1, 2. ¿Imanötaq Jobpa markäkïninta Satanas ushakätsita tïrarqan?

 JOBQA kushishqam familianwan kawakoq. Biblia ninqannöpis, pëqa “Inti [Rupay] yarqamunan kaq lädu markakunachö täraqkunapita mas precisaq[mi]” karqan. Qanchis ollqu tsurinkuna y kima warmi wamrankunam kapurqan. Imëkayoq karmi familianta shumaq mantenirqan. Peru tsëpitapis masqa, Diospa kaqtam puntaman churaq y wamrankuna Jehoväpa rikëninchö alli kayänampaqmi yarpachakoq. Tsëkunata rurarmi familianwan juk shonqulla y kushishqa kawakuyarqan (Job 1:1-5).

² Jehovä Diosta alläpa chikeq Satanasqa tsë llapantam rikarëkarqan. Satanasqa, Diospa sirweqninkunapa markäkïninta (yärakuyninta) ushakätsitam imëpis ashin, tsëmi Jobpa familiantapis ushakätsirqan. Tsëpitanam Jobta “chaki paltampita peqa pukllukshunyaq [uma jirkanyaq] mana kachakaq qeriwan qeshyatsirqan”. Tsënömi Satanasqa desgraciakunata y qeshyata utilisarqan Jobpa markäkïninta ushakätsinampaq (Job 2:6, 7).

3. ¿Imanötaq Jobpa qeshyan karqan?

³ Bibliaqa manam willakuntsu Jobta tsarinqan qeshyapa jutin ima kanqanta, peru imanö kanqantaqa willakunmi. Ëtsanmi kururqan y qaranchö  qerikuna yurirmi ismurqan. Jamanimpis y cuerpumpis melanëpaqmi asyarqan. Y alläpam nanatsikurqan (Job 7:5; 19:17; 30:17, 30). Jobqa uchpa jananchömi täkoq y mitu mankapa pakipinkunawanmi jichkakoq (Job 2:8). ¡Imanö llakipëpaqmi karqan!

4. ¿Imataq höraqa familiakunata alläpa sufritsin?

⁴ ¿Imanöraq tikrarinkiman tsënö qeshya tsarïkushuptiki? Kanan witsankunaqa manam Jobtanö Satanas qeshyatsinnatsu Diospa sirweqninkunata. Tsënö kaptimpis, jutsasapa kanqantsikrëkur, tukïläya problëmakunapa pasanqantsikrëkur y Patsata paqwë rakchatäyashqa kaptinmi, höraqa familiachö mëqantsikllatapis qeshya tsaririn. Imëkanöpa cuidakurpis, manam ni mëqantsikpis libritsu kantsik ima qeshyallapis tsarimänapita, tsënö karpis, Jobnöqa manam llapantsiktsu sufrintsik. Familiantsikchö pitapis qeshya tsarïkuptinqa alläpa sasakunapam pasantsik. Tsëkunapa pasar alli tsarakunapaq Biblia imanö  yanapamanqantsikta rikärishun (Eclesiastes 9:11; 2 Timoteu 3:16).

5. ¿Imatataq familiakuna rurayan mëqanllapis qeshyariptinqa?

⁵ Kawënintsikchö alläpa sasakunapa pasarqa manam yamë këta tarintsiktsu, y masran alläpa qeshyarninnäqa. Hasta wallka tiempullapa qeshyarpis, familiantsik ankupämänata (llakipämänata) y imëka rurëninkunatapis jaqirïkur yanapamänatam wanantsik. Höraqa familiachö sänu kaqkunam kallpachakuyänan qeshyëkaq cämachö shumaq jitaräkunanrëkur büllata mana rurayänampaq. Y hasta höraqa wakin rurëninkunatam jaqiyänan. Rasun kaqchöqa, cäsi llapan familiakunachömi mëqanllapis qeshyaptinqa hasta wamrakunapis ankupäkoq (llakipäkoq) kayan, tsënö kaptimpis, höraqa yarpätsinantsikran tsënö kayänampaq (Colosensis 3:12). Pipis qeshyariptinqa, familianqa listum këkan imëkanöpapis yanapanampaq. Jinamampis, llapankunam shuyäyan qeshyayaptinqa kikinkunatapis tsënö yanapayänanta (Mateu 7:12).

