Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 10

Kuti Naa Umwi Mumukwasyi Waciswa

Kuti Naa Umwi Mumukwasyi Waciswa

1, 2. Mbuti Saatani mbwaakabelesya ntenda abulwazi kusola kujaya lusyomo lwa Jobu?

MWAALUMI Jobu weelede kubalilwa akati kabaabo bakajisi mikwasyi iikkomana. Ibbaibbele limwaamba kuti “muntu wakali mupati kwiinda boonse bakali mumanyika aakujwe.” Wakalijisi bana basankwa bali ciloba abasimbi botatwe, antoomwe wakalaa bana bali kkumi. Alimwi wakalijisi lubono cakuti wakali kukonzya kubamba kabotu mukwasyi wakwe. Kunze lyaboobo wakali kusololela kumilimo yakumuuya alimwi wakali kubikkila maanu kuciimo bana bakwe ncobakajisi a Jehova. Zyoonse ezi zyakapa kuti kube lukkomano akati kabanamukwasyi.—Jobu 1:1-5.

2 Ciimo ca Jobu wakalicibwene Saatani, sinkondonyina mupati wa Jehova Leza. Saatani lyoonse uuyandaula nzila yakujaya lusyomo lwababelesi ba Leza, wakalwana Jobu akumunyonyweeda mukwasyi wakwe wakali kukkomana. Amane “wakacita Jobu kuti azwe zilonda kuzwa kumaulu kusikila kukatwikilo.” Kwiinda muntenda alimwi abulwazi, Saatani wakali kuyeeya kuti ulajaya lusyomo lwa Jobu.—Jobu 2:6, 7.

3. Bulwazi bwa Jobu bwakalitondezya buti?

3 Ibbaibbele talyaambi zina lyabulwazi mbwaakaciswa Jobu pe. Pele lilatwaambila mbobwakali tondezya. Wakazwide mvwunyu mubili woonse, alimwi cikanda cakwe cakatalika kubaa bweele akubola. Alimwi wakali kununka mukanwa aamubili. Wakalicimvwide. (Jobu 7:5; 19:17; 30:17, 30) Kapengaana, wakakkala mutwe kalipala alukaye. (Jobu 2:8) Masimpe cakali kweetezya!

4. Ino ncinzi cicitika kumukwasyi woonse ciindi aciindi?

4 Ino inga mwalimvwa buti kuti kamulindinywe nomwaciswa bulwazi obu bupati? Sunu Saatani taleti malwazi kubabelesi ba Leza mbuli mbwaakacita kuli Jobu. Nokuba boobo banamukwasyi balakonzya kuciswa zimwi ziindi akaambo kakutalondoka kwabuntu, mapenzi aabuumi alimwi akunyongana kwacilawo ncotukkede. Nokuba kuti twabweza ntaamu zilibuti zyakulikwabilila, toonse tulakonzya kuciswa, pele mbasyoonto banga baciswa mbuli Jobu. Ciindi nokwaba kuciswa muŋanda yesu, ndipenzi litali lyakusobanina. Aboobo atubone Bbaibbele mbolinga lyatugwasya kulwana sinkondonyina wabantu sunu.—Mukambausi 9:11; 2 Timoteo 3:16.

MULIMVWA BUTI KUMAKANI AYA?

5. Banamukwasyi kanjikanji balimvwa buti nokuli bulwazi butatoli ciindi?

5 Kunyongana kwabukkale bwalyoonse, munzila iliyoonse mbokunga kwaboola, ncintu cikatazya lyoonse, ikapati kuti kwaletwaa bulwazi ibuzumanana. Nokuba kuciswa buyo kwakaindi kasyoonto kuyanda kubambulula buumi, kuzuminana alimwi akuliimya. Banamukwasyi bayumu inga bayandika kuumuna kupa ciindi kumulwazi kuti alyookezye. Ambweni inga bayandika kuliimya zintu zimwi. Nokuba kuti bana baniini mumikwasyi minji balamufwida luse mweenzinyina naa muzyali uucisidwe, inga bayandika kuyeezya cimwi ciindi kubelesya maanu. (Ba-Kolose 3:12) Mukwasyi inga ulilibambilide kugwasya kuti bulwazi tabutoli ciindi cilamfwu kupona. Kunze lyaboobo muntu omwe-omwe mumukwasyi awalo ulayanda kulangwa kabotu kuti naa waciswa.—Matayo 7:12.

