1, 2. 1) Judionakan pʼiqtʼirinakapax janiw Diosan munañap phuqapkänti, ¿kunjamsa Jesusax uk uñachtʼayäna? 2) ¿Qʼaxu wayn tawaqunaka tuqitxa kunsa uka uñachtʼäwix yatichistaspa?

 JANÏR jiwkasax judionakan pʼiqtʼirinakaparuw Jesusax mä jisktʼampi amuytʼayäna. Akham sänwa: “¿Kunjamas aka amuytʼax jumanakataki? Mä jaqiw pani yuqanïna; ukat maynïriruw irnaqiri khiti, sarakiwa: ‘Saram irnaqiri uva yapuxaru’ sasa. Yuqapasti juparux siwa: ‘¡Janiw sarkiristti!’ sasa. Ukampis jupax uka qhipatxa may amtasisina yapuruw irnaqir saräna. Uka qhipatsti maynin ukarurakiw sari, juparusti  uka kikprakwa saraki. Jupasti awkiparux siwa: ‘Saräwa’ sasa. Ukatsti janiw ukïri yuqax sarkataynati. Uka paninitxa, ¿kawkïris awkin munañapxa luränxa?, sasa. Jupanakasti ‘nayrïrïkis ukawa’ sa[pxän]wa” (Mateo 21:28-31).

² Uka jaqinakax kuna jan walsa lurapxäna ukwa uka arunakampix Jesusax amuytʼayäna. “Saräwa” siski, uka wawar uñtasitäpxänwa, janiw Diosan munañap phuqapkänti. Maysa tuqitxa, Jesusax familia tuqit sum amuyäna ukwa aka uñachtʼäwix qhanañcharakistu. Kunjamtï Jesusax uñachtʼaykänxa, kunas wawanakan chuymapan utji, ukat kun lurañsa amtapxi ukanakax janiw yatiñjamäkiti. Inas mä kutkatasir wawax jachʼarux wali respetata ukat suma jaqïxchispa. Ukhamasti, kunatsa qʼaxu wayn tawaqunakax kutkatasiñ yatipxi uka tuqit parlkasax ukwa amtañasa.

3. Awk taykanakax janiw wawanakapar kutkatasirit jankʼaki uñtʼapxañapäkiti, ¿kunatsa?

³ Awk taykar qhanpach kutkatasir qʼaxu wayn tawaqunakat awisax istʼasi. Jan istʼasiri, wali kutkatasiri ukham wawanakaw yaqhip familianakan utji, inas jumax uñtʼsta. Ukampis mä wawax kutkatasirit janicha ukax janiw amuyañjamäkapuniti. Kunatsa mä wawax kutkatasiñ yati mayni wawanakat sipansa uk amuyañas chʼamakirakiwa. Inas mä wawax wali kutkatasiri ukat jan istʼasiri kʼullur tukuskchi, ¿uk amuyasax kunsa awk taykax lurapxañapa? Uk qhanañchañatakix kunjamas mä kutkatasirix uk amuytʼañäni.

4-6. 1) ¿Kunjamas kutkatasirixa? 2) ¿Awisax wawanakax jan istʼasipki ukhaxa kunsa awk taykanakax amtapxañapa?

⁴ Khititix yatkasin jan istʼaski, sapa kuti saykataski jan ukax awk taykar qallasi ukaw mä kutkatasirixa. Niyakixay ‘pisi amuytʼampi lurañax’ waynanakan amuyupankchixa (Proverbios 22:15), ukhamax taqi wawanakaw awk taykaparux awisax jan istʼapkaspati,  yatiqañ utansa tamansa ukhamarakïspawa, marka apnaqirinak tuqis ukhamarakïspawa, qʼaxu wayn tawaqüsipki, mä arunxa jilasipki jan ukax amuytatasisipki ukhaw ukhamäpxi. Wawanakax qʼaxu wayn tawaqüxapxi ukhaxa kunayman tuqit chʼam tukupxi. Wawat jachʼa jaqiruw jaqukiptasipki. Ukatpï yaqhip awk taykampi wawanakampix jan waltʼayasipkiti. Ukatwa awk taykanakax wawanakapan jan jilsuñapxa munapkiti, ukampis wawanakax jankʼakiw jilsuñ munapxaraki.

