1, 2. 1) ¿Kʼusi lokʼolkʼopal laj yal Jesús ti chakʼ ta ilel ti muʼyuk tukʼ yoʼonton li jbabeetik ta srelijion judioetike? 2) ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li slokʼolkʼop Jesús ta sventa li chex kerem-tsebetike?

KʼALAL jayibuk xa noʼox kʼakʼal skʼan xcham li Jesuse, oy kʼusi la sjakʼbe li jtsop jbabeetik ta srelijion judioetik ti oy kʼusi chakʼ ta nopele. Xi laj yale: «¿Cʼusi chanopic? Oy jun vinic oy chib xnichʼnab. Jech laj yalbe li banquilale: “Querem, batan ta abtel ta jtsʼusubtic”, xut. Itacʼov li xnichʼone: “Mu xchi chcaʼay”, xi. Pero tsʼacal la sjel yoʼnton, jech ibat. La scʼopan li yan xnichʼone. Jaʼ jech laj yalbe jech chac cʼu chalal laj yalbe li june. Itacʼov  li xnichʼone: “Lec oy tati, chibat”, xi. Pero tsʼacal muc xbat. Li voʼoxuque ¿cʼusi chanopic? Li chib queremetique ¿bochʼo junucal la xchʼunbe smantal li stote?». Li jbabeetik ta relijione xi la stakʼike: «Jaʼ li bochʼo baʼyuc iʼalbate», xiik (Mateo 21:28-31).

² Ti vaʼ yelan laj yal Jesuse laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk tukʼ yoʼonton li jbabeetik ta srelijion judioetike. Xkoʼolajik kʼuchaʼal li xchibal nichʼonile, ti laj yal tspas li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose pe ti muʼyuk la spas li kʼusi laj yale. Pe jech xtok, ep totil-meʼiletik chakʼik venta ti lokʼolkʼop laj yal Jesuse chakʼ ta ilel ti snabe lek smelolal kʼuyelan li kuxlejal ta utsʼ-alalile. Jech kʼuchaʼal lek laj yakʼ ta ilel Jesuse, mu kʼunuk ta naʼel kʼusi tsnopik o tspasik li chex kerem-tsebetike. Jun kerem o tseb ti mu xchʼun mantal kʼalal chex toe, ta mas tsʼakale xuʼ van xkʼot ta jun yijil krixchano ti lek stalelale xchiʼuk ti tsakbil ta ventae. Taje skʼan me teuk ta joltik kʼalal ta jkʼelbetik skʼoplal kʼalal tstoy sbaik li chex kerem-tsebetike.

3. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk lek ti ta anil noʼox chalik li totil-meʼiletik ti jaʼ jun jtoyba li yalab xnichʼnabike?

³ Oy xkaʼitik bakʼintik ti jamal chakʼik ta ilel ti tstoy sbaik ta stojolal stot smeʼik li chex kerem-tsebetike. Yikʼaluk van xkojtikintik junuk utsʼ-alalil ti oy junuk xchex kerem o stseb ti mu stakʼ pasel ta mantal yileluke. Akʼo mi jech, mu kʼunuk ta naʼel mi ta melel jaʼ jun jtoyba li jun kerem o tsebe. Xchiʼuk xtok, vokol ta naʼel kʼu yuʼun ta stoy sbaik li junantik kerem o tsebetike, akʼo mi mu jechuk tspasik li xchiʼiltakik ta vokʼele. Mi chakʼik venta li totil-meʼiletik ti mu xa stakʼ tukʼibtasel li jun yol xnichʼonik ti yakal tstoy sbae, ¿kʼusi skʼan spasik? Sventa chichʼ takʼel taje, baʼyel skʼan jnaʼtik kʼusi jaʼ li jun jtoybae.

4-6. 1) ¿Kʼusi jaʼ li jun jtoybae? 2) ¿Kʼusi skʼan te oyuk ta sjol li totil-meʼiletik kʼalal muʼyuk chchʼunik mantal bakʼintik li yalab xnichʼnabike?

