1, 2. O Satana aweyi kasadila e sumbula yo yela muna teza fwasa o lukwikilu lwa Yobi?

 KIELEKA o Yobi ofwete badikilwa vo muntu wakala ye zingu kia nzo ya kiese. O Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kiandi vo “wasunda wan’awonso a este o nene.” Oyandi wakala ye wana nsambwadi amakala ye atatu amakento. Wakala ye zingu kiambote muna sansa e nzo andi. Ke musungula, watoma filang’e nzo andi muna zingu kia mwanda yo vemanga muna nkal’a mwanda ya wan’andi vana ndose a Yave. Mawonso mama matwasa e ngwizani ye zingu kia nzo ya kiese.—Yobi 1:1-5.

² O Satana wa ntantu a Yave wa Nzambi, kazima meso ko muna zingu kiambote kiakala yo Yobi. O Satana una vo ovavang’aka owu wa kulula e ziku kia selo ya Nzambi, wabangika Yobi muna fwasa e nzo andi ya kiese. I bosi, “Oyelese Yobi o mavumbu mampasi tuka nsasal’a tambi yaku mbat’a ntu.” Muna wau, o Satana wasadil’o lubangamu lwalu yo mayela mu vava kulula e ziku kia Yobi.—Yobi 2:6, 7.

3. Nkia mpila mpasi kayela o Yobi?

³ O Nkand’a Nzambi ke uyikanga ko e mpila kimbevo kayela o Yobi. Kansi uyikanga e mpasi zandi. E nitu andi yazala ye mimvidi, o nkand’a nitu andi wavaika o mavavala yo yantika o buka. O nu’andi wanuk’e nsudi, e nitu andi nsudi ambi yanukanga. Mpasi zayingi kamonanga. (Yobi 7:5; 19:17;  30:17, 30) Muna diambu dia mpasi zandi, o Yobi wafonga vana ntoto ampolo, yo kuyivempanga ye basi kia kinzu. (Yobi 2:8) Diambu diampasi kikilu!

4. Adieyi dibwanga ntangwa ke ntangwa muna nzo zawonso?

⁴ Aweyi wadi vanga kele vo ngeye oyelele e mpila yayi? O unu o Satana ke bangikanga selo ya Nzambi mu mayela ko, nze una kavanga kwa Yobi. Kansi, muna kuma kia lembi lunga kwa wantu, ye mpasi za zingu yo yiva kwa fulu tuzingilanga, ntangwa ke ntangwa vekalanga yo mwisi nzo oyelanga. Kana una vo valenda vangw’e diambu muna vengomona mayela, yeto awonso yela tuyelanga kana una vo akete kaka bebangamanga nze Yobi. Diampasi dikalanga kele vo o yela kukotele muna nzo eno. Tubadika e mpila ukutusadisilang’o Nkand’a Nzambi muna sunda o ntantu ndioyu a wantu.—Kimpovi 9:11; 2 Timoteo 3:16.

5. Adieyi bevanganga esi nzo mu kuma kia yela kwa kolo kiandwelo?

⁵ E vonza muna zingu, kana mu nkia mpila kituka, mpasi kaka dikalanga, ke musungula o yela kwa kolo kiayingi. Kana nkutu yela kwa kolo kiandwelo, nsobani, ye mpasi kaka ditwasanga. Esi nzo aya bena yo vimpi nanga bafwete kalang’e pi kinumana vo o mbevo kaleka. Nanga bafwete yambul’o vanga eyaka salu. Elo, nzo zayingi, e yingyanangyana nkutu bekendalalanga mu kuma kia yela kwa mwisi nzo, kana una vo bafwete susumunwang’aka muna lend’o vuvama. (Kolosai 3:12) Muna yela kwa kolo kiakete, esi nzo bazeye edi bafwete vanga. Vana ntandu, awonso muna nzo bezolanga vo batoma lungwa-lungwa kele vo oyelele.—Matai 7:12.

6. Nkia fu besonganga esi nzo kele vo mosi muna yau oyelele mayela mampasi yovo ma kolo kiayingi?

 ⁶ Aweyi, kele vo o yela se kwampasi kikilu yo twasa kimbevo kilembi vika manisanga? Kasikil’owu, ovo mosi obakamene yela kw’evola, yela kwa Alzheimer yovo yela kwakaka? Yovo mwisi nzo obakamene o yela kwa ntu, nze esquizofrenia? Ediantete bevangang’o wantu i kendalala—mon’e ntantu mu kuma kia mpasi zayingi zimonanga o nzolw’au. Kansi vena mpe yo maka mambu melandilanga e nkenda. Ekolo esi nzo betokananga mu kuma kia mpasi za mbevo yo mona vo e kimbevo kiokio mu kubasimbinina kina mu vanga e salu yau, makasi bemonanga. Nanga balenda kukiyuvula: “Ekuma e diambu diadi ditubwididi?”

