1, 2. (a) Unsang ilustrasyon ang gihatag ni Jesus sa pagpasiugda sa pagkadili-matinumanon sa Hudiyong relihiyosong mga pangulo? (b) Unsang punto mahitungod sa mga bayong ug dalagita ang atong makat-onan gikan sa ilustrasyon ni Jesus?

 PILA ka adlaw una sa iyang kamatayon, gisukna ni Jesus ang usa ka grupo sa Hudiyong relihiyosong mga pangulo ug usa ka makapukaw-sa-hunahuna nga pangutana. Siya nag-ingon: “Unsay inyong hunahuna? Usa ka tawo may duha ka anak. Miadto sa una, siya miingon, ‘Anak, umadto ka sa pagtrabaho sa parasan karong adlawa.’ Sa pagtubag kini siya miingon, ‘Moadto ako, senyor,’ apan wala moadto. Miduol sa ikaduha, gisulti niya ang sama. Sa pagtubag kini siya miingon, ‘Dili ko.’ Human niini siya nagbasol ug miadto.  Asa sa duha ang mihimo sa kabubut-on sa iyang amahan?” Ang Hudiyong mga pangulo mitubag: “Ang ulahi.”​—Mateo 21:28-31.

² Dinhi gipalutaw ni Jesus ang pagkadili-matinumanon sa Hudiyong mga pangulo. Susama sila sa unang anak nga lalaki, nga misaad nga tumanon ang kabubut-on sa Diyos ug dayon wala tumana ang ilang saad. Apan masabtan sa daghang ginikanan nga ang ilustrasyon ni Jesus maoy pinasikad sa maayong pagsabot sa kinabuhing pamilyahanon. Ingon sa maayo niyang pagkailustrar, sagad lisod tinoon kon unsay gihunahuna sa mga batan-on o matagnaan kon unsay ilang pagabuhaton. Ang usa ka batan-on malagmit nga magpahinabog daghang suliran sa panahon sa iyang pagkabayong o pagkadalagita ug dayon modako nga mahimong usa ka responsable, tinahod nga hamtong. Kini maoy usa ka butang nga huptan sa hunahuna sa dihang atong hisgotan ang suliran may kalabotan sa pagrebelde sa tin-edyer.

3. Nganong dili magdalidali ang mga ginikanan sa pagtawag sa ilang anak nga usa ka rebelyoso?

³ Matag karon ug unya, malagmit makadungog ka sa mga tin-edyer nga dihadiha morebelde sa ilang mga ginikanan. Tingali sa personal may nahibaloan kang usa ka pamilya diin ang usa ka tin-edyer daw dili mapugngan. Hinunoa, dili kanunay sayon nga mahibaloan kon ang usa ka bata tinuod gayod nga rebelyoso. Dugang pa, mahimong lisod sabton kon nganong ang pipila ka anak morebelde ug ang uban​—bisan gikan sa susamang panimalay​—dili morebelde. Kon may katahap ang mga ginikanan nga basin usa sa ilang mga anak nagakahimong labihan ka rebelyoso, unsay angay nilang buhaton? Sa pagtubag niini, kinahanglang hisgotan usa nato kon unsa ang usa ka rebelyoso.

4-6. (a) Unsa ang usa ka rebelyoso? (b) Unsay angay hinumdoman sa mga ginikanan kon ang ilang anak nga tin-edyer dili masinugtanon matag karon ug unya?