⁴ Xuʼ xkaltik ti jaʼ jun jtoyba li krixchano ti yolbaj  mu xchʼun mantal xchiʼuk ti stalel-oe, ti tskontrain xchiʼuk tskʼan tstsal li buchʼu tspas mantale. Ta skoj ti stalel oy sbolil yoʼonton li ololetike (Proverbios 22:15), nabil onoʼox ti tskontrainik junantik velta li mantal chakʼ stot smeʼike o li yantike, mas to ti kʼalal chchʼi batel ta sbekʼtalik xchiʼuk ta snopbenike, jaʼ xkaltik, kʼalal chexik xaʼoxe. Ta onoʼox jvul koʼontontik kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike, kʼalal chchʼi batel li chex kerem-tsebetike jaʼo kʼalal mas tsots kʼusi chjel ta xkuxlejalike. Li alab-nichʼnabil ti chex toʼoxe yakal xa chkʼot ta jun yijil krixchano. Jaʼ yuʼun, jlom totil-meʼiletike mu jmojuk skʼopik xchiʼuk li yalab xnichʼnabik kʼalal jech yakal chchʼiik batele. Stalel onoʼox ti totil-meʼiletike mu skʼanik ti akʼo xchʼi ta anil li yalab xnichʼnabike, pe li stukike tskʼan xa chchʼiik ta anil.

⁵ Li chex kerem o tseb ti jtoyba tajeke mu skʼan xchʼun li mantal ch-akʼbat yuʼun stot smeʼe; pe mu me xichʼuk koʼoltasel li toybail xchiʼuk ti mu xichʼ chʼunel mantal bakʼintike. Ta sventa li mantale, jlome xuʼ van toj jutuk oy ta yoʼontonik li kʼusitik melel ta Vivliae o xuʼ van muʼyuk, pe taje maʼuk skʼan xal ti jaʼ xa jtoybae. Li totil-meʼiletike mu me ta aniluk xalik ti jaʼ xa jun jtoyba li yalab xnichʼnabike.

⁶ Li chex kerem-tsebale, ¿mi stalel-o ti jaʼo tstoy sbaik li alab-nichʼnabiletik ta stojolal li smantal stot smeʼike? Moʼoj. Ta melel yuʼun toj jutuk li chex kerem-tsebetik ti ta melel ta stoy sbaike. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolal li alab-nichʼnabil ti tstoyilan sba xchiʼuk ti mu xa xaʼi mantale? ¿Kʼusi van chlik-o li toybail taje?

7. ¿Kʼuxi xuʼ stijbe yoʼonton kerem-tsebetik sventa tstoy sbaik li balumil ti oy ta skʼob Satanase?

⁷ Jtos ti kʼusi chlik-o toybaile jaʼ ti kʼuyelan oy li balumil ti oy ta skʼob Satanase. «Oyic ta scʼob pucuj scotol li yan cristianoetic liʼ ta banamile.» (1 Juan 5:19.) Li balumil ti pasbil ta mantal yuʼun Satanase chakʼ ta chanel chopol talelal ti tsokesvane, ti skʼan chakʼbeik yipal ta stsalel li  yajtsʼaklomtak Cristoe (Juan 17:15). Ep li talelal taje muʼyuk xa noʼox smelolal, mas xa xibalik sba xchiʼuk nojem ta kʼusitik chopol ti mu toʼox jechuk ta voʼnee (2 Timoteo 3:1-5, 13). Mi muʼyuk chchanubtasik, tspʼijubtasik xchiʼuk chchabi yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike, li kerem-tsebetike mu me vokoluk ta xchanbeik stalelal «li bochʼo muʼyuc sbecʼtal ti ch-abtej ta stojol li bochʼotic mu scʼan xchʼunique» (Efesios 2:2). Jaʼ te ch-och skʼoplal li chopol amigoile. Xi chal li Vivliae: «Li bochʼo jaʼ chbat xchiʼin li bol cristianoetique te chbolib o ec» (Proverbios 13:20). Jaʼ noʼox jech ek, li buchʼu chchiʼin li buchʼutik jaʼ batem ta yoʼontonik li kʼusitik sventa balumile xuʼ van chchanbe stalelalik ek. Li kerem-tsebetike skʼan xichʼik-o koltael ta yaʼibel smelolal ti jaʼ yoyal kuxlejal ti mas toj lek li xchʼunel beiltaseletik yuʼun Diose (Isaías 48:17, 18).

8. ¿Kʼusitik xuʼ chlik stoy-o sbaik li alab-nichʼnabiletike?

