1, 2. (a) Ano nga ilustrasyon an iginhatag ni Jesus ha pagpatin-aw han pagkadiri-matinumanon han Judio relihiyoso nga mga lider? (b) Ano nga punto mahitungod han mga tinedyer an hibabaroan naton tikang ha ilustrasyon ni Jesus?

 MGA pipira ka adlaw antes han iya kamatayon, ginpakianhan ni Jesus an usa nga grupo han Judio relihiyoso nga mga lider hin nakakapukaw-ha-hunahuna nga pakiana. Hiya nagsiring: “Ano ha hunahuna niyo? Usa ka tawo an mayada duha nga anak. Ha pagdaraon ha siyahan, hiya nagsiring, ‘Anak, kadto pagbuhat yana nga adlaw ha urubasan.’ Ha pagbaton ini nga usa nagsiring, ‘Ako makadto, ginoo,’ kondi waray lakat ngadto. Ha pagdaraon ha ikaduha, hiya nagsiring hin pariho. Ha pagbaton ini nga usa nagsiring:  ‘Diri ako makadto.’ Nagbasol hiya ha urhi ngan linakat ngadto. Hain han duha an nagbuhat han kaburut-on han iya amay?” An Judio nga mga lider binaton: “An urhi.”—Mateo 21:28-31.

² Iginpapatin-aw dinhi ni Jesus an pagkadiri-matinumanon han Judio nga mga lider. Pariho hira han siyahan nga anak, nagsasaad ha pagbuhat han kaburut-on han Dios ngan diri nagtutuman han ira saad. Kondi damu nga mga ginikanan an makakasabot nga an ilustrasyon ni Jesus iginbasar ha maopay nga pagsabot ha kinabuhi han pamilya. Sugad han ipinakita niya, agsob nga makuri hibaroan kon ano an ginhuhunahuna han mga batan-on o pagbanabana kon ano an ira bubuhaton. An usa ka batan-on bangin makahimo hin damu nga mga problema durante han iya pagkatinedyer ngan magtubo nga usa ka responsable, talahuron gud nga adulto. Usa ka butang ini nga angay hinumduman naton kon aton ginhihisgutan an problema han pagrebelde han tinedyer.

3. Kay ano nga diri sadang magdagmit an mga ginikanan ha pagmarka ha ira bata nga rebelde?

³ Usahay, bangin hinbabatian mo an mahitungod han mga tinedyer nga dayag nga nagrerebelde ha ira mga ginikanan. Bangin personal nga kilala mo pa ngani an usa nga pamilya nga an usa nga tinedyer baga in imposible mapugngan. Kondi, diri masayon pirme an paghibaro kon an usa nga bata tinuod nga rebelde. Dugang pa, makuri hisabtan kon kay ano nga an iba nga kabataan nagrerebelde ngan an iba—bisan tikang ha pariho nga panimalay—diri. Kon nakikita han mga ginikanan nga an usa han ira kabataan bangin nagtutubo nga rebelde, ano an sadang nira pagbuhaton? Basi mabaton ini, siyahan aton paghisgutan kon ano an rebelde?

4-6. (a) Ano an rebelde? (b) Ano an sadang hinumduman han mga ginikanan kon matinalapasnon usahay an ira tinedyer?

⁴ Ha simple, an rebelde usa nga tawo nga tinuyo ngan pirme nagtatalapas o nakontra ngan nangangayat ha huruhitaas nga awtoridad. Siyempre, ‘an kalurongan aada  ha kasingkasing han usa nga bata.’ (Proberbios 22:15) Salit an ngatanan nga kabataan nakontra ha awtoridad han ginikanan ngan iba nga awtoridad ha usa o lain nga panahon. Totoo ini labi na durante han panahon han pisikal ngan emosyonal nga pagtubo nga tinatawag nga pagkatinedyer. An pagbag-o ha kinabuhi han bisan hin-o nga tawo makakahimo hin kaguol, ngan an pagkatinedyer amo an panahon han damu nga mga pagbag-o. An imo tinedyer nga anak nga lalaki o babaye nabaya na ha pagkabata ngan aada na ha dalan ngadto ha pagkaadulto. Tungod hini nga hinungdan, durante han katuigan han tinedyer, an iba nga mga ginikanan ngan kabataan mayada makuri nga panahon nga magkauyon. Agsob nga nangangalimbasog an mga ginikanan ha pagpugong han pagbag-o, samtang an mga tinedyer karuyag nga madagmit an pagbag-o.

