1, 2. Seexaanay Iyyooba bolli wolqqaama metuwaanne harggiyaa ehiidi, i suure gididi deˈiyoogaa digganau malidoy ayba ogiyaanee?

IYYOOBI so asaa deˈuwan ufayttidi deˈida asatuppe issuwaa. Geeshsha Maxaafay, “arshsho baggaara de7iya asa ubbaappe i aadhdhida dure asa” gidiyoogaa yootees. Ayyo laappun attuma naatinne heezzu macca naati, muleera tammu naati deˈoosona. So asay ishaluwan deˈanaadan oottiya aqoykka assi deˈees. Ubbaappe aaruwan, ba soo asaa ayyaanaaban kaalettees; qassi ba naatussi Yihoowaara deˈiya dabbotay a qofissees. Hegaappe denddidaagan, a so asay siiquwaaninne ufayssan deˈiis.—Iyyooba 1:1-5.

² Xoossaa Yihoowa, waanna morkkee Seexaanay Iyyooba hanotaa akeekiis. Xoossaa ashkkarati suure gididi ayyo oottiyoogaa ubbatoo diggana koyiya Seexaanay, ufayttidi deˈiya Iyyooba keettaa asaa xayssiyoogan Iyyooba qohiis. Hegaappe simmidi, i “Iyyooba tohuwaappe huuphiyaa gakkanaassi iita masunttai a bolli kiyanaadan oottiis.” Yaatiyoogan, Seexaanay Iyyooba bolli wolqqaama metuwaanne harggiyaa ehiidi, i suure gididi deˈiyoogaa digganau koyiis.—Iyyooba 2:6, 7.

3. Iyyooba waati sakkidee?

³ Iyyoobi sahettido harggee aybakko Geeshsha Maxaafay yootenna. SHin he harggee a waatidaakko yootees. A bollay guxuniis; a gogay xiirettiis; qassi a masunttay giiyiis. A doonay peenotiis; qassi a bollay xinqqiis. I sahuwan keehi waayettiis. (Iyyooba 7:5; 19:17; 30:17, 30) Sahoy goobin Iyyoobi bidinttaa bolli  uttidi, konˈˈan bana goodiis. (Iyyooba 2:8) A hanotay keehi azzanttees!

4. Mule keettaa asaa issi issitoo aybi gakkii?

⁴ Hegaa mala wolqqaama sahoy nena sakkiyaaba gidiyaakko, neeni waatuutii? Seexaanay Iyyoobi sahettanaadan oottidoogaadan, ha wodiyan Xoossaa ashkkarati sahettanaadan oottenna. SHin asaa naati polo gidennaagaappe, galla galla deˈoy unˈˈissiyoogaappenne ha wodiyan hanotay iiti iiti biyoogaappe denddidaagan, issi issitoo so asaappe issoy sahettana danddayees giidi qoppiyoogee bessiyaaba. Iyyoobaagaadan wolqqaama sahuwaa sahettiyaageeti guutta; shin harggee oyqqennaadan naagettiyaaba gidikkokka, sahettana danddayoos. Sahoy nu son dariyo wode, hegee keehi waayissiyaaba gidana danddayees. Yaatiyo gishshau, ubbasan deˈiya asaa naatu morkkiyaa eqettanau Geeshsha Maxaafay waatidi maaddiyaakko ane beˈoos.—Eranchchaa 9:11; 2 Ximootiyoosa 3:16.

5. Sahoy guutta wodiyau sakkiyo wode so asay darotoo waatii?

⁵ Gaasoy aybanne gidin ubbatoo oottiyoobaa diggiyaaba gidikko, ubba qassi daro wodiyau takkiya saho gidikko hegee muletoo metiyaaba. Sahoy guutta wodiyau sakkiyo wodekka, issi issibaa laammiyoogaanne aggiyoogaa koshshana danddayees. Sahettida uri shemppana mala son deˈiya harati coˈˈu giyoogee koshshiyaaba gidana danddayees. Eti issi issi oosuwaa oottiyoogaa aggiyoogee koshshiyaaba gidana danddayees. Yaatinkka, daro keettan naati haratussi qoppiyaageeta gidanaadan issi issitoo hassayissiyoogee koshshiyaaba gidikkonne, naatikka sahettida bantta ishaayyo woy micheeyyo woy banttana yelidaageetussi qarettoosona. (Qolasiyaasa 3:12)  Sahoy guutta wodiyau sakkiyo wode, koshshiyaabaa oottanau so asay ubbatoo giigi uttees. Hegaa bollikka, issi uri sahettiyo wode, son deˈiya harati hegaadan oottana giidi qoppana danddayees.—Maatiyoosa 7:12.