6. Banamukwasyi balitondezya kulimvwa buti zimwi ziindi kuti naa umwi waciswa bulwazi bupati ibuzumanana?

6 Ino kuti bulwazi kabuli bupati elyo bwamunyonganya kapati kwaciindi cilamfwu? Mucikozyanyo, ino kuti umwi mumukwasyi walebukilwa, waciswa bulwazi Bwamizeezo bwakuluba, naa kulebulwa abulwazi bumbi buyo? Naa atwaambe umwi mumukwasyi waciswa bulwazi bwakusondoka mbuli bwa schizophrenia? Kusaanguna inga mweetezegwa—inga mwausa kuti muyandwa wanu wapenga kapati. Pele kunze kwakweetezegwa, nkobuli abumbi mbomunga mwalimvwa. Banamukwasyi balakonzya bacimwa akaambo kakupenzegwa kapati alimwi akwaangililwa amuntu omwe buyo waciswa. Inga balibuzya kuti: “Ino nkaambo nzi eci ncocacitika kulindime?”

7. Ino mukaintu wa Jobu wakalimvwa buti kukuciswa kwamulumaakwe, alimwi kulibonya kuti wakaluba nzi?

7 Eeci cibaanga ncicakali mumizeezo yamukaintu wa Jobu. Kamuyeeya kuti wakasweekeledwe kale bana. Cakutadooneka wakalikuya bunyongana mizeezo buce-buce ntenda ezyo nozyakali kucitika. Kuzwa waawo naakabona mulumi wakwe wakali mukutausi, singuzu waciswa bulwazi bucisa alimwi busesemya kulibonya kuti wakaluba cintu cipati kwiinda mapenzi oonse aayo—cilongwe walo amulumaakwe ncobakajisi a Leza. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Banakwe bakati kulinguwe, Ucisyoma na? Mutukile Leza kuti ufwe!”—Jobu 2:9.

8. Kuti naa umwi mumukwasyi waciswa, ndugwalo nzi lunga lwagwasya banamukwasyi bamwi kuzilanga mbozyeelede zintu?

8 Banji balatyompwa nokuba kucimwa ciindi buumi bwabo nobwacincwa kapati akuciswa kwamweenzinyina. Nokuba boobo Munakristo uuyeeya weelede kubona kuti eci cimupa ciindi cakutondezya kululama kwaluyando lwakwe. Luyando lwini-lwini “lulakazika moyo akufwa luzyalo . . . talulilangilili cintu . . . Lulakolela makani oonse akuba alusyomo lyoonse, lulijisi bulangizi lyoonse akuba acamba kumapenzi oonse.” ( 1 Ba-Korinto 13:4-7) Muciindi cakuzundwa amizeezo iitalikabotu, cilagwasya kusola mbuli mbotukonzya kwiilwana.—Tusimpi 3:21.