⁵ An tinedyer nga rebelde nagdudumiri ha mga prinsipyo han ginikanan. Kondi, hinumdumi, nga an pipira nga buhat han pagtalapas diri nakakahimo ha usa nga rebelde. Ngan kon mahitungod han espirituwal nga mga butang, an iba nga kabataan bangin ha siyahan nagpapakita hin gutiay o waray interes ha kamatuoran han Biblia, kondi bangin diri hira magin mga rebelde. Sugad nga ginikanan, ayaw pagdagmit ha pagmarka ha imo anak.

⁶ An katuigan ba han ngatanan nga mga tinedyer may kinaiya han pagrebelde ha awtoridad han ginikanan? Diri, diri gud. Tinuod, an ebidensia baga in nagpapasabot nga gutiay la han mga tinedyer an nagpapakita hin seryoso nga pagrebelde sugad nga tinedyer. Ha gihapon, ano man kon an usa nga bata matig-a ngan pirme nagrerebelde? Ano an mahimo makaaghat han sugad nga pagrebelde?

7. Paonan-o an sataniko nga palibot mahimo makaimpluwensia ha usa nga bata nga magrebelde?

⁷ An daku nga hinungdan han pagrebelde amo an sataniko nga palibot han kalibotan. “An bug-os nga kalibotan nasandig ha gahum han maraot nga usa.” (1 Juan 5:19) An kalibotan ha gahum ni Satanas naghihimo hin nakakadaot nga kultura nga kinahanglan atohan han mga Kristiano.  (Juan 17:15) Kadak-an hito nga kultura mas maraot, mas peligroso, ngan puno hin mas maraot nga mga impluwensia yana nga adlaw kay ha naglabay. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Kon an mga ginikanan diri nagtututdo, nagpapahamangno, ngan nagpapanalipod ha ira kabataan, an mga batan-on masayon madaog han “espiritu nga nagios yana ha mga anak han pagtalapas.” (Efeso 2:2) May kalabutan hini an pag-ipit han mga kaedad. An Biblia nasiring: “Hiya nga nakikig-upod ha mga lurong mag-aantos hin maraot.” (Proberbios 13:20) Sugad man, hiya nga nakikig-upod pirme hadton puno han espiritu hini nga kalibotan sigurado nga maiimpluwensiahan hiton nga espiritu. An mga batan-on nagkikinahanglan han padayon nga bulig kon hinsasabtan nira nga an pagsugot ha diosnon nga mga prinsipyo amo an pundasyon ha gimaopayi nga paagi han kinabuhi.—Isaias 48:17, 18.

8. Ano nga mga butang an mahimo magtugway ha pagrebelde ha bahin han usa nga bata?

⁸ Usa pa nga hinungdan han pagrebelde bangin an kahimtang ha panimalay. Pananglitan, kon an usa nga ginikanan usa nga parainom, nag-aabuso ha droga, o madarahog ha usa nga ginikanan, bangin mabaliko an panhunahuna ha kinabuhi han tinedyer. Bisan ha mamingaw nga mga panimalay, bangin mahitabo an pagrebelde kon inaabat han usa nga bata nga an iya mga ginikanan waray interes ha iya. Kondi, an pagrebelde han mga tinedyer diri pirme nahitatabo tungod han gawas nga mga impluwensia. An iba nga kabataan nagdudumiri han mga prinsipyo han ginikanan bisan kon mayada mga ginikanan nga nag-aaplikar han diosnon nga mga prinsipyo ngan nagpapanalipod ha ira, ha daku nga sukol, tikang ha kalibotan ha palibot nira. Kay ano? Bangin tungod han usa pa nga gamot han aton mga problema—tawhanon nga pagkadiri-hingpit. Hi Pablo nagsiring: “Pinaagi han usa nga tawo [Adan] an sala sinulod ha kalibotan ngan an kamatayon pinaagi han sala, ngan salit an kamatayon nagsarang ha ngatanan nga mga tawo tungod kay hira ngatanan nakasala.” (Roma 5:12) Hi Adan usa ka hakog nga rebelde, ngan iginbilin niya ha ngatanan nga  iya mga anak an maraot nga panurundon. Pinipili la han iba nga mga batan-on an pagrebelde, sugad han ginbuhat han ira kaapoy-apoyan.

