Skip to content

Skip to table of contents

KAPÍTULU 6

Ajuda Ita-nia oan neʼebé joven atu hetan susesu

Ajuda Ita-nia oan neʼebé joven atu hetan susesu

1, 2. Oinsá mak tempu joven bele lori kontente no susar?

 IHA oan neʼebé joven iha uma laran la hanesan ho iha oan kiʼik neʼebé tinan lima ka tinan sanulu. Maski tempu joven lori susar no problema oioin, maibé bele mós lori bensaun no kontente. Porezemplu joven balu iha Bíblia laran, hanesan José, David, Josias, no Timóteo, hatudu katak sira bele halaʼo sira-nia responsabilidade no bele iha relasaun neʼebé diʼak ho Aman Jeová. (Gênesis 37:2-11; 1 Samuel 16:11-13; 2 Reis 22:3-7; Apostolu 16:1, 2) Joven barak ohin loron mós halo buat neʼebé hanesan. Karik, Ita hatene sira balu.

2 Maibé, ba joven balu, tempu joven nian mak nakonu ho susar. Joven sira iha sentimentu neʼebé tun-saʼe. Joven mane ka feto karik hakarak livre, no sira la gosta kuandu inan-aman bandu sira atu labele halo buat ruma. Maibé, joven sira seidauk iha esperiénsia barak kona-ba moris no sira mós presiza inan-aman atu ajuda sira ho domin no pasiénsia. Sin, tempu joven bele lori kontente, maibé bele mós halo inan-aman no joven sira ulun-moras. Oinsá mak inan-aman bele ajuda oan durante sira-nia tempu joven?

3. Oinsá mak inan-aman bele ajuda sira-nia oan neʼebé joven atu sai ema boot neʼebé hetan susesu?

3 Hodi halo tuir Bíblia nia matadalan, inan-aman sei ajuda sira-nia oan neʼebé joven ona iha dalan neʼebé diʼak liu. Nuneʼe oan sira bele hetan susesu kuandu hasoru problema, no sei sai ema boot neʼebé kaer responsabilidade ho diʼak. Husi tempu uluk toʼo agora, inan-aman no sira-nia oan joven neʼebé halo tuir Bíblia nia matadalan hetan susesu no simu Maromak nia bensaun.—Tiago 1:25.

KOʼALIA NAKLOKE NO KOʼALIA HO LARAN-MOOS

4. Tanbasá mak importante ba inan-aman atu halo tuir konsellu husi Provérbios 15:22, liuliu kuandu oan sira sai joven ona?

4 Bíblia hatete: “Planu sira la laʼo diʼak bainhira la koʼalia ba malu ho didiʼak.” (Provérbios 15:22) Se inan-aman presiza atu koʼalia no rona ba sira-nia oan neʼebé sei kiʼik atubele iha fiar ba malu, sá tan kuandu oan sira sai joven ona. Koʼalia hanesan neʼe importante liu tanba joven sira uza tempu barak liu atu ransu ho joven sira seluk. Se oan joven sente katak susar atu koʼalia nakloke no koʼalia ho laran-moos entre sira no ema neʼebé sira fiar, katak inan-aman, sira sei sente baruk atu halimar iha uma. Entaun, oinsá mak inan-aman no oan bele nafatin koʼalia ba malu ho didiʼak?

5. Joven sira presiza saida? Sé mak bele ajuda sira?

5 Oan joven no mós inan-aman tenke hakaʼas an atubele koʼalia ba malu ho didiʼak. Karik joven sira sente susar liu atu koʼalia ho inan-aman duké bainhira sira sei kiʼik. Maski nuneʼe, hanoin-hetan matadalan ida-neʼe: “Kuandu la iha konsellu neʼebé matenek, nasaun sei monu, maibé iha salvasaun kuandu ema barak mak fó konsellu.” (Provérbios 11:14) Matadalan neʼe diʼak ba joven, inan-aman, no ema hotu. Joven sira neʼebé hakarak halo tuir matadalan neʼe hatene katak sira sei presiza konsellu neʼebé matenek, liuliu tanba sira hasoru daudauk problema neʼebé boot liu duké kuandu sira sei kiʼik. Joven sira presiza fiar katak sira-nia inan-aman neʼebé fiar-naʼin mak bele fó konsellu neʼebé diʼak liu. Maski inan-aman karik nunka bá eskola, sira iha esperiénsia liu kona-ba moris. No mós inan-aman sempre hadomi sira-nia oan. Entaun, durante tempu joven, joven neʼebé matenek sei buka konsellu husi sira-nia inan-aman.