⁵ Kutkatasir qʼaxu wayn tawaqunakax janiw awk taykan yatichäwinakapxa istʼapkiti; ukampis awisax jan istʼasiñ munapki ukhaxa janiw kutkatasiriw sañ munkarakiti. Ukat inas yaqhip wawanakax Bibliat jan yatiñ munapkchiniti, ukampis janiw kutkatasirïkaspati. Awk taykanakax janiw wawanakapar kutkatasirit jankʼaki uñtʼapxañapäkiti.

⁶ ¿Taqi wawanakat qʼaxu wayn tawaqüxapxi ukhaxa awk taykar kutkatasiñ yatipxi? Janiwa. Chiqpachansa mä qhawqhanikiw kutkatasirïpxi. Ukampis ¿kamachañäspasa? ¿Kunatsa maynix kutkatasirïspa?

7. Supayan apnaqat akapachax kutkatasiñaruw wayn tawaqunakar wiytaspa, ¿kunjamatsa?

⁷ Supayan apnaqat pachanwa jaktanxa, ukatwa wawanakax kutkatasiñ yatipxaraki. ‘Taqi aka uraqpachasti Supayan munañapankiwa’ (1 Juan 5:19). Supayan apnaqat akapachax jan walinak uñstayi, cristianjamax wal ukanakat amuyasiñasawa (Juan 17:15). Jan walinak parlapxi ukat kunayman jan walinak lurapxaraki, nayrat sipansa sinti jan walïxiwa, janiw kawkinsa sum jikxatasiñjamäxiti (2 Timoteo 3:1-5, 13). Awk taykanakax wawanakapar jan iwxtʼapkani, ukat jan yatichapkani ukhaxa, qʼaxu wayn tawaqunakax ‘Diosar jan istʼirinakar chʼamañchkixa uka ajayun munañap lurañataki’ wiytatäpxaspawa (Efesios 2:2). Masinakapampi  jan wali luräwinakar wiytataw uñjasipxaspa. Diosan Arupax akham siwa: “Jan amuytʼan jaqinakamp chika sarnaqiristi, jan waltʼañaruwa purirakini” sasa (Proverbios 13:20). Ukhamasti, khititix akapachankir ajayun munañaparjam sarnaqir jaqinakampi sarnaqkani ukhaxa, ukhamarakiw sarnaqani. Diosan iwxanakaparjam sarnaqasakipuniw sum jakassnaxa, ukwa wayn tawaqunakar amtayañasapuni (Isaías 48:17, 18).

8. ¿Kunatsa wawanakax awk taykar saykatapxaspa?

⁸ Familianwa jan walinakax utjarakispa, ukatwa wawanakax kutkatasiñ yatiqapxarakispa. Awkix machaspa jan ukax jan wali qullanakampi qulljasispa, ukat warmir nuwaspa ukhaxa, wawanakax mayjwa jakäwit amuyapxaspa. Maysa tuqitxa, sumak jakasipxi uka familianakansa, awk taykax janiw nayat amtasxiti sasaw wawanakax awk taykar kutkatapxarakispa. Ukampis qʼaxu wayn tawaqunakax janiw ukanak utjipanaki kutkatasiñ yatipkiti. Awisax awk taykas Diosan munañaparjamaw sarnaqasipkaspa, ukat kunatix jan walïki ukanakatsa iwxtʼasipkarakispawa, ukhamäkipansa yaqhip wawanakax janiw awk taykan yatichäwinakaparux istʼapkiti, saykatapxiwa. ¿Kunatsa? Kunattix taqiniw juchanïtanxa. Pablox akham sänwa: “Mä sapa jaqi [Adán] tuqi juchax aka uraqir mantankixa, ukat jiwax uka jucha laykurak utjixa, ukhamarakiw jiwax taqi jaqirux katuntawayi juchachasitap layku” sasa (Romanos 5:12). Adanax jupatakikiw taqi kunsa munäna, ukatwa Diosar kutkatasïna, wawanakapax uka jan wal katuqawaytanxa. Yaqhip qʼaxu wayn tawaqunakax ina chʼusatakwa awk taykar saykatapxi, kunjamtï Adanax lurkäna ukhama.