9. Ano nga mga pagkasobra ha pagmangno ha bata an bangin makaaghat ha bata nga magrebelde?

⁹ Usa pa nga butang nga nagtugway ha pagrebelde han mga tinedyer amo an diri-timbang nga panhunahuna ha pagmangno ha bata ha bahin han mga ginikanan. (Kolosas 3:21) An iba mahunahunaon nga mga ginikanan sobra nga estrikto ngan sobra nga nagdidisiplina ha ira kabataan. An iba naman matinuguton, diri naghahatag han mga giya nga magpapanalipod ha ira diri-eksperiensiado nga mga tinedyer. Diri masayon pirme an paghimo han husto nga pagkatimbang butnga hinin duha nga pagkasobra. Ngan an magkalainlain nga kabataan mayada magkalainlain nga mga panginahanglan. An usa bangin nagkikinahanglan hin labaw nga pagmangno kay ha iba. Ha gihapon, duha nga mga ehemplo ha Biblia an mabulig ha pagpakita han mga peligro han pagin sobra ha pagkaestrikto o pagkamatinuguton.

10. Kay ano nga hi Eli, bisan kon matinumanon hitaas nga saserdote, diri maopay nga ginikanan?

¹⁰ An hitaas nga saserdote nga hi Eli ha kadaan nga Israel usa nga amay. Nag-alagad hiya ha 40 ka tuig, sigurado nga batid gud ha Balaud han Dios. Sigurado nga matinumanon nga ginbuhat niya an iya regular nga mga buruhaton sugad nga saserdote ngan bangin igintutdo hin maopay pa ngani an Balaud han Dios ha iya mga anak nga kalalakin-an, nga hi Opni ngan hi Pinees. Kondi, hi Eli sobra nga matinuguton ha iya mga anak nga kalalakin-an. Hi Opni ngan hi Pinees nag-alagad sugad nga nagbubuhat nga mga saserdote, kondi “waray-pulos nga mga tawo” hira, interesado la ha pagpatagbaw han ira hilig ha pagkaon ngan imoral nga mga hingyap. Kondi, han nagbuhat hira hin mapasiparahon nga mga buhat ha baraan nga lugar, hi Eli waray kaisog ha pagkuha ha ira tikang ha katungdanan. Naghatag la hiya hin maluya nga pagsaway. Pinaagi han iya pagkamatinuguton,  ginpasidunggan ni Eli an iya mga anak nga kalalakin-an labaw kay ha Dios. Sugad nga resulta, an iya mga anak nga kalalakin-an nagrebelde kontra ha putli nga pagsingba kan Jehova ngan an bug-os nga balay ni Eli nag-antos hin kalamidad.—1 Samuel 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. Ano an mahibabaroan han mga ginikanan tikang ha sayop nga ehemplo ni Eli?

¹¹ Mga adulto na an mga anak ni Eli han nahitabo ini, kondi ipinapakita hini nga kasaysayan an peligro han pagpugong han disiplina. (Itanding an Proberbios 29:21.) An iba nga mga ginikanan bangin magsayop han gugma ha pagkamatinuguton, napapakyas ha pagpakita ngan pagbuhat han matin-aw, nagkakauruyon, ngan makatadunganon nga mga surundon. Napasibay-an nira an pagbuhat han mahigugmaon nga disiplina, bisan kon gintatalapas na an diosnon nga mga prinsipyo. Tungod han sugad nga pagkamatinuguton, an ira mga anak bangin diri na namamati ha awtoridad han ginikanan o bisan ano iba nga klase hin awtoridad.—Itanding an Eklesiastes 8:11.

12. Ano nga sayop an ginhimo ni Rehoboam ha pagpakita han awtoridad?

¹² Ipinapakita ni Rehoboam an usa pa nga pagkasobra ha pagpakita han awtoridad. Hiya an ultimo nga hadi ha nagkakaurosa nga ginhadian han Israel, kondi diri hiya maopay nga hadi. Napanunod ni Rehoboam an usa nga tuna nga an mga tawo diri-kontento tungod han mga pinas-an nga iginbutang ha ira han iya amay, nga hi Salomon. Nagpakita ba hi Rehoboam hin pagsabot? Waray. Han an usa nga delegasyon naghangyo ha iya nga kuhaon an iba han mabug-at nga pinas-an, waray hiya mamati ha hamtong nga sagdon tikang ha iya gurang nga mga magsaragdon ngan nagsugo nga an yugo han mga tawo labaw nga pabug-aton. An iya kahambog nag-aghat han pagrebelde han napulo nga tribo ha norte, ngan an ginhadian nabahin ha duha.—1 Hadi 12:1-21; 2 Kronikas 10:19.

