1, 2. Sa dihang may problema ang kaminyoon, unsang pangutana ang angay isukna?

 NIADTONG 1988 usa ka Italyana nga ginganlag Lucia ang hilabihang guola. a Human sa napulo ka tuig ang iyang kaminyoon kabungkagon. Sa makadaghan gisulayan niyang makig-ulig-buot sa iyang bana, apan wala kini mosilbi. Busa mibulag siya tungod kay dili sila magkasinabot ug karon nag-atubang sa binugtong nga pagpadako sa iyang duha ka anak nga babaye. Sa paghinumdom niadtong panahona, si Lucia nahinumdom: “Segurado ako nga walay makasalbar sa among kaminyoon.”

² Kon aduna kay mga suliran sa kaminyoon, malagmit nga masabtan nimo ang gibati ni Lucia. Hayan problemado ang imong kaminyoon ug malagmit nga naghunahuna ka kon mahimo pa kining masalbar. Kon ingon niana ang kahimtang, makaplagan nimo nga makatabang ang pagtagad niining maong pangutanaha: Ako bang gisunod ang tanang maayong tambag nga gihatag sa Diyos diha sa Bibliya aron makatabang sa pagpalampos sa kaminyoon?​—Salmo 119:105.

3. Samtang nahimong popular ang diborsiyo, unsang sanong ang gikataho taliwala sa daghang diborsiyado ug diborsiyadang mga tawo ug sa ilang mga pamilya?

³ Sa dihang grabe na ang suliran tali sa bana ug asawa, ang pagtapos sa kaminyoon daw maoy labing sayon nga sulbad. Apan, samtang daghang nasod ang nakaeksperyensiya ug makapakugang nga pagdaghan sa nabungkag nga mga pamilya, gipaila sa mga pagtuon niining bag-o pa nga dakong porsentahi sa diborsiyado ug diborsiyadang  mga tawo ang nagmahay sa panagbulag. Ubay-ubay niining mga tawhana nag-antos sa mas daghang suliran sa panglawas, sa pisikal ug mental, kay niadtong mga nagpabilin sa ilang kaminyoon. Ang kalibog ug kasubo sa mga anak sa mga nagdiborsiyo kasagarang dangtag mga tuig. Ug komosta na man ang panglantaw sa Diyos, ang Tigmugna sa kaminyoon, sa kahimtang?

4. Sa unsang paagi angay dumalahon ang mga suliran sa kaminyoon?

⁴ Ingon sa gipahayag sa unang mga kapitulo, maoy tuyo sa Diyos nga ang kaminyoon mahimong usa ka tibuok kinabuhing panag-uban. (Genesis 2:24) Nan, nganong daghang kaminyoon ang nabungkag? Dili kini mahitabo sa kalit lamang. Kasagaran adunay mga ilhanan nga naghatag ug pasidaan. Ang ginagmayng mga suliran sa kaminyoon mahimong modako ug modako hangtod nga daw dili na sila mabuntog. Apan kon kining mga sulirana husayon dayon pinaagi sa tabang sa Bibliya, mahimong malikayan ang daghang panagbulag sa magtiayon.

5. Unsang reyalistikong kahimtang ang angay atubangon diha sa bisan unsang kaminyoon?

⁵ Usa ka elemento nga usahay motultol ngadto sa mga suliran mao ang dili-reyalistikong mga pagdahom nga mahimong nabatonan sa usa o sa duha ka kapikas sa kaminyoon. Ang mga sugilanon sa gugma, iladong mga magasin, mga programa sa telebisyon, ug mga sine mahimong magmugna ug mga paglaom ug mga damgo nga lahi kaayo sa tinuod nga kinabuhi. Sa dihang kining mga damgoha dili matuman, mahimong bation sa usa nga gilimbongan, dili malipay, mapungot pa. Nan, sa unsang paagi ang duha ka dili-hingpit nga tawo makakaplag ug kalipay sa kaminyoon? Nagkinahanglan kinig paningkamot aron makab-ot ang usa ka malamposong relasyon.

6. (a) Unsang timbang nga panglantaw sa kaminyoon ang gihatag sa Bibliya? (b) Unsay pila ka hinungdan sa mga kasungian diha sa kaminyoon?