6. So asaappe issi uri eesuwan yeddenna wolqqaama sahuwaa sahettiyo wode, issi issitoo aybi merettii?

⁶ SHin sahoy wolqqaama gidido gishshau laamettidabay gitanne daro wodiyau gamˈˈiyaagaa gidikko shin? Leemisuwau, so asaappe issi uraa bollay silikko, i kansseriyaa giyo harggiyan oyqettikko, woy hara sahuwan gilqqiyaaba gidikko shin? Woykko so asaappe issi uri isikezofiriniyaa giyo guuggiyaa sahuwaa sahettikko shin? Siiqiyo uri sahuwan keehi tuggatiyo wode azzanidi qarettiyoogee meeze gididaba. Yaatikkonne, eti azzaniyoogaa aggidi hara qofaa qoppiyoogaa doommana danddayoosona. So asay sahettida uraa gaasuwan, qohettido gishshaunne koyidobaa kaseegaadan oottenna gishshau, yiillotana danddayees. “Hagee ta bolli gakkidoy aybissee?” giidi qoppana danddayees.

7. Iyyoobi sahettin a maccaasiyaa woygadee, a dogidobay aybee?

⁷ Iyyooba machiyaa hegaadan qoppidaba milatees. I naati hayqqichidoogaa hassaya. Metoy bolli bollan o gakkido wode, uniˈˈissiyaabay dari dari biidoogee qoncce. Wurssettan, payyanne mino gidida i azinay sheneyiya  sahuwan sahettiyoogaa beˈido wode, a xoqqu ootta xeellana bessiyoy he wolqqaama metuwaa gidennan, baassinne ba azinaassi Xoossaara deˈiya dabbotaa gidiyoogaa dogausu. Geeshsha Maxaafay, “Iyyooba maccaasiyaa a, ‘Ha77i gakkanaassikka neeni ne suuretettan minna uttadii? Xoossaa qanggada haiqqaaga’ yaagaasu” yaagees.—Iyyooba 2:9.

8. So asaappe issoy keehi sahettiyo wode, son deˈiya harati loˈˈo ayfiyan xeellanaadan maaddiya xiqisee awugee?

⁸ Daroti, issi uri sahettin bantta deˈoy keehi laamettiyo wode, hidootaa qanxxoosona; ubba qassi yiillotoosona. Gidikkonne, he hanotaara gayttidabaa loytti qoppiya issi Kiristtaanee tumu siiquwaa qonccissanau hegee injje wode gidiyoogaa akeekana koshshees. Tumu siiqoy “danddayanchcha. Siiqoi kehees. . . . baassi bessennabaanne oottenna. . . . Siiqoi ubbabaa danddayees. Ubbabaikka hanana giidi, ufaissan naagees. Ubbabaa genccees.” (1 Qoronttoosa 13:4-7) Hegaa gishshau, iitabaa qoppiyoogaappe, hegaa eqettanau nuuyyo danddayettida ubbabaa oottiyoogee keehippe koshshees.—Leemiso 3:21.