7. O nkaz’a Yobi adieyi kavanga mu kuma kia yela kwandi, adieyi kavilakana e?

⁷ Nanga diau adimosi mpe kayindula o nkaz’a Yobi. Sungamena vo oyandi wafwilwa o wana y’esi nzo zau. Ka lukatikisu ko, e sumbula yayi yawonso yambangikanga kikilu. Kuna mfoko, vava kamona vo o yakala diandi wakalanga nkwa mavimpi yo nkuma se bangamanga yo yela kwa mpasi zangemi, nanga wavilakana e diambu disundidi konso mpil’a mpasi—e ngwizani andi ye ya nkaz’andi  yo Nzambi. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘O nkaz’a [Yobi] umvovese vo, ng’osimbang’aka ziku kiaku e? yambula Nzambi, wafwa.’—Yobi 2:9.

8. Ovo mosi wa mwisi nzo oyelele kwayingi, nkia tini ya Nkand’a Nzambi ilenda sadisa akaka muna nzo mu kala yo nyindu ambote?

⁸ Ndonga bedimbulang’e vuvu yovo funga makasi kele vo e zingu kiandi kisobele mu kuma kia yela kwa muntu akaka. Kansi o Mukristu on’obadikanga e diambu ofwete zaya vo ediadi dinkumvananga e ntangwa muna songa o zola kwandi kwa kieleka. O zola kwa kieleka “tasi kulandula, kuna yo walakazi; . . . [ye] ke kukuvàvila [wete] wandi ko . . . kuzizidila mawonso, kukwikila mawonso, kusilanga mawonso e vuvu, kuzindalela mawonso.” (1 Korinto 13:4-7) Vana fulu kia yindulang’oma ke mafwene ko, diamfunu mu siamanana yo sunda e ngindu zambi.—Ngana 3:21.

9. Esi nzo aya bena ye mbevo yampasi nkia ziku bafwete kala kiau kilenda sadisa muna mwanda ye ngindu?

⁹ Adieyi difwete vangama muna tanina o vimpi wa kimwanda yo nyindu a esi nzo beyelesanga o muntu? Dialudi vo konso mayela lusadisu mevavanga ye nlongo miandi, ke diafwana ko dia soneka omu nkanda wau e mpila lusadisu yovo mpila nlongo, ye nzo za mawukilu yovo mpila lusadisu lwa mu nzo. Kansi kadi, o Yave muna mwanda ‘ovumbul’ana bavetekelo.’ (Nkunga 145:14) O Davidi wa ntinu wasoneka vo: “Nkwa nsambu on’obadikang’asukami: Muna lumbu kia mbi o Yave okuntayisa. O Yave okunlunga-lunga, yo kunlund’o moyo, . . . O Yave okunkindisa vana mfulu a yela.” (Nkunga 41:1-3) Muna umwanda o Yave olundang’e selo yandi, kana nkutu vo batontelo muna tezo kisundidi  e ngolo zau. (2 Korinto 4:7) Ndonga beyelanga o yela kwampasi muna nzo bevovololang’e mvovo mia nsoneki a Nkunga vo: “E Yave, mbweseso kikilu e mpasi: Umputwil’o moyo mun’owu wa diambu diaku.”—Nkunga 119:107.

10, 11. (a) Adieyi din’o mfunu kinumana vo esi nzo basunda e mpasi za yelesa? (b) O nkento mosi aweyi kasundila o yela kwa nkaz’andi?

¹⁰ “O ntim’a muntu uzizila muna mayela;” i uvovele kingana kimosi kia Nkand’a Nzambi, “O ntim’atoloka, nani olenda wo zizidila?” (Ngana 18:14) E mpasi zilenda kendeleka o mwand’a esi nzo yovo “mwand’a muntu.” Kansi, “o ntim’a vova, i moyo a nitu.” (Ngana 14:30) E fu yovo mpila mwanda una besonganga esi nzo ulenda sadisa mu sunda e mpasi za kalanga yo yitu una ye kimbevo kiampasi.—Ngana 17:22.

