1. Ano ang pila ka butang nga mahimo bangdan sang mga pagbinahinbahin sa mga pamilya?

MALIPAYON ang mga katapo sang mga pamilya nga may gugma, paghangpanay, kag paghidait. Ginalauman nga subong sini ang imo pamilya. Sing makapasubo, dimaisip nga pamilya ang wala nagasibu sa sining paglaragway kag nabahinbahin bangod sang nanuhaytuhay nga rason. Ano ang nagabahinbahin sa mga panimalay? Sa sining kapitulo hambalan naton ang tatlo ka kabangdanan. Sa pila ka pamilya, indi pareho ang relihion sang mga katapo. Sa iban naman, mahimo nga indi pareho ang biolohiko nga mga ginikanan sang kabataan. Sa iban pa gid, ang panga­buhi ukon ang paghandum sing dugang pa nga materyal nga mga butang daw amo ang nagatiklod sa mga katapo sang pamilya nga magbinahinbahin. Apang, ang mga kahimtangan nga nagatunga sa isa ka panimalay mahimo nga wala nagaapektar sa iban naman. Ano ang kabangdanan sini?

2. Sa diin nagapangita ang iban sing panuytoy tuhoy sa pagkabuhi sang pamilya, apang ano ang labing maayo nga tuburan sini nga panuytoy?

² Ang pagtamod isa ka kabangdanan. Kon hangpon mo sing sinsero ang pagtamod sang isa ka tawo, mahimo gid nga mahangpan mo kon paano matipigan ang isa ka nahiusa nga panimalay. Ang isa pa ka kabangdanan amo kon diin mo ginakuha ang imo panuytoy. Madamo nga tawo ang nagasunod sa laygay sang mga kaupod sa trabaho, sang mga kaingod, sang mga kolumnista sa pamantalaan, ukon sang iban pa tawhanon nga mga tuytoy. Apang, nasapwan sang iban kon ano ang ginasiling sang Pulong sang Dios tuhoy sa ila kahimtangan, kag gin-aplikar nila sa gilayon ang ila natun-an. Paano ang paghimo sini makabulig sa isa ka pamilya  sa paghupot sang paghidait sa panimalay?—2 Timoteo 3:16, 17.

3. (a) Ano ang laygay sang Biblia tuhoy sa pagminyo sa isa nga tuhay sing pagtuo? (b) Ano ang pila ka sadsaran nga mga prinsipio nga naaplikar kon ang isa ka tiayon isa ka tumuluo kag ang isa naman indi?

³ Ang Biblia malig-on nga nagalaygay sa aton batok sa pagminyo sa isa nga tuhay sing relihion. (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Corinto 7:39) Apang, mahimo nga natun-an mo ang kamatuoran gikan sa Biblia sa tapos ikaw makapamana apang wala nagatuon ang imo bana. Ano nian? Sa pagkamatuod, ang inyo mga sinumpaan sa kasal dapat gihapon tumanon. (1 Corinto 7:10) Ginapadaku sang Biblia ang pagkapermanente sang higot sang pag-asawahay kag ginapalig-on ang mag-asawa nga lubaron ang ila mga problema sa baylo nga palagyuhan ini. (Efeso 5:28-31; Tito 2:4, 5) Apang, ano, kon ang imo bana mabaskog nga nagapamatok sa pagbuhat sang relihion sang Biblia? Ayhan balabagan niya ikaw sa pagtambong sa mga miting sang kongregasyon, ukon ayhan magasiling sia nga indi niya luyag nga ang iya asawa magpamalaybalay nga nagahambal tuhoy sa relihion. Ano ang imo himuon?

4. Sa anong paagi ang asawa makapakita sing kahanuklog kon ang iya bana wala nagaugyon sa iya pagtuo?

⁴ Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ngaa subong sina ang ginabatyag sang akon bana?’ (Hulubaton 16:20, 23) Kon wala gid niya nahangpan ang imo ginahimo, mahimo nga magakabalaka sia sa imo. Ukon mahimo nga ginaipit sia sang mga paryente bangod wala na ikaw nagapakigbahin sa pila ka kinabatasan nga importante sa ila. “Bangod isahanon lang ako sa balay, daw ginbayaan ako sa pamatyag ko,” siling sang isa ka bana. Ginabatyag sining tawo nga nadula niya ang iya asawa bangod sa relihion. Apang ang bugal nagapugong sa iya sa pagbaton nga masubo sia. Ang imo bana mahimo nagakinahanglan sing pasalig nga ang imo gugma kay Jehova wala nagakahulugan nga nabuhinan na karon ang imo gugma sa iya. Pat-ura nga maghinguyang sing tion upod sa iya.