9. So asaappe issoy keehi sahettiyo wode, so asaa sarotettaunne ayyaanaabau aybi maaddana danddayii?

⁹ So asaappe issoy keehi sahettiyo wode, so asaa sarotettaanne ayyaanaabaa naaganau ay oottana danddayettii? Dumma dumma sahuwaa dumma dumma ogiyan akkamettiyoogee qoncce; shin ha maxaafay ay qommo akkamokka gidin loˈˈo woy iita geenna. SHin Yihooway, “kunddidaageeta ubbaa denttees.” (Mazamure 145:14) Kawuwaa Daawiti hagaadan xaafiis: “Hiyyeesaayyo qoppiya asi anjjettidaagaa; metuwaa gallassi GODAI a ashshees. GODAI a naagidi, paxa wottees. . . . GODAI a harggiyaa hiittan de7ishinkka maaddees.” (Mazamure 41:1-3) Yihooway ba ashkkarati keehi  metootiyaaba gidikkokka, ayyaanaaban eta naagidi paxa wottees. (2 Qoronttoosa 4:7) Son wolqqaama sahuwaa sahettiya uri deˈiyo daro keettaa asay mazamuraawee, “Taani daro tuggataas; abeet GODAU, neeni giido qaalaadan tana paxa wotta” giidoogaadan goosona.—Mazamure 119:107.

10, 11. (a) So asay sahuwaa danddayanaadan keehippe maaddiyay aybee? (b) Issi maccaasiyaa ba azinaa sahuwaa danddayidoy ayba ogiyaanee?

¹⁰ Geeshsha Maxaafay, “Asa ayyaani harggiyaa danddayanaadan maaddees; shin ayyaanai meqerettiichchikko, a ooni danddayanee?” yaagees. (Leemiso 18:14) Ayyaanay meqerettiyoogee so asaakka ‘harggiya asakka’ qohana danddayees. Gidikkokka, “woppu giida wozanai bollaa payya wottees.” (Leemiso 14:30) Issi keettaa asay wolqqaama sahuwaa danddayiyoy woy danddayennay he keettaa asaa xeelaana woy ayyaanaana.—Leemiso 17:22⁠ra gatta xeella.

¹¹ Issi Kiristtaaniyaa, azinaa geloosappe usuppun laytta gidi simmin, i azinaa guugge giddon suuttay gukkin, i keehi qohettido gishshau a he hanotaa genccaasu. A hagaadan gaasu: “Ta azinay kaseegaadan suure haasayenna gishshau, aara haasayiyoogee keehi metiyaaba. I haasayanau baaxetiyoobaa akeekanau maliyoogee unˈˈettanaadan oottiyaaba.” I ay keena waayettidaakkonne barchetidaakko qoppa. He azinaynne machiyaa waatidonaa? Eti deˈiyoy Kiristtaane gubaaˈiyaappe haaho sohuwaana gidikkonne, dirijjitee qonccissiyo ooratta qofaa kaalliyoogaaninne Wochiyo Keelaaninne Beegottite! maxeetiyan giigiya ayyaanaabaa qumaa pacissennan miyoogan, ayyaanaaban minnada deˈanau ha michiyaa baassi danddayettida ubbabaa oottaasu. Hegee a ba siiqo azinay hayqqana  gakkanaassi oyddu laytta gidiya wodiyau xeellanaadan o ayyaanaaban minttiis.

12. Iyyooba hanotan qonccidaagaadan, sahettiya uri issi issitoo waatana danddayii?

¹² Iyyoobi ba sahuwaa danddayiis. Iyyoobi ba maccaasiyo, “Nuuni Xoossaappe lo77obaa ekkii ekkidi, iitabaa ekkokkoniiyye?” yaagidi oychiis. (Iyyooba 2:10) Kiitettida Yaaqoobi daro wodiyaappe guyyiyan, danddayidi gencciyoogau Iyyoobi loˈˈo leemiso gidiyoogaa yootidoogee garamissiyaaba gidenna! Yaaqooba 5:11, “Iyyooba genccaa intte siyideta; qassi Godai ayyo wurssettan immidoogaakka be7ideta. Aissi giikko, Godai maarotainne qaretai kumidoogaa” yaagees. Ha wodiyankka hegaara issi mala hanotan, sahettiya uri mino gidiyoogee son deˈiya haratikka minnanaadan oottees.