¹¹ Nkento mosi a Mukristu wazizidila o nkaz’andi wakituka se dinda mu kuma kia yela kwa ntu wauna balungis’aka mvu nsambanu muna longo lwau. “O nkaz’ame kalendanga diaka vova ko, diampasi kikilu diakala muna mokena yandi,” i kasungamenanga. “Muna bakula edi kazolele o vova, ntu yalunzanga.” Yindula mpe e mpasi za ntima ye ntantu kamonanga o yakala. Adieyi bavanga e? Kana una vo kwa ndá bazingilanga ye nkutakani a kikristu, o nkento wasiang’e ngolo za kala kaka wakumama muna mwanda, walongokanga oma mena muna yinkanda-nkanda ya A Sentinela ye Despertai! Ediadi diamvanang’o nkuma mu lunga-lunga o nkaz’andi anzolwa, yamu lufwa lwandi, vioka mvu nyá.

12. Ezak’e ntangwa nze i una kavang’o Yobi, nkia lusadisu kalenda van’o mbevo?

 ¹² Kuna kwa Yobi yandi kibeni mbevo i wazindalala. “Nga tutambula wete vana koko kwa Nzambi, ke mu tambula mbi ko e?,” u kayuvula kwa nkaz’andi. (Yobi 2:10) O Yakobo wa nlongoki ke nkatu ko kayikila Yobi vo se mbandu ya luzindalalu ye kwikizi! Muna Yakobo 5:11 tutanganga vo: ‘Nwawa lo, o luzindalalu lua Yobi, nwamona mpe e nsukilu a Yave, ovo o Yave nkwa walakazi wingi, ye nkenda.’ O unu mpe, ntangwa zayingi, o unkabu wa mbevo usadisanga akaka muna nzo mu lenda zindalala.

13. Adieyi ke bafwete tezanisanga ko esi nzo bena yo muntu una yo yela kwayingi?

¹³ Ndonga y’awana bayelesa kala bazeye wo vo diampasi dikalanga kuna lubantiku kwa esi nzo muna zizil’e mpasi zozo. Bevovanga mpe vo edi disundidi o mfunu i zaya e mpila ya sundila e mpasi zazi. E nsobani a mpila zingu kia esi nzo mpasi yikalanga kuna lubantiku. Kansi, kele vo oveng’e ngolo, o muntu olenda kulukila e mpila zingu kiampa. Muna lenda dio vanga, diambote walembi tezanisang’e mpasi zeto y’ezi za nzo yakaka ke bena ye mbevo ko, yo yindulanga vo e zingu kiau kiambote vo ‘ediadi ke dia nsongi ko!’ Kieleka, ke vena muntu ko ozeye e zitu benatanga akaka. Akristu awonso besololanga e fiauzi muna mvovo mia Yesu: “Nwiz’oku ngina, yeno awonso nufuntukanga yo bimuka yo mazitu, ikunuvundisa.”—Matai 11:28.

14. Aweyi ufwete sikidisilwa oma mafwete vangwa?

¹⁴ Muna ntangwa za mayela mampasi, diambote kwa esi nzo mu sungamenang’e mvovo miami  miavumunwinwa: “Mun’aludiki engi i tusikidila.” (Ngana 15:22) Esi nzo nga balenda fonga yo badika edi ditwese o yela e? Diamfunu dia vangila wo muna sambu, yo vava o luludiku muna Diambu dia Nzambi. (Nkunga 25:4) Adieyi difwete badikwa muna lukutakanu lwalu? Vena ye nzengo zifwete bakwa mu diambu dia lusadisu lwa ngang’awuka, mu diambu dia nzimbu y’oma ma esi nzo. Nga nani, olunga-lunga e mbevo? Esi nzo aweyi balenda sadisila muna diambu diadi? E nkubika yayi aweyi yivanga kuna kwa konso muntu muna nzo? Aweyi usinga lungisilwa e nsatu za mwanda za ndiona una ye mbebe isundidi mu lunga-lunga e mbevo?

15. O Yave nkia lusadisu kevananga kwa esi nzo bena yo muntu una yo yela kwayingi?

¹⁵ O vav’o luludiku lwa Yave muna sambu, kuna sungididi kiawonso yo badikang’e Diambu diandi yo landa e nzila kesongang’o Nkand’a Nzambi ditwasang’e nsambu zilembi badikwa. O sasuka kwa mbevo muna nzo ke divangamanga ntangwa zawonso ko. Kansi osiang’e vuvu muna Yave wete kaka kutwasanga, kana nkia diambu nkutu dibwa. (Nkunga 55:22) O nsoneki a Nkunga wayika vo: “O walakazi waku, e Yave, unsikini. Muna ulolo wa ngindu zame za mbundu. O fiauzi waku uyangidika moyo ame.”—Nkunga 94:18, 19; tala mpe Nkunga 63:6-8.