9. ¿Wawanakax kunatsa awk taykar kutkatapxarakispa?

⁹ Yaqhip awk taykanakax wawanak uywañ tuqitxa  mayja amuyunïpxiwa, ukatwa yaqhip wawanakax awk taykar saykatapxaraki (Colosenses 3:21). Wawanakax wali qhuru arunakampi yatichañäkaspasa, janis kunansa pantjasipxañapäkaspa ukhamwa amuyapxi. Yaqhipasti janirakiw wawanakaparux kamsapkisa, janiw jan amuytʼasir wawanakarux yatichapkiti. Ukhamax wawanakar sum yatichañax chʼamakiwa. Wawanakax may mayäpxiwa. Inas mä wawax sum uñjañächispa, ukat yaqhax janiw ukhamäkaspati. Bibliax pä jaqinakat parli, Elí tatampit Roboam sat mä apnaqirimpit parli, kunatsa wawanakar jan kamsas uywañas jan ukax sinti qhurüñas jan walïki ukwa jupanakat yatiqañäni.

10. ¿Elí tatax sacerdotjamax wali sumsa phuqkchïnxa, kunatsa jan suma awkïkänxa?

¹⁰ Elí tatax Israel markan nayra sacerdotepänwa, pä yuqanïnwa. Niya pusi tunka maranakaw Diosar luqtäna, Diosan Leyinakapxa sum uñtʼäna. Kuntï sacerdotjamax lurañapäkäna ukanakampix phuqapunirïpachänwa, ukat Ofni yuqaparus Finees yuqaparus wali sum Diosan Leyinakapxa yaticharakpachäna. Ukampis yuqanakaparux kuna jan wal luraskirsa ukhamakiw uñchʼukïna. Ofnimpi, Fineesampix sacerdotjamaw irnaqapxarakïna, ukampis “jan wali jaqinakapxänwa”, chuymanakapan kuna jan wali amtanakatï utjkän ukanakakwa thaqhapxäna. Qullanäki uka chiqan jan wali qʼañunak lurapxäna, ukhaxa Elí tatax ukhamakiw uñchʼukïna. Mä qhawqha arunakampikiw sumat iwxtʼäna. Ukham lurasax yuqanakaparuw jachʼar aptäna Diosar jachʼañchañat sipansa. Uk uñjasax uka waynanakax janiw Jehová Diosar yupaychañ munxapxänti, saytʼasxapxänwa, ukat Elí tatan utapax jan walirupuniw tukusïna (1 Samuel 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22).

11. ¿Elí tatan jan wal luratapatxa kunsa awk taykanakax yatiqapxaspa?

¹¹ Kunapachatï ukax paskäna ukhaxa, Elí tatan yuqanakapax  jilirïxapxänwa. Ukampis wawanakar jan chiqañchañax janiw walïkiti, chiqañchañasapuniwa, ukwa uka sarnaqäwix uñachtʼayistu (Proverbios 29:21 uñxatarakïta). Munasiñampi ukat jan walinak luraskir ukhamaki uñchʼukiñampix mayakïkaspas ukhamwa yaqhip awk taykanakax amuyapxi, ukatwa wawanakapar jan sum yatichapkiti, janirakiw amuytʼayapkisa. Diosan kamachinakap pʼakintapxi ukhasa janiw munasiñampi chiqañchapkiti. Ukham uñjasaxa janiw wawanakax awk taykarux istʼxapxaniti, janirakiw escuelansa tamansa istʼasxapxaniti, marka kamachinakarus janirakiw istʼxapxaniti (Eclesiastés 8:11 uñxatarakïta).

12. ¿Apnaqirjamax kunansa Roboam tatax pantjasïna?

¹² Ukampis Roboam apnaqiristi maysa tuqitwa amuytʼayarakistu. Israel markax janïra payar tʼaqjtkäna ukhaxa jupaw qhip qhipa apnaqiripänxa, janiw wal apnaqkänti. Salomón awkipax wal markachirinakarux tʼaqhisiyatayna, jaqinakax janiw ukham apnaqatäñ munapkänati, ukhamatwa jupax apnaqirjam uttʼasitayna. Ukampis ¿Roboam tatax sumti apnaqäna? Janiwa. Kunatï jan waltʼayapkitu ukanak apaqxam sasa mayipkäna ukhaxa, janiw jilïrinakan arunakapxa istʼkänti, ukatxa jukʼamp chʼam tukupxañapatakiw kamachinak apsuwayäna. Ukatwa alayankir tunka tribunakax tʼaqaqtxapxäna, ukhamasti payaruw markax jaljtxäna (1 Reyes 12:1-21; 2 Crónicas 10:19).