5. Anong pagkabalanse ang dapat huptan sang asawa nga ang iya bana may tuhay nga pagtuo?

 ⁵ Apang, may isa pa ka kapin ka importante nga butang nga dapat binagbinagon kon luyag mo atubangon ang kahimtangan sing maalamon. Ang Pulong sang Dios nagapalig-on sa mga asawa: “Magpasakop kamo sa inyo mga bana, subong nga nagakaigo sa Ginuo.” (Colosas 3:18) Sa amo, nagapaandam ini batok sa espiritu sang pagkaindependiente. Dugang pa, sa pagsiling “subong nga nagakaigo sa Ginuo,” ginapakita sining kasulatan nga ang pagpasakop sa imo bana dapat man magbinagbinag sang pagpasakop sa Ginuo. Dapat ini balansehon.

6. Anong mga prinsipio ang dapat tandaan sang isa ka Cristianong asawa?

⁶ Para sa isa ka Cristiano, ang pagtambong sa mga miting sa kongregasyon kag pagpanaksi sa iban nahanungod sa iya napasad sa Biblia nga pagtuo importante nga mga bahin sang matuod nga pagsimba nga indi dapat patumbayaan. (Roma 10:9, 10, 14; Hebreo 10:24, 25) Ano, nian, ang imo himuon kon ang isa ka tawo talangkod nga nagasugo  sa imo nga indi pagsundon ang isa ka espesipiko nga sugo sang Dios? Ang mga apostoles ni Jesucristo nagsiling: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.” (Binuhatan 5:29) Ang ila huwaran nagahatag sing sulundan nga maaplikar sa madamo nga kahimtangan sa kabuhi. Ang gugma bala kay Jehova magapahulag sa imo nga ihatag sa iya ang debosyon nga nagakadapat sa iya? Sa amo man nga tion, ang imo bala gugma kag pagtahod sa imo bana magapahulag sa imo nga himuon ini sa isa ka paagi nga indi magpaakig sa iya?—Mateo 4:10; 1 Juan 5:3.

7. Ano dapat ang mangin determinasyon sang isa ka Cristianong asawa?

⁷ Si Jesus nagsiling nga indi ini pirme posible. Nagpaandam sia nga bangod sang pagpamatok sa matuod nga pagsimba, ang nagatuo nga mga katapo sang iban nga mga pamilya magabatyag nga napain sila, nga subong bala may espada sa ulot nila kag sang iban nga mga katapo sang pamilya. (Mateo 10:34-36) Naeksperiensiahan ini sang isa ka babayi sa Japan. Ginpamatukan sia sang iya bana sa sulod sang 11 ka tuig. Ginpintasan sia sang iya bana kag masunson nga ginakandaduhan sang bana ang ila balay agod indi sia makasulod. Apang nagbatas sia. Ang mga abyan sa Cristianong kongregasyon nagbulig sa iya. Padayon sia nga nangamuyo kag nagkuha sia sing daku nga pagpalig-on gikan sa 1 Pedro 2:20. Ining Cristianong babayi nakumbinsi nga kon magpabilin sia nga malig-on, sa pila ka adlaw ang iya bana magabuylog sa iya sa pag-alagad kay Jehova. Kag amo matuod.

8, 9. Paano dapat maghikot ang isa ka asawa agod malikawan ang pagpamatok sang iya bana?

⁸ May yara madamong praktikal nga butang nga sarang mo mahimo agod matandog ang panimuot sang imo tiayon. Halimbawa, kon ang imo bana nagapamatok sa imo relihion, indi sia paghatagi sing makatarunganon nga mga kabangdanan nga magreklamo sia sa iban nga mga bahin. Hupti nga matinlo ang puluy-an. Atipana ang imo personal nga panagway. Mangin maalwan sa imo pagpabutyag sing gugma kag apresasyon. Sa baylo nga magmulay, mangin  masinakdagon. Ipakita nga nagasalig ikaw sa iya pagkaulo. Indi magbalos kon sa banta mo nahimuan ikaw sing sala. (1 Pedro 2:21, 23) Mangin mahinangpanon sa tawhanon nga pagkadihimpit, kag kon mag-utwas ang pagbaisay, mapainubuson nga ikaw ang mag-una sa pagpangayo sing pasaylo.—Efeso 4:26.