⁴ Sa yanong pagkasulti, ang usa ka rebelyoso maoy usa ka tawo nga sa kinabubut-on ug mapadayonon mosupak  o mosuki ug mosukol sa hataas nga awtoridad. Siyempre, ‘ang kabuangan anaa sa kasingkasing sa usa ka bata.’ (Proverbio 22:15) Busa ang tanang mga anak nakasuki na sa ginikananhon ug ubang awtoridad sa usa o laing panahon. Kini ilabinang tinuod sa panahon sa pisikal ug emosyonal nga paglipang nga gitawag ug panahon sa pagkabayong o pagkadalagita. Ang usa ka kausaban sa bisan unsang yugto sa kinabuhi sa usa ka tawo makapatunghag kapit-os, ug ang panahon sa pagkabayong o pagkadalagita maoy panahon sa daghang kausaban. Ang inyong anak nga lalaki o babaye nga tin-edyer taligawas na sa pagkabata ug nagpadulong na sa pagkahamtong. Tungod niining maong katarongan, sa panahon sa pagkabayong o pagkadalagita, ang pipila ka ginikanan ug mga anak lisod nga magkasinabot. Sagad nga kinaiyanhong sulayan sa mga ginikanan nga langanon ang maong kausaban, samtang gusto kining padalion sa mga tin-edyer.

⁵ Ang rebelyosong tin-edyer mosalikway sa ginikananhong mga sukdanan. Hinunoa, hinumdomi nga ang pipila ka paglapas wala maghimo sa usa nga rebelyoso. Ug kon bahin sa espirituwal nga mga butang, ang pipila ka anak sa sinugdan magpakita lamang ug diyutay o walay interes sa kamatuoran sa Bibliya, apan mahimong dili sila mga rebelyoso. Ingong usa ka ginikanan, ayaw pagdalidali ug tawag sa inyong anak nga rebelyoso.

⁶ Ang katuigan ba sa pagkabayong o pagkadalagita sa tanang batan-on tiniman-an sa pagrebelde batok sa ginikananhong awtoridad? Dili, dili gayod. Sa pagkamatuod, ang ebidensiya morag magpaila nga diyutay lamang sa mga tin-edyer ang nagpakitag seryosong pagkarebelyoso sa panahon sa pagkabayong o pagkadalagita. Bisan pa, komosta na man ang usa ka bata nga gahig-ulo ug rebelyoso kanunay? Unsay malagmit nga hinungdan sa maong pagrebelde?

7. Sa unsang paagi ang satanasnong palibot makaimpluwensiya sa usa ka bata nga morebelde?

⁷ Ang usa ka pangunang hinungdan sa pagrebelde mao ang satanasnong palibot sa kalibotan. “Ang tibuok kalibotan  nahimutang diha sa gahom sa tuman-kadaotang usa.” (1 Juan 5:19) Ang kalibotan nga anaa sa gahom ni Satanas nakaugmad ug makadaot nga kultura nga kinahanglang suklan sa mga Kristohanon. (Juan 17:15) Ang dakong bahin nianang maong kultura maoy mas bastos, mas peligroso, ug puno kaayog mas daghang daotang mga impluwensiya karon kay sa nangagi. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Kon dili tudloan, pasidan-an, ug panalipdan sa mga ginikanan ang ilang mga anak, ang mga batan-on dali rang madaog sa “espiritu nga nagalihok karon diha sa mga anak sa pagkadili-masinugtanon.” (Efeso 2:2) Nalangkit niini mao ang pagpit-os sa katalirongan. Ang Bibliya nagaingon: “Siya nga nagapakig-uban sa mga buang magaantos tungod niana.” (Proverbio 13:20) Sa susamang paagi, siya nga makigkuyog uban niadtong natuhop sa espiritu sa kalibotan malagmit nga maimpluwensiyahan nianang maong espiritu. Ang mga batan-on nagkinahanglag padayong tabang aron ilang masabtan nga ang pagsugot sa diyosnong mga prinsipyo mao ang pundasyon sa labing maayong paagi sa pagkinabuhi.​—Isaias 48:17, 18.