9. Ino nzisyomezyo nzi izinga zyagwasya mukwasyi munzila yakumuuya alimwi izikkazika moyo ciindi nokuli mulwazi?

9 Ino ncinzi cinga cacitwa kukwabilila moyo wabanamukwasyi alimwi abukombi bwabo kuti naa umwi mumukwasyi waciswa kapati? Aino ibulwazi bomwe bomwe buyandika musamu waandeene alimwi abusilisi bwaandeene, aboobo inga tacigwasyi pe mubbuku eli kutondezya busilisi buyandika, kube kucibbadela naa aaŋanda. Nokuba boobo Jehova “ulabusya boonse bawizuka” munzila yakumuuya. (Intembauzyo 145:14) Mwami Davida wakalemba kuti: “Uli acoolwe uuyeeya batengwana. Jehova ulamuvuna mubuzuba bwamapenzi. Jehova ulamubamba akumuponya. . . . Jehova ulamutabilila naaciswa abulo; mukuciswa kwakwe ulaponya malwazi aakwe oonse.” (Intembauzyo 41:1-3) Jehova ulakwabilila babelesi bakwe munzila yakumuuya nociba ciindi nobapenga kapati mumoyo cakuti babula ancobacita. (2 Ba-Korinto 4:7) Banamukwasyi banji ibajisi baabo baciswa loko mumaandaabo balaindulula majwi aa sintembauzyo aakuti: “Ndipengede loko; undibukulusye, O Jehova, mbubonya mbuli ijwi lyako.”—Intembauzyo 119:107.

MUUYA UUPONYA

10, 11. (a) Ino ncintu nzi cipati ciyandika kuti mukwasyi ukonzye kulwana bulwazi? (b) Mbuti umwi mukaintu mbwaakakonzya kulwana bulwazi bwamulumaakwe?

10 “Moyo [muuya NW] wamuntu ulayumuna bulwazi,” mbokaamba kasimpi kamu Bbaibbele, “Pele moyo [muuya NW] uutyokede, ngwani uukonzya kuuyumuna?” (Tusimpi 18:14) Penzi lipati lilakonzya kunyonganya muuya wamukwasyi alimwi “[amuuya] wamuntu.” Pele “moyo uukede ulaponya mubili.” (Tusimpi 14:30) Kuzwidilila kwamukwasyi kukulwana penzi lyakuciswa kwiimvwilidi amuuya ngobajisi banamukwasyi alimwi aciimo cabo.—Amukozyanisye a Tusimpi 17:22.

11 Uumwi Munakristo mukaintu wakapenga kubona mulumi wakwe kaciswa bulwazi bwakulebuuka nokwakainda buyo myaka iili cisambomwi kuzwa ciindi nobakakwatana. “Mulumi wangu takwaakali kukanana kabotu pe, elyo taakwe nocalikukonzeka kukanana anguwe, mbwaakaamba mukaintu. Ipenzi lyakusola kuteelela akuyeeya ncaakali kusola kwaamba lyakali lipati.” Kamuyeeya buyo mbwaakapenga alimwi akutyompwa mwaalumi oyu. Ino aaba banabukwetene bakacita nzi? Nokuba kuti bakali kukkala kule ambungano ya Bunakristo, oyu mucizi wakasola kapati kuliyumya munzila yakumuuya kwiinda mukubala makani oonse aajatikizya mbunga aakali kumwaigwa, kubikkilizya amamagazini aa Ngazi Yamulindizi alimwi a Galamukani! ngaakali kutambula ciindi aciindi. Eeci cakamupa nguzu zyakumuuya zyakamugwasya kulanga mulumaakwe kusikila mane wafwa nokwakainda myaka yone.

12. Kweelana acakacitika kuli Jobu, ndugwasyo nzi cimwi ciindi mulwazi ndwanga wapa?

12 Kulanga cakacitika kuli Jobu, walo wakali aapenzi nguwakayuma. “Sena tatweelede kutambula bubotu kujanza lya-Leza abubi?” mbwaakamubuzya mukaintu wakwe. (Jobu 2:10) Anu sikwiiya Jakobo ncaakazooamba kuti Jobu ncitondezyo cibotu camuntu sicamba alimwi uutatyompwi! Kuli Jakobo 5:11 kuli majwi aakuti: “Mulimvwide kale aalukakatilo lwa-Jobo, alimwi mulizi mbwaakamucitila Jehova kumamanino. Mwabona kuti Jehova ngusibuuya, ngusiluzyalo.” Asunu mbweena, busicamba bwamulwazi mumukwasyi kanjikanji bwagwasya bamwi muŋanda kutatyompwa.