13. Keehi sahettiya uri deˈiyo keettaa asay bantta hanotaa aybiira geeddarssana koshshennee?

¹³ Son sahettiya uri deˈiyo keettaa asaappe daroti koyro heeran he hanotaa ammanidi ekkanau keehippe metootiyoogee qoncce. Qassi issi uri he hanotaa xeelliyo ogeekka keehippe koshshiyaaba gidiyoogaa akeekoosona. Son oottiyoogaara gayttidaagan issi issibaa giigissanaageenne laammanaagee koyro heeran metiyaaba gidana danddayees. Issi uri wozanappe baaxetiyaaba gidikko, ooratta hanotaa meezetana danddayees. Hegaadan oottiyo wode, nu hanotaa son sahettiya uri baynna keettaa asaa hanotaara geeddarssiyoogan eti metoy baynnan deˈiyaabadan, qassi ‘hegee bessennabadan’ qoppana bessenna. Haratussi toohoy ay keena deexokko ooninne erenna. “Daafuranchchatoo, deexuwaa tookkiyaageetoo, ubbati taakko haa yiite; taani inttena shemppissana” yaagidi Yesuusi yootido qaalay ubba Kiristtaaneta minttettees.—Maatiyoosa 11:28.

14. Kasetana koshshiyaabaa waatidi kaseyana danddayettii?

¹⁴ So asaappe issi uri sahettiyo wode, “Daro zoriyaageeti de7iyoosan halchchidobai polettees” yaagiya Geeshsha Maxaafaa qofaa so asay hassayiyoogee bessiyaaba. (Leemiso 15:22) Sahuwaa gaasuwan merettidabaa so asay issippe tobbana danddayii? Hegaadan oottanau woossiyoogeenne kaaletuwaa demmanau Xoossaa Qaalaakko simmiyoogee bessiyaaba. (Mazamure 25:4) Hegaa malabaa tobbiyo wode ay denttidi haasayana koshshii? Akkamuwaara, miishshaaranne so asay kuuyana bessiyoobaara gayttidabata denttana danddayettees. Sahettiya uraa xeellana bessiyay oonee? So asay he xeelliya uraara ayba ogiyan hashetana danddayii? He giigissoy so asaa ubbaa bolli aybi gakkanaadan oottii? Harggiya uraa xeelliyaagau ayyaanaabaaninne haraban koshshiyaabaa waati kunttana danddayettii?

15. Keehi sahettiya uri deˈiyo keettaa asaa Yihooway waatidi maaddii?

¹⁵ Kaaletuwaa demmanau Yihoowakko minttidi woossiyoogee, a Qaalaa wotti denttidi qoppiyoogeenne Geeshsha Maxaafaa zoriyaa xalatettan kaalliyoogee darotoo nuuni qoppiyoogaappe aaruwan anjjettanaadan oottees. Sahettiya uraa sahoy darotoo decennaagaa gidana danddayees. Yaatikkonne, hanotay ayba gidinkka Yihoowan zemppiyoogee ubbatoo loˈˈo. (Mazamure 55:22) Mazamuraawee, “Abeet GODAU, . . . aggenna ne siiqoi tana kaafiis. Tana hirggai woriyo wode, neeni tana woppu oottada ufaissaasa” yaagidi xaafiis.—Mazamure 94:18, 19; Mazamure 63:6-8⁠kka xeella.

16, 17. Naatuyyo eta ishaa woy michee sahuwaabaa yootiyo wode odana koshshiyoy aybee?

¹⁶ Son keehi sahettiya uri deˈiyo wode naati qohettana  danddayoosona. Naati son merettidabaa akeekanaadaaninne hegaara gayttidaagan eti waatidi maaddanaakko yelidaageeti yootiyoogee keehippe koshshees. Sahettidaagee naˈa gidikko, a loyttidi xeelliyoogee hara naata siiqennaagaa bessiyaaba gidennaagaa a ishatinne michoti akeekanaadan oottana koshshees. Yelidaageeti hara naati issoy issuwaassi lanccanaadan woy issoy issuwaara ooyettanaadan oottiyoogaappe, issoy issuwaara keehi siiqettanaadaaninne sahuwaa gaasuwan merettidabaa hashetidi oottiyoogan wozanappe siiqiyaageeta gidanaadan maaddana danddayoosona.