8. Unsang mga hinungdan ang mahimong moagak ngadto sa pagrebelde sa bahin sa usa ka bata?

⁸ Ang kahimtang sa balay mahimong lain pang hinungdan sa pagrebelde. Pananglitan, kon ang usa ka ginikanan palainom ug makahubog nga ilimnon, tig-abusar sa mga droga, o mapintas ngadto sa laing ginikanan, mahimong matuis ang panglantaw sa tin-edyer bahin sa kinabuhi. Bisan sa daw malinawong mga panimalay, mahimong mobangon ang pagrebelde sa dihang bation sa usa ka bata nga ang iyang mga ginikanan dili interesado kaniya. Hinunoa, ang pagrebelde sa panahon sa pagkatin-edyer dili kanunay ipahinabo sa mga impluwensiya sa gawas. Ang pipila ka anak mosalikway sa ginikananhong mga sukdanan bisan pag ang mga ginikanan nagapadapat sa diyosnong mga prinsipyo ug nanalipod kanila, sa dakong sukod, gikan sa kalibotan alirong nila. Ngano? Tingali tungod sa laing gamot sa atong mga suliran​—tawhanong pagkadili-hingpit. Si Pablo nag-ingon: “Pinaagi sa usa ka tawo [si Adan] ang sala misulod  sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagi sa sala, ug sa ingon ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo tungod kay silang tanan nakasala.” (Roma 5:12) Si Adan maoy usa ka mahakogong rebelde, ug ang tanan niyang kaliwat gibinlan niya ug daotang panulondon. Ang pipila ka batan-on mopili gayod sa pagrebelde, maingon sa gihimo sa ilang apohan.

9. Unsang mga paghingapin sa pagmatuto ug bata ang malagmit makapukaw sa usa ka bata nga morebelde?

⁹ Usa pa ka butang nga nakaagak sa pagrebelde sa tin-edyer mao ang dili-timbang nga panglantaw sa pagpadako ug anak sa bahin sa mga ginikanan. (Colosas 3:21) Ang pipila ka matanlagong mga ginikanan estriktong nagpit-os ug nagdisiplina sa ilang mga anak. Ang uban matugoton, nga wala maghatag ug mga giya nga manalipod sa ilang walay-eksperyensiyang batan-ong anak. Dili kanunay sayon ang paghimog hustong pagtimbangtimbang tali niining duha ka paghingapin. Ug ang lainlaing mga anak adunay lainlaing mga panginahanglan. Ang usa malagmit nagkinahanglag mas labawng pagbantay kay sa lain. Bisan pa, duha ka pananglitan diha sa Bibliya ang makatabang sa pagpakita sa mga kapeligrohan sa paghingapin sa pagkaestrikto o pagkamatugoton.

10. Nganong si Eli, bisan tuod malagmit usa ka matinumanong hataas nga saserdote, usa ka dili-maayong ginikanan?

¹⁰ Ang hataas nga saserdote sa karaang Israel nga si Eli maoy usa ka amahan. Siya nag-alagad sulod sa 40 ka tuig, nga sa walay duhaduha sinati pag-ayo sa Balaod sa Diyos. Malagmit matinumanong gituman ni Eli ang iyang regular nga buluhaton ingong saserdote ug malagmit gitudloan pa gani niya sa bug-os sa Balaod sa Diyos ang iyang mga anak nga lalaki, sila Hophni ug Phinehas. Ugaling, gipatumanan ra ni Eli ang iyang mga anak nga lalaki. Sila Hophni ug Phinehas nag-alagad ingong nangatungdanang mga saserdote, apan sila maoy “walay-pulos nga mga lalaki,” nga interesado lamang sa pagtagbaw sa ilang mga gana sa pagkaon ug imoral nga mga tinguha. Apan, sa dihang ilang gihimo ang makauulaw nga mga buhat sa balaang dapit, walay kaisog  si Eli sa pagpalagpot kanila gikan sa katungdanan. Gihatagan lamang niya sila ug dili-bug-at nga pagsaway. Pinaagi sa iyang pagkamatugoton, labaw nga gipasidunggan ni Eli ang iyang mga anak nga lalaki kay sa Diyos. Ingong resulta, ang iyang mga anak misukol batok sa mahinlong pagsimba ni Jehova ug ang tibuok balay ni Eli nakaagom ug kaalaotan.​—1 Samuel 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. Unsay makat-onan sa mga ginikanan gikan sa dili-maayong panig-ingnan ni Eli?