13. Paonan-o malilikyan han mga ginikanan an sayop ni Rehoboam?

¹³ An mga ginikanan mahibabaro hin pipira importante nga mga leksion tikang ha asoy han Biblia mahitungod kan  Rehoboam. Kinahanglan ira “pangitaon hi Jehova” ha pag-ampo ngan usisahon an ira mga paagi ha pagmangno-ha-kabataan ha kahayag han mga prinsipyo han Biblia. (Salmo 105:4) “An pagtalumpigos nakakahimo ha usa nga makinaadmananon nga magbuhat hin kalurongan,” siring han Eklesiastes 7:7. An ginhunahuna-hin-maopay nga mga tubtuban naghahatag ha mga tinedyer hin lugar nga magtubo samtang ginpapanalipdan hira tikang ha kadaot. Kondi an kabataan diri sadang mag-ukoy ha kahimtang nga matig-a ngan nag-iipit nga napupugngan hira ha pagpatubo ha makatadunganon nga sukol han pagsarig-ha-kalugaringon ngan pagtapod-ha-kalugaringon. Kon an mga ginikanan nangangalimbasog para ha pagkatimbang butnga han husto nga sukol ngan matin-aw nga tinigamnan an marig-on nga mga tubtuban, kadam-an nga mga tinedyer an diri mahihilig ha pagrebelde.

14, 15. Mationan-o sadang hunahunaon han mga ginikanan an pagtubo han ira bata?

¹⁴ Bisan kon nalilipay an mga ginikanan nga makita an  ira mga batan-on nga nagtutubo ha pisikal tikang ha pagkabata ngadto ha pagkaadulto, bangin maguol hira kon an ira anak nga tinedyer nagtitikang bumalhin tikang ha pagdepende ngadto ha pagsarig-ha-kalugaringon. Durante hini nga peryodo han pagbag-o, ayaw kahipausa kon an imo tinedyer usahay matig-a o diri nakooperar. Hinumdumi nga an tumong han Kristiano nga mga ginikanan amo an pagpatubo hin usa ka hamtong, marig-on, ngan responsable nga Kristiano.—Itanding an 1 Korinto 13:11; Efeso 4:13, 14.

¹⁵ Bisan kon makuri, kinahanglan utdon han mga ginikanan an batasan nga pagbaton hin negatibo ha bisan ano nga hangyo tikang ha ira tinedyer para ha durudaku nga kagawasan. Ha maopay nga paagi, an bata kinahanglan magtubo sugad nga indibiduwal. Tinuod, ha batan-on pa gud nga pangidaron, an iba nga mga tinedyer nagtitikang ha pagpatubo han adulto nga panlantaw. Pananglitan, an Biblia nasiring mahitungod han batan-on nga hi Hadi Josia: “Han  gutiay pa hiya nga bata [mga 15 anyos], nagtikang hiya ha pangita han Dios ni David.” Inin bantugan nga tinedyer matin-aw nga usa ka responsable nga indibiduwal.—2 Kronikas 34:1-3.

16. Kon tinatagan an kabataan hin dugang nga responsabilidad, ano an sadang hisabtan nira?

¹⁶ Kondi, an kagawasan mayada mga baratunon. Salit, tugoti an imo magigin adulto na nga anak nga makaeksperiensia han mga resulta han pipira han iya mga desisyon ngan mga buhat. An prinsipyo nga, “anoman an iginsasabwag han tawo, ini liwat an iya aanihon,” naaplikar ha mga tinedyer sugad man ha mga adulto. (Galasia 6:7) An kabataan diri mahimo panalipdan ha kadayonan. Kondi, anoman, kon an imo anak karuyag magbuhat hin usa ka butang nga diri gud kinakarawat? Sugad nga responsable nga ginikanan, kinahanglan sumiring ka, “Diri.” Ngan, bisan kon bangin isaysay mo an mga hinungdan, waray butang nga sadang magbag-o han imo diri ngadto ha oo. (Itanding an Mateo 5:37.) Kondi, pangalimbasog ha pagsiring “Diri” ha kalmado ngan makatadunganon nga paagi, tungod kay “an baton, kon mahumok, nakakapaiwas han kapungot.”—Proberbios 15:1.