⁹ Indi pagtuguti ang imo pagtambong sa mga miting nga mangin rason sa iya atrasado nga pagkaon. Mahimo mo man pilion nga magpakigbahin sa Cristianong ministeryo sa mga tion nga ang imo bana wala sa puluy-an. Maalamon para sa isa ka Cristianong asawa nga maglikaw sa pagbantala sa iya bana kon wala ini ginaabiabi. Sa baylo, ginasunod niya ang laygay ni apostol Pedro: “Kamo nga mga asawa, magpasakop sa inyo mga bana, agod nga, kon ang bisan sin-o wala nagatuman sang pulong, mahimo sila madaug sa walay pulong, paagi sa paggawi sang ila mga asawa, bangod nasaksihan nila ang inyo putli nga paggawi upod ang hanuot nga pagtahod.” (1 Pedro 3:1, 2) Ang Cristianong mga asawa nagapanikasog sing dugang pa nga ipakita ang mga bunga sang espiritu sang Dios.—Galacia 5:22, 23.

10. Paano dapat maghikot ang isa ka tumuluo nga bana sa iya asawa kon tuhay ang iya relihion?

¹⁰ Ano kon ang bana nagakabuhi bilang Cristiano kag ang asawa indi? Ang Biblia nagahatag sing panuytoy para sa sini nga mga kahimtangan. Ini nagasiling: “Kon ang bisan sin-o nga utod nga lalaki may asawa nga dimatinuuhon, apang nagasugot sa pagpuyo upod sa iya, dili niya pagbulagan sia.” (1 Corinto 7:12) Nagalaygay man ini sa mga bana: “Padayon nga higugmaa ang inyo mga asawa.”—Colosas 3:19.

11. Paano ang isa ka tumuluo nga bana makapakita sing paghantop kag mataktikanhon nga pagkaulo sa iya asawa kon sia indi isa ka matuod nga Cristiano?

¹¹ Kon ang imo asawa may tuhay nga relihion, labi na nga mangin mahalungon ikaw sa pagpakita sing pagtahod sa iya kag sing konsiderasyon sa iya mga balatyagon. Subong isa ka adulto, dapat sia may isa ka kasangkaron sang kahilwayan  sa pagbuhat sang iya relihioso nga mga pagtuluuhan, bisan pa kon wala ikaw nagaugyon sa sini. Sa una nga pagpakighambal mo sa iya nahanungod sa imo pagtuo, indi pagpaabuta nga sikwayon niya ang iya madugay na nga pagtuluuhan pabor sa bag-o nga pagtuluuhan. Sa baylo nga prangkahon sia nga ang mga buhat nga ginasakdag niya kag sang iya pamilya sa madugay na nga tion butig, tinguhai sing mapailubon nga mangatarungan sa iya gikan sa Kasulatan. Ayhan ginabatyag niya nga ginapatumbayaan sia kon nagahugod ikaw sing daku nga tion sa mga hilikuton sang kongregasyon. Mahimo nga nagapamatok sia sa imo mga panikasog sa pag-alagad kay Jehova, apang ang simple lamang nga mensahe mahimo nga amo: “Kinahanglan ko ang imo dugang nga tion!” Mangin mapailubon. Paagi sa imo mahigugmaon nga konsiderasyon, mahimo nga sa ulihi mabuligan sia nga batunon ang matuod nga pagsimba.—Colosas 3:12-14; 1 Pedro 3:8, 9.

12. Bisan pa kon magkatuhay ang relihion sang mag-asawa, paano dapat iaplikar ang Makasulatanhon nga mga prinsipio sa paghanas sa ila kabataan?

¹² Sa isa ka panimalay nga wala nahiusa sa pagsimba, ang relihioso nga pagtudlo sa kabataan nangin hulusayon kon kaisa. Paano maaplikar ang Makasulatanhon nga mga prinsipio? Ang Biblia nagahatag sa amay sing una nga salabton sa pagtudlo sa kabataan, apang ang iloy may importante man nga papel sa sini. (Hulubaton 1:8; ipaanggid ang Genesis 18:19; Deuteronomio 11:18, 19.) Bisan pa kon wala niya ginabaton ang pagkaulo ni Cristo, ang amay amo gihapon ang ulo sang pamilya.