6. ¿Imanötaq sientikuntsik familiantsikchö pitapis antsaq y mana kachakaq qeshya tsarïkuptin?

⁶ Peru ¿imatataq rurashwan familiantsikchö pipis alläpa qeshyakurkuptin, antsäkurkuptin y manana kachakänan kaptinqa? Itsa parälisis, cancer o tsënö manana kachaq qeshya tsarïkunman. O itsa esquizofrenia nishqannö löcuyätsikoq o juiciuta oqratsikoq qeshya tsarïkunman. Tsënö pasakuptinqa, kuyë kastantsikta alläpa sufreqta rikarmi qallananllachöqa alläpa ankupantsik y  llakikuntsik. Y manam tsëllatsu, tiempu pasanqanmannö qeshyëkaq familiantsikta yanapanantsikrëkur punta ruranqantsikkunata rurëta manana puëdirqa, itsa resentikur, “¿imanirtaq noqata këkuna pasaman?” nir pensar qallëkushwan.

7. Job qeshyakurkuptin, ¿imanötaq warmin sientikurqan, y imatataq qonqarirqan?

⁷ Itsa Jobpa warmimpis tsënö pensarqan. Yarpäshun, llapan wamrankunam juk desgraciachö wanushqa kayarqan. ¡Imanöraq llakikïkurqan tsë llapan desgraciakuna qatinallaman pasëkuptin! Tsëchi llapanta ruraq y kallpayoq nunanta alläpa nanatsikoqta y melanëpaq qeshyayoqta rikëkurqa, qonqarirqan imëkapitapis masqa Dioswan amïgu këninkuna precisanqanta. Bibliam kënö nin: “Tsënam warminqa kënö nirqan: ‘¿Jinallaraqku qamqa mana jutsallakur këkanki? ¡Diosta maldecïkur juklla wanukï!’” (Job 2:9).

8. ¿Ima textutaq yanapakun familiachö mëqampis qeshyaptin llakikï mana dominamänapaq?

⁸ Mëtsikaq nunakunam alläpa llakikuyan o hasta piñakuyan familianchö mëqampis qeshyanqanrëkur kawëninkuna chipyëpa cambiariptin. Tsënö kaptimpis, rasumpa cristiänuqa musyanmi tsëkuna pasakunqanqa rasumpa kuyakïninta rikätsikunampaq yanapakunqanta. Rasumpa kuyakoqqa “imata rurayaptinpis, awantanqam, ancupanqam, [...] imatapis manam quiquinllapaqqa ashenqatsu, [...] sufritsiptinpis awantanqam, y manam marcäquinin pepita ushacanqatsu, confiaconqam, y pasensiaconqam” (1 Corintius 13:4-7). Llakikïnintsik dominamänantsikta jaqinapa rantinqa, vencinapaqmi kallpachakunantsik (Proverbius 3:21).

9. ¿Imamantaq markäkïta (yärakuyta) puëdintsik familiantsikchö pipis alläpa qeshyakurkuptin?