⁸ Yan ti kʼusi xuʼ xlik-o toybaile jaʼ ti kʼuyelan li utsʼ-alalile. Mi toj ven xyakub o tstunes droga li totil o li meʼile, o mi tsmaj li snup xchiʼile, xuʼ tsok snopben ta sventa kuxlejal li chex kerem-tsebe. Yuʼun kʼalal ta utsʼ-alaliletik ti lektik noʼox xkuxlejalike xuʼ van tstoy sba li jun alab-nichʼnabil mi chil ti muʼyuk ch-ichʼat ta venta yuʼun stot smeʼe. Akʼo mi jech, taje maʼuktik onoʼox ta skoj ti tstoy sba li chex kerem o tsebe. Jlom alab-nichʼnabiletike tspʼajbeik li smantal stot smeʼike, akʼo mi chchʼunik li beiltaseletik yuʼun Dios li totil-meʼiletike xchiʼuk ti lek chchabi li yalab xnichʼnabik ta sventa li balumile. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ van ta skoj li yan yibel jvokoltike: ti jpas mulil krixchanoutike. Xi laj yal li Pabloe: «Ta sventa jun vinic [Adán] iʼoch li mulil liʼ ta banamile, xchiʼuc ti jaʼ ta sventa mulil iʼoch li lajele, jech scotol cristiano chchamic, yuʼun scotol cristiano jpasmulil icʼotic» (Romanos 5:12). Li Adane la stoy sba sventa jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi tskʼan stuke, vaʼun jaʼ noʼox kʼusi chopol laj yakʼbe komel li snitilultake. Jlom kerem-tsebetike jech noʼox chlik stoy sbaik, jech kʼuchaʼal la spas li Adane.

9. ¿Kʼusi chaʼtos ta sventa stsʼitesel alab-nichʼnabil ti xuʼ chakʼ akʼo stoy sbaike?

⁹ Yan ti kʼusi chlik stoy-o sba li chex kerem-tsebetike jaʼ ti muʼyuk noʼox smelolal chakʼik mantal li totil-meʼiletik ta sventa li stsʼitesel alab-nichʼnabiletike (Colosenses 3:21). Jlom totil-meʼiletike chalik ti jaʼ lek mi tsots tspasvanik ta mantale xchiʼuk ti tsots tstukʼibtas li yalab xnichʼnabike. Yantike muʼyuk noʼox kʼusi chopol tspas chil li yalab xnichʼnabike xchiʼuk muʼyuk chakʼbeik beiltaseletik sventa chchabi li chex kerem-tsebetik ti mu to kʼusi mas snaʼike. Mu kʼunuk ta pasel ti oyuk noʼox smelolal chichʼ akʼel mantale. Jech xtok, mu koʼoluk kʼusitik chtun yuʼun li alab-nichʼnabiletike. Xuʼ mas skʼanik kʼelel li jlome. Li chib skʼelobil ta Vivlia ta jkʼeltike chakʼ kiltik li kʼusitik chopol xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk noʼox chopol chkiltik li kʼusi tspasike o ti toj tsots chi jpasvan ta mantale.

10. ¿Kʼu yuʼun maʼuk lekil totil echʼ li Elie, akʼo mi tukʼ van yoʼonton la spas li yabtel ta mero bankilal paleale?

¹⁰ Li Elie jaʼ toʼox jun mero bankilal pale ta voʼneal Israel ti oy xnichʼnabe. Ti kʼu sjalil abtej ta paleale jaʼ 40 jabil, vaʼun chaʼa lek van chanem ta melel li ta sMantal Diose. Tukʼ van la spas jujun kʼakʼal li yabtel ta paleale xchiʼuk laj van yakʼbe yipal ta xchanubtasel ta sMantal Dios li xnichʼnabe, li Ofni xchiʼuk Fineese. Akʼo mi jech, muʼyuk noʼox kʼusi chopol laj yil ti kʼusi tspasike. Li Ofni xchiʼuk Fineese ch-abtejik toʼox kʼuchaʼal paleetik, pe jaʼ «chopol viniquetic» ti mu kʼusi stuike, ti jaʼ noʼox tskʼan tstaik li kʼusitik tskʼan yoʼontonik ta sventa mulivajele. Kʼalal te la spasik kʼusitik kʼexlal sba li bu chʼul ta sat Diose, li Elie xiʼ ta slokʼesel li ta yabtelike. Jaʼ noʼox laj yakʼbe jun kʼunil mantal. Ti muʼyuk noʼox chopol laj yil li kʼusi la spasike, jaʼ laj yichʼ ta mukʼ li xnichʼnabtake maʼuk li Diose. Ta skoj taje, li xnichʼnabe la skontrainik li sakil yichʼel ta mukʼ Jeovae xchiʼuk chopol kʼusi kʼot ta stojolal skotol  li yutsʼ yalal Elie (1 Samuel 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22).

11. ¿Kʼusi ch-akʼbat yilik ta sventa xchopol talelal Elí li totil-meʼiletike?