13. Roboam tatat yatiqasaxa, ¿kunjamsa awk taykanakax wawanakapar yatichapxaspa?

¹³ Awk taykanakax Roboam tatan luratanakapatxa yatiqapxarakispawa. Jehová Diosar ‘thaqhapxañapawa’ ukat Bibliarjamax kunjamsa yatichasipki uksa amuytʼasipxañaparakiwa (Salmo 105:4). Qhurukankañampi apnaqañaxa “yatiñan jaqirux pisi amuytʼaniruw puriyi” sasaw Eclesiastés 7:7 jiskʼa tʼaqax  qhanañchi. Suma yatichäwinakas suma chiqañchäwinakas jukʼampi nayrar sartañapatakiw qʼaxu wayn tawaqunakarux yanaptʼi, ukatxa jan walinakatsa jarkʼaqarakiwa. Wayn tawaqunakax janiw sinti iwxanakampi chiqañchata jakapxañapäkiti, jan ukasti jukʼat jukʼatwa kun lurañsa amtxapxañapa, janirakiw taqi kunsa payachasis lurapxañapäkiti. Kunapachatï awk taykanakax wawanakar sum yäpar uywapki ukhaxa qʼaxu wayn tawaqunakax istʼasipxakispawa, waljaniw awk taykaparux jan kutkatapkiti.

14, 15. Wawanakax jachʼäxapxi ukhaxa, ¿kunjamsa awk taykanakax uñjapxañapa?

¹⁴ Wawanakax jilarxapxi ukat jachʼäxapxi uk uñjañax wali askiw awk taykatakixa, ukampis jilarxapxi ukhaxa awk taykat jithiqtxapxiwa, ukaw jupanakar llakisiyarakispa. Niya jilañ tukuyxapxi ukhaxa awisax kʼulluw tukupxi, janiw istʼasipkiti, janiw uk uñjasax  llakisiñasäkaspati. Amtañäni, cristianonakan wawanakapaxa suma cristianow jilsupxañapa, amuytʼasiri, lurañanakapampis phuqiri ukhamäpxañapawa (1 Corintios 13:11; Efesios 4:13, 14 uñxatarakïta).

¹⁵ Qʼaxu wayn tawaqunakax amtaparjamaw kun lurañs munxapxaraki, ukhamax awk taykanakax janiw sapa kuti janiw sapxañapäkiti. Wawanakax jaqïñwa munapxaraki. Chiqpachansa yaqhip wayn tawaqunakax janïr sum jilskasinwa suma amuytʼan jaqjam sarnaqapxi. Amuytʼañataki, Josías waynitutxa Bibliax akham siwa: “Jupax [niya tunka phisqani marani] waynäskänwa, ukkharakiwa nayra David awkipana Diosapar thaqtäna” sasa. Uka wali aytat waynituxa wali sumwa lurañanakapxa phuqäna (2 Crónicas 34:1-3).

16. ¿Wawanakax awk taykat jukʼat jukʼata jithiqtxapxi ukhaxa kunsa yatiqapxañapa?

 ¹⁶ Ukampis awk taykat jukʼat jukʼata jithiqtañatakix amuytʼasirïpxañapawa. Ukat jachʼa jaqir tukutäxi uka wayn tawaqunakax kun lurasas jan walir puripxani ukhaxa amuytʼasiñwa yatiqapxi. “Kuntix jaqix yapuchki ukrakwa apthapini” siski uka arunakax taqinitakiwa, jachʼa jaqinakatakisa ukhamaraki wayn tawaqunakatakisa (Gálatas 6:7). Janiw wawanakarux wiñayapun jakʼat uñjkañäniti. Ukampis ¿sinti jan walinak lurañ munapxan ukhaxa kamachsnasa? Awkix “janiwa” sañapawa. Kunatsa ‘janiw’ sistan uk qhanañchañaw wakisispa, ukampis “janiwa” sasaxa janiw “jïsa” jan ukax walikiw sañapäkiti (Mateo 5:37 uñxatarakïta). Ukatxa wali amuyumpiw “janiwa” sañapaxa, kuna laykutix “suma arumpi kuttʼayañaxa colerañxa apaqiwa” (Proverbios 15:1).