 ⁹ ¿Imatataq rurashwan familiantsikchö pipis alläpa qeshyakurkuptin Dioswan alli kënintsikta cuidanapaq y alläpaqa mana llakikunapaq? Cada qeshyatam juknöpa juknöpa jampiyan y manam llapan qeshyëkaqkunatatsu igualpa cuidayan, tsëmi kë libruqa willakuntsu qeshyëkaqkunata imanö jampitsinapaq o imanö cuidanapaq kaqta. Tsënö kaptimpis, Diospa kaqchöqa “llapan ishkikaqkunatam [Jehoväqa] tsarëkan, y muchkikashqa [umpukasha] këkaqkunatapis pallarikämunmi” (Salmu 145:14). Rey Davidpis kënömi qellqarqan: “Kushishqam kanqa waktsakunata llakipaqqa; desgraciakuna kanqan tiempuchömi Jehovä tsapanqa. Kikin Jehovämi tsapanqa y kawëkaqta katsinqa. [...] Kikin Jehovämi kallpata qoshunki cämachö qeshyar jitarëkaptikipis” (Salmu 41:1-3). Jehoväqa manam jaqirintsu sirweqninkunapa markäkïninkuna chipyëpa ushakärinantaqa, hasta mana aguantëpaqnö llakikïkunapa pasayaptimpis pëqa kallpatam qon tsarakuyänampaq (2 Corintius 4:7, NM). Mëtsikaqmi familianchö mëqampis qeshyakurkuptin Salmu qellqaqnö Diosta kënö mañakuyashqa: “Llakikïmi chipyëpa nitiramashqa. Jehovä Diosllä, palabrëki ninqannö kawëkaqta katsillämë” (Salmu 119:107).

10, 11. a) ¿Imataq alläpa precisan familiachö mëqantsikpis qeshyakurkuptin alli tsarakuyänampaq? b) ¿Imanötaq juk cristiäna tsarakurqan nunan alläpa qeshyakurkuptin?

¹⁰ “Kushishqa shonquyoq nunaqa nanatsikurpis tsarakunmi; peru llakikoq shonqutaqa, ¿pitaq  aguantëta puëdin?” ninmi Bibliaqa (Proverbius 18:14). Alläpa llakikïqa manam juk nunapa “kushi shonqu” këninllatatsu ushakäratsin, sinöqa familiampatawanmi. Peru “yamë këta tareq shonquqa, nunapa kawëninmi” (Proverbius 14:30). Familiachö pipis alläpa qeshyakurkuptin llapankuna tsarakuyänampaqqa yanapakunqa kushi shonqu kayanqanmi (igualaratsi Proverbius 17:22 textuwan).

¹¹ Casakuyanqampita joqta watakuna pasarishqanllachömi, juk cristiänapa nunan kuyukïta puëdirqannatsu apoplejïa qeshya tsarïkuptin. Pëmi kënö yarpan: “Nunäqa cäsi chipyëpam parlëta puëdirqannatsu, tsëmi pëwan parlëqa alläpa sasaraq [ajaraq] karqan. Ima nimëta munanqanta cuentata qokunäpaqqa alläpa sasaran kaq”. Jina pensanantsikmi nunan imanö sufrinqanman y ni ima rurëta mana puëdir imanö sientikunqanmampis. ¿Imatataq rurayarqan? Jehoväpa Testïgunkuna Yachatsikuyänan Wayipita karuchöraq tärarpis, tsë cristiänaqa llapan puëdinqantam rurarqan Diospa kaqchö sinchi kanampaq, y Diospa markan jorqamunqan Täpakoq y ¡Despertad! revistakunata y wakin publicacionkunatam cada yarqoqllata leyeq. Tsëmi kallpata qorqan kuyë nunanta wanukunqanyaq chusku watapa shumaq cuidanampaq.

12. ¿Imanötaq wakin qeshyaqkunaqa Jobnöpis familianta yanapayan?

¹² Jobqa alläpa sufrirpis kikinmi alli tsarakurqan. Warmintam kënö tapurqan: “¿Rasumpa kaq Diospitaqa alli kaqllatatsuraq chaskikushwan, y mana alli kaqtaqa manatsuraq chaskikushwan?” (Job 2:10). Tsëchi discïpulu Santiäguqa pacienciakoq këta y alli tsarakoq këta Job yachatsikunqanta nirqan.  Santiägu 5:11 textuchömi kënö nin: “Wiyayashqanquim Job jutiyoq nuna llapan sufrimientucunata pasensiacur pasaptinraq, Dios Yaya yanapashqanta. Tsenomi Dios Yaya llapan boluntaninwan nunacunata ancupan”. Kanan witsampis kikin qeshyëkaq alli tsarakunqanmi yanapakushqa familian alläpa mana llakikunampaq.