¹¹ Ang mga anak ni Eli mga hamtong na sa pagkahitabo niining mga butanga, apan kining maong kasaysayan nagpadayag sa kapeligrohan sa dili pagdisiplina. (Itandi ang Proverbio 29:21.) Malagmit masaypan sa pila ka ginikanan ang gugma ingong pagkamatugoton, nga mapakyas sa paghatag ug pagpasunod ug tin-aw, mapadayonon, ug makataronganong mga lagda. Mapakyas sila sa pagpadapat ug mahigugmaong disiplina, bisan sa dihang ang diyosnong mga prinsipyo nalapas. Tungod sa maong pagkamatugoton, ang ilang mga anak mahimong dili mohatag ug pagtagad sa ginikananhon o sa bisan unsang matang sa awtoridad.​—Itandi ang Ecclesiastes 8:11.

12. Unsang sayop ang nahimo ni Rehoboam sa paggamit sa awtoridad?

¹² Gipakita ni Rehoboam ang laing paghingapin sa pagdumala ug awtoridad. Siya ang kataposang hari sa nahiusang gingharian sa Israel, apan dili siya maayo nga hari. Si Rehoboam nakapanunod ug nasod kansang molupyo wala malipay tungod sa mga kabug-at nga gipahamtang kanila sa iyang amahan, si Solomon. Si Rehoboam ba nagpakitag salabotan? Wala. Sa dihang ang usa ka delegasyon mihangyo kaniya nga kuhaon ang pipila ka bug-at nga mga regulasyon, wala niya paminawi ang hamtong nga tambag gikan sa mas edaran niyang mga magtatambag ug nagmando pa hinuon nga pabug-atan pa ang yugo sa katawhan. Ang iyang pagkamapahitas-on maoy hinungdan sa pagrebelde sa napulo ka tribo sa amihanan, ug ang gingharian nabahin sa duha.​—1 Hari 12:1-21; 2 Cronicas 10:19.

13. Sa unsang paagi malikayan sa mga ginikanan ang sayop ni Rehoboam?

¹³ Ang mga ginikanan makakat-on ug pila ka mahinungdanong  mga leksiyon gikan sa asoy sa Bibliya mahitungod kang Rehoboam. Kinahanglan silang “mangita kang Jehova” sa pag-ampo ug sa pagsusi sa ilang mga pamaagi sa pagmatuto sa bata diha sa lamdag sa mga prinsipyo sa Bibliya. (Salmo 105:4) “Ang pagpanlupig makapabuang sa manggialamong tawo,” matod sa Ecclesiastes 7:7. Ang gihunahuna-pag-ayo nga mga latid mohatag sa mga batan-on ug luna nga motubo samtang gipanalipdan sila gikan sa kadaot. Apan ang mga anak kinahanglang dili magkinabuhi sa usa ka kahimtang nga estrikto ug hugot kaayo nga mapugngan sila gikan sa pag-ugmad ug makataronganong sukod sa pagsalig-sa-kaugalingon ug kompiyansa-sa-kaugalingon. Sa dihang maninguha ang mga ginikanan alang sa pagkatimbang tali sa makataronganong kagawasan ug tin-aw lig-ong mga utlanan, kadaghanan sa mga tin-edyer dili makiling sa pagrebelde.

14, 15. Sa unsang paagi lantawon sa mga ginikanan ang paglipang sa ilang anak?