⁶ Ang Bibliya praktikal. Giila niini ang mga kalipay sa kaminyoon, apan nagpasidaan usab kini nga kadtong magminyo “adunay kasakitan diha sa ilang unod.” (1 Corinto 7:28) Ingon sa gipahayag na, ang bana ug asawa dili-hingpit ug lagmit makasala. Ang mental ug emosyonal nga kinaiya ug ang pagmatuto sa matag kapikas dili pareho. Usahay lalisan sa magtiayon ang salapi, mga anak, ug mga ugangan ug bayaw. Ang kakulang sa panahon sa pagbuhat nga magkauban ug seksuwal nga mga suliran mahimo usab nga tinubdan sa kabangian. b Nagkinahanglag panahon aron masulbad ang maong mga butang, apan ayawg kahadlok! Kadaghanan sa minyong magtiayon nakaarang sa pag-atubang sa maong mga suliran ug nakamugnag mga sulbad nga madawat nilang duha.

7, 8. Kon adunay mga kahiubos o mga dili-pagsinabtanay tali sa mga kapikas sa kaminyoon, unsa ang Kasulatanhong paagi sa pagdumala kanila?

⁷ Daghan ang nalisdan nga magpabiling kalmado sa dihang  ilang hisgotan ang mga kahiubos, mga dili-pagsinabtanay, o personal nga mga kakulangan. Inay sa prangkang pag-ingon: “Nagtuo ko nga wala gayod ka makasabot nako,” ang usa ka kapikas mahimong mapikal ug padak-on ang suliran. Daghan ang moingon: “Kaugalingon ra nimo ang imong gitagad,” o, “Wala ka mahigugma kanako.” Kay dili gustong makiglalis, ang bana o asawa kaha dili na lang magtingog.

⁸ Ang mas maayong lakang nga buhaton mao ang pagsunod sa tambag sa Bibliya: “Pagkapungot, apan ayaw pagpakasala; ayaw pasalopa ang adlaw nga kamo anaa sa suko nga kahimtang.” (Efeso 4:26) Usa ka malipayong magtiayon, sa ika-60ng anibersaryo sa ilang kasal, gipangutana kon unsay sekreto sa ilang malamposong kaminyoon. Ang bana nag-ingon: “Nakat-onan namo nga dili matulog hangtod dili masulbad ang mga suliran, bisag unsa kana ka gamay.”

9. (a) Unsay gipaila diha sa Kasulatan ingong usa ka mahinungdanong bahin sa komunikasyon? (b) Subsob unsay kinahanglang buhaton sa mga kapikas sa kaminyoon, bisan pag kini nagkinahanglag kaisog ug pagpaubos?

⁹ Sa dihang dili magkasinabot ang bana ug asawa, ang matag usa kinahanglang “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti, magmahinay sa kapungot.” (Santiago 1:19) Human maminawg maayo, mahimong ang bana ug asawa parehong makakita sa panginahanglang mangayog pasaylo. (Santiago 5:16) Ang sinserong pagsulti, “Pasayloa ko sa pagsakit kanimo,” nagkinahanglag pagpaubos ug kaisog. Apan ang pagdumala sa mga suliran niining paagiha mahimong epektibo kaayo sa pagtabang sa magtiayon dili lamang sa pagsulbad sa ilang mga suliran apan sa pag-ugmad usab sa gugma ug kasuod nga makapaarang kanilang makakaplag ug mas labawng kalipay diha sa panag-uban sa usag usa.

10. Unsang panalipod ang girekomendar ni Pablo sa mga Kristohanon sa Corinto nga mahimong ipadapat sa usa ka Kristohanon karon?

¹⁰ Sa dihang si apostol Pablo nagsulat ngadto sa mga taga-Corinto, iyang girekomendar ang pagminyo ‘tungod sa  kakaylap sa pakighilawas.’ (1 Corinto 7:2) Ang kalibotan karon ingon ka daotan, o mas labaw pa kay, sa kanhing Corinto. Ang imoral nga mga ulohan nga walay lipodlipod nga giestoryahan sa mga tawo sa kalibotan, ang dili-maligdong nilang pagpamiste, ug ang malaw-ay nga mga sugilanon nga gipasundayag sa mga magasin ug mga libro, sa TV, ug sa mga lilas, tanantanan parehong nagapukaw sa dili-angay seksuwal nga mga kaibog. Alang sa mga taga-Corinto nga nagkinabuhi sa susamang palibot, si apostol Pablo miingon: “Mas maayong magminyo kay sa mag-uros-uros sa mainit nga pangibog.”​—1 Corinto 7:9.