17. Ano an pipira han mga panginahanglan han usa nga tinedyer nga sadang ihatag han usa nga ginikanan?

¹⁷ An mga batan-on nagkikinahanglan hin kasigurohan han nagkakauruyon nga disiplina bisan kon diri ito pirme nauyon ha mga pagdiri ngan mga surundon. Makasurubo kon an mga surundon pirme nga ginbabag-o, depende ha paagi han pag-abat han ginikanan hiton nga panahon. Dugang pa, kon nakakarawat han mga tinedyer an pagdasig ngan bulig, samtang ginkikinahanglan, basi malamposan an pagkaawdanon, o kakulang hin pagtapod-ha-kalugaringon, sigurado nga magtutubo hira nga mas marig-on. Inaapresyar liwat han mga tinedyer kon nakakarawat nira an pagsarig tikang ha ira mga ginikanan kon takos hira hito.—Itanding an Isaias 35:3, 4; Lukas 16:10; 19:17.

18. Ano an pipira han nakakadasig nga mga kamatuoran mahitungod han mga tinedyer?

¹⁸ An mga ginikanan maliliaw ha paghibaro nga kon an  kamurayawan, karig-on, ngan gugma naeksister ha sulod han panimalay, an kabataan kasagaran nga nag-uuswag. (Efeso 4:31, 32; Jakobo 3:17, 18) Aw, damu nga mga batan-on an nagmalampuson bisan ha maraot nga palibot ha panimalay, bisan kon nagtitikang ha mga pamilya nga mahilig han mga irinmon nga may alkohol, kamadarahog, o iba pa nakakadaot nga impluwensia, ngan nagtutubo nga maopay nga mga adulto. Salit, kon magtatagana ka hin panimalay diin an imo mga tinedyer naabat hin kasigurohan ngan maaram nga makakarawat nira an gugma, pagbati, ngan atension—bisan kon iton nga suporta may kaupod nga makatadunganon nga mga pagdiri ngan disiplina uyon ha Kasuratanhon nga mga prinsipyo—sigurado nga magtutubo hira nga mga adulto nga igrarakudaku mo.—Itanding an Proberbios 27:11.

19. Bisan kon sadang bansayon han mga ginikanan an usa nga bata ha dalan nga iya paglalaktan, ano an responsabilidad han bata?

¹⁹ An maopay nga pagkaginikanan sigurado nga nakakahimo hin kaibahan. An Proberbios 22:6 nasiring: “Bansaya an bata ha dalan nga iya paglalaktan; bisan kon hiya matigurang diri hiya mabaya hito.” Ha gihapon, kumusta man an kabataan nga mayada seryoso nga mga problema bisan pa ha pagkaada magopay nga mga ginikanan? Posible ba ini? Oo. An mga pulong han proberbio kinahanglan sabuton ha kahayag han iba nga mga bersikulo nga nagpapabug-at han responsabilidad han bata nga “mamati” ngan sumugot ha mga ginikanan. (Proberbios 1:8) Kinahanglan magkooperar an ginikanan ngan an bata ha pag-aplikar han Kasuratanhon nga mga prinsipyo kon karuyag nga magkaada pagkauruyon han pamilya. Kon an mga ginikanan ngan kabataan diri urosa nga nagbubuhat, magkakaada hin mga problema.

20. Kon nagsasayop an kabataan tungod ha pagin diri-mahunahunaon, ano an magigin maaramon nga pagdaraon han mga ginikanan?

²⁰ Paonan-o sadang gumios an mga ginikanan kon an tinedyer nagsasayop ngan nahiuupod ha kasamok? Niyan, labi na gud yana, nga an batan-on nagkikinahanglan  hin bulig. Kon nahinunumduman han mga ginikanan nga nakikig-upod hira ha diri-eksperiensiado nga batan-on, labaw nga mapupugngan nira an hilig nga masina dayon. Hi Pablo nagsagdon ha mga hamtong ha kongregasyon: “Bisan kon an usa ka tawo nagbuhat hin sayop nga pitad antes niya hibaroan ito, kamo nga mayada espirituwal nga mga kalipikasyon mangalimbasog nga pabalikon an sugad nga tawo ha espiritu han kaaghop.” (Galasia 6:1) Mahimo sundon han mga ginikanan inin pariho nga paagi kon nakikig-upod ha batan-on nga nagbubuhat hin sayop tungod han pagin diri-mahunahunaon. Samtang iginsasaysay hin matin-aw kon kay ano nga sayop an iya paggawi ngan kon paonan-o niya malilikyan an pagbuhat utro han sayop, sadang ipatin-aw han mga ginikanan nga an sayop nga paggawi, an maraot, diri an batan-on.—Itanding an Judas 22, 23.