¹⁴ Bisan pag malipay ang mga ginikanan nga makita ang  pagdako sa ilang anak gikan sa pagkabata ngadto sa pagkahamtong, malagmit nga sila mabalaka sa dihang mosugod ug kausab ang ilang batan-ong anak gikan sa pagdepende ngadto sa haom nga pagsalig-sa-kaugalingon. Sulod niining maong yugto sa kausaban, ayawg kahibulong kon ang imong tin-edyer usahay gahian o dili kooperatibo. Hinumdomi nga ang tumong sa Kristohanong mga ginikanan mao ang pagmatuto ug usa ka hamtong, lig-on, ug responsableng Kristohanon.​—Itandi ang 1 Corinto 13:11; Efeso 4:13, 14.

¹⁵ Bisan pag malisod, kinahanglang undangan na sa mga ginikanan ang negatibong pagsanong sa bisan unsang paghangyo sa ilang batan-ong anak ug mas dakodakong kagawasan. Sa maayong paagi, ang usa ka bata kinahanglang motubo ingong usa ka indibiduwal. Sa pagkamatuod, sa mas batabata pa nga pangedaron, ang pila ka tin-edyer nakasugod na sa pag-ugmad ug hinamtong nga panglantaw.  Pananglitan, ang Bibliya naghisgot bahin sa batan-ong Haring Josias: “Samtang batan-on pa siya [mga 15 anyos], siya misugod sa pagpangita sa Diyos ni David.” Kining talagsaong tin-edyer dayag nga usa ka responsableng indibiduwal.​—2 Cronicas 34:1-3.

16. Samtang gihatagan ug dugang responsabilidad ang mga anak, unsay angay nilang ilhon?

¹⁶ Hinunoa, ang kagawasan may dalang tulubagon. Busa, tugoti ang imong nagakahamtong nga anak nga makaeksperyensiya sa mga sangpotanan sa pipila sa iyang mga desisyon ug mga lihok. Ang prinsipyo, “bisan unsay ginapugas sa usa ka tawo, kini usab iyang anihon,” mapadapat sa mga tin-edyer ingon man sa mga hamtong. (Galacia 6:7) Ang mga anak dili mahimong panalipdan hangtod sa hangtod. Nan, unsa man kon ang imong anak gustong mobuhat ug usa ka butang nga sa bug-os dili dalawaton? Ingong usa ka responsableng ginikanan, kinahanglan kang moingon ug, “Dili.” Ug, malagmit samtang imong gipatin-aw ang mga katarongan, walay butang ang makapausab sa imong dili ngadto sa oo. (Itandi ang Mateo 5:37.) Bisan pa, paningkamoti ang pag-ingon ug “Dili” sa kalmado ug makataronganong paagi, sanglit “ang usa ka tubag, sa dihang malumo, makapahupay sa kapungot.”​—Proverbio 15:1.

17. Unsay pipila ka panginahanglan sa tin-edyer nga angay ihatag sa ginikanan?

¹⁷ Gikinahanglan sa mga batan-on ang panalipod sa mapadayonong disiplina bisan pag sila dili kanunay mouyon dayon sa mga pagdili ug mga lagda. Makapahigawad ang kanunay nga pag-usab-usab ug mga lagda, nga nag-agad sa gibati sa ginikanan nianang tungora. Dugang pa, kon ang mga tin-edyer makadawat ug pagdasig ug tabang, sa dihang kinahanglan, aron mabuntog ang pagpanuko, kamaulawon, o kawalay-kompiyansa-sa-kaugalingon, sila malagmit nga modagko nga mas lig-on. Apresyahon usab sa mga tin-edyer kon ilang makuha ang pagsalig nga takos kanila gikan sa ilang mga ginikanan.​—Itandi ang Isaias 35:3, 4; Lucas 16:10; 19:17.