13. ¿Imatataq rurashwantsu familiachö mëqantsikpis alläpa qeshyaptin?

¹³ Mëtsikaq familiakunam niyan pïninllapis alläpa qeshyakurkuptinqa, qallananllachöqa alläpa sasaraq kanqanta. Jina tsë asuntuta imanö rikanqantsikpis alläpa precisanqantam niyan. Qallananllachöqa alläpa sasam kanqa imëka cambiaptin y puntatanönatsu imapis mana kaptin. Tsënö kaptimpis, alli kallpachakurqa yachakärishunmi. Peru alläpam precisan pïnimpis mana qeshyaq familiakunawan familiantsikta mana igualatsinantsik, pëkunapa kawënin mas alli kanqanta, y noqantsikllata imapis pasamanqantsiktaqa manam pensashwantsu. Rasun kaqchöqa manam ni pipis musyantsu wakin familiakuna imakunapa pasayanqantaqa. Llapan cristiänukunatam shoqamantsik Jesus kënö ninqan: “Llapequipis utishqa y llaquishqa carnenqa, noqaman shayämï. Shayämuptiqueqa, noqam jamaratsiyashqequi” (Mateu 11:28).

14. ¿Ima precisaq rurëkunatataq patsätsiyänan?

¹⁴ Familiantsikchö pipis alläpa qeshyakurkuptinqa Biblia kënö ninqantam yarpänantsik: “Atskaq consejakoqkuna kaptinqa imapis allim yarqun” (Proverbius 15:22). Imata rurayänampaq kaqta parlayänampaqpis qeshyëkaqpa familianmi  ëllukäyänan. Alläpa allim kanman Diosman mañakurir Palabrampa yanapakïninta ashir parlayaptinqa (Salmu 25:4). ¿Imakunapitataq parlayänan? Itsachi imanö jampitsiyänampaq kaqta, ëkata gastayänampaq kaqta y familiachö imanö kayänampaq kaqta. ¿Pitaq qeshyëkaqta rikanqa? ¿Imanötaq familiachö wakin kaqkuna yanapakuyanqa? ¿Imakunachötaq familiapa kawënin cambianqa? ¿Imanötaq qeshyëkaqta atiendeqta yanapayanqa Diospa kaqchö y jukkunachöpis alli kanampaq?

15. ¿Imanötaq Jehovä yanapan pïnimpis alläpa qeshyaq familiakunata?

¹⁵ Yanapamänapaq shonqupita patsë Jehoväman mañakur, Palabran ninqanman yarpachakur y Biblia ninqanta imëpis wiyakurqa, mana pensanqantsik bendicionkunatam chaskishun. Itsachi familiantsikchö qeshyëkaqqa kachakanqatsu. Peru ima pasaptimpis Jehoväman markäkunqantsikqa (yärakunqantsikqa) alläpam yanapamäshun (Salmu 55:22). Salmuta qellqaqmi kënö nirqan: “Jehovä Diosllä, rasumpa kuyakoq kanqëkim tsarämarqan. Imëkapaq yarpachakïnïkuna noqachö alläpa kaptinmi, shoqakïniki almäta shullpapar qallëkurqan” (Salmu 94:18, 19; jina rikäri Salmu 63:6-8 textutapis).

16, 17. ¿Imatataq wamrakunata entienditsishwan familiantsikchö juk wamra qeshyaptinqa?

¹⁶ Familiachö mëqampis alläpa qeshyaptinqa wamrakunapis yarpachakuyanmi. Alläpam precisan imëkapis cambianampaq kaqta y imanö yanapakuyänampaq kaqta teytankuna entienditsiyänan. Familiachö juk wamra qeshyaptinqa,  teytakunam wakin kaq wamrankunata entienditsiyänan qeshyëkaq wamrata mas atiendirpis, llapanta igualpa kuyayanqanta. Teytakunaqa manam jaqiyanmantsu wamrankuna resentikuyänanta ni chikinakuyänanta, antis sänu kaq wamrankunatam yanapayänan qeshyëkaq kaqta mas kuyayänampaq y imëkachö yanapayänampaq.