17. ¿Awk taykaxa kuna tuqitsa qʼaxu wayn tawaqunakar yanaptʼapxañaparaki?

¹⁷ Wawanakax jan walinak lurapxani ukhaxa awk taykax chiqañchapxañapapuniwa, janis wawanakatakix waljamäkchini, ukampis jupanakan amuyasipxañapatakix chiqañchäwix munasipuniwa. Awisax awk taykax amtaparjamaki chiqañchapxani ukat awisax janirak chiqañchapkaniti ukhaxa, janis chiqañchäwix walïkaspa ukhamwa uñjapxaspa. Maysa tuqitxa inas mä qʼaxu waynitux jan ukax mä qʼaxu tawaqux pantjasisax llakisiskchi, jan ukax axsarirïchi, ukat kun lurasas payachasirïchi, ukampis chuymachtʼatasa chʼamañchtʼatasa wali amuytʼani jaqiw tukuspa. Kun lurañ katuqasasa wali sumwa qʼaxu wayn tawaqunakax jikxatasipxaraki (Isaías 35:3, 4; Lucas 16:10; 19:17 uñxatarakïta).

18. ¿Qʼaxu wayn tawaqunakatxa kuna askinakas utjaraki?

¹⁸ Kunapachatï familian sumankañas muñasiñas utjki ukhaxa, wawanakax wali sum jilarapxi, uk uñjasax  awk taykanakax wal kusisipxi (Efesios 4:31, 32; Santiago 3:17, 18). Ukampis yaqhip familianakanxa wal alcohol umapxi, nuwasipxi ukhamawa, ukham familian jakkasas yaqhip wayn tawaqunakax wali amuytʼasir aski jaqiruw tukupxi. Ukhamasti, wawanakar sum chiqañchapxañäni, Diosan Aruparjam yatichañäni, ukat munasiñampi mä suma familian uywañäni ukhaxa, inas wali amuytʼasir mä suma jaqïxchini, ukax wali askïspawa (Proverbios 27:11 uñxatarakïta).

19. Awk taykaw wawanakarux sum sarnaqapxañapatakix yatichapxañapa, ukampis ¿kunsa wawanakax lurapxañapa?

¹⁹ Suma yatichatax sumwa wawanakax sarnaqapxaraki. Proverbios 22:6 qillqatanxa akham siwa: “Wawaruxa suma sarnaqañapatakixa jiskʼatpach sum yaticham, ukatsti awkïxan ukkhaxa janiw uka yatichäwinakatxa armaskaniti” sasa. Ukampis yaqhip wayn tawaqunakax suma awk taykanïkasas sinti jan walinakwa lurapxi, ¿jupanakat kamsaraksnasa? ¿Ukhamar purtʼasiñax utjaspati? Jïsa. Ukhamax Proverbios libron qillqatäki uka arunakxa yaqha jiskʼa tʼaqanakarjamaw amuytʼañasaraki, ukanxa wawanakax awk taykaparuw ‘istʼapxañapa’ siwa (Proverbios 1:8). Familian sum jakasiñatakix awk taykas wawanakas Biblian kamachinakaparjamaw sarnaqapxañapa. Jan yanaptʼasiñax utjkani ukhaxa, jan walinakax utjaskakiniwa.