21. Ha pagsunod ha susbaranan han Kristiano nga kongregasyon, paonan-o sadang gumios an mga ginikanan kon an ira kabataan nagbubuhat hin seryoso nga sala?

²¹ Ano man kon seryoso gud an pagkadelingkuwente han batan-on? Hiton nga kahimtang an bata nagkikinahanglan hin espesyal nga bulig ngan maabtik nga pagtugway. Kon an usa nga membro han kongregasyon nakagbuhat hin seryoso nga sala, gindadasig hiya nga magbasol ngan dumaop ha mga tigurang para han bulig. (Jakobo 5:14-16) Ha panahon nga hiya nagbabasol, an mga tigurang magbubuhat upod ha iya basi ibalik hiya ha espirituwal. Ha pamilya an responsabilidad han pagbulig ha nagsasayop nga tinedyer aada ha mga ginikanan, kondi kinahanglan paghisgutan nira an butang ha mga tigurang. Sigurado nga diri hira sadang mangalimbasog nga itago tikang ha grupo han mga tigurang an anoman seryoso nga mga sala nga ginbuhat han usa han ira kabataan.

22. Ha pagsubad kan Jehova, ano nga paggios an pangangalimbasugan han mga ginikanan nga igpabilin kon an ira kabataan nagbubuhat hin seryoso nga sayop?

²² Makuri gud kon an seryoso nga problema nag-uupod mismo ha kabataan han usa. Tungod kay nasisina, bangin tarhugon han mga ginikanan an matig-a nga bata; kondi bangin magpaguol la ini ha iya. Hinumdumi nga an tidaraon  hini nga batan-on bangin nadepende kon paonan-o hiya gintatrato durante hinin makuri nga panahon. Hinumdumi, liwat, nga andam hi Jehova ha pagpasaylo kon an iya katawohan nabaya tikang ha husto—kon magbabasol la hira. Pamati ha iya mahigugmaon nga mga pulong: “‘Kadi, yana, kamo nga mga tawo, ngan tadongon naton an mga butang ha butnga naton,’ nasiring hi Jehova. ‘Bisan kon an mga sala niyo nga mga tawo masugad han eskarlata, pabubusagon ito sugad han niebe; bisan kon ito mapula sugad han tela nga krimson, masusugad ito han barahibo han karnero.’” (Isaias 1:18) Pagkamaopay nga susbaranan para ha mga ginikanan!

23. Kon mayada seryoso nga sala an usa han ira kabataan, paonan-o sadang gumios an mga ginikanan, ngan ano an sadang likyan nira?

²³ Salit, pangalimbasog nga dasigon an matig-a nga bata nga bag-ohon an iya kurso. Pangitaa an sagdon tikang ha eksperiensiado nga mga ginikanan ngan mga tigurang ha kongregasyon. (Proberbios 11:14) Ayaw pagbuhat hin madagmit ngan magyakan o magbuhat hin mga butang nga makakahimo nga makuri para ha imo anak nga bumalik ha imo. Likayi an diri-mapugngan nga kasina ngan kabidoan. (Kolosas 3:8) Ayaw pagdagmit ha panluya. (1 Korinto 13:4, 7) Samtang kinangangalasan an maraot, likayi an pagin mapintas ngan nasisina ha imo bata. An pinaka importante, sadang mangalimbasog an mga ginikanan ha pagpakita hin maopay nga susbaranan ngan tipigan an ira pagtoo ha Dios nga marig-on.

24. Ano iton makasurubo nga kahimtang an nabangon usahay ha Kristiano nga pamilya, ngan paonan-o sadang gumios an usa nga ginikanan?