18. Unsay pipila ka makapadasig nga mga kamatuoran mahitungod sa mga tin-edyer?

¹⁸ Mahupayan ang mga ginikanan nga masayod nga sa  dihang ang kalinaw, kalig-on, ug gugma naglungtad sulod sa panimalay, ang mga anak sagad nga mouswag. (Efeso 4:31, 32; Santiago 3:17, 18) Aw, daghang batan-on ang nakasagubang bisan sa dili-maayong panimuyo, nga naggikan sa mga pamilyang tiniman-an sa alkoholismo, kapintasan, o ubang makadaot nga impluwensiya, ug midagko ingong maayong mga hamtong. Busa, sa dihang motagana ka ug panimalay diin ang imong mga anak nga tin-edyer mobatig kasegurohan ug nasayod nga sila makadawat ug gugma, pagbati, ug pagtagad​—bisan pag ang maong pagpaluyo inubanan ug makataronganong mga pagdili ug pagdisiplina subay sa Kasulatanhong mga prinsipyo​—sila malagmit gayod nga managko ingong mga hamtong nga imong ikapasigarbo.​—Itandi ang Proverbio 27:11.

19. Samtang kinahanglang bansayon sa mga ginikanan ang usa ka bata sa dalan nga iyang pagalaktan, unsay responsabilidad sa bata?

¹⁹ Ang maayong pagmatuto sa walay duhaduha dakog kalainan. Ang Proverbio 22:6 nagaingon: “Bansaya ang bata diha sa dalan nga iyang pagalaktan; bisan kung siya matigulang na siya dili mobiya gikan niana.” Apan, komosta na man ang mga anak nga adunay seryosong mga suliran bisan pag adunay maayong mga ginikanan? Mahitabo ba kini? Oo. Ang mga pulong sa proverbio kinahanglang sabton sa lamdag sa ubang mga bersikulo nga nagpasiugda sa responsabilidad sa bata nga “maminaw” ug mosunod sa mga ginikanan. (Proverbio 1:8) Ang ginikanan ug anak kinahanglang magtinabangay sa pagpadapat sa Kasulatanhong mga prinsipyo aron adunay panag-uyon sa pamilya. Kon ang mga ginikanan ug mga anak dili magtinabangay, adunay mga suliran.

20. Sa dihang ang mga anak makahimog sayop tungod sa dili paghunahuna, unsay maalamong pagabuhaton sa mga ginikanan?

²⁰ Sa unsang paagi mosanong ang mga ginikanan sa dihang ang usa ka tin-edyer makahimog sayop ug masugamak sa suliran? Nianang tungora, ang batan-on ilabinang nagkinahanglag tabang. Kon hinumdoman sa mga ginikanan  nga sila nakiglabot sa dili-eksperyensiyadong batan-on, mas madali nilang suklan ang kiling nga maghingapin sa pagsanong. Si Pablo nagtambag sa mga hamtong diha sa kongregasyon: “Bisan pa kon ang usa ka tawo mohimo ug sayop nga lakang sa dili pa niya himatngonan kini, kamo nga may espirituwal nga mga kuwalipikasyon paningkamoti nga ipasibo ug balik ang maong tawo diha sa espiritu sa kalumo.” (Galacia 6:1) Mahimong sundon sa mga ginikanan ang maong paagi sa dihang makiglabot sa usa ka batan-on nga makahimog sayop tungod sa kawalay hunahuna. Samtang gipasabot ug tin-aw kon nganong sayop ang iyang panggawi ug kon sa unsang paagi niya kana malikayan sa sunod nga higayon, kinahanglang ipatin-aw sa mga ginikanan nga ang sayop nga panggawi, dili ang batan-on, mao ang daotan.​—Itandi ang Judas 22, 23.

21. Sa pagsunod sa panig-ingnan sa Kristohanong kongregasyon, sa unsang paagi kinahanglang mosanong ang mga ginikanan sa dihang ang ilang mga anak makahimog seryosong sala?