6. Saida deʼit mak inan-aman bele halo hodi sira-nia oan joven koʼalia nakloke ba sira?

6 Atubele koʼalia nakloke ho oan neʼebé joven ona, neʼe katak inan-aman presiza hakaʼas an atu fó tempu kuandu oan ida hakarak atu koʼalia buat ruma. Se Ita mak aman ka inan, importante katak Ita hakarak no prontu atu rona no koʼalia ba Ita-nia oan. Dala ruma susar atu halo ida-neʼe. Bíblia hatete katak “iha tempu atu nonook no iha tempu atu koʼalia”. (Eclesiastes 3:7) Entaun, kuandu Ita-nia oan joven hakarak atu koʼalia, karik neʼe mak tempu ba Ita atu nonook. Karik Ita fahe ona tempu atu halo buat ruma hanesan estuda mesak, tuur halimar, ka atu halo serbisu iha uma. Maibé, kuandu Ita-nia oan joven hakarak koʼalia ba Ita, koko atu muda Ita-nia planu hodi Ita bele rona ba nia. Selae, karik nia sei lakohi atu fó-hatene ninia hanoin ba Ita iha tempu seluk. Hanoin toʼok Jesus nia ezemplu. Maski Jesus halo planu ona atu deskansa, maibé bainhira ema barak mai hasoru nia, nia tau ba kotuk nia planu no hahú hanorin ema sira-neʼe. (Marcos 6:30-34) Maski oan neʼebé joven haree katak sira-nia inan-aman okupadu, maibé sira presiza hatene katak inan-aman sei prontu nafatin atu ajuda sira. Entaun, fó tempu ba Ita-nia oan neʼebé joven no koko atu komprende didiʼak buat neʼebé sira sente.

7. Inan-aman presiza kuidadu atu la halo saida deʼit?

7 Koko atu hanoin-hetan kona-ba Ita rasik nia an kuandu Ita sei joven, no keta sai sériu demais! Inan-aman neʼebé hadomi sira-nia oan gosta atu hamutuk ho oan sira, loos ka lae? Nuneʼe, kuandu inan-aman ladún okupadu, oinsá mak sira uza tempu neʼebé sira iha? Se sira sempre hakarak halo buat ruma neʼebé la envolve sira-nia oan, oan joven sei sente katak inan-aman la iha interese ba sira. Se joven sente katak kolega eskola nian hafolin liu sira duké inan-aman, problema oioin bele mosu.

KOʼALIA BA MALU KONA-BA SAIDA DEʼIT?

8. Oinsá mak inan-aman bele hanorin sira-nia oan atu halo serbisu makaʼas, hatudu laran-moos, no tuir morál neʼebé loos?

8 Se inan-aman ladún hanorin sira-nia oan atu halo serbisu makaʼas no hatudu laran-moos kuandu sira sei kiʼik, diʼak atu inan-aman komesa halo ida-neʼe kuandu sira joven. (Efeso 4:28; 2 Tesalonika 3:10) Importante mós ba inan-aman atu hanorin sira-nia oan atu moris tuir morál neʼebé loos. Tuir loloos, oan sira presiza fiar ho laran tomak katak halaʼo moris hanesan neʼe mak diʼak liu. (Provérbios 20:11) Dalan ida atu oan sira aprende kona-ba neʼe mak liuhusi inan-aman nia ezemplu. Feen bele manán laʼen neʼebé laʼós fiar-naʼin, “laʼós tanba liafuan ruma, maibé ho . . . nia hahalok”, nuneʼe mós joven sira bele aprende matadalan neʼebé loos liuhusi sira-nia inan-aman nia hahalok, ka ezemplu. (1 Pedro 3:1) Maibé, liuhusi ezemplu deʼit latoʼo, tanba oan sira mós haree hahalok barak neʼebé la diʼak no rona informasaun aat iha eskola ka fatin seluk. Entaun, inan-aman neʼebé hadomi oan sira presiza duni atu hatene saida mak sira-nia oan hanoin kona-ba buat neʼebé sira haree no rona. Atu halo ida-neʼe sira presiza koʼalia nakloke ba malu.—Provérbios 20:5.