13, 14. Kon ginadumilian sang bana ang iya asawa nga paupdon ang kabataan sa Cristianong mga miting ukon sa pagtuon upod sa ila, ano ang sarang niya mahimo?

¹³ Ang iban ditumuluo nga mga amay wala nagapamatok kon ang iloy nagatudlo sa kabataan tuhoy sa relihioso nga mga butang. Ang iban nagapamatok. Ano kon ang imo bana wala nagatugot sa imo nga paupdon ang kabataan sa mga miting sa kongregasyon ukon nagadumili pa sa  imo nga tun-an ang Biblia upod sa ila sa puluy-an? Dapat mo karon balansehon ang pila ka obligasyon—ang imo obligasyon kay Jehova nga Dios, sa imo bana nga imo ulo, kag sa imo hinigugma nga kabataan. Paano mo mapahisanto ini tanan?

¹⁴ Sa pagkamatuod ipangamuyo mo ini. (Filipos 4:6, 7; 1 Juan 5:14) Apang sa katapusan, ikaw ang dapat magdesisyon kon ano ang dapat himuon. Kon mangin mataktikanhon ka, kag ipaathag sa imo bana nga wala mo ginahangkat ang iya pagkaulo, mahimo nga sa ulihi mabuhinan ang iya pagpamatok. Bisan pa kon ang bana nagadumili sa imo nga paupdon ang kabataan sa mga miting ukon sa paghiwat sing pormal nga pagtuon sa Biblia upod sa ila, matudluan mo sila sa gihapon. Paagi sa inyo paghambalanay sa adlaw-adlaw kag sa imo maayong huwaran, tinguhai nga ipasalop sa ila ang isa ka kadakuon sang gugma kay Jehova, pagtuo sa iya Pulong, pagtahod sa mga ginikanan—lakip ang ila amay—mahigugmaon nga kabalaka sa iban nga mga tawo, kag apresasyon sa maayong pamatasan sa pagpangabudlay. Sa ulihi, mahimo nga matalupangdan sang amay ang maayong mga resulta kag mahimo nga apresyahon niya ang balor sang imo mga panikasog.—Hulubaton 23:24.

15. Ano ang salabton sang isa ka tumuluo nga amay sa pagtudlo sa kabataan?

¹⁵ Kon ikaw bana nga tumuluo kag ang imo asawa indi, nian dapat mo pas-anon ang salabton nga padakuon ang imo kabataan “sa disiplina kag pagtuytoy ni Jehova sa hunahuna.” (Efeso 6:4) Samtang ginahimo mo ini, sa pagkamatuod, dapat ikaw mangin maluluy-on, mahigugmaon, kag makatarunganon sa pagpakig-angot sa imo asawa.

16, 17. Anong mga prinsipio sa Biblia ang dapat dumdumon sang kabataan kon batunon nila ang isa ka pagtuo nga tuhay sa pagtuo sang ila mga ginikanan?

¹⁶ Kinaandan na nga bisan ang menor-de-edad nga kabataan nagabaton sing relihioso nga mga pagtamod nga tuhay sa relihioso nga mga pagtamod sang ila mga ginikanan.  Nahimo mo bala ina? Kon amo, may laygay ang Biblia para sa imo.

¹⁷ Ang Pulong sang Dios nagasiling: “Mangin matinumanon sa inyo mga ginikanan nga may paghiusa sa Ginuo, kay matarong ini: ‘Padunggi ang imo amay kag ang imo iloy.’ ” (Efeso 6:1, 2) Nagadalahig ini sing sinsero nga pagtahod sa mga ginikanan. Apang, samtang importante ang pagkamatinumanon sa mga ginikanan, indi ini dapat ipakita nga wala sing pagtahod sa matuod nga Dios. Kon ang bata maghamtong na agod makasugod sa paghimo sing mga desisyon, nagapas-an sia sing dugang pa nga salabton sa iya mga ginabuhat. Matuod ini indi lamang tuhoy sa sekular nga kasuguan kundi labi na tuhoy sa kasuguan sang Dios. “Ang tagsatagsa sa aton magahatag sing husay sang iya kaugalingon sa Dios,” siling sang Biblia.—Roma 14:12.