¹¹ Mukʼtik krixchanoetik xaʼox li xnichʼnab Elí kʼalal jech kʼot ta pasel taje. Akʼo mi jech, li loʼile chakʼ lek ta ilel li kʼusi xibal sba chkʼot ta pasel mi mu xichʼ tukʼibtasel li alab-nichʼnabiletike (koʼoltaso xchiʼuk Proverbios 29:21). Yaʼeluk li jlom totil-meʼiletike tskapbeik skʼoplal li kʼanelal xchiʼuk ti muʼyuk noʼox kʼusi chopol tspas chil li yalab xnichʼnabike, jech oxal chaʼa muʼyuk lek jamal chal smantalik, muʼyuk bu tspasik li kʼusi yalojike xchiʼuk muʼyuk lek smelolal li mantal ta sventa li yalab xnichʼnabike. Muʼyuk bu chakʼbeik mantal ta slekil yoʼontonik, manchuk mi mu xchʼunik li beiltaseletik yuʼun Diose. Ti jech muʼyuk noʼox chopol chilik li kʼusi tspas yalab xnichʼnabike jaʼ tspʼajik-o li mantal chakʼ stot smeʼike o buchʼuuk yane (koʼoltaso xchiʼuk Eclesiastés 8:11).

12. ¿Kʼusi muʼyuk lek las pas Roboam ta sventa li spasel mantale?

¹² Li Roboame chakʼ ta ilel ti echʼ ta mas ti kʼuyelan pasvan ta mantale. Li Roboame jaʼ li slajeb ajvalil kʼalal jmoj toʼox oy li j-israeletike, pe maʼuk tukʼil ajvalil echʼ. Kʼalal och ta ajvalile, li jteklume mu junuk yoʼontonik ta skoj li ikatsil laj yakʼ stote, li Salomone. ¿Mi laj van yaʼibe smelolal li Roboame? Muʼyuk. Kʼalal jtsop jkʼopojeletik la skʼanbeik ti akʼo xyochbatik jutuk li yikatsike, maʼuk la xchʼun li tojobtasel yuʼun li jpʼijubtasvanejetik ti mas xa oy sjabilalike xchiʼuk laj yal ti akʼo xichʼ akʼbel mas ol yikats li jteklume. Ta skoj li stoybaile la stoy sbaik li lajunvokʼ snitilulal Israele, vaʼun la xchʼak sba ta chib li ajvalilale (1 Reyes 12:1-21; 2 Crónicas 10:19).

13. ¿Kʼuxi xuʼ mu jechuk spasik kʼuchaʼal Roboam li totil-meʼiletike?

¹³ Li totil-meʼiletike xuʼ xchanbeik jayibuk kʼusitik tsots skʼoplal li sloʼilal Roboam ta Vivliae. Skʼan «saʼic o [ta orasion] li Mucʼul Diose» xchiʼuk skʼelik lek mi jech yakal  chchanubtas yalab xnichʼnabik kʼuchaʼal chal Vivliae (Salmo 105:4). «Ta skoj li vokolile, xuʼ van tspas ta chuvaj li pʼijil vinike», xi chal Eclesiastés 7:7, ta Traducción del Nuevo Mundo. Li mantaletik chichʼ albel li kerem-tsebetik ti lek nopbile xuʼ xkoltaatik sventa xuʼ xchʼiik-o xchiʼuk ti chtun yuʼunik sventa chpojatike. Pe ti kʼuyelan chkuxiik li kerem-tsebetike maʼuk ti mu xa stakʼ kʼusi tspasike, ti chukbil xa chaʼiike xchiʼuk ti mu xa kʼusi spas yuʼun chaʼi sbaike. Kʼalal chakʼbeik yipal li totil-meʼiletik ti oy noʼox srasonal li kʼusi chakʼbeik spas li yalab xnichʼnabike xchiʼuk ti lek albil bu kʼalal xuʼ noʼoxe, jaʼ jech muʼyuk bu mas tskʼan tstoy sbaik jutuk mu skotoluk li chex kerem-tsebetike.

14, 15. ¿Kʼu yelan skʼan chilik ti chchʼi xa batel yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike?

¹⁴ Akʼo mi lek chilik ti chchʼi batel xchiʼuk ti chkʼot ta mukʼta krixchano yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike, xuʼ  van jaʼ chat-o yoʼontonik ti muʼyuk xa tsbainike, jaʼ xkaltik, ti stuk xa kʼusi tsnop tspasik li alab-nichʼnabiletike. Kʼalal jech yakal tspas-o batel ta mukʼta krixchanoe, mu labaluk xavaʼiik mi oy bakʼintik pim ta mantal o mi mu skʼan skolta sba li chex kerem o tsebe. Jvules ta joltik ti kʼusi tskʼanik li jchʼunolajel totil-meʼiletike jaʼ ti tstsʼitesik junuk yajtsʼaklom Cristo ti lek yij ta mantale, ti jun yoʼontone xchiʼuk ti tspas li kʼusi sbainoje (koʼoltaso xchiʼuk 1 Corintios 13:11; Efesios 4:13, 14).