²¹ Komosta na man kon ang kalapasan sa batan-on seryoso kaayo? Nianang maong kahimtang ang anak nagkinahanglag linaing tabang ug batid nga direksiyon. Sa dihang ang usa ka membro sa kongregasyon makahimog seryosong sala, gidasig siya nga maghinulsol ug moduol sa mga ansiano alang sa tabang. (Santiago 5:14-16) Sa dihang siya maghinulsol, ang mga ansiano motabang kaniya aron ipasig-uli ang iyang espirituwalidad. Sa pamilya ang mga ginikanan ang may responsabilidad sa pagtabang sa nakahimog sayop nga tin-edyer, bisan pag malagmit kinahanglang ipakig-estorya nila ang maong butang uban sa mga ansiano. Sa walay duhaduha dili nila angay sulayan nga ililong gikan sa lawas sa mga ansiano ang bisan unsang seryosong mga sala nga nahimo sa usa sa ilang mga anak.

22. Sa pagsundog kang Jehova, unsang tinamdan ang paningkamotang mentinahon sa mga ginikanan kon ang ilang anak makahimog seryosong sayop?

²² Ang seryosong suliran nga naglangkit sa kaugalingong mga anak sa usa makapaluya gayod. Kay nasamok sa emosyon, sa kalagot daw bation sa mga ginikanan nga baharan ang masukihong anak; apan malagmit mayugot lamang  siya niini. Hinumdomi nga ang kaugmaon niining maong batan-on mahimong nag-agad kon giunsa siya pagtratar niining malisod nga panahon. Hinumdomi, usab, nga si Jehova andam nga magpasaylo sa dihang ang iyang katawhan mingtipas gikan sa husto​—kon sila maghinulsol lamang. Paminawi ang iyang mahigugmaong mga pulong: “‘Umari kamo, karon, kamong katawhan, ug usahan ta paghusay,’ nag-ingon si Jehova. ‘Bisan pa ang inyong mga sala mapula, sila pagapution ingon sa niyebe; bisan pa sila lubos mapula, sila mahimong sama sa maputing balhibo sa karnero.’” (Isaias 1:18) Pagkamaayong panig-ingnan alang sa mga ginikanan!

23. Sa dihang makahimog seryosong sala ang usa sa ilang mga anak, sa unsang paagi molihok ang mga ginikanan, ug unsay angay nilang likayan?

²³ Busa, sulayi sa pagdasig ang masukihon nga usbon ang iyang dalan. Pangayog tambag gikan sa eksperyensiyadong mga ginikanan ug sa mga ansiano sa kongregasyon. (Proverbio 11:14) Paningkamoti nga dili magdalidali ug makasulti hinuon o makahimog mga butang nga magpalisod sa imong anak sa pagbalik kanimo. Likayi ang walay-pugong nga kapungot ug kasuko. (Colosas 3:8) Ayaw dayon wad-a ang imong paglaom. (1 Corinto 13:4, 7) Samtang gidumtan ang pagkadaotan, likayi nga mawala ang pagbati ug mayugot sa imong anak. Labing mahinungdanon, kinahanglang paningkamotan sa mga ginikanan nga makapakita ug maayong panig-ingnan ug mahuptang lig-on ang ilang pagtuo sa Diyos.

24. Unsang makapasubong kahimtang ang motungha usahay diha sa Kristohanong pamilya, ug sa unsang paagi mosanong ang ginikanan?

²⁴ Sa pipila ka kahimtang dayag nga ang usa ka batan-on nakahimo na ug tinong desisyon nga mosukol ug bug-os nga magsalikway sa Kristohanong mga sukdanan. Nan ang pagtagad angayng itunong ngadto sa pagmentinar o pagtukod pag-usab sa kinabuhing pamilyahanon sa ubang mga anak. Pagbantay nga dili mahurot ang imong kusog sa rebelyoso, nga mapasagdan hinuon ang ubang mga anak.  Inay sulayang ililong ang suliran gikan sa ubang membro sa pamilya, hisgoti ang maong butang uban kanila kutob sa ikatugot ug sa paaging may pasalig.​—Itandi ang Proverbio 20:18.