¹⁷ Yelidaageeti sahuwaabaa naatuyyo darobaa woy etau gelennabaa yootiyoogaappe, eti oottana bessiyaabaa yootiyaaba gidikko, darotoo naati eeno gi siyoosona. Hegaa gishshau, sahettiya uri ay mala hanotan deˈiyaakko etau yootana danddayettees. Sahettibeenna naati aynne metootennan oottiyoobata sahettiya naˈay oottanau metootiyoogaa beˈiyo wode, au ‘qarettidi ishadan siiqana’ danddayoosona.—1 PHeexiroosa 3:8.

18. Sahuwaa gaasuwan merettida metuwaa gita naati akeekanaadan waati maaddana danddayettii, hegee eta waatidi goˈˈana danddayii?

¹⁸ Metiyaabay merettidoogaanne son deˈiya ubbay issi issibaa oottana koshshiyoogaa gita naati erana mala yootana koshshees. Akkamissanau kessiyo miishshay daro gidiyo gishshau, yelidaageeti hara naatuyyo koshshiyaabaa eti koyiyoogaa keenaa kunttennan aggana danddayoosona. Naati hegan lancciyoonaa? Qassi yelidaageeti etau koshshiyaabaa kunttibeennabadan qoppiyoonaa? Woy eti hanotaa akeekidi, issi issibaa oottanau koyiyoonaa? Hegee darotoo, he hanotaa yootiyo ogiyaaranne so asay he hanotaa xelliyo ogiyaara gayttidaba. So asaappe issi uri sahettiyo wode, daro keettaa asay kaallidi deˈiya  PHauloosa zoriyaa naati kaallanaadan loohissanau he hanotay maaddees: “Inttena siiqiyoogan woikko ceeqettanau koyiyo hada amuwan issibaanne oottoppite; shin issoi issuwaappe gitatais yaagidi qoppennan, issoi issuwaayyo intte huuphiyaa kaushshite. Qassi issoi issuwaa go77iyaabaa koyanaappe attin, intte huuphe xalaalaa go77iyaabaa koyoppite.”—Piliphphisiyuusa 2:3, 4.

19, 20. (a) So asaappe issoy sahettiyo wode so asau huuphe gidiyaageeti ay oottiyoonaa? (b) Geeshsha Maxaafay akkamettiyo ogiyaa yootiya maxaafa gidana xayikkokka, sahuwaara gayttidaagan kaaleto gidiyaabaa ay yootii?

¹⁹ Xoossaa higgiyaa kanttanaadan oottiyaaba gidana xayikko, Kiristtaaneti akkamettiyoogaa ixxokkona. So asaappe issoy sahettiyo wode, he urau sahoy kehanaadan maaddanau eti wozanappe koyoosona. Gidikkokka, yuushshi qoppana bessiyo, issoy issuwaara moggenna akkamettiyo ogeti deˈoosona. Hegaa bollikka, mata wodeppe haa simmin, ooratta harggeti asaa oyqqoosona; he harggetuppe dariya baggau qoncce gidida akkamettiyo ogee baawa. Ubba issi issitoo maramarettidi aybi sakkiyaakko eranaukka metees. He wode issi Kiristtaanee ay oottana koshshii?

²⁰ Geeshsha Maxaafaa xaafidaageetuppe issoy aakime, qassi PHauloosi ba laggiyaa Ximootiyoosa sahuwau xaliyaa yootidaba gidikkokka, Geeshsha Maxaafay kandduwaabaaninne ayyaanaaban kaaleto gidiyaabaa yooteesippe attin, akkamuwaabaa yootiya maxaafa gidenna. (Qolasiyaasa 4:14; 1 Ximootiyoosa 5:23) Yaatiyo gishshau, akkamuwaara gayttidaagan Kiristtaane keettaa asau huuphe gidiyaageeti bessiya kuushshaa kuuyana koshshees. Geella dumma dumma haakimeta zoriyaa oychana danddayoosona.  (Leemiso 18:17⁠ra gatta xeella.) Eti son sahettida uraa loyttidi maaddanau koyoosona; qassi daroti hegaa mala maaduwaa dottoretuppe demmoosona. Issoti issoti hara akkamo qommuwaa doorana danddayoosona. Hegeekka issi aawu kuuyiyooba. Gidikkonne, Kiristtaaneti akkamuwaara gayttidabaa kuuyiyo wode, ‘Xoossaa qaalaa bantta gediyaassi xomppe, bantta ogiyaassikka pooˈo’ oottiyoogaa aggana koshshenna. (Mazamure 119:105) Eti Geeshsha Maxaafan deˈiya kaaletuwaa ubbatoo kaalloosona. (Isiyaasa 55:8, 9) Hegaa gishshau, eti akkamettanau iita ayyaana oosuwaara gayttidabaa mule goˈettokkona; qassi Geeshsha Maxaafaa baaso siraataara moggenna akkamuwaappe haakkoosona.—Mazamure 36:9; Oosuwaa 15:28, 29; Ajjuutaa 21:8.