¹⁵ Manchuk mi toj vokol chaʼiik li totil-meʼiletike, skʼan xchanik ti mu smakik ta be ti skʼan xa tsnop stukik li kʼusi tskʼan tspas li yalab xnichʼnabik ti chexik toe. Li alab-nichʼnabiletike skʼan snop stukik ti kʼuyelan stalelal tskʼanike. Ta melel jlom chex kerem-tsebetike lek xa snaʼik snopel manchuk mi toj chexik to. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Vivliae xi chalbe skʼoplal li ajvalil Josías ti chex  kerem toʼoxe: «Naca toʼox lec chʼium querem [te van voʼlajunebuk sjabilal]» kʼalal lik saʼ «li Dios yuʼun smoltot David[e]». Li kerem taje, ti stuk noʼox jeche, jaʼ ta melel jun krixchano ti la spas li kʼusi oy ta sbae (2 Crónicas 34:1-3).

16. ¿Kʼusi skʼan xaʼibeik smelolal li alab-nichʼnabiletik kʼalal mu xa masuk chabibilike?

¹⁶ Pe kʼalal kolemik noʼox li kerem-tsebetike oy kʼusi chkʼot ta sbaik ek. Jaʼ yuʼun, chichʼ akʼel ti akʼo xaʼibe xkʼuxul li kʼusi kʼot ta nopel yuʼune xchiʼuk li kʼusi tspas kʼalal mukʼta krixchano xaʼoxe. Li beiltasel: «Li cʼusi tstsʼun jujun cristianoe jaʼ chcʼot scʼaj» xie, jaʼ me chalbe skʼoplal li chex kerem-tsebetik xchiʼuk li mukʼtik krixchanoetike (Gálatas 6:7). Mu stakʼ te chabibil-o sbatel osil li alab-nichʼnabiletike. ¿Ati mi tskʼan tspas li kʼusi solel mu stakʼ pasele? Li pʼijil totile ta xal ti «moʼoje». Akʼo mi chalbe srasonal ti kʼu yuʼune skʼan me mu sjel li kʼusi laj yal li totile (koʼoltaso xchiʼuk Mateo 5:37). Pe ti «moʼoj» xute, skʼan me mu xkʼakʼetuk xa chal xchiʼuk oyuk noʼox me srasonal, yuʼun «li cʼunil tacʼovele jaʼ tspajes li cʼacʼal oʼntonale» (Proverbios 15:1).

17. ¿Kʼusi chtun yuʼun li chex kerem-tsebetik ti skʼan ch-akʼbat yuʼun stot smeʼike?

¹⁷ Li kerem-tsebetike chtun yuʼunik ti persa ch-akʼbat mantal yuʼun stot smeʼike, akʼo mi mu onoʼox ta slekil yoʼonton chchʼamik li kʼusi ch-albatik ti mu stakʼ spasik o li mantal ch-akʼbatike. Chopol chaʼiik ti chichʼ jelel ta jujulikele, ta skoj ti kʼuyelan chaʼi sba li totil-meʼil ta jujun kʼakʼale. Jech noxtok, mi chichʼ patbel yoʼonton xchiʼuk chichʼ koltael li kerem o tseb sventa stsal yuʼun ti jech noʼox xchʼayete, ti mu snaʼ xkʼopoje o ti mu xa noʼox kʼusi spas yuʼunik chaʼi sbaike, yikʼaluk van xkʼotik ta mukʼtik krixchanoetik ti jun noʼox yoʼontonike. Li kerem-tsebetik eke tstojik ta vokol ti ta jpat koʼontontik ta stojolalik kʼalal sta-oe (koʼoltaso xchiʼuk Isaías 35:3, 4; Lucas 16:10; 19:17).

18. ¿Kʼusitik kʼotem ta pasel ta stojolal chex kerem-tsebetik ti tspat oʼontonale?