13. Nkulikozyanisya kwabuti kuteelede kucitwa amukwasyi uujisi malwazi mapati?

13 Bunji bwabaabo bakalwazya mumukwasyi balazumina kuti kumatalikilo tacigambyi naa banamukwasyi baalilwa kusyoma kuti zintu zyacitika boobo. Alimwi balaamba kuti muntu mbwalanga zintu zyacitika ncintu cipati kapati. Kucinca akubambulula zintu aamunzi ncintu cikatazya kumatalikilo. Pele kuti muntu wasola canguzu ulakonzya kweela kabotu mubuumi bupya. Kutegwa tucikonzye, tatweelede kulikozyanisya aabantu batalwazyi mumukwasyi wabo akuyeeya kuti balo bali kabotu alimwi akuti swebo ‘tatukwe coolwe akaka!’ Kwaamba masimpe, taakwe uuzi mikuli bamwi njobayumwide abalo pe. Boonse Banakristo balaumbulizigwa amajwi aa Jesu aakuti: “Amuboole kulindime nyoonse nomukatede nomulemenwa, ndime enti kamulemunune.”—Matayo 11:28.

KUSAANGUNA ZINTU ZYEELEDE

14. Ino zintu zyeelede inga zyabikkwa buti abusena bwakusaanguna?

14 Ciindi nokuli malwazi mapati mumukwasyi, cilagwasya kuyeeya majwi aa Leza aakuti: “Na kuli basinkuta banji [makani] alazuzikizigwa.” (Tusimpi 15:22) Sena banamukwasyi tabakookkala antoomwe akubandika izyaleta bulwazi obo? Cakutadooneka inga cagwasya kucita boobo kwiinda mukupaila alimwi akubelesya Jwi lya Leza kuti limusololele. (Intembauzyo 25:4) Ino ncinzi ceelede kubandikwa? Kulabandikwa ntaamu zititolwe izijatikizya busilisi, mali, alimwi amukwasyi. Nguni weelede kubweza mukuli wakulwazya? Mbuti mukwasyi mbounga wagwasilizya kukulwazya? Ino ntaamu zitibwezegwe zilamujatikizya buti muntu omwe-omwe mumukwasyi? Ino mbuti sikulwazya mbwanga wagwasigwa muzintu zimwi ziyandika alimwi amunzila yakumuuya?

15. Ndugwasyo nzi Jehova ndwapa kumikwasyi iilwazya bulwazi bupati?

15 Kupaila kuli Jehova kuti atusololele, kuyeeyesya Jwi lyakwe, alimwi akutayoowa kutobela nzila ya Bbaibbele kanjikanji kuleta zileleko nzyotwatali kulangila. Bulwazi bwayooyo uuciswa mumukwasyi bulakonzya kabutaponi. Pele kusyoma muli Jehova lyoonse kulagwasya. (Intembauzyo 55:22) Sintembauzyo wakalemba kuti: “Buuya bwako bwakanditabilila, O Jehova. Miyeeyo minji iikataazya na yaata mumoyo wangu, kuumbulizya kwako nkokundikondezya.”Intembauzyo 94:18, 19; Amubone alimwi ku Intembauzyo 63:6-8.

KUGWASYA BANA

16, 17. Mbupanduluzi nzi bweelede kupa kubana ciindi nomubandika bulwazi bwamwanaa kwabo?

16 Bulwazi bupati mumukwasyi bulakonzya kupenzya bana. Bazyali beelede kugwasya bana kuteelela mapenzi aaboola alimwi ambobakonzya kugwasya. Kuti naa mmwana waciswa, beenzinyina beelede kugwasya kuteelela kuti kubikkila maanu kapati kumulwazi tacaambi kuti aaba bamwi tabayandwi loko pe. Muciindi cakubalekela kusulana akubaa bbivwe, bazyali inga babagwasya aaba bambi bana kuti bakamantane antoomwe alimwi akuyandana ncobeni nobalwana penzi ilyaletwaa bulwazi.