11, 12. (a) Unsay utang sa bana ug asawa sa usag usa, ug sa unsang tinamdan angay kini igahatag? (b) Sa unsang paagi ang kahimtang pagadumalahon kon ang nahiangay sa kaminyoon kinahanglang undangon sa temporaryo?

¹¹ Busa, ang Bibliya nagmando sa minyong mga Kristohanon: “Ipahatag sa bana ngadto sa iyang asawa ang nahiangay kaniya; apan ipabuhat usab sa asawa ang sama ngadto sa iyang bana.” (1 Corinto 7:3) Matikdi nga ang pasiugda mao ang paghatag​—dili ang pagsukot. Ang pisikal nga sandurotay sa kaminyoon sa pagkatinuod makalilipay lamang kon ang matag kapikas maoy mabalak-on sa kaayohan sa usa. Pananglitan, ang Bibliya nagmando sa mga bana nga makiglabot uban sa ilang mga asawa “sumala sa kahibalo.” (1 Pedro 3:7) Kini ilabinang tinuod diha sa paghatag ug pagdawat sa nahiangay sa kaminyoon. Kon dili mahigugmaon ang pagtratar sa usa ka asawa, mahimong dili siya malipay niining maong bahin sa kaminyoon.

¹² Adunay mga higayon nga kinahanglang hikawan sa duruha ka kapikas sa kaminyoon ang usag usa niining nahiangay sa kaminyoon. Mahimong mahitabo kini sa asawa sa tinong mga panahon sa bulan o sa dihang gikapoy kaayo siya. (Itandi ang Levitico 18:19.) Mahimong mahitabo kini sa usa ka bana sa dihang bug-at ang iyang problema sa trabaho ug wala siya sa kondisyon. Ang temporaryong mga paghikaw sa nahiangay sa kaminyoon madumalag labing maayo kon ang bana ug asawa parehong magprangka sa paghisgot sa kahimtang ug magkasinabot pinaagi sa “pag-uyon nilang duha.” (1 Corinto 7:5) Kini mopugong sa  matag kapikas nga masayop sa paghunahuna. Hinunoa, kon ang asawa sa tuyo mohikaw sa iyang bana o kon ang bana sa tuyo mapakyas sa paghatag sa nahiangay sa kaminyoon sa mahigugmaong paagi, ang kapikas mahimong matental ug dali. Sa maong kahimtang, ang mga suliran mahimong motungha diha sa kaminyoon.

13. Unsay mahimo sa mga Kristohanon aron huptang hinlo ang ilang hunahuna?

¹³ Susama sa tanang Kristohanon, ang minyong mga alagad sa Diyos kinahanglang molikay sa pornograpiya, nga makamugnag mahugaw ug dili kinaiyanhong mga tinguha. (Colosas 3:5) Kinahanglan usab nga ilang bantayan ang ilang mga hunahuna ug mga lihok sa dihang makiglabot sa tanang membro sa kaatbang nga sekso. Si Jesus nagpasidaan: “Ang matag usa nga padayong nagatan-aw sa usa ka babaye aron magbaton ug maulagong kaibog kaniya nakahimo na ug pagpanapaw uban kaniya diha sa iyang kasingkasing.” (Mateo 5:28) Pinaagi sa pagpadapat sa tambag sa Bibliya mahitungod sa sekso, ang magtiayon kinahanglang makahimo sa paglikay nga mahulog ngadto sa tentasyon ug makapanapaw. Sila makapadayon sa pagtagamtam sa makalilipay nga sandurotay diha sa kaminyoon diin ang sekso gitan-aw ingong usa ka mahinlong gasa gikan sa Tigmugna sa kaminyoon, si Jehova.​—Proverbio 5:15-19.

14. Unsang makapasubong kahimtang ang usahay motungha? Ngano?

¹⁴ Makalilipay, sa kadaghanan sa Kristohanong mga kaminyoon, madumala ang bisan unsang suliran nga motungha. Hinunoa, usahay, dili kana madumala. Tungod kay ang mga tawo dili-hingpit ug nagkinabuhi sa makasasalang kalibotan nga ubos sa pagmando ni Satanas, ang pila ka kaminyoon modangat sa punto nga kabungkagon. (1 Juan 5:19) Unsaon pag-atubang sa mga Kristohanon ang maong masulayong kahimtang?