16, 17. Adieyi difwete vovwa kwa kingyanangyana mu kuma kia mpangi andi oyelanga?

¹⁶ O yela kwampasi muna nzo kulenda twasa e vonza kuna kwa wana. Diamfunu vo amase basadisang’o wana mu bakula e mpasi zinubwididi y’edi  bafwete vanga muna sadisa. Kele vo mosi muna wana oyela, ofwete sadisa e mpangi zandi mu bakula vo o lusadisu luna ketambula ke lusongele ko vo o wan’akaka ke bezolwanga kwayingi ko. Kuyambula ko vo vakala yo makasi yovo kitantu, amase bafwete sadisa o wan’akaka mu nungununa e nzolani a ungudi yau yo yau yo songa o zola kwazikuka ekolo lusadisanga mu sund’e mpasi za mayela.

¹⁷ E yingyanangyana belut’o bakula edi dinubwididi kele vo mase mau babalombele mu song’e nkal’ambote ekolo beyelesanga, ke mu vava kubasasila e diambu mu mvovo miayingi ko mia mpila kafwete wukilwa o mbevo. E mpila yayi, oyau bezaya wo vo o mbevo mu mpasi kena. Kele vo o wana aya bena yo vimpi bayimwenene e mpila o yela kusimbininang’o mbevo mu vanga mambu mayingi bevanganga, nanga besong’e “nzolani a ungudi” yo song’e “[nkenda, NW]”.—1 Petelo 3:8.

18. O wana bena vo se ambuta aweyi bafwete sadisilwa mu bakula e mpasi zitwasanga o yela, aweyi dilenda kubasadisila?

¹⁸ Kuna kwa wana aya bena vo se ambuta bafwete sadiswa mu zaya vo mu mpasi luna i kuma vo esi nzo awonso bafwete kuyikulul’e mvimba. Mu diambu dia nzimbu zifwaswa muna wuk’e mbevo, y’ezi zisumbilwa e nlongo, nanga ke dilendakana ko kwa mase muna vana kwa wana akaka mawonso bazolele. O wana nga befung’o makasi, mu yindula vo mu bembolwa bena? Ovo bebakula e mpasi zinubwididi yo zizila kaka e? Edi disundidi i mpila ina yitadilwang’e diambu ye mpila mwanda uyalanga muna nzo. Dialudi, muna nzo zayingi o yela kwa mwisi nzo kusadisang’o wana muna landa elongi dia Paulu: “Ke [nuvangila] diambu munswangani  ko, ngatu owu wa kumvalala, kansi muna lusakalalu lua ntima, konso muntu okubadika vo nkw’andi umviokele; ke nutadinge konso muntu yo mandi mambu ko, konso muntu oma m’akw’andi kaka.”—Filipi 2:3, 4.

19, 20. (a) Nkia mbebe ina kw’awana bena vo ntu muna nzo vav’o mwisi nzo keyelanga? (b) Kana una vo ke nkand’a malongi ma wuka yimbevo ko, o Nkand’a Nzambi aweyi uludikilanga mu kuma kia mayela?

¹⁹ Akristu ana bazikuka, ke bemenganga lusadisu lwa ngang’a wuka ko, kele vo ke lukululanga kwandi nsiku mia Nzambi ko. Vav’o mwisi nzo keyelanga oyau lusadisu bevavanga muna vevola e mbevo muna mpasi. Kansi, valenda kala ye mpila ngindu za ngang’a wuka ke zina betela ko zifwete teka fimpwa. Ye mpe, omu mvu miami vasolokele yimbevo yo maka mayela mena vo yamu wau ke mazayakene nlongo mia sikididi ko. Ekana nkutu yimbevo ivwidi e nlongo miasikididi milenda kala mpasi muna solola mio. Ozevo, adieyi kafwete vanga o Mukristu?

