanpis kay pacha astawan saqrayasqanrayku, unaymanta nisqaqa, kunanqa astawan wawasta jarkʼana tiyan.

²⁵ Wawasta kallparpayqa chayri abusayqa juk millay ruway, kunantaq kay saqra ruwayqa mayta miraykun. Alemania suyupi sapa wata 300.000 wawasta abusanku. Sudamérica nisqamanta juk suyupitaq sapa wata 9.000.000 wawasta abusanku. Mayta phutikunapaqjina may achkha wawasta wasisninkupi jinata abusanku, riqsisqasninku chayta ruwanku. Chayrayku tatasqa wawasninkuta sumaqta jarkʼananku tiyan. ¿Imaynatá tatas wawasninkuta jarkʼankuman?

26. ¿Imaynamantá tatas wawasninkuta jarkʼankuman, chantá imatá wawas yachananku tiyan jarkʼakunankupaq?

²⁶ Qhawakusqanmanjina wawasqa, pikunallachus qhariwarmijina puñuykuyta atisqankuta, mana yachasqankurayku, kay millay ruwaymanta mana jarkʼakuyta atinkuchu, chayrayku wawasta wawamantapacha yachachina. Yachaytaq paykunata jarkʼanman “sajra ñanmanta [...], sajrata parlaj runasmantawan” (Proverbios 2:10-12). ¿Ima yachaytaq? Bibliap yachachiynin yanapanman, chantapis wakin runas wawasta khuchichakunankupaq qhawasqankuta yachay, wawasta mana abusachikunankupaq yanapallanmantaq, chantapis wawasqa pillapis paykunawan millayta ruwayta munachkaptin, mana chay runata kasunankuta yachananku tiyan (Daniel 1:3, 4, 8; 3:16-18 kikinchay). Kaymanta parlaspaqa mana juk kutillatachu yachachina tiyan. Wawastaqa, mana qunqanankupaqjina kutin kutita yachachina tiyan. Wawas wiñaptinkuña, tataqa, ususinta qʼalallata chayri pʼachallikuchkaptin mana jaykʼaq qhawananchu tiyan, mamapis kikillantataq churinwan ruwanan tiyan, jinamanta wawas, imachus allin imachus mana allin kasqanta sutʼita yachanqanku. Chantapis kay millay ruwaymanta wawata jarkʼananpaqqa, tatasqa wawasninkuta qayllamanta imatachus ruwachkasqankuta sumaqta qhawananku tiyan.

27, 28. ¿Pitaq tatasta sumaqta yanapanman wawasninkuta allinta uywanankupaq?

²⁷ Wawasta wawamantapacha yachachiyqa mana atikullanchu, chaywanpis tatasqa mana sapankuchu wawasninkuta uywananku tiyan. Unay tiempopi, Manóah, tata kananpaq kachkaptin, wawanta uywananpaq Jehová Diospa yanapayninta mañakurqa, Jehovataq payta uyarirqa (Jueces 13:8, 12, 24).

²⁸ Kunanpis kikillantaq, tatasqa wawasninkuta uywanankupaq Jehovap yanapayninta mañakunkuman. Tata kayqa mana atikullanchu, chaywanpis tata kayqa, mayta kusichiwasunman. Hawai nisqa suyumanta, juk qhariwarmi, tatasman jinata ninku: “Manaraq wawasniykichik waynayachkaptinku, sipasyachkaptinku ima, 12 wataspi sumaqta yachachiyta atinkichik. Chaywanpis Bibliap nisqanmanjina ruwaptiykichik, mayta kusikunkichik wawasniykichik Diosta tukuy sunqunkuwan yupaychayta munaptinku” (Proverbios 23:15, 16). Wawasniyki chayta ruwaptinkuqa, qampis sunquykimantapacha jinata niyta atinki: “Wawasqa [Jehová] Tata Diosmanta herencia kanku”, nispa.