 ¹⁸ Xuʼ tstsatsubtasbat yoʼonton li totil-meʼiletik ti snaʼojik ti muʼyuk onoʼox mas kʼop chchʼiik tal yalab xnichʼnabik mi oy lekilal, jun oʼontonal xchiʼuk kʼanelal li ta yutsʼ yalalike (Efesios 4:31, 32; Santiago 3:17, 18). Yuʼun kʼalal ta utsʼ-alaliletik ti bu chyakubike, ti oy majbail o yan talelaletik ti toj chopolike, oy ep kerem-tsebetik ti tsalem yuʼunik ti vaʼ yelan taje xchiʼuk jaʼik xa krixchanoetik ti toj lek stalelalike. Jaʼ yuʼun, mi chkakʼbetik kʼusi lek li chex kerem o tseb li ta utsʼ-alalile ti bu lek chabibil chaʼi sbae, ti snaʼoj ti chichʼ kʼanele xchiʼuk ti chichʼ aʼibel ti kʼusi chale —akʼo mi oy noʼox spajeb li kʼusi chichʼ akʼbel spase xchiʼuk ti chichʼ tukʼibtasel kʼuchaʼal chal li beiltaseletik ta Vivliae—, xuʼ van xkʼot ta mukʼta krixchano ti xi jmuyubajutik ta stojolale (koʼoltaso xchiʼuk Proverbios 27:11).

19. Akʼo mi jaʼ oy ta sba totil-meʼiletik ta xchanubtasel sventa tstamik batel lekil be li yalab xnichʼnabike, ¿kʼusi jaʼ oy ta sba stuk li alab-nichʼnabile?

¹⁹ Li lekil chanubtasele tstabeik sbalil ta melel li alab-nichʼnabiletike. Proverbios 22:6 xi chale: «Chanubtasic lec avalab anichʼnabic ti bu beal tscʼan tstam batele, jech mu scomtsanic o ti cʼalal mol meʼelic xae», xi. Pe ¿kʼusi xuʼ xichʼ alel ta stojolal li alab-nichʼnabiletik ti tstikʼ sbaik ta vokolil akʼo mi lek stalelal li stotik smeʼike? ¿Mi oy van jech xkʼot ta pasel taje? Oy. Li kʼusi chal li pʼijil loʼil taje skʼan chichʼ aʼibel smelolal xchiʼuk yan versikuloetik ti chakʼ ta ilel ti jaʼ oy ta sba «yaʼiel» xchiʼuk xchʼunbel smantal stot smeʼ li alab-nichʼnabile (Proverbios 1:8). Li totil-meʼiletik xchiʼuk li alab-nichʼnabiletike skʼan me xakʼ ta xkuxlejalik li beiltaseletik ta Vivlia sventa oyuk lekilal li ta utsʼ-alalile. Pe mi muʼyuk bu tskolta sbaik li totil-meʼiletik xchiʼuk li alab-nichʼnabiletike, ta me xlik vokoliletik.

20. Kʼalal mu xakʼik venta tspas smul li alab-nichʼnabiletike, ¿kʼusi pʼij xuʼ spas li totil-meʼiletike?

 ²⁰ ¿Kʼu yelan skʼan chaʼiik li totil-meʼiletik kʼalal tspas smul xchiʼuk tstikʼ sba ta kʼop li chex kerem o tsebe? Li vaʼ yorail taje mas skʼan koltael li kerem o tsebe. Mi tsvules ta sjolik ti jaʼ to noʼox jun kerem ti mu kʼusi mas snaʼe, mas kʼun chaʼi sventa mu xkʼakʼetuk xa chlik spas sba li totil-meʼile. Li Pabloe xi laj yalbe li yajtsʼaklomtak Cristo ti lek yijik ta mantale: «Me oy bochʼo ichʼay ta bee, voʼoxuc ti ventainbil avoʼntonic yuʼun Chʼul Espiritue, bat coltaic ta smucʼul avoʼntonic», xi (Gálatas 6:1). Li totil-meʼiletike xuʼ jech tspasik ek kʼalal mu xakʼ venta tspas smul li kerem o li tsebe. Skʼan jamal xalbeik ti kʼu yuʼun chopol li kʼusi la spase xchiʼuk kʼusi xuʼ spas sventa mu xchaʼpas. Jech noxtok, skʼan me xalbeik ti maʼuk pʼajbil li stuke, jaʼ pʼajbil li xchopol talelale (koʼoltaso xchiʼuk Judas 22, 23).

21. Jech kʼuchaʼal tspas li tsobobbaile, ¿kʼusi skʼan spas li totil-meʼiletik mi oy la spas tsots smul li skerem o stsebike?