¹⁷ Qeshyëkaq wamrata ankupäyänampaq (llakipäyänampaq) pishi wamrankunata teytankuna yanapayanqanqa, ima qeshyayoq kanqanta imëkanöpa entienditsita tïrayanqampitapis mas allim kanqa, tsënö karpis, allim kanqa qeshyëkaq wamrapa nanatsikïninkuna imanö kanqanta entiendiratsiyanqanqa. Qeshyëkaq wamra unënö imatapis rurëta manana puëdinqanta sänu kaq wamrakuna cuentata qokurirqa, masmi ‘cuyayanqa’ y ‘ancupäyanqa’ (1 Pëdru 3:8).

18. ¿Imatataq mayor kaq wamrankunata teytakuna entienditsiyanman, y imachötaq yanapakun familiachö pipis qeshyanqan?

¹⁸ Mayor kaq wamrankunataqa teytankuna entienditsiyänanmi alläpa sasa problëmapa pasëkäyanqanta y llapankuna yanapakuyänan precisanqanta. Itsa qeshyëkaqta doctorkunaman apar y jampikunachö gastarnin, wakin wamrankuna munayanqankunataqa rantita puëdiyanqanatsu. ¿Resentikurtsuraq pëkunapaq kaqta qeshyëkaqllata qoykäyanqanta pensayanqa? ¿O imapa pasëkäyanqanta entiendirtsuraq munëninkunata jaqirïkur yanapakuyänampaq listu këkäyanqa? Tsë asuntuta imanö rikäyanqampita y imanö shonquyoq kayanqampitam tsëqa kanqa. Familianchö mëqampis qeshyanqanqa mëtsikaq teytakunatam yanapashqa apostul Pablu kënö ninqanta  wiyakïta wamrankunata yachatsiyänampaq: “Ama ni imachopis yachaq tupänacuyëtsu, ni penqapänacuyëtsu. Tsepa rantenqa, qollmi shonqiquicunawan waquintapis qamcunapita mas presisaqpaq churayë. Ama meqequicunapis quiquiquicunapa bienniquicunallaqa imatapis rurayëtsu. Tsepa rantenqa imatapis rurarqa, rurayë waquincunapapis bienninpaq” (Filipensis 2:3, 4).

19, 20. a) ¿Imatataq familiata dirigeq kaq ruranan pïnimpis qeshyaptinqa? b) Jampi asuntukunapita mana parlarpis, ¿imanötaq Biblia yanapamantsik pïnintsikpis qeshyaptin?

¹⁹ Diospa leynimpa contran mana kaptinqa cristiänukunaqa imanöpapis jampikïtam tïrayan.  Familiachö mëqampis qeshyakurkuptinqa jinan höram jampitsita procurayan. Höraqa itsa precisanqa atskaq doctorkuna niyanqanta wiyananraq. Jinamampis, kanan witsankunaqa tukïläya qeshyakunam yurïkamushqa, y wakimpaqqa manam alleqllaqa jampita tariyanraqtsu. Höranäqa alläpa sasam ima qeshya kanqanta musyëpis. Tsënö kaptinqa, ¿imataraq juk cristiänu ruranman?