9, 10. Tanbasá mak importante ba inan-aman atu koʼalia kona-ba buat seksuál nian ho sira-nia oan? Oinsá mak inan-aman bele halo ida-neʼe?

9 Importante duni ba inan-aman atu koʼalia ho sira-nia oan liuliu kona-ba buat seksuál nian. Inan-aman sira, imi sente moe atu koʼalia kona-ba buat seksuál nian ho imi-nia oan sira ka lae? Maski imi sente nuneʼe, maibé hakaʼas an atu koʼalia ho imi-nia oan. Selae, karik sira sei hetan informasaun neʼebé la loos husi ema seluk. Iha Bíblia laran, kuandu Maromak Jeová fó lei kona-ba buat seksuál nian, nia koʼalia la taka kona-ba neʼe. Nuneʼe mós, inan-aman sira tenke halo tuir Maromak nia ezemplu neʼe.—Provérbios 4:1-4; 5:1-21.

10 Ita sente agradese loos ba Maromak, tanba liuhusi ninia liafuan, Bíblia, nia hatudu hanoin neʼebé loos kona-ba buat seksuál nian. No livru barak husi Testemuña ba Jeová esplika Bíblia nia hanoin kona-ba neʼe, neʼebé sei diʼak ba ita ohin loron. Diʼak atu Ita mós uza informasaun hirak-neʼe. Porezemplu, husi livru Pertanyaan Kaum MudaJawaban yang Praktis iha parte kona-ba “Seks dan Moral”. Koko toʼok atu koʼalia kona-ba informasaun neʼe hamutuk ho Ita-nia oan-mane ka oan-feto. Ita sei sente kontente kuandu haree katak informasaun hirak-neʼe ajuda duni Ita no Ita-nia oan.

11. Oinsá mak inan-aman bele hanorin oan sira atu serbí Maromak Jeová?

11 Inan-aman presiza koʼalia ho sira-nia oan kona-ba buat ida tan neʼebé importante liu. Apóstolu Paulo koʼalia kona-ba neʼe kuandu nia hakerek: “Hanorin sira [Ita-nia oan] dixiplina no Naʼi nia doutrina loloos.” (Efeso 6:4) Oan presiza atu nafatin aprende kona-ba Maromak Jeová. Liuliu sira presiza haburas sira-nia domin ba nia, hodi sira bele serbí nia ho sira-nia hakarak rasik. Dala ida tan, inan-aman bele hanorin liuhusi sira rasik nia ezemplu. Se oan sira neʼebé joven ona haree katak sira-nia inan-aman hadomi Maromak ‘ho laran tomak, kbiit tomak, no hanoin tomak’, no tan neʼe mak sira hetan bensaun iha sira-nia moris, neʼe hotu bele book oan sira atu halo buat neʼebé hanesan. (Lucas 10:27) No mós, se oan neʼebé joven haree katak inan-aman la hanoin demais atu buka sasán deʼit, maibé tau uluk Maromak nia Reinu, ida-neʼe sei ajuda oan sira atu haburas hanoin neʼebé hanesan.—Eclesiastes 7:12; Mateus 6:31-33.

Estudu Bíblia beibeik mak importante ba família

12, 13. Oinsá mak Ita bele halaʼo estudu família nian ho susesu?

12 Hodi halaʼo estudu Bíblia nuʼudar família semana-semana, bele ajuda inan-aman atu hanorin oan joven atu hafolin no halo tuir Maromak nia ukun-fuan no matadalan sira. (Salmo 119:33, 34; Filipe 4:8) Importante duni ba inan-aman atu halaʼo beibeik estudu hanesan neʼe. (Salmo 1:1-3) Inan-aman no sira-nia oan tenke haree katak programa estudu familia nian mak importante liu fali atividade sira seluk. Liután neʼe, ema ida-idak iha família laran tenke iha hanoin neʼebé loos kona-ba estudu família nian. Aman ida hatete: “Dalan neʼebé diʼak liu atu halaʼo estudu família nian mak hodi hatudu respeitu ba tempu neʼe, maibé mós la halo família sente estrese. La fasil atu halo ida-neʼe, tanba dala ruma inan-aman presiza atu korrije labarik balu nia hahalok. Se karik buat hotu la laʼo ho diʼak ba dala ida ka rua, laran-metin bá, no koko fali atu halaʼo estudu família neʼebé diʼak liu iha tempu oinmai.” Aman ida-neʼe mós hatete katak antes komesa estudu família nia halo orasaun atu husu Maromak Jeová nia ajuda, hodi família hotu bele iha hanoin neʼebé loos kona-ba estudu neʼe.—Salmo 119:66; Tiago 1:5.