²¹ ¿Kʼusi skʼan pasel mi tsots la spas smul li kerem o li tsebe? Mi jaʼ jeche, skʼan me jtos koltael ti tsots skʼoplale xchiʼuk lekil beiltasel. Kʼalal oy buchʼu tsots tspas smul ta tsobobbaile, chichʼ albel ti akʼo sutes yoʼontone xchiʼuk ti akʼo saʼ li koltael ta stojolal moletike (Santiago 5:14-16). Kʼalal mi laj xaʼox sutes yoʼontone, li moletike tskoltaik sventa chchaʼtam sba ta mantal. Li ta utsʼ-alalile, li buchʼu oy ta sba sventa tskolta li chex kerem o tseb ti la spas smule jaʼ li totil-meʼiletike, akʼo mi xuʼ van skʼelik xchiʼuk moletik li kʼusi kʼot ta pasele. Li totil-meʼiletike skʼan me mu smukik ta stojolal moletik junuk tsatsal mulil ti la spas skerem o stsebike.

22. Jech kʼuchaʼal Jeovae, ¿kʼu yelan skʼan tspas stalelal li totil-meʼiletik kʼalal tspas tsots smul li yalab xnichʼnabike?

²² Li totil-meʼiletike toj tsots chaʼiik ta yalel mi oy la spas tsots smul li yalab xnichʼnabike. Ta skoj ti toj kʼux chaʼiike xuʼ van xkʼakʼet xa chkʼopojik, pe taje jaʼ noʼox me tsabeik mas yatel yoʼonton li skerem o stsebike. Teuk me ta joltik ti kʼuyelan ta jkʼopontik kʼalal jaʼo jech svokole, yuʼun te  me tsakal skʼoplal li xkuxlejal ta tsʼakale. Jvules ta joltik xtok ti Jeovae oy ta yoʼonton la spasbe perton kʼalal la sutes yoʼonton li steklumal ti la xchʼak sba li ta kʼusi tukʼe. Xi laj yal ta slekil yoʼontone: «Laʼic ta jtojol ta ora, laʼ caltic cʼusi tscʼan pasel. Acʼo me batsʼi cuxul tsoj li amulique, sac chcom jech chac cʼu chaʼal tayo; acʼo me icʼicʼtic xa sba stsajal, sac chcom jech chac cʼu chaʼal saquil tsots», xi (Isaías 1:18). Taje jaʼ li kʼusi toj lek stakʼ xchanik li totil-meʼiletike.

23. ¿Kʼusi skʼan spasik xchiʼuk kʼusi skʼan mu spasik li totil-meʼiletik kʼalal tsots tspas smul li skerem o stsebike?

²³ Jech oxal chaʼa, skʼan jtijbetik yoʼonton sventa tsjel stalelal li kerem o tseb ti mu xchʼun mantale. Skʼan chkalbetik akʼo stojobtasutik li totil-meʼiletik ti mas xa snaʼike xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile (Proverbios 11:14). Mu me aniluk xa kʼusi ta jpastik mi jaʼuk chkaltik o ta jpastik kʼusi jtosukal ti mu xa sut-o tal ta jtojolaltik li jkerem o jtsebtike. Skʼan me mu xkap joltik xchiʼuk ti xi jkʼakʼet xa ti mu xa jnaʼ jpajtsan jbatike (Colosenses 3:8). Mu me xi jlubtsaj ta anil (1 Corintios 13:4, 7). Akʼo mi skʼan jpʼajtik li choplejale, mu me tsotsuk koʼontontik xchiʼuk xkapet joltik ta stojolal li kalab jnichʼnabtike. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti skʼan chkakʼbetik yipal sventa lekuk ta chanel jtalelaltik li totil-meʼilutike xchiʼuk ti tsotsuk li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Diose.

24. ¿Kʼusi ti kʼux chkʼot ta pasel bakʼintik li ta yutsʼ yalal yajtsʼaklomtak Cristoe, xchiʼuk kʼusi skʼan spas li totil-meʼiletike?

²⁴ Bakʼintike jpʼel-o xal ti tstoy sba li kereme xchiʼuk ti tspʼaj ta j-echʼel li lekil talelal sventa yajtsʼaklom Cristoe. Kʼalal jech taje, li totil-meʼiletike skʼan jaʼ xakʼ ta yoʼontonik xchiʼuk ti skoltaik li yan yalab xnichʼnabike. Skʼan me skʼel sbaik sventa mu xbat yoʼontonik ta stojolal li kerem ti jtoybae, ti jaʼ muʼyuk xa tskʼelik li yantike. Mu me smukbe yutsʼ yalalik li vokolil taje, moʼoj, yuʼun xuʼ skʼelbeik  skʼoplal ti kʼuyelan chilike xchiʼuk ti junuk noʼox yoʼontonike (koʼoltaso xchiʼuk Proverbios 20:18).