20. Wawanakax pantjasipxi ukhaxa, ¿kunsa awk taykax lurapxañapa?

²⁰ ¿Mä qʼaxu waynitus jan ukax mä qʼaxu tawaqus jan walinak lurki ukhax kunsa awk taykax lurapxañapa? Ukhax yanaptʼañaw wakisispa. Wawanakax jan sum amuytʼasirïpxatap laykuw ukhamar purtʼasipxi, uktï amuyapxani ukhaxa janiw pantjasiritakix sinti  phiñasipkaniti. Pablox akham sasaw taman yatxattʼat jaqinakarux säna: “Jumanakatix mayniru jucharu tinkut jikxatapxsta ukaxa, jumanakax Diosankirinakjamax yanaptʼapxañamaw jupan saytʼasiñapatakixa. Uksti llampʼu chuymampi lurapxañamawa” sasa (Gálatas 6:1). Awk taykax ukhamwa pantjasir waynarus jan ukax tawaqurus uñjapxañaparaki. Kunatsa luratapax jan walïki, ukat jan mayampi ukham lurxañatakix kun lurañas wakisi ukxa sum amuytʼayañaw askïspa. Jupax walikïskiwa, luratapaw jan walixa, uk qhanañchañaw wakisiraki (Judas 22, 23 uñxatarakïta).

21. Cristian tamat yatiqasisaxa, ¿kunsa awk taykax wawan juchachasitap yatisax lurapxañapa?

²¹ ¿Wayn tawaqux sinti jan walpun lurapxi ukhaxa kun lurañas wakisispa? Mä suma yanapiriw munasi. Cristiano tama taypin maynix mä jachʼa juch luri ukhaxa arepentisiñapawa, ukatxa irpir chuymaninakampiw yanaptʼayasiñapa (Santiago 5:14-16). Arrepentisxipanxa irpir chuymaninakaw Diosar jakʼachasiñxa yanaptʼapxani. Familianxa awk taykaw juchachasirinakarux yanaptʼapxañapa, inas irpir chuymaninakamp parltʼañax wakischispa. Awk taykax janiw wawan kuna jachʼa juchapsa irpir chuymaninakat imtʼapxañapäkiti.

22. Mä wawax juchar purini ukhaxa, ¿kunjamsa awk taykax Jehová Diosat yatiqasisax uñjapxañapa?

²² Wawanakan juchapxat parlañax wali chʼamaw awk taykanakatakixa. Inas ukham llakit jikxatasisax awk taykax runkantañ munapxchispa jan ukax axsartʼayapxchispa, ukampis juchar purtʼasirix jukʼampikiw aynachtʼaspa. Kunjamxay jan waltʼäwinakansa uñjchiñäni ukarjamaw wayn tawaqunakax sartapxani. Amtañäni, Diosan markapanxa jan walinak lurapxäna, ukat arrepentisipxäna ukhaxa Jehová Diosax jupanakar katuqxänwa. Jupax akham sasaw munasiñamp  säna: “Jutapxam, uka jan wali luratanakamat parlapxañäni. Juchanakamax wila colorar uñtatäkchinisa, nayax khunjam janqʼuw tukuyäxa; chʼiyar wila isir uñtatäkchinisa, nayax janqʼu tʼarwaru uñtata tukuyäxa” sasa (Isaías 1:18). Awk taykanakax jupat yatiqasipxañapawa.

23. ¿Mä wawax juchar puri ukhaxa kunsa awk taykanakax lurapxañapa, ukat kunsa jan lurapxañapäkaraki?

²³ Jan mayampi ukham lurxapxañapatakiw juchachasir wayn tawaqunakarux chʼamañchañasa. Khitinakatï wawa uywañ yatipki ukanakaruw jisktʼasiñasa, irpir chuymaninakarus jisktʼasiraksnawa (Proverbios 11:14). Janiw luqhi chuymax kuns lurañasäkiti, janirakiw jankʼakix kunsa arsuñasäkiti, janiw wawax jiwasamp parlañ munxaspati. Janiw colerampi atipayasiñasäkaspati, janirakiw sinti phiñasiñasäkisa (Colosenses 3:8). Janirakiw llakimpi atipayasiñasäkisa (1 Corintios 13:4, 7). Kunatix jan walïki uk uñisiñasäkchisa, janiw wawatakix sinti phiñasiñasäkiti. Ukampis awk taykjamax mä suma uñachtʼäwïñasawa, Diosar wal atinisiñasawa, ukaw wali askixa.

24. ¿Cristian familianxa kuna llakirus puripxaspa, ukat awk taykax kamachapxañapasa?