13 Halaʼo estudu família nian mak inan-aman kristaun nia responsabilidade. Iha inan-aman balu neʼebé la hatene lee, no karik sira sente susar atu halaʼo estudu família nian. Maibé, tan Ita hadomi Ita-nia oan sira ho “hahalok no lia-loos”, Ita hakarak duni atu hatudu haraik-an no laran-moos hodi ajuda Ita-nia família atu sira ida-idak haburas sira-nia relasaun ho Maromak Jeová. (1 Joao 3:18) Karik dala ruma oan sira sei muramura, maibé karik ikusmai sira sei hatene katak buat neʼebé Ita halo mak diʼak ba sira.

14. Oinsá mak inan-aman bele halo tuir konsellu husi Deuteronômio 11:18, 19?

14 Bele mós koʼalia kona-ba Maromak iha tempu seluk, laʼós deʼit kuandu Ita halaʼo estudu família nian. Ita hanoin-hetan ka lae, ukun-fuan neʼebé Maromak Jeová fó ba inan-aman sira? Nia hatete: “Imi tenkesér rai didiʼak haʼu-nia liafuan sira-neʼe iha imi-nia laran no iha imi-nia moris, no kesi liafuan sira-neʼe nuʼudar sinál iha imi-nia liman, no tenkesér sai hanesan fita neʼebé kesi iha imi-nia reen-toos. Imi mós tenkesér hanorin liafuan sira-neʼe ba imi-nia oan, hodi koʼalia ba sira kuandu imi tuur iha imi-nia uma no kuandu imi laʼo iha dalan no kuandu imi atu toba no kuandu imi hadeer.” (Deuteronômio 11:18, 19; haree mós iha Deuteronômio 6:6, 7.) Ida-neʼe la dehan katak inan-aman tenke koʼalia beibeik ba sira-nia oan kona-ba Maromak nia ukun-fuan sira iha tempu hotu. Maibé aman nuʼudar família nia ulun tenke buka oportunidade neʼebé diʼak atu ajuda ninia família hanoin kona-ba Maromak.

DIXIPLINA NO HATUDU RESPEITU

15. Dixiplina katak sá?

15 Dixiplina katak fó treinu ba oan atu hadiʼa ninia hahalok. Inan-aman presiza koʼalia ba oan hodi korrije sira-nia hahalok neʼebé sala. Maski dala ruma inan-aman mós presiza fó kastigu, maibé dixiplina laʼós katak fó kastigu deʼit. Hanesan oan neʼebé kiʼik presiza dixiplina, nuneʼe mós oan neʼebé joven ona, maibé iha dalan neʼebé la hanesan. Joven neʼebé matenek halo tuir dixiplina husi inan-aman.

16. Sé mak iha responsabilidade atu fó dixiplina? Sé mak iha responsabilidade atu halo tuir dixiplina?

16 Bíblia hatete: “Ema beik la respeita dixiplina husi ninia aman, maibé ema neʼebé simu korrije mak ema matenek.” (Provérbios 15:5; haree mós iha Ebreu 12:11.) Eskritura neʼe hanorin ita buat barak. Porezemplu, oan sira la bele “simu korrije” se ema ruma la fó korrije, no Maromak Jeová fó responsabilidade neʼe ba inan-aman, liuliu ba aman. Maibé, oan joven sira mós iha responsabilidade atu halo tuir dixiplina neʼebé inan-aman fó ba sira. Se sira halo nuneʼe, sira sei aprende buat barak liután no ladún halo sala. (Provérbios 1:8) Bíblia hatete: “Ema neʼebé nega dixiplina sei sai kiak no hetan moe, maibé ema neʼebé halo tuir dixiplina mak ida neʼebé sei hetan glória.”—Provérbios 13:18.