18, 19. Kon ang kabataan may relihion nga tuhay sa relihion sang ila mga ginikanan, paano nila mabuligan ang ila mga ginikanan nga mahangpan sing maayo pa ang ila pagtuo?

¹⁸ Kon dapat ikaw maghimo sing mga pagbag-o sa imo kabuhi bangod sang imo mga pagtuluuhan, tinguhai nga hangpon ang pagtamod sang imo mga ginikanan. Mahimo gid nga mahamuot sila kon, subong resulta sang imo pagtuon kag pag-aplikar sang mga panudlo sang Biblia, mangin kapin ikaw ka matinahuron, kapin ka matinumanon, kapin kaukod sa bisan ano nga ginapahimo nila sa imo. Apang, kon bangod man sang imo bag-o nga pagtuo sikwayon mo ang mga pagtuluuhan kag mga kinabatasan nga ginapakabahandi nila, mahimo batyagon nila nga ginsikway mo ang isa ka panublion nga luyag nila ihatag sa imo. Mahimo mabalaka man sila sa imo kaayuhan kon ang imo ginahimo indi popular sa komunidad ukon kon ginakuha sini ang imo igtalupangod gikan sa paghimud-os nga ginabatyag nila makabulig sa imo sa pag-uswag sa materyal. Ang bugal mahimo man mangin isa ka balagbag. Mahimo batyagon nila nga ikaw, sa epekto, nagasiling nga husto ikaw kag sayop sila.

¹⁹ Busa, sa gilayon nga mahimo, tinguhai nga maghimo sing kahimusan nga makilala sang imo mga ginikanan ang pila sang mga gulang ukon iban pa hamtong nga mga Saksi  gikan sa lokal nga kongregasyon. Palig-una ang imo mga ginikanan nga magduaw sa Kingdom Hall agod mabatian nila mismo kon ano ang ginahambalan didto kag makita nila kon ano nga sahi sang mga tawo ang mga Saksi ni Jehova. Sa ulihi, mahimo nga maghumok ang balatyagon sang imo mga ginikanan. Bisan pa kon ang mga ginikanan mabaskog nga nagapamatok, ginagisi ang literatura sa Biblia, kag ginadumilian ang kabataan sa pagtambong sa Cristianong mga miting, masami nga may yara mga kahigayunan sa pagbasa sa iban nga duog, sa pagpakighambal sa mga masigka-Cristiano, kag sa pagpanaksi kag sa pagbulig sa iban sa dipormal nga paagi. Makapangamuyo ka man kay Jehova. Ang iban nga mga pamatan-on dapat maghulat tubtob husto na sila sa edad nga magkabuhi sa guwa sang puluy-an antes makahimo sila sing dugang pa. Apang, bisan ano man ang kahimtangan sa puluy-an, indi pagkalimti nga ‘padunggan ang imo amay kag ang imo iloy.’ Himua ang imo bahin agod makaamot sa paghidait sa puluy-an. (Roma 12:17, 18) Labaw sa tanan, makighidait sa Dios.

20. Ano ang mahimo batyagon sang kabataan kon ang ila amay ukon iloy tapik nga ginikanan?

²⁰ Sa madamo nga puluy-an ang kahimtangan nga nagatuga sing labing daku nga hangkat indi relihioso kundi biolohiko. Madamo nga panimalay karon ang nagalakip sing kabataan gikan sa nauna nga pag-asawahay sang isa ukon sang duha ka ginikanan. Sa subong sini nga pamilya, ang kabataan mahimo nga makaeksperiensia sing hinisaay kag paghinakit ukon ayhan kon sin-o ang dapat unungan. Subong resulta, mahimo nga sikwayon nila ang sinsero nga mga panikasog sang tapik nga ginikanan nga mangin isa ka maayong amay ukon iloy. Ano ang makabulig agod magmadinalag-on ang isa ka pamilya nga may tapik nga ginikanan?

21. Walay sapayan sang ila pinasahi nga mga kahimtangan, ngaa dapat binagbinagon sang tapik nga mga ginikanan ang mga prinsipio sang Biblia agod mabuligan sila?