15. (a) Unsa ang bugtong Kasulatanhong pasikaran alang sa diborsiyo nga mahimo ang pagminyo pag-usab? (b) Nganong ang pipila nakahukom nga dili diborsiyohan ang maluibon nga kapikas sa kaminyoon?

¹⁵ Ingon sa gihisgotan sa Kapitulo 2 niining libroha, ang  pakighilawas mao lamang ang Kasulatanhong pasikaran alang sa diborsiyo nga mahimo ang pagminyo pag-usab. c (Mateo 19:9) Kon klaro ang imong ebidensiya nga maluibon ang imong kapikas sa kaminyoon, nan nag-atubang ka sa usa ka malisod nga desisyon. Mopadayon ka ba sa kaminyoon o makigdiborsiyo? Walay mga lagda bahin niini. Ang pila ka Kristohanon bug-os nga nagpasaylo sa tinuod mahinulsolong kapikas, ug maayo sab ang resulta sa nasalbar nga kaminyoon. Ang uban tungod sa mga anak nakahukom nga dili makigdiborsiyo.

16. (a) Unsay pila ka hinungdan nga nakatukmod sa pila nga diborsiyohan ang nakasala nilang kapikas sa kaminyoon? (b) Sa dihang ang inosenteng kapikas mohimog desisyon nga magdiborsiyo o dili, nganong walay angay mosaway sa iyang desisyon?

¹⁶ Sa laing bahin, ang makasasalang buhat mahimong moresulta sa pagmabdos o matakboyan sa sakit nga napasa sa pakigsekso. O tingali ang mga anak kinahanglang panalipdan gikan sa usa ka maamong-amongon nga ginikanan. Dayag, daghang butang ang pagakonsiderahon una modesisyon. Hinunoa, kon nasayod ka nga nagluib ang imong kapikas ug human niana nakigduol ka kaniya, sa ingon imong gipasabot nga imong gipasaylo ang imong kapikas ug gustong ipadayon ang kaminyoon. Ang mga pasikaran sa diborsiyo nga may Kasulatanhong posibilidad sa pagpakigminyo pag-usab wala na. Walay mausa ang angayng manghilabot ug maningkamot sa pag-impluwensiya sa imong desisyon, ni adunay manaway sa imong gihimong desisyon. Kinahanglang pas-anon nimo ang mga sangpotanan sa imong desisyon. “Ang matag usa magapas-an sa iyang kaugalingong luwan.”​—Galacia 6:5.

17. Kon walay pakighilawas, unsang mga limitasyon ang gibutang sa Kasulatan bahin sa panagbulag o diborsiyo?

¹⁷ Aduna bay mga kahimtang nga mahimong magpakamatarong sa pagpakigbulag o posibleng pagpakigdiborsiyo  sa kapikas bisan pa kon wala siya makahimog pakighilawas? Oo, apan sa maong kaso, ang usa ka Kristohanon walay kagawasang manarato sa laing tawo uban sa panglantaw nga makigminyo pag-usab. (Mateo 5:32) Ang Bibliya, samtang naghatag ug konsiderasyon sa maong panagbulag, nagbaod nga ang usa nga mobiya kinahanglang ‘magpabiling dili-minyo o makig-uli ba hinuon.’ (1 Corinto 7:11) Unsay pila ka naghingaping mga kahimtang nga mahimong daw mas maayo pang magbulag?

18, 19. Unsay pila ka naghingaping mga kahimtang nga mahimong motultol sa usa ka kapikas nga timbangon ang pagpili ug legal nga panagbulag o diborsiyo, bisan pag ang pagminyo pag-usab dili mahimo?

¹⁸ Aw, ang pamilya mahimong timawa tungod sa hilabihang katapolan ug dili maayong mga batasan sa bana. d Mahimong isugal niya ang kinitaan sa pamilya o gamiton kana sa pagsuportar sa iyang pagkagiyan sa droga o alkoholikong ilimnon. Ang Bibliya nag-ingon: “Si bisan kinsa nga wala magatagana alang sa . . . mga membro sa iyang panimalay, siya nagalimod sa pagtuo ug mas daotan pa kay sa tawong walay pagtuo.” (1 Timoteo 5:8) Kon dili usbon sa maong tawo ang iyang batasan, gani basin suportahan pa ang iyang mga bisyo pinaagi sa pagkuha sa kinitaang salapi sa iyang asawa, mahimong palabihon sa asawa nga panalipdan ang iyang kaayohan ug sa iyang mga anak pinaagi sa legal nga panagbulag.