17. Tanbasá mak inan-aman presiza tetu didiʼak antes fó dixiplina ba oan sira?

17 Kuandu fó dixiplina ba joven, inan-aman tenke tetu didiʼak. Sira tenke kuidadu atu la fó dixiplina neʼebé makaʼas liu toʼo halo sira-nia oan laran-todan, ka karik halo sira-nia oan lakon fiar an. (Koloso 3:21) Maibé inan-aman mós labele husik sira-nia oan atu halo buat naran deʼit. Tanba kuandu husik deʼit, ida-neʼe bele lori susar ba oan sira. Provérbios 29:17 hatete: “Korrije imi-nia oan bá no nia sei halo imi hakmatek no nia sei lori kontente ba imi-nia moris.” Maibé, versíkulu 21 hatete: “Se ema ida estima liu nia atan kuandu nia sei joven, iha ninia moris tuirmai nia sei sai ema neʼebé la hatene fó-agradese.” Maski versíkulu neʼe koʼalia kona-ba atan ida, maibé matadalan neʼe mós diʼak ba oan sira.

18. Dixiplina neʼebé diʼak hatudu saida kona-ba inan-aman? Tanbasá mak la diʼak atu husik oan halo sira-nia hakarak rasik?

18 Tuir loloos, inan-aman hatudu katak sira hadomi sira-nia oan hodi fó dixiplina neʼebé diʼak ba sira. (Ebreu 12:6, 11) Se Ita mak aman ka inan ida, Ita hatene ona katak susar atu sempre fó dixiplina hanesan neʼe. Dala ruma inan-aman lakohi problema mosu iha uma-laran, tan neʼe karik sira husik deʼit sira-nia oan neʼebé ulun-toos atu halo sira-nia hakarak rasik. Maibé, ikusmai inan-aman neʼebé halo hanesan neʼe, sei hasoru problema barak liután iha uma-laran.—Provérbios 29:15; Galasia 6:9.

SERBISU NO HALIMAR

19, 20. Nuʼudar oan joven sira-nia tinan aumenta ba beibeik, saida mak inan-aman bele halo?

19 Labarik presiza tempu atu halimar, maibé iha atividade halimar nian barak neʼebé la diʼak. Mundu neʼe la hafolin Bíblia nia matadalan kona-ba morál. No mós, dala ruma joven sira iha tempu barak liu atu halo buat naran deʼit iha liʼur. Buat sira-neʼe bele lori perigu boot ba joven sira.

20 Entaun, inan-aman hatudu matenek hodi deside kona-ba atividade halimar nian neʼebé oan sira bele ka labele halo. Maibé, keta haluha katak Ita-nia oan joven sai boot ba beibeik, no sira hakarak inan-aman fó liberdade ba sira atu halo desizaun rasik. Tan neʼe, nuʼudar oan joven sira-nia tinan aumenta ba beibeik, diʼak ba inan-aman atu fó mós oportunidade barak liután ba sira atu hili atividade halimar nian, naran katak buat neʼebé sira hili hatudu katak sira halo tuir Bíblia nia matadalan. Dala ruma, oan neʼebé boot ona halo desizaun neʼebé la matenek kona-ba hili múzika, kolega, ka buat seluk tan. Kuandu ida-neʼe akontese, inan-aman tenke koʼalia hamutuk ho sira-nia oan atu nuneʼe sira bele halo desizaun neʼebé diʼak liu iha futuru.

21. Tanbasá mak hanorin oan joven sira atu fahe sira-nia tempu bele proteje sira?

21 Tempu hira mak família bele uza atu halaʼo atividade halimar nian? Iha rai balu joven sira fiar katak sira iha direitu atu uza tempu barak liu atu halimar. Tan neʼe, inan-aman tenke hanorin sira-nia oan kona-ba oinsá atu fahe tempu ba buat neʼebé importante liu, hanesan estudu família, estuda mesak, ransu ho maluk kristaun neʼebé iha esperiénsia liu, tuir reuniaun kristaun, no halaʼo knaar sira iha uma laran. Hodi halo nuneʼe mak “ksolok mundu neʼe nian” sei la hamate Maromak nia Liafuan neʼebé moris ona iha oan nia laran.—Lucas 8:11-15.