²¹ Tandai nga walay sapayan sang pinasahi nga mga kahimtangan, ang mga prinsipio sang Biblia nga nagadala sing kadalag-an sa iban nga mga panimalay naaplikar man  diri. Ang pagsikway sa sining mga prinsipio mahimo, nga sa makadali, daw magabuhin sang problema apang mahimo nga magadul-ong sa kasubo sa ulihi. (Salmo 127:1; Hulubaton 29:15) Palambua ang kaalam kag pagkamahinantupon—kaalam sa pag-aplikar sang diosnon nga mga prinsipio nga may malawig nga mga benepisyo sa hunahuna, kag pagkamahinantupon sa paghangop kon ngaa ang mga katapo sang pamilya nagasiling kag nagahimo sing pila ka butang. Kinahanglan man ang kahanuklog.—Hulubaton 16:21; 24:3; 1 Pedro 3:8.

22. Ngaa mahimo nga mabudlayan ang kabataan sa pagbaton sa isa ka tapik nga ginikanan?

²² Kon ikaw isa ka tapik nga ginikanan, mahimo madumduman mo nga subong isa ka abyan sang pamilya, ayhan gin-abiabi ka anay sang kabataan. Apang sang ikaw nangin tapik nga ginikanan nila, ang ila panimuot mahimo nga nagbag-o. Bangod madumduman nila ang biolohiko nga ginikanan nga wala na nagapuyo upod sa ila, mahimo nga wala sing pasingadtuan ang kabataan kon kay sin-o sila dapat mag-unong, ayhan nagabatyag nga luyag mo kuhaon ang gugma nga ginahuptan nila sa ila ginikanan nga indi na nila kaupod. Kon kaisa, ayhan prangka nga pahanumdumon nila ikaw nga indi ikaw ang ila amay ukon ang ila iloy. Makasalaklaw ini nga mga pulong. Sa gihapon, “dili ka magmadagmit sa imo espiritu sa pagpangakig.” (Manugwali 7:9) Ang pagkamahinantupon kag kahanuklog kinahanglanon agod maatubang mo ang mga emosyon sang kabataan.

23. Paano mapadapat ang disiplina sa pamilya nga may mga manak?

²³ Importante ining mga kinaiya kon ang isa nagapadapat sing disiplina. Kinahanglanon ang padayon nga pagdisiplina. (Hulubaton 6:20; 13:1) Kag sanglit indi palareho ang tanan nga kabataan, mahimo nga tuhay ang disiplina sa isa kag isa. Nasapwan sang iban nga tapik nga mga ginikanan nga, sa primero, mas maayo kon ang biolohiko nga ginikanan amo anay ang maghatag sini nga bahin sang pagkaginikanan. Apang, kinahanglanon gid nga ang duha ka ginikanan mag-ugyunay sa disiplina kag sakdagon ini, wala nagapabor sa kaugalingon nga anak batok sa manak. (Hulubaton 24:23) Importante ang pagkamatinumanon, apang  dapat hangpon ang pagkadihimpit. Indi pagpasobrahi ang reaksion. Magdisiplina sing mahigugmaon.—Colosas 3:21.

24. Ano ang makabulig agod malikawan ang moral nga mga problema sa ulot sang mga katapo sang magkatuhay nga sekso sa isa ka tapik nga pamilya?

²⁴ Daku ang mahimo sang mga paghambalanay sang pamilya agod mapunggan ang kagamo. Makabulig ini sa pamilya agod mahatagan sing igtalupangod ang labing importante nga mga butang sa kabuhi. (Ipaanggid ang Filipos 1:9-11.) Makabuligay man sila sa tagsatagsa kon paano sia makaamot sa paglab-ot sang mga tulumuron sang pamilya. Dugang pa, sarang malikawan ang moral nga mga problema paagi sa prangka nga mga paghambalanay sang pamilya. Dapat mahangpan sang mga babayi kon paano dapat magpanapot kag maghulag sing nagakaigo upod sa ila tapik nga amay kag tapik nga mga utod nga lalaki, kag ang mga lalaki nagakinahanglan sing laygay tuhoy sa nagakaigo  nga paggawi sa ila manding kag tapik nga mga utod nga babayi.—1 Tesalonica 4:3-8.

25. Anong mga kinaiya ang makabulig sa paghupot sang paghidait sa isa ka tapik nga pamilya?

²⁵ Sa pag-atubang sa pinasahi nga hangkat subong isa ka tapik nga ginikanan, mangin mapailubon. Kinahanglan ang tion sa pagpalambo sing bag-o nga mga kaangtanan. Ang pagtinguha nga matigayon ang gugma kag pagtahod sang kabataan nga wala ikaw sing biolohiko nga kaangtanan mahimo mangin isa ka daku nga hilikuton. Apang posible ini. Ang isa ka maalamon kag mahinantupon nga tagipusuon, upod ang mabaskog nga handum nga pahamut-an si Jehova, amo ang yabi sa paghidait sa sulod sang isa ka tapik nga pamilya. (Hulubaton 16:20) Ini nga mga kinaiya makabulig man sa imo sa paglandas sang iban nga mga kahimtangan.