²⁴ Ukampis yaqhip qʼaxu wayn tawaqunakax awk taykar kutkatasiñ amtatäpxapuniwa, janiw kunäkipansa Dios tuqitxa yatiñ munapkiti. Ukhamäni ukhaxa, mayni wawanakampiw awk taykanakax nayrar sartasipkañapaki. Janiw kutkatasir wawatakxa wal llakipxañapäkiti, jan ukasti mayni wawanakapatxa amtasipxañapawa. Janirakiw mayni wawanakatxa kunatï familian pasaski uk imtʼañax wakiskaspati, jan ukasti wakisirjamäni ukhaxa llampʼu chuymampi parltʼañasawa (Proverbios 20:18 uñxatarakïta).

25. 1) Cristian tamat yatiqasisaxa, ¿kunjamsa awk taykanakax jan istʼasir ukat kutkatasir mä wawarux uñjapxañapa? 2) ¿Mä wawax awk taykar qallasini ukhaxa kunsa amtañasa?

 ²⁵ Apóstol Juanax cristian taman jan istʼasiri mä kutkatasiritwa parläna, akham sänwa: “Jan utanakamar katuqapxamti, ni aruntapxamsa” sasa (2 Juan 10). Awk taykanakax uka pachparakwa lurapxaspa kutkatasir wayna jan ukax tawaqux jilirïxchi ukhaxa. Uka lurañax wali chʼamäspawa, awk taykatakix wali llakkañäspawa, ukampis familiar jan walinakat jarkʼaqañaw wakisi. Familiasarux sum uñjañasawa, janiw kunäkipansa armañasäkiti. Ukatwa wawanakax kunsa lurapxañapa, ukat kunsa jan lurapxañapäki ukxa wali sum qhanañchañasa, ukampis amuytʼayañasarakiwa. Mayni wawanakampix escuela tuqitsa tantachäwinakar sarañ tuqitsa parltʼasiñamapuniwa. Ukampis ak yatipxañaparakiwa, kutkatasir wawan luratapax janis walïkchixa, ukampis janiw juparux uñisitäkiti. Luratanakapaw jan walïkiti, ukhamax janiw wawar jan wal uñjasiñapäkiti. Kunapachatï Jacobon pä yuqapax jan walinak lurasax familiar jan wal uñjayapxäna ukhaxa, Jacobox luratanakaruw maldicïna, janiw yuqanakaparux maldiskänti (Génesis 34:1-31; 49:5-7).

26. Mä wawax awk taykar saykatasxi ukhaxa, ¿kunas amuytʼan awk taykarux chuymachaspa?

²⁶ Kunatï familiasan pasaski uk uñjasax inas “nayaw juchanïtxa” sasax wal llakissna. Ukampis awk taykjamax lurañanakas phuqstan ukat Jehová Diosarus mayisirakstan ukat kunanakatï lurañ wakiskäna ukanaksa lurarakstan ukhaxa janiw ina chʼusat juchañchasiñasäkiti. Chiqpachansa taqi awk taykanakaw pantjasirïtanxa, ukampis wawanakar sum uywañatakixa wal chʼamachastanxa, uk amuyañaw yanaptʼarakistaspa (Hechos 20:26 uñxatäta). Familia taypin mä saykatasir jan ukax qallasir wawax utji ukhaxa wali llakkañawa, ukampis Diosax kunjamsa jikxatastan  ukxa sum yati, Jupax janiw chiqa chuyman yupaychirinakaparux jaytkaniti (Salmo 27:10). Ukampis mayni wawanakax sum familian jikxatasipxañapa, Diosar yupaychañ tuqitsa ukhamäñaparakiwa, ukatakiw awk taykjamax chʼamachasiñasa.

27. Jesusax parlkäna uka uñachtʼäwirjamaxa, ¿kuns awk taykanakax kutkatasir wawat suyapxaspa?

²⁷ Ukampis kutkatasir wayn tawaqux qhipat amtasisinxa janiw ukhamäxaspati, uk amtañasarakiwa. Inas kuntï wawäkasin yatiqkäna ukanak amtasin chuym chʼallxtayaschispa ukat amuytataschispa (Eclesiastés 11:6). Cristiano walja familianakanwa ukax uñjasi, kunjamtï Jesusax herencia tukuntir waynat parlkänxa ukhamwa yaqhipax familiar kuttʼapxaraki (Lucas 15:11-32). Inas wawasax amtasisin ukham kuttʼanirakchispa.