17 Bana baniini balateelela kufwambaana kuti bazyali babo babapandulwida makani kweelana ambobalimvwa kwiinda kupa bupanduluzi bwabulwazi ibukatazya alimwi bulamfwu. Aboobo balakonzya kupandulwidwa cakukosaula-kosaula ipenzi ndyajisi mulwazi mumukwasyi. Kuti naa aaba bana bayumu babona bulwazi mbobwamukasya mweenzinyina kucita milimo balo njobaubyaubya, balalangilwa kubaa ‘luyando lwabunyina’ alimwi “aluzyalo, amoyo mutete.”—1 Petro 3:8.

18. Ino bana bapati inga bagwasigwa buti kuteelela mapenzi aaletwa aakuciswa, alimwi mbuti eci mbocinga cabagwasya?

18 Bana bapati beelede kugwasigwa kuteelela penzi liliko alimwi akuti eli penzi liyandika kuti boonse mumukwasyi baliimye zimwi zintu. Akaambo kamali aayandika kubbadela musilisi alimwi amusamu, cilakonzya cabakatazya bazyali kusanina bana bamwi mbuli mbobayanda. Sena bana balacimwa akuyeeya kuti tabasaninwi kabotu? Naa balateelela akuzumina kupenga kwaciindi eco? Bweende bwazintu bwiimvwilidi munzila makani njaabandikwa alimwi amuuya wabikkwa mumukwasyi. Ncobeni, mumikwasyi minji kuciswa kwaumwi kwagwasya bana kwiiya kutobela lulayo lwa Paulo lwakuti: “Mutaciti cintu niciba comwe cabbivwe nanka cakulisumpula, pele umwi aumwi akati kanu alibombye mumoyo, akuyeeya kuti mweenzuma mubotu kwiinda ndime. Tamweelede kuyeeya kuligwasya nubeni luzutu, pe, umwi aumwi uleelede kwiingasila kugwasya mweenzinyina.”—Ba-Filipi 2:3, 4.

BUSILISI MBOBWEELEDE KULANGWA

19, 20. (a) Mikuli nzi njobayumuna basilutwe muŋanda kuti kwaciswa muntu mumukwasyi? (b) Nokuba kuti talili bbuku lyabusilisi, mbuti Bbaibbele mbolipa malailile aakulwazya?

19 Banakristo balaa maanu tabakaki busilisi butakazyani amulawo wa Leza. Kuti naa umwi mumukwasyi wabo waciswa, balasungwaala kuyandaula nzila yakumugwasya. Nokuba boobo kulangilwa kuba mizeezo yabusilisi yaandeene-andeene yeelede kulanga. Kunze lyaboobo, kwabuka malwazi alimwi amanyongwe aamubili mapya myaka eyi yainda, alimwi bunji bwawo taajisi nzila iizizilwe yakwaasilika pe. Cimwi ciindi cilakatazya nokuba kubelesya nzila ziluzi zyakwaabona malwazi aya. Aboobo ino ncinzi Munakristo ncayelede kucita?

20 Nokuba kuti umwi mulembi wa Bbaibbele wakali musilisi, alimwi awalo mwaapostolo Paulo wakapa lulayo lugwasya kumweenzinyina Timoteo, Magwalo ngamalailile aabukkale alimwi abukombi, talili bbuku lyabusilisi pe. (Ba-Kolose 4:14; 1 Timoteo 5:23) Aboobo kumakani aabusilisi, Banakristo basilutwe mumikwasyi beelede kulisalila nzila zyabo zyeelede. Ambweni inga bayeeya kuti bayandika kumvwa muzeezo wabasilisi banji. (Amukozyanisye a Tusimpi 18:17.) Cakutadooneka balayanda kujanina mulwazi wabo wamumukwasyi lugwasyo lwini-lwini lukonzya kujanika, alimwi banji baunka kubasilisi bamuzibbadela. Bamwi bamvwa kabotu kubelesya misamu yamubantu. Acalo eci cili kulimbabo. Nokuba boobo Banakristo nobalanga makani aakusilisya, ‘Ijwi lya Leza lyoonse lyeelede kalili lampi kuzituta zyabo alimwi kalimunikila inzila zyabo.’ (Intembauzyo 119:105) Balazumanana kutobela malailile aamu Bbaibbele. (Isaya 55:8, 9) Aboobo balakaka nzila iili yoonse yabusilisi iijatikizya mizimo, alimwi tabatoli lubazu mukusilikwa kuteendelani anjiisyo zya Bbaibbele.—Intembauzyo 36:9; Incito 15:28, 29; Ciyubunuzyo 21:8.