¹⁹ Mahimo usab nga hunahunaon ang maong legal nga aksiyon sa dihang ang bana o asawa hilabihang mapintason sa iyang kapikas, tingali sa makadaghan nagkulata kaniya sa punto nga ang panglawas ug hasta ang kinabuhi nameligro na. Dugang pa, kon ang bana o asawa naningkamot kanunay sa pagpugos sa kapikas sa kaminyoon nga lapason ang mga balaod sa Diyos sa usa ka paagi, mahimo usab konsiderahon sa gihulgang kapikas ang panagbulag, ilabina kon ang suliran miabot sa punto nga nameligro  na ang espirituwal nga kahimtang. Ang nameligrong bana o asawa mahimong makahunahuna nga ang bugtong paagi sa “pagsugot sa Diyos ingong magmamando inay kay sa mga tawo” mao ang legal nga panagbulag.​—Buhat 5:29.

20. (a) Sa kaso sa pagkabungkag sa pamilya, unsay mahimong itanyag sa hamtong nga mga higala ug mga ansiano ug unsay dili angay nilang itanyag? (b) Ang minyong mga indibiduwal dili angay mogamit ug mga reperensiya sa Bibliya bahin sa panagbulag ug diborsiyo ingong pasangil sa pagbuhat ug unsa?

²⁰ Sa tanang naghingaping kaso sa pag-abuso sa kapikas, walay mausa ang angay magpit-os sa inosenteng kapikas nga makigbulag o dili. Samtang ang hamtong nga mga higala ug mga ansiano mahimong motanyag ug suportar ug tambag nga pinasikad-sa-Bibliya, sila wala masayod sa tanang detalye kon unsay nagakahitabo tali sa bana ug sa asawa. Si Jehova lamang ang nakakita niana. Siyempre, ang usa ka Kristohanong asawa mahimong dili makapasidungog sa kaminyoon nga gihikay sa Diyos kon mogamit siyag ginagmayng mga pasangil aron makalingkawas sa kaminyoon. Apan kon ang hilabihan ka delikadong kahimtang magpadayon, walay mausa ang angay mosaway kaniya kon pilion niyang makigbulag. Ang susamang mga butang sa tukma mahimong ikasulti may kalabotan sa usa ka Kristohanong bana nga gustong makigbulag. “Kitang tanan magabarog atubangan sa lingkoranan-sa-paghukom sa Diyos.”​—Roma 14:10.

21. Unsang eksperyensiya ang nagpakita nga ang tambag sa Bibliya mahitungod sa kaminyoon mosaler?

²¹ Tulo ka bulan human si Lucia, nga gihisgotan ug sayo, nakigbulag sa iyang bana, nahibalag niya ang mga Saksi ni Jehova ug misugod sa pagtuon ug Bibliya uban kanila. “Nahingangha gayod ako,” saysay niya, “nga ang Bibliya may praktikal nga mga sulbad sa akong suliran. Human lamang sa usa ka semana nga pagtuon, dihadiha gusto na nakong makig-uli sa akong bana. Karon ako makaingon nga si Jehova nasayod kon unsaon pagsalbar sa  problemadong mga kaminyoon tungod kay ang iyang mga pagtulon-an makatabang sa mga kapikas nga makakat-on sa pagpasidungog sa usag usa. Dili tinuod, ingon sa gipangangkon sa uban, nga ang mga Saksi ni Jehova nagpabahinbahin sa mga pamilya. Sa akong kaso, ang kaatbang gayod maoy nahitabo.” Nakat-onan ni Lucia nga ipadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya diha sa iyang kinabuhi.

22. Sa unsa nga ang tanang magtiayon angay nga magbaton ug pagsalig?

²² Si Lucia dili talagsaon. Ang kaminyoon angay nga usa ka panalangin, dili kabug-at. Sa maong tumong, si Jehova naghatag ug labing maayong tinubdan sa tambag sa kaminyoon nga