26. Sa anong mga paagi ang mga problema kag mga panimuot tuhoy sa materyal nga mga butang makatunga sa isa ka pamilya?

²⁶ Ang mga problema kag mga panimuot tuhoy sa materyal nga mga butang sarang makatunga sang mga pamilya sa madamo nga paagi. Sing makapasubo, ang iban nga mga pamilya ginatublag sang mga baisay tuhoy sa kuwarta kag sang handum nga magmanggaranon—ukon sa dimagkubos magmanggaranon diutay. Ang pagbinahinbahin mahimo magtubo kon ang magtiayon nagatrabaho kag magpalambo sing “kuwarta ko, kuwarta mo” nga panimuot. Bisan pa malikawan ang mga pagbaisay, mahimo masapwan sang magtiayon kon lunsay sila nagatrabaho nga ang ila iskedyul nagahatag sing diutay lamang nga tion para sa isa kag isa. Ang nagadaku nga huyog sa kalibutan amo nga ang mga amay nagapangabuhi malayo sa ila pamilya sa malawig nga tion—binulan ukon tinuig pa gani—agod makakita sing kapin pa nga kuwarta sangsa makita nila sa ila duog. Makadul-ong ini sa mabug-at gid nga mga problema.

27. Ano ang pila ka prinsipio nga makabulig sa isa ka pamilya nga nabug-atan sa pinansial?

²⁷ Wala sing mga pagsulundan nga sarang mapatok kon paano atubangon ining mga kahimtangan, kay ang nanuhaytuhay nga mga pamilya nagaatubang sing nanuhaytuhay nga mga pag-ipit kag mga kinahanglanon. Sa gihapon, makabulig ang laygay sang Biblia. Halimbawa, ginapakita sang Hulubaton 13:10 nga sarang malikawan kon kaisa ang pagbanggianay paagi sa “paghambalanay.” Nagadalahig ini sing indi lamang pagpabutyag sang imo mga pagtamod kundi sing pagpangayo sing laygay kag paghibalo kon paano ginatamod sang iban nga tawo ini nga butang. Dugang pa, ang paghimo sing isa ka realistiko nga badyet makabulig sa pagpahiusa sang mga panikasog sang pamilya. Kon kaisa kinahanglanon—ayhan sing temporaryo lamang—nga magtrabaho ang magtiayon sa guwa sang puluy-an agod maatipan ang iban nga mga kagastuhanan, ilabi na kon may kabataan ukon iban pa nga salaguron. Kon amo sini ang kahimtangan, sarang mapasalig sang bana ang iya asawa nga  may tion gihapon sia para sa iya. Ang bana upod sa kabataan mahigugmaon nga makabulig sa pila ka hilikuton nga sa kinaandan ginahimo lamang sang asawa.—Filipos 2:1-4.

28. Anong mga pahanumdom, kon sundon, ang magabulig sa pamilya nga magpanghikot padulong sa paghiusa?

²⁸ Apang, tandai nga bisan pa ang kuwarta isa ka kinahanglanon sa sining sistema sang mga butang, wala ini nagadala sing kalipay. Wala gid ini nagahatag sing kabuhi. (Manugwali 7:12) Sa pagkamatuod, ang sobra nga pagpadaku sa materyal nga mga butang makaguba sang espirituwalidad kag moralidad. (1 Timoteo 6:9-12) Mas maayo gid nga pangitaon anay ang Ginharian sang Dios kag ang iya pagkamatarong, upod ang pasalig nga pakamaayuhon niya ang aton mga panikasog nga matigayon ang mga kinahanglanon sang kabuhi! (Mateo 6:25-33; Hebreo 13:5) Paagi sa pag-una sang espirituwal nga mga interes kag paagi sa pagpakighidait una sa tanan sa Dios, mahimo masapwan mo nga ang imo panimalay, bisan pa mahimo ginabahinbahin sang pila ka kahimtangan, nahiusa gid sa labing importante nga mga paagi.