²⁰ Bibliapa juk kaq librunta juk doctor qellqashqa kaptin, y imanö jampikunampaq amïgun Timoteuta apostul Pablu consejashqa kaptimpis, Bibliaqa alli portakunapaq y Diospa kaqchö alli kanapaqmi consejamantsik, manam jampi asuntukunapaqtsu (Colosenses 4:14; 1 Timoteu 5:23). Tsëmi familiachö qeshyëkaqta imanö jampitsiyänampaq kaqtaqa, familiata dirigeq kaq alli juiciunwan shumaq rikänan. Itsachi ishkaq o kimaq doctorkuna ima niyanqantaraq musyëta munanqa (igualaratsi Proverbius 18:17 textuwan). Awmi, pëkunaqa qeshyëkaq familianta rasumpa yanapanampaq kaq jampitam munayan, tsëmi cäsi llapampis doctorkunaman apayan. Wakinnam doctorkunaman mana apar juknöpa jampitsita procurayan. Tsëtaqa cada ünum rikäyänan. Tsënö kaptimpis, jampita ashi asuntuchöqa ‘Diospa Palabran chakinkunapaq chiwchinö y näninkunapaq aktsinö’ kanantam cristiänukunaqa jaqiyan (Salmu 119:105). Biblia musyatsikunqantam imëpis wiyakuyan (Isaïas 55:8, 9). Tsëmi brüjukuna rurayanqan y Bibliapa musyatsikïninkunapa contran jampikunataqa ashiyantsu (Salmu 36:9; Hëchus 15:28, 29; Apocalipsis 21:8).

21, 22. ¿Imanötaq juk shipashta Bibliapa juk musyatsikïnin yanaparqan, y imachötaq yanaparqan tsëta wiyakunqan?

 ²¹ Tsënömi pasarqan Asiachö këkaq juk nacionpita shipashta. Jehoväpa testïgunkunawan Bibliapita yachakur qallanqan witsanmi killan pishikaptin 1.470 grämuslla lasëkar wamran yuririrqan. Alläpam llakikurqan llullun upa kanampaq kaqta y paqwë mana purinampaq kaqta juk doctor niptin. Tsëmi tsë doctorqa nirqan tsënö wamrakunata katsiyänan wayiman apëkunampaq. Tsë shipashpa nunanqa manam ni ima rurëtapis musyarqantsu. ¿Piraq yanapanman karqan?

²² Pëmi kënö willakun: “‘Wamrakunaqa Jehoväpita shamoq herencia, y pachapita yureqqa juk qarë’ kanqanta Bibliachö yachakunqätam yarpärirqä” (Salmu 127:3). Tsëmi tsë ‘herenciata’ wayinman apakunampaq y cuidanampaq churapakarqan. Qallananllachöqa sasaran karqan, peru tsë markachö Jehoväpa testïgunkunapa yanapakïninwanmi tsë warmiqa wamranta shumaq cuidarqan. Tsëpita chunka ishkë wata pasarishqanchömi tsë wamraqa reunionkunaman ëwaq y wakin jövin mayinkunawan kushishqa juntakaq. Mamanmi kënö nin: “Alläpam agradecikö alli kaqta ruranäpaq Bibliapa musyatsikïninkuna yanapamanqampita. Bibliam yanapamarqan Jehoväpa rikëninchö limpiu concienciayoq kanäpaq y llutanta rurëkur llapan kawënïchö llakishqalla mana kakunäpaq”.

23. ¿Imanötaq qeshyëkaqkunata y rikaqninkunata Biblia kallpata qon?

²³ Qeshyakunaqa ichikllachönam ushakärinqa. Profëta Isaïasmi kënö nirqan: “Manam ni pï:  ‘Qeshyämi’ ninqanatsu” (Isaïas 33:24). Tsëta Jehovä änikunqanqa këllachöna këkaq mushoq Patsachömi cumplikanqa. Peru tsë tiempu chämunqanyaqqa, qeshyakunawan wanïqa këkanqallaran. Tsënö kaptimpis, Diospa Palabranqa kallpatam qomantsik y imata ruranapaq kaqtam rikätsimantsik. Bibliapa musyatsikïninkunaqa imëpis yanapakunmi, y manam nunakunapa pensëninnötsu cambiarëkan. Tsënö kaptinmi alli juiciuyoq nunaqa salmuta qellqaqnö pensan, pëqa kënömi qellqarqan: “Jehoväpa leyninqa chipyëpa allim, almatam kutikätsin. Jehoväpa yarpätsikïninqa markäkïpaqmi [yärakuypaqmi], mana yachaqtapis yachaqtam tikraratsin. [...] Jehovä juzganqankunaqa rasun kaqllam [...]; wiyakïchöqa alli pägum kan” (Salmu 19:7, 9, 11).