25. (a) Sa pagsunod sa hularan sa Kristohanong kongregasyon, sa unsang paagi molihok ang mga ginikanan kon ang usa ka anak mahimong tinuyong rebelyoso? (b) Unsay angay hinumdoman sa mga ginikanan kon usa sa ilang mga anak morebelde?

²⁵ Si apostol Juan mihisgot bahin sa usa nga dili na matul-id nga rebelyoso sa kongregasyon: “Ayaw gayod siya dawata sa inyong mga puluy-anan o magasulti kaniya ug pangumosta.” (2 Juan 10) Malagmit bation sa mga ginikanan nga kinahanglang mohimog susamang baroganan ngadto sa ilang kaugalingong anak kon kini mayor de edad na ug nahimong bug-os nga rebelyoso. Mahimong malisod ug masakit ang maong lihok, apan usahay kinahanglanon kini aron panalipdan ang ubang membro sa pamilya. Gikinahanglan sa imong panimalay ang imong panalipod ug mapadayonong pagtan-aw. Busa, mentinaha ang tin-aw, apan makataronganon, nga mga utlanan sa panggawi. Makigkomunikar sa ubang mga anak. Magmaikagon sa ilang kalihokan sa tunghaan ug sa kongregasyon. Usab, ipahibalo kanila nga bisan tuod wala nimo uyoni ang mga lihok sa rebelyosong anak, wala nimo siya dumti. Kondenaha ang daotang buhat inay ang anak. Sa dihang ang duha ka anak nga lalaki ni Jacob nagdalag kaulawan sa pamilya tungod sa ilang mabangis nga buhat, gitunglo ni Jacob ang ilang mapintas nga kapungot, dili ang mga anak nga lalaki mismo.​—Genesis 34:1-31; 49:5-7.

26. Gikan sa unsa nga ang matanlagong mga ginikanan makakuhag kahupayan kon usa sa ilang mga anak morebelde?

²⁶ Hayan bation nimo nga may tulubagon ka sa mga nahitabo sa imong pamilya. Apan kon sa mainampoong paagi nahimo na nimo ang kutob sa imong maarangan, nga gisunod ang tambag ni Jehova kutob sa imong mahimo, dili kinahanglan nga basolon ang imong kaugalingon sa dili makataronganong paagi. Pagbaton ug kahupayan sa kamatuoran nga walay hingpit nga ginikanan, apan sa matanlagong paagi naningkamot ka nga mahimong maayo. (Itandi  ang Buhat 20:26.) Ang magbaton ug labihan ka rebelyoso diha sa pamilya makapaguol, apan kon kini mahitabo kanimo, magmasaligon nga nasabtan kana sa Diyos ug dili gayod niya biyaan ang iyang mahinalarong mga alagad. (Salmo 27:10) Busa magmadeterminado nga huptang luwas ang inyong panimalay, usa ka espirituwal nga dalangpanan alang sa nahibiling mga anak.

27. Sa paghinumdom sa sambingay mahitungod sa usikang anak, alang sa unsa ang mga ginikanan sa rebelyosong anak makalaom kanunay?

²⁷ Dugang pa, dili ka gayod angay nga mawad-an ug paglaom. Ang imong sayong mga paningkamot alang sa hustong pagbansay ngadtongadto malagmit nga makatandog sa kasingkasing sa nahisalaag nga anak ug maulian siya sa iyang salabotan. (Ecclesiastes 11:6) Ubay-ubayng Kristohanong pamilya ang pareho nimog eksperyensiya, ug ang pipila nakakita sa ilang nahisalaag nga mga anak nga mibalik, sama gayod sa nahitabo sa amahan sa sambingay ni Jesus maylabot sa usikang anak. (Lucas 15:11-32) Mahimong mahitabo kanimo ang susamang butang.