²⁴ Ha iba nga mga kahimtang nagigin matin-aw nga an usa nga batan-on naghihimo hin marig-on nga desisyon nga magrebelde ngan bug-os nga isalikway an Kristiano nga mga prinsipyo. Niyan an atension sadang ibalhin ngada ha pagpabilin o pagparig-on utro han kinabuhi han pamilya ha iba nga kabataan. Pag-ikmat nga diri niyo isentro an ngatanan nga iyo kusog ha rebelde, nga napapasibay-an an iba nga kabataan. Imbes nga itago an problema ha iba nga membro  han pamilya, hisguti an butang ha ira ha angayan nga sukol ngan ha nagpapasarig nga paagi.—Itanding an Proberbios 20:18.

25. (a) Ha pagsunod ha susbaranan han Kristiano nga kongregasyon, ano an bubuhaton han mga ginikanan kon an usa nga bata nagigin matig-a nga rebelde? (b) Ano an sadang hinumduman han mga ginikanan kon an usa han ira kabataan nagrerebelde?

²⁵ Hi apostol Juan nagsiring mahitungod han usa nga nagigin matig-a nga rebelde ha kongregasyon: “Ayaw niyo karawata hiya ha iyo balay o ayaw pangumustaha hiya.” (2 Juan 10) Bangin naghuhunahuna an mga ginikanan nga kinahanglanon an pagkaada pariho nga pagtindog ngada ha ira kalugaringon nga bata kon ha husto na hiya nga edad ngan nagigin bug-os nga rebelyoso. Bisan kon makuri ngan makasurubo an sugad nga buhat, usahay importante ito basi mapanalipdan an iba han pamilya. An iyo panimalay nagkikinahanglan han iyo panalipod ngan padayon nga pagmangno. Salit, igpabilin an matin-aw, kondi makatadunganon, nga mga tubtuban han paggawi. Pagkomunikar ha iba nga kabataan. Magin interesado kon mationan-o an ira ginbubuhat ha eskwelahan ngan ha kongregasyon. Liwat, ipahibaro ha ira nga bisan kon diri niyo inuuyonan an mga buhat han rebelyoso nga bata, diri niyo kinangangalasan hiya. Kangalasi an maraot nga buhat imbes nga an bata. Han an duha nga anak nga kalalakin-an ni Jakob nagdara hin pasipara ha pamilya tungod han ira mabangis nga buhat, ginpanhimaraot ni Jacob an ira madarahog nga kasina, diri an mga anak nga kalalakin-an mismo.—Genesis 34:1-31; 49:5-7.

26. Tikang ha ano maliliaw an mahunahunaon nga mga ginikanan kon an usa han ira kabataan nagrerebelde?

²⁶ Bangin hunahunaon mo nga ikaw an responsable ha nahitatabo ha imo pamilya. Kondi kon mainampoon nga imo ginbubuhat an ngatanan nga mahihimo mo, ginsusunod liwat an sagdon ni Jehova nga imo nahimo, diri kinahanglan pakarauton pa an imo kalugaringon nga diri-makatadunganon. Sadang maliaw ka ha kamatuoran nga waray bisan hin-o nga mahimo magin usa ka hingpit nga ginikanan, kondi nangangalimbasog ka gud nga magin maopay.  (Itanding an Buhat 20:26.) Makasurubo an pagkaada hin rebelde ha pamilya, kondi kon mahitabo ito ha imo, laomi nga hinsasabtan ito han Dios ngan diri gud niya babayaan an iya matinumanon nga mga surugoon. (Salmo 27:10) Salit magin determinado ha pagtipig han imo panimalay nga talwas, espirituwal nga urukyan para ha bisan hin-o nahibibilin pa nga kabataan.

27. Nahinunumduman an parabola han anak nga makaragon, ano an mahimo laoman pirme han mga ginikanan ha rebelyoso nga bata?

²⁷ Dugang pa, diri ka gud sadang mawad-an hin paglaom. An imo siyahan nga mga pangalimbasog ha husto nga pagbansay bangin ha kataposan makaapekto ha kasingkasing han nahisimang nga bata ngan magpabalik ha iya ha malinaw nga hunahuna. (Eklesiastes 11:6) Damu han Kristiano nga mga pamilya an mayada pariho nga eksperiensia sugad ha imo, ngan nakikita han iba an ira matinalapasnon nga kabataan nga binalik, sugad gud han amay ha parabola ni Jesus han anak nga makaragon. (Lukas 15:11-32) Bangin mahitabo ha imo an pariho nga butang.