25. 1) Jech kʼuchaʼal tspas li tsobobbaile, ¿kʼusi van xuʼ spasik li totil-meʼiletik mi tstoy sba junuk yalab xnichʼnabik ti mu xa xtukʼibe? 2) ¿Kʼusi skʼan teuk ta sjol li totil-meʼiletik mi la stoy sba junuk skerem o stsebike?

²⁵ Li jtakbol Juane xi laj yal ta stojolal li buchʼu chkʼot ta jtoyba ti mu xa stakʼ tukʼibtasel ta tsobobbaile: «Mu me xavotes ta anaic, xchiʼuc “lec ti latale”, mu me xavuticuc», xi (2 Juan 10). Li totil-meʼiletike xuʼ van jech snop tspasik ek mi mukʼta krixchano xaʼox li skerem o stsebike xchiʼuk ti mi kʼot ta jtoyba ta j-echʼele. Mu me kʼunuk ta pasel jech xchiʼuk xuʼ toj kʼux, pe bakʼintike toj tsots skʼoplal skʼan pasel jech sventa xichʼ chabiel li yan alab-nichʼnabiletike. Yuʼun taje skʼan chabiel xchiʼuk kʼelel skotol kʼakʼal. Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼtik lek mantaletik ta sventa talelaletik, pe oyuk noʼox srasonal. Skʼan me jchiʼintik ta loʼil li yan kalab jnichʼnabtike xchiʼuk ti oyuk ta koʼontontik kʼuyelan oyik ta chanune xchiʼuk li ta tsobobbaile. Skʼan me jamal xkalbetik xtok ti akʼo mi muʼyuk lek chkilbetik stalelal li jtoyba nichʼonile, maʼuk me skʼan xal ti jpʼajojtik xae. Maʼuk me chichʼ pʼajel li alab-nichʼnabile, moʼoj, jaʼ li kʼusi chopol tspase. Kʼalal laj yakʼbeik svokol yutsʼ yalal ta skoj kʼusi toj chopol la spasik li chaʼvoʼ xnichʼnab Jacobe la xchopol kʼoptabe li skʼakʼetel yoʼontonike, maʼuk li xnichʼnabe (Génesis 34:1-31; 49:5-7).

26. ¿Kʼusi xuʼ xpatbat-o yoʼonton li lekil totil-meʼiletik mi oy junuk skerem o stseb ti tstoy sbae?

²⁶ Xuʼ van jaʼ jmul chkaʼitik li kʼusi kʼot ta pasel ta kutsʼ kalaltike. Pe mi jkʼoponojtik Jeova, mi laj xa jpastik skotol ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike xchiʼuk mi la jchʼunbetik bu kʼalal xuʼ kuʼuntik li tojobtaseletik chakʼe, mu xkaltik ti jaʼ ta jmultike. Skʼan me spat koʼontontik ti akʼo mi muʼyuk buchʼu xuʼ xkʼot ta tukʼil totil o meʼile, kakʼojbetik yipal ta spasel li kʼusi oy ta jbatike (koʼoltaso xchiʼuk Hechos 20:26). Toj kʼux ti oy junuk nichʼonil ta utsʼ-alalil ti mu xa xtukʼibe; pe mi jech chkʼot ta jtojolaltike, jpʼeluk me ta  koʼontontik ti chaʼibe smelolal jvokoltik li Diose xchiʼuk ti muʼyuk chikta li yajtuneltak ti ch-ichʼat ta mukʼe (Salmo 27:10). Jech oxal chaʼa, kakʼ ta koʼontontik yoʼ jaʼuk jun nakʼobbail li jnatik sventa lekilal xchiʼuk ta mantal ta sventa li yan kalab jnichʼnabtike.

27. Jech kʼuchaʼal li ta lokʼolkʼop ta sventa li jtoyba nichʼonile, ¿kʼusi xuʼ smalaik li totil-meʼiletik ta sventa li jun nichʼonil ti jtoybae?

²⁷ Jech xtok, mu me xchʼay-o li spatobil koʼontontike. Li kʼusi laj yichʼ akʼbel xchan ta sbikʼtal li nichʼonil ti chʼayeme xuʼ van chjelbat yoʼonton ta tsʼakal xchiʼuk jaʼ chvul-o xchʼulel (Eclesiastés 11:6). Ep utsʼ-alaliletik yajtsʼaklomtak Cristo jech kʼotem ta stojolalik ek, vaʼun li jlome yilojik sutem tal li yalab xnichʼnabik ti chʼayemik toʼoxe, jech kʼuchaʼal li totil ta slokʼolkʼop Jesús ta sventa li jtoyba nichʼonile (Lucas 15:11-32). Xuʼ me jech chkʼot ta jtojolaltik ek.