22. Maski diʼak atu halo atividade halimar nian, maibé saida tan mak joven sira presiza halo iha sira-nia moris?

22 Liurai Salomão hatete: “Ikusmai haʼu hatene katak la iha buat ida neʼebé diʼak liu duké haksolok hodi halo buat neʼebé diʼak durante ema ida nia moris; no mós katak ema ida-idak sei han no hemu no haksolok ho buat diʼak husi ninia serbisu makaʼas hotu. Neʼe mak prezente husi Maromak.” (Eclesiastes 3:12, 13) Eskritura neʼe hatudu katak diʼak atu haksolok ho buat diʼak iha ita-nia moris, maibé ita mós presiza halo serbisu makaʼas. Tan neʼe, joven sira presiza aprende oinsá atu halo serbisu, porezemplu serbisu iha toʼos, harii uma ka halo serbisu sira seluk. Inan-aman mak iha responsabilidade atu hanorin sira-nia oan atu sente kontente ho serbisu makaʼas neʼebé sira halo. Se sira la hanorin sira-nia oan, karik oan sira sei sai baruk no ikusmai la hatene atu tau matan ba sira-nia an rasik. Maibé, kuandu Ita hanorin didiʼak Ita-nia oan atu hafolin serbisu, ida-neʼe bele fó rezultadu diʼak ba sira iha sira-nia moris tomak.

HUSI JOVEN TOʼO SAI EMA BOOT

Hatudu Ita-nia domin no dehan sai Ita-nia kontente ba Ita-nia oan

23. Oinsá mak inan-aman bele ajuda sira-nia oan joven?

23 Maski Ita iha problema ho Ita-nia oan neʼebé joven ka la iha problema, sempre uza matadalan tuirmai neʼe: “Domin hela nafatin.” (1 Korinto 13:8) Nunka para atu hatudu Ita-nia domin ba Ita-nia oan. Husu Ita-nia an: ‘Haʼu gaba oan ida-idak kuandu sira rezolve problema ruma ho diʼak? Haʼu uza oportunidade hotu atu hatudu haʼu-nia domin no dehan sai haʼu-nia kontente ba haʼu-nia oan ka lae?’ Maski dala ruma Ita ho Ita-nia oan la komprende malu, maibé se Ita-nia oan sente katak Ita hadomi sira, sira mós sei hatudu fali domin ba Ita.

24. Saida mak inan-aman tenke hanoin-hetan kona-ba sira-nia oan neʼebé boot ona? Maski nuneʼe, matadalan saida mak diʼak ba inan-aman atu halo tuir kuandu haboot oan sira?

24 Nuʼudar oan sai boot, sira rasik mak tenke halo desizaun balu neʼebé importante. Dala ruma inan-aman sei la gosta desizaun balu neʼebé oan halo. Oinsá se sira-nia oan foti desizaun atu la serbí tan Maromak Jeová? Ida-neʼe bele akontese. Iha Maromak Jeová rasik nia família iha lalehan, anju balu la simu ninia konsellu no kontra hasoru nia. (Gênesis 6:2; Judas 6) Oan sira la hanesan boneka neʼebé la iha hanoin. Sira mós iha liberdade atu hili, no sei hatán ba Maromak Jeová kona-ba desizaun neʼebé sira halo. Maski nuneʼe, baibain inan-aman bele hetan rezultadu neʼebé diʼak, hanesan Provérbios 22:6 hatete: “Hanorin labarik tuir dalan neʼebé diʼak ba nia; maski nia sai katuas ona nia sei la husik dalan neʼe.”

25. Saida mak dalan neʼebé diʼak liu atu inan-aman bele hatudu agradese ba Maromak Jeová?

25 Entaun, sempre hatudu domin ba Ita-nia oan. Hakaʼas an atu haboot oan sira hodi halo tuir Bíblia nia matadalan. Fó ezemplu diʼak hodi hatudu hahalok sira neʼebé tuir Maromak nia hakarak. Hodi halo buat sira-neʼe, Ita ajuda oan sira atu sai ema boot neʼebé bele kaer responsabilidade sira ho didiʼak, no sai ema neʼebé taʼuk ba Maromak. Liután neʼe, halo tuir Bíblia nia matadalan mak dalan neʼebé diʼak liu ba inan-aman atu hatudu agradese ba Maromak Jeová, neʼebé fó knaar espesiál tebes ba sira nuʼudar inan-aman.