21, 22. Isiyaa biittaa asa gidida issi maccaasiyaa Geeshsha Maxaafaa baaso siraataa goˈettada waata kuuyadee, i hanotaara gayttidaagan he kuushshay likke gididoy ayba ogiyaanee?

 ²¹ Isiyaa biittaa asa gidida issi yelaga maccaasee hanotaa qoppa. A Yihoowa Markkatuppe issinniira Geeshsha Maxaafaa tumaa tamaariyoogaa doommada takkennan, 1,470 giraame naˈiyo wodee gakkennan yelaasu. Dottoree yelettida naˈiyaa eesuwan diccennaagaanne mule hemettana danddayennaagaa yootido wode, maccaasiyaa keehippe azzanaasu. A naˈiyo hegaa mala naata dichiya dirijjitiyau immana mala zoriis. I azinay he hanotaa waatanaakko eribeenna. A oona zoriyaa oychana danddayay?

²² A, “Taani Geeshsha Maxaafaappe tamaarido, ‘Naati GODAAPPE imettiya imota; yeloti tumuppe woito’ giyaagaa hassayaas” yaagaasu. (Mazamure 127:3) A “woito” gidida naˈiyo soo efaada ba huuphe dichanau qofaa qachaasu. Hanotay koyro heeran keehi metidaba gidikkonne, he heeran Yihoowa Markkatu gubaaˈiyan deˈiya Kiristtaane laggetu maaduwan, maccaasiyaa he hanotaa giigissada koshshiyaagaadan naˈiyo dichaasu. Tammanne naaˈˈu layttappe guyyiyan, naˈiyaa Kawotettaa Addaraashaa shiiquwau baada, naatuura laggetiyoogaa doommaasu. Aayyiyaa hagaadan gaasu: “Geeshsha Maxaafaappe tamaaridobay taani suurebaa oottanaadan denttettido gishshau keehippe ufayttays. Geeshsha Maxaafay taayyo Xoossaa Yihoowa sinttan loˈˈo zoriyaa wozanay deˈanaadaaninne ta deˈo layttan zilˈˈiyaabaa oottennaadan maaddiis.”

23. Geeshsha Maxaafay sahettiya uraanne a xeelliyaageeta minttettiyaabaa ay yootii?

²³ Sahoy nunaara merinau deˈenna. Hananabaa yootiya Isiyaasi “ooninne, ‘Taani harggais’ yaagenna”  wodee yaanaagaa yootiis. (Isiyaasa 33:24) He qaalay mata wode ooratta alamiyan polettana. SHin he wodee gakkanaassi, nuuppe sahoynne harggee shaahettenna. Xoossaa Qaalay nuna kaalettiyo gishshaunne maaddiyo gishshau ufayttoos. Kandduwaara gayttidaagan Geeshsha Maxaafay yootiyoobay merinau deˈiyaagaa; qassi polo gidenna asaa naati kessiyo ubbatoo laamettiya dambbiyaappe keehi aadhiyaagaa. Hegaa gishshau, aadhida erancha asi mazamuraawee hagaappe kaallidi deˈiyaagaadan xaafido qofaa maayees: “GODAA higgee suure; shemppuwaa zaarees. GODAI yootiyoogee ammanettiyaagaa; akeekai paccidoogeetussi eratettaa immees. . . . GODAA pirddai tuma; i ubbatonkka xillo. . . . Ne higgiyaa naagiyoogan taani daro go7ettais.”—Mazamure 19:7, 9, 11.