²⁰ Kana una vo mosi mun’asoneki a Nkand’a Nzambi ngang’a wuka kakala, o Paulu wa ntumwa mpe wavan’o malongi mambote kwa Timoteo wa nkundi andi mu kuma kia vimpi, e Sono ke nkanda alongela nguka za yimbevo ko, kansi malongi ma fu yambote ye mambu ma mwanda kaka ilonganga. (Kolosai 4:14; 1 Timoteo 5:23) Ozevo, muna diambu dia lusadisu lwa awuki e mfumu za nzo za Akristu yau kibeni bafwete kuyibakilang’e nzengo. Nanga balenda vava zaya e ngindu  za nganga zakaka za awuki. (Tala Ngana 18:17.) Kieleka vo lusadisu lwasikididi yo wete wa mbevo bevava, ndonga bevavilanga wo muna vav’o lusadisu kwa nganga z’awuki ana betoma wukanga. Akaka beluta bundang’e vuvu mu lusadisu lwa mpila yakaka. Ediadi mpe i nzengo za muntu yandi kibeni. Kana una vo i wau, Akristu ke beyambulanga ko vo e ‘diambu dia Nzambi dialembi kala se mini kia tambi yau, yo ntemo eyendelo diau’ vava bevavang’o vimpi. (Nkunga 119:105) Malongi ma Nkand’a Nzambi kaka belandanga. (Yesaya 55:8, 9) Mu kuma kiaki, bevengang’e nguka zin’entwadi yo mavangu ma mpandu yo lusadisu lukululanga e nsiku mia Nkand’a Nzambi.—Nkunga 36:9; Mavangu 15:28, 29; Lusengomono 21:8.

21, 22. Nkia nsiku mia Nkand’a Nzambi kalanda o nkento mosi wa mwisi Asia, ye nkia ndandu yatwasa e nzengo zina kabaka?

 ²¹ Tala edi diabwila nkento mosi wandumba mwisi Asia. Ke vioka kolo ko, vava kayantik’o longoka o Nkand’a Nzambi yo mosi wa Mbangi za Yave, wawut’o mwana walembi lungilw’e ngonde wakala ye 1,470 lwa gramas. Oyandi wakendalala kikilu vava kazayiswa kwa ngang’a wuka vo o mwana mpasi zayingi ke kala zau ekolo kenungunukanga ye mpe ke lenda nkutu diata ko. Wamvovesa vo kenda kunsisa kuna nzo za mawukilu. O nkaz’andi mpe kazaya owu kavanga ko. Kwa nani kafwete vavil’o lusadisu?

²² Yandi wavova vo: “Nsungamene dina yalongoka muna Nkand’a Nzambi vo ‘o wana s’ekau dia Yave: E mbongo a vumu i nsendo andi.” (Nkunga 127:3) Wanata “ekau” diadi kuna nzo yo kunsansa. Diampasi diakala kuna lubantiku, kansi, muna kuma kia lusadisu kavewa kwa ampangi za Kikristu kuna nkutakani ya Mbangi za Yave ana kalungananga yau wasund’e mpasi zazi, yo lungisa e nsatu zawonso za mwana. Vioka mvu kumi ye zole, o mwana ndiona wa nkento wayendanga kuna nkutakani kun’Eseka dia Kintinu yo lungananga mpe y’eyaka yingyanangyana. O ngudi wavova vo: “Dia matondo kikilu vo e nsiku mia Nkand’a Nzambi miamfila mu vang’edi diansongi. O Nkand’a Nzambi wansadisa muna kala ye ntona zambote vana meso ma Yave wa Nzambi yo lembi kuyitumbang’aka muna zingu kiawonso.”

23. O Nkand’a Nzambi nkia lufiaulwisu kevananga kwa mbevo ye kwa ana betatang’e mbevo?

²³ O mayela ke mekala yakwele mvu ko. O Yesaya  wa nguza wayika e ntangwa ina vo “O ntungi kevova ko vo, Yela nyela.” (Yesaya 33:24) O nsilu wau usinga lungana muna nz’ampa eyi ifinamene. Kansi, ekolo ke diavangamene ko, yela kaka tuyela yo fwa mpe. Diakiese vo, e Diambu dia Nzambi dikutulonganga yo kutusadisa. E nsiku mia nkala muntu emi kelongang’o Nkand’a Nzambi mianzingi, ye misundidi konso longi dia wantu alembi lunga. Ozevo o nkwa ngangu okwikanisa o nsoneki a nkunga wasoneka vo: “O nsiku a Yave walunga, uvutulwisa moyo: Mabika ma Yave masikidi, mevana ngangu kwa tunga . . . E nzengo za Yave za ziku yo songa . . . Muna lunda zo i mwina nsendo ayingi.”—Nkunga 19:7, 9, 11.