21, 22. Mbuti umwi mukaintu waku Asia mbwaakabelesya njiisyo ya Bbaibbele kuyeeya, alimwi mbuti nzila njaakasala mboyakamugwasya?

21 Amumvwe cakacitika kumusimbi umwi waku Asia. Kuciinda buyo kaindi kuzwa ciindi naakatalika kwiiya Bbaibbele aumwi wa Bakamboni ba Jehova, wakatumbuka kana kasimbi katanajinka ikakali kulema buyo makilogramu aali 1.47. Oyu mukaintu wakatyompwa musilisi naakamwaambila kuti mwana oyu tanookkwene kabotu alimwi takeendi pe. Wakamulailila kuti amutole buyo kucibeela cilela bana bamusyobo oyu. Mulumaakwe wakabula acakucita. Ino nkuukuli nkwaakali kunoounka?

22 Wakati: “Ndakayeeya ncondakaiya mu Bbaibbele kuti ‘bana ndukono luzwa kuli-Jehova, micelo yabuntu mbulumbu bwakwe.’” (Intembauzyo 127:3) Wakasala kuti atole ‘lukono’ olu kuŋanda akalubambe. Kumatalikilo zintu zyakasyupa, pele kwiinda mulugwasyo lwa Banakristo beenzinyina bamumbungano ya Bakamboni ba Jehova njaakali kuyanzana aayo, oyu mukaintu wakazwidilila, alimwi wakakonzya kupa mwana lugwasyo luyandika. Kwiinde myaka iili kkumi aibili, oyu mwana wakali kujanika kumiswaangano ya Kuŋanda ya Bwami alimwi wakali kukkomana kubaa bananyina nkweena oko. Banyina bakati: “Ndikkomene kapati kuti njiisyo zya Bbaibbele zyakandipa kuti ndicite cintu ciluzi. Ibbaibbele lyakandigwasya kubaa manjezeezya aasalala kumbele lya Jehova Leza alimwi akutantamuka zintu zyakali kukonzya kupenzya moyo wangu mubuumi bwangu boonse.”

23. Nkutontozya nzi Ibbaibbele nkolijisi kubalwazi alimwi abaabo babalwazya?

23 Kuciswa kuyakumana. Musinsimi Isaya waamba kuti cilasika ciindi “[noku]takooyooba naba omwe akati kabantu banyika uuamba kuti, Ndaciswa.” (Isaya 33:24) Eci cisyomezyo ciyoozuzikizigwa munyika mpya iiyanda kuboola ino-ino. Aboobo caino, tunoujisi kupenzegwa akuciswa alimwi akufwa. Mucoolwe Ijwi lya Leza lilatusololela akutugwasya. Milawo yabukkale iipegwa a Bbaibbele, ilagwasya kwiinda mizeezo yabantu batalondokede iicinca ciindi aciindi. Aboobo muntu musongo ulaazuminizya majwi ngaakalemba sintembauzyo aakuti: “Mulao wa-Jehova ulilondokede, ulabusya muuya; Bukamboni bwa-Jehova bulasyomeka, bulasongwaazya batezi. . . . Imbeta zya-Jehova nzyakasimpe, zililuleme zyoonse. . . . Akuzibamba nkokuleta bulumbu bupati.”—Intembauzyo 19:7, 9, 11.