1, 2. Paonan-o ginamit ni Satanas an kakurian ngan sakit ha pangalimbasog ha pagbungkag han integridad ni Job?

 AN TAWO nga hi Job sigurado nga ginhunahuna nga usa hadton nagpahimulos han malipayon nga kinabuhi han pamilya. Tinatawag hiya ha Biblia nga “an pinaka bantog ha ngatanan nga mga taga-Sinirangan.” Mayada hiya pito nga mga anak nga kalalakin-an ngan tulo nga mga anak nga kababayin-an, napulo ngatanan. Mayada liwat hiya mga katigayonan ha pagtagana hin maopay para ha iya pamilya. An pinaka importante, nanguna hiya ha espirituwal nga mga buruhaton ngan nagtatagad mahitungod han pagtindog han iya mga anak ha atubangan ni Jehova. Ini ngatanan amo an resulta han duok ngan malipayon nga mga bugkos han pamilya.—Job 1:1-5.

² An kahimtang ni Job nakita ni Satanas, an daku nga kaaway ni Jehova nga Dios. Hi Satanas, nga pirme namimiling hin mga paagi ha pagbungkag han integridad han mga surugoon han Dios, nag-atake kan Job pinaagi ha pagbungkag ha iya malipayon nga pamilya. Ngan, iya “ginhampak hi Job pinaagi han makamaratay nga mga hubag tikang ha rapadapa han iya tiil tubtob ha alimpupuro han iya ulo.” Salit naglaom hi Satanas nga gamiton an kakurian ngan sakit ha pagbungkag han integridad ni Job.—Job 2:6, 7.

3. Ano an mga sintomas han sakit ni Job?

³ An Biblia diri naghahatag han medikal nga ngaran han sakit ni Job. Kondi, iginsusumat ha aton an mga sintomas. An iya unod natabonan han mga ulod, ngan an iya panit nauga ngan nadunot. Mabaho an gininhawa ni Job, ngan an iya lawas mabaho. Nag-antos gud hiya han kaul-ol. (Job  7:5; 19:17; 30:17, 30) Ha kasakit liningkod hi Job ha mga agbon ngan ginkaros an iya kalugaringon han usa ka tipak han buong nga kuron. (Job 2:8) Tinuod nga usa ka makalolooy nga kiritaon!

4. Ano an naieksperiensiahan usahay han tagsa nga pamilya?

⁴ Paonan-o ka magios kon inabutan ka han sugad grabe nga sakit? Yana nga adlaw, diri hinahampak ni Satanas an mga surugoon han Dios pinaagi han sakit sugad han iya ginbuhat kan Job. Tungod han tawhanon nga pagkadiri-hingpit, an mga kaguol ha adlaw-adlaw nga kinabuhi, ngan an nagtitikaguba nga palibot nga aton inuukyan, malalaoman la nga usahay, magkakasakit an mga membro han pamilya. Bisan pa han mga paglikay nga bangin ginbubuhat naton, kita ngatanan inaabutan hin sakit, bisan kon gutiay la an mag-aantos ha pariho nga sukol nga gin-antos ni Job. Kon an sakit naabot ha aton panimalay, totoo nga usa ito nga ayat. Salit aton kitaon kon paonan-o nakakabulig ha aton an Biblia ha paglampos hinin aada pirme nga kaaway han katawohan.—Eklesiastes 9:11; 2 Timoteo 3:16.

5. Paonan-o kasagaran na nga nagios an mga membro han pamilya ha mga kahimtang han temporaryo nga sakit?

⁵ An kaulang han normal nga rutina han kinabuhi, anoman an hinungdan, makuri pirme, ngan labi na kon an hinungdan han kaulang amo an maiha na nga sakit. Bisan an madaliay la nga sakit nagkikinahanglan hin mga pagbag-o, mga pagpaubos, ngan mga sakripisyo. An mahimsog nga mga membro han pamilya mahimo nga maghilom basi makapahuway an usa nga masakit. Bangin kinahanglan palabyon nira an pipira nga mga buruhaton. Ha gihapon, ha kadam-an nga mga pamilya bisan an gudtiay nga kabataan naabat hin pagpaid ha usa nga may sakit nga bata o ginikanan, kondi usahay kinahanglan pahinumdumon hira nga magin mahunahunaon. (Kolosas 3:12) Ha kaso han temporaryo nga sakit, an pamilya kasagaran na  nga andam ha pagbuhat han ginkikinahanglan. Gawas pa, an tagsa nga membro han pamilya maglalaom hin pariho nga konsiderasyon kon hiya naman an magkakasakit.—Mateo 7:12.

6. Ano nga mga paggios an usahay nakikita kon an usa nga membro han pamilya inabutan hin grabe nga sakit, nagpapadayon nga sakit?

⁶ Kondi, ano man, kon an sakit grabe hinduro ngan tigda ngan nag-iiha an mga kaulangan? Pananglitan, ano man kon an usa ha pamilya nagin paralisado tungod han stroke, nagin baldado tungod han sakit nga Alzheimer, o nagluya tungod han iba nga sakit? O ano man kon an usa nga membro han pamilya may sakit ha utok, sugad han schizophrenia? An komon siyahan nga paggios amo an kalooy—kasubo nga an usa nga hinigugma nag-aantos gud. Kondi, an kalooy bangin sundan han iba nga mga paggios. Samtang an mga membro han pamilya naaapektohan gud ngan an ira mga kagawasan nalilimitahan han sakit han usa nga tawo, bangin umabat hira hin kasina. Bangin maghunahuna hira: “Kay ano nga kinahanglan mahitabo ini ha akon?”

7. Paonan-o ginmios an asawa ni Job ha iya sakit, ngan ano an iya hinngalimtan?

⁷ Pariho nga butang an baga in aada ha hunahuna han asawa ni Job. Hinumdumi, naeksperiensiahan na niya an kamatay han iya mga anak ngan han ira mga panimalay. Samtang nahitatabo iton masakit nga mga hitabo, sigurado nga padayon nga nalisang gud hiya. Ha kataposan, han  nakita niya an iya aktibo ngan makusog nga bana nga inabutan hin maul-ol, ngan makangingirhat nga sakit, baga in hinngalimtan niya an importante nga butang nga labaw nga importante ha ngatanan nga mga kakurian—an iya ngan han iya bana relasyon ha Dios. An Biblia nasiring: “Ha kataposan an asawa [ni Job] nagsiring ha iya: ‘Nagpapadayon ka pa ba gihapon nga marig-on ha imo integridad? Isalikway an Dios ngan mamatay!’”—Job 2:9.

8. Kon an usa nga membro han pamilya grabe an sakit, ano nga kasuratan an mabulig ha iba nga mga membro han pamilya nga magpabilin ha husto nga panhunahuna?

⁸ Damu an naabat hin kapakyasan, nasisina pa ngani, kon an ira kinabuhi madagmit nga nababag-o tungod han sakit han iba. Ha gihapon, an usa nga Kristiano nga nangangatadongan ha kahimtang sadang makasabot ha kataposan nga naghahatag ini ha iya hin usa ka higayon ha pagpakita han pagkatotoo han iya gugma, nga “mainantuson ngan maloloy-on . . . [ngan] diri nagbibiling han kalugaringon nga mga interes . . . Nag-aantos han ngatanan nga mga butang, natoo ha ngatanan nga mga butang, naglalaom ha ngatanan nga mga butang, nag-iilob han ngatanan nga mga butang.” (1 Korinto 13:4-7) Salit, imbes nga tugotan an negatibo nga mga pagbati nga magmando, importante nga buhaton naton an gimaopayi nga aton mahihimo basi mapugngan ito.—Proberbios 3:21.

9. Ano nga pasarig an nakakabulig ha pamilya ha espirituwal ngan ha emosyonal kon an usa nga membro grabe an sakit?

⁹ Ano an mahihimo basi mapanalipdan an espirituwal ngan emosyonal nga kaopayan han pamilya kon an usa nga membro hito grabe an sakit? Siyempre, an tagsa nga sakit nagkikinahanglan hin partikular nga pagmangno ngan pagtambal, ngan diri angayan hini nga publikasyon an pagrekumenda hin bisan ano nga medikal nga mga paagi o pagmangno ha pasyente ha balay. Kondi, ha espirituwal nga paagi, hi Jehova “nagpapabangon han ngatanan nga nanhihipakulob.” (Salmo 145:14) Hi Hadi David nagsurat: “Malipayon an bisan hin-o nga nagbubuhat hin makonsiderasyon ha usa nga kablas; luluwason hiya  ni Jehova ha adlaw han kalamidad. Hi Jehova mismo magbabantay ha iya ngan magtitipig ha iya nga buhi. . . . Hi Jehova mismo magpapakusog ha iya ha higdaan han sakit.” (Salmo 41:1-3) Gintitipigan ni Jehova an iya mga surugoon nga buhi ha espirituwal, bisan kon ginsasarihan hira ha emosyon lahos han ira kalugaringon nga mga limitasyon. (2 Korinto 4:7) Damu nga mga membro han pamilya nga naatubang ha grabe nga sakit ha ira panimalay an nagyakan han mga pulong han salmista: “Ginugul-an ako hinduro. O Jehova, tipigi ako nga buhi sumala han imo pulong.”—Salmo 119:107.

10, 11. (a) Ano an importante basi malamposan han pamilya an sakit? (b) Paonan-o nalamposan han usa nga babaye an sakit han iya bana?

¹⁰ “An espiritu han tawo makakailob han iya sakit,” siring han usa nga proberbio han Biblia, “kondi mahitungod han mabidoon nga espiritu, hin-o an makakailob hito?” (Proberbios 18:14) An diri maopay nga eksperiensia makakaguol han espiritu han pamilya sugad han “espiritu han tawo.” Kondi, “an murayaw nga kasingkasing amo an kinabuhi han unod.” (Proberbios 14:30) Nalalamposan man han pamilya an grabe nga sakit o diri nadepende ito labi na ha paggios, o espiritu, han mga membro hito.—Itanding an Proberbios 17:22.

¹¹ Usa nga Kristiano nga babaye an kinahanglan mag-ilob ha pagkita ha iya bana nga nagin baldado tungod han stroke unom la ka tuig katapos han ira kasal. “Naapektuhan gud an pagyakan han akon bana, ngan haros makuri na an pakiistorya ha iya,” siring niya. “Daku hinduro an kasakit ha hunahuna ha pangalimbasog nga hisabtan an karuyag niya sidngon.” Hunahunaa, liwat, an kasakit ngan kapakyasan nga naieksperiensiahan han bana. Ano an ginbuhat han mag-asawa? Bisan kon nag-uukoy hira nga hirayo tikang ha Kristiano nga kongregasyon, ginbuhat han bugto nga babaye an mahihimo niya ha pagpabilin nga marig-on ha espirituwal pinaagi ha pagkaada han  ngatanan bag-o nga impormasyon han organisasyon sugad man han padayon nga suplay han espirituwal nga pagkaon ha Barantayan ngan Awake! nga mga magasin. Naghatag ini ha iya han espirituwal nga kusog ha pagmangno ha iya hinigugma nga bana tubtob ha iya kamatayon katapos hin upat ka tuig.

12. Sugad han nakita ha kahimtang ni Job, ano nga amot an usahay nahihimo han usa nga masakit?

¹² Ha kahimtang ni Job, hiya nga may sakit, an nagpabilin nga marig-on. “Kakarawaton la ba naton an maopay tikang ha matuod nga Dios ngan diri karawaton an maraot liwat?” nagpakiana hiya ha iya asawa. (Job 2:10) Diri urusahon nga an disipulo nga hi Jakobo ha urhi nagkotar kan Job sugad nga bantugan nga susbaranan han pagpailob ngan pag-antos! Ha Jakobo 5:11 aton mababasa: “Iyo hinbatian an pagpailob ni Job ngan nakita niyo an resulta nga iginhatag ni Jehova, nga hi Jehova mahumok gud ha paghigugma ngan maloloy-on.” Sugad man yana nga adlaw, ha damu nga mga kahimtang an maisugon nga paggios han masakit nga membro han pamilya nakakabulig ha iba ha panimalay nga magpabilin ha positibo nga panlantaw.

13. Ano nga pagtanding an diri sadang himoon han usa nga pamilya nga nakakaeskperiensia hin grabe nga sakit?

¹³ Kadam-an hadton nagmalampuson han sakit ha pamilya nauyon nga ha tinikangan kasagaran na para ha mga membro han pamilya nga magkaada makuri nga panahon ha pag-atubang ha totoo nga mga hitabo. Iginpapatin-aw liwat nira nga importante gud an paagi han panhunahuna han usa. Bangin makuri ha tinikangan an mga pagbag-o ngan pagpauyon ha rutina han panimalay. Kondi kon an tawo tinuod nga nangangalimbasog, mahimo hiya magpahiuyon ha bag-o nga kahimtang. Ha pagbuhat hito, importante nga diri naton itanding an aton kahimtang ngada ha iba nga waray masakit ha pamilya, naghuhunahuna nga an ira kinabuhi masurusayon ngan ‘diri ito husto!’ Ha kamatuoran, waray usa an tinuod nga maaram  kon ano nga mga pinas-an an gin-aantos han iba. An ngatanan nga mga Kristiano makakaagi hin pagliaw ha mga pulong ni Jesus: “Kadi kamo ha akon, ngatanan kamo nga nagbubuhat ngan binubug-atan, ngan akon kamo tatagan hin pagpahuway.”—Mateo 11:28.

14. Paonan-o bubuhaton an husto nga mga uunahon?

¹⁴ Ha atubangan han grabe nga sakit, mapulsanon para ha pamilya nga hinumduman an inspirado nga mga pulong: “Ha kadam-an nga mga magsaragdon mayada nahihimo.” (Proberbios 15:22) Mahimo ba magkatirok an mga membro han pamilya ngan paghisgutan an kahimtang nga hinungdan han sakit? Angayan gud nga buhaton ito hin mainampoon ngan bumirik ha Pulong han Dios para han giya. (Salmo 25:4) Ano an sadang pagtagdon ha sugad nga paghisgot? Bueno, mayada medikal, pinansiyal, ngan mga desisyon han pamilya nga angay paghimoon. Hin-o an siyahan nga magmamangno? Paonan-o makooperar an pamilya hiton nga pagmangno? Paonan-o an mga kahikayan nga ginhimo makakaapekto ha tagsa nga membro han pamilya? Paonan-o mamangnoan an espirituwal ngan iba nga mga panginahanglan han siyahan nga magmamangno?

15. Ano nga suporta an iginhahatag ni Jehova ha mga pamilya nga nakakaeksperiensia hin grabe nga sakit?

¹⁵ An sinsero nga pag-ampo para han pagtugway ni Jehova, pamalandong ha iya Pulong, ngan maisugon nga pagsunod ha paagi nga ipinapakita han Biblia agsob nga nagreresulta hin mga bendisyon lahos han aton mga ginlalaoman. An sakit han usa nga membro han pamilya bangin diri pirme natatambal. Kondi an pagsarig kan Jehova pirme nga nagtutugway ha gimaopayi nga resulta ha anoman nga kahimtang. (Salmo 55:22) An salmista nagsurat: “An imo mahigugmaon-nga-kalooy, O Jehova, padayon nga nagpapakusog ha akon. Han an akon kalisang-ha-hunahuna nagdamu ha sulod ko, an imo mga pagliaw nakalipay ha akon kalag.”—Salmo 94:18, 19; kitaa liwat an Salmo 63:6-8.

16, 17. Ano nga mga punto an mahimo himoon kon naghihisgot ha gudtiay nga kabataan han sakit han usa nga bata?

¹⁶ An grabe nga sakit makakahimo hin mga problema para ha kabataan ha pamilya. Importante nga buligan han mga ginikanan an kabataan nga hisabtan an mga panginahanglan nga nabangon ngan kon ano an ira maibubulig. Kon bata an usa nga masakit, kinahanglan buligan an kabataan nga hisabtan nga an dugang nga atension ngan pagmangno nga nakakarawat han usa nga masakit diri nangangahulogan nga labaw nga hinigugma ito kay ha iba nga kabataan. Imbes nga tugotan nga maporma an kasina o pagpalabawlabaw, makakabulig an mga ginikanan ha iba nga kabataan nga mapatubo an labaw kaduok nga bugkos ha usa kag usa ngan magkaada totoo nga gugma samtang nakooperar hira ha pagdumara han kahimtang nga resulta tungod han sakit.

¹⁷ An gudtiay nga kabataan kasagaran nga mabaton hin madagmit gud kon an mga ginikanan nakakabantad ha ira mga pagbati han imbes hilawig o makuri hisabtan nga mga pagsaysay mahitungod han medikal nga mga kahimtang. Salit mahimo hira hatagan hin pipira nga ideya kon ano an gin-aantos han masakit nga membro han pamilya. Kon nakikita han mahimsog nga kabataan kon paonan-o an sakit nagpupugong ha usa nga masakit ha pagbuhat han damu nga mga butang nga ira mismo ginbabalewaray, magkakaada hira labaw nga “minagburugto nga gugma” ngan magin “mahumok nga mapinairon.”—1 Pedro 3:8.

18. Paonan-o mabubuligan an dagku na nga kabataan nga hisabtan an mga problema nga nahimo han sakit, ngan paonan-o maghahatag ini hin kapulsanan ha ira?

¹⁸ Sadang buligan an iba nga kabataan nga hisabtan nga naeksister an makuri nga kahimtang ngan nagkikinahanglan ito hin mga sakripisyo ha bahin han kada usa ha pamilya. Tungod han mga kabaraydan ha doktor ngan medisina, bangin diri posible para ha mga ginikanan an pagtagana para ha iba nga kabataan sugad han karuyag nira. Masisina ba an kabataan hini ngan umabat  nga ginpupugngan hira han usa nga butang? O sasabuton nira an kahimtang ngan magigin disidido ha paghimo han ginkikinahanglan nga mga sakripisyo? Daku an nadepende ha paagi han paghisgot han butang ngan ha espiritu nga nahimo ha pamilya. Tinuod, ha damu nga mga pamilya an sakit han usa nga membro han pamilya nakakabulig ha pagbansay ha kabataan nga sundon an sagdon ni Pablo: “Diri kamo [magbuhat] hin bisan ano tungod ha pakiglantugi o tungod ha egotismo, kondi ha pagpaubos han hunahuna ginhuhunahuna nga an iba hitaas ha iyo, nakatutok an mata, diri ha personal nga interes ha iyo la kalugaringon nga mga butang, kondi liwat ha personal nga interes han iba.”—Filipos 2:3, 4.

19, 20. (a) Ano an mga responsabilidad han mga ulo han pamilya kon masakit an usa nga membro han pamilya? (b) Bisan kon diri usa ka medikal nga libro, ha ano nga paagi naghahatag an Biblia hin giya ha paglampos han sakit?

¹⁹ An timbang nga mga Kristiano diri nariwa ha medikal nga pagtambal tubtob nga diri nakontra ito ha balaud han Dios. Kon nagkakasakit an usa nga membro han ira pamilya, madasigon hira ha pamiling han bulig nga mawara an pag-antos han usa nga masakit. Ha gihapon, bangin mayada nagkakasumpaki medikal nga mga opinyon nga kinahanglan pagturutimbangon. Dugang pa, ha bag-o la nga mga tuig diri ginlalaoman nga inulpot an bag-o nga mga sakit ngan mga balatian, ngan damu hini, an waray pa gud kinakarawat ha kabug-osan nga paagi han pagtambal. Bisan an husto nga pag-usisa usahay makuri hiagian. Ano, kon sugad, an sadang buhaton han usa nga Kristiano?

²⁰ Bisan kon an usa nga parasurat han Biblia usa nga doktor ngan hi apostol Pablo naghatag hin medikal nga sagdon ha iya sangkay nga hi Timoteo, an Kasuratan amo an moral ngan espirituwal nga giya, diri usa ka medikal nga libro. (Kolosas 4:14; 1 Timoteo 5:23) Salit, ha mga butang  mahitungod han medikal nga pagtambal, an Kristiano nga mga ulo han pamilya kinahanglan maghimo han ira kalugaringon timbang nga mga desisyon. Bangin maghunahuna hira nga kinahanglan magkaada hira sobra usa ka propesyonal nga opinyon. (Itanding an Proberbios 18:17.) Sigurado nga karuyag nira an gimaopayi nga bulig para ha ira masakit nga membro han ira pamilya, ngan an kadam-an namimiling hini ha regular medikal nga mga doktor. An iba naghuhunahuna nga maoroopay an mapipilian nga mga pagtambal. Ini liwat usa ka personal nga desisyon. Ha gihapon, kon nagdudumara han mga problema ha kahimsog, an mga Kristiano diri nahunong ha paggamit han ‘pulong han Dios nga magin lampara ha ira tiil ngan kalamrag ha ira agianan.’ (Salmo 119:105) Padayon nga ginsusunod nira an mga giya nga aada ha Biblia. (Isaias 55:8, 9) Salit, linilikyan nira an mga paagi han  pagtambal nga mayada espiritismo, ngan linilikyan nira an mga pagtambal nga nakontra ha mga prinsipyo han Biblia.—Salmo 36:9; Buhat 15:28, 29; Pahayag 21:8.

21, 22. Paonan-o nangatadongan an usa nga babaye ha Asia mahitungod han usa nga prinsipyo han Biblia, ngan paonan-o napamatud-an nga totoo ha iya kahimtang an desisyon nga iya ginhimo?

²¹ Tagda an kahimtang han usa ka batan-on nga babaye ha Asia. Waray pag-iha katapos nga hinbaroan niya an mahitungod han Biblia sugad nga resulta han pag-aram upod han usa han mga Saksi ni Jehova, temprano nga nanganak hiya hin usa ka bata nga babaye nga 3.25 ka libras la an bug-at. Nasubo an babaye han ginsumatan hiya han doktor nga an iya anak magigin abnormal ngan diri na gud makakalakat. Iya ginsagdonan hiya nga ihatag an iya anak ha usa nga institusyon. An iya bana diri sigurado mahitungod hiton nga butang. Hin-o an iya kakadtoan?

²² Hiya nasiring: “Nahinunumduman ko an usa nga hinbaroan tikang ha Biblia nga ‘an mga anak usa nga panurundon tikang kan Jehova; an bunga han tiyan usa nga balos.’” (Salmo 127:3) Nagdesisyon hiya nga dad-on ini nga “panurundon” ha balay ngan mangnoan hiya. Ha siyahan makuri an mga butang, kondi pinaagi han bulig han Kristiano nga kasangkayan ha lokal nga kongregasyon han mga Saksi ni Jehova, an babaye nakahimo ha pagmangno ngan nagtagana ha bata han espesyal nga suporta nga ginkikinahanglan. Katapos han dose ka tuig, an bata naupod na ha mga katirok ha Kingdom Hall ngan malipayon ha pakig-upod ha mga batan-on didto. An iroy nagkomento: “Mapasalamaton gud ako nga an mga prinsipyo han Biblia nagpagios ha akon nga buhaton an husto. An Biblia nakabulig ha akon nga magpabilin nga limpyo an konsensia ha atubangan ni Jehova nga Dios ngan waray mga pagbasol nga nagsasakit unta ha akon ha bug-os ko nga kinabuhi.”

23. Ano nga pagliaw an iginhahatag han Biblia para ha masakit ngan para hadton nagmamangno ha ira?

²³ An sakit diri magpapadayon ha aton. Igintudlok ni  propeta Isaias an panahon kon “waray na umurukoy an masiring: ‘Ako masakit.’” (Isaias 33:24) Iton nga saad matutuman ha madagmit nagtitiarabot nga bag-o nga kalibotan. Kondi, tubtob hiton nga panahon, kinahanglan makig-away kita han sakit ngan kamatayon. Makalilipay, an Pulong han Dios naghahatag ha aton han giya ngan bulig. An importante nga mga surundon han paggawi nga iginhahatag han Biblia nagpapadayon, ngan nalabaw ito ha nagbabag-o nga mga opinyon han diri-hingpit nga mga tawo. Salit, an maaramon nga tawo nauyon ha salmista nga nagsurat: “An balaud ni Jehova hingpit, nga nakakaopay han kalag. An pahinumdom ni Jehova masasarigan, nga nakakahimo han usa nga waray-eksperiensia nga makinaadmananon. . . . An hudisyal nga mga desisyon ni Jehova totoo; matadong ito ngatanan. . . . An pagtuman hito mayada daku nga balos.”—Salmo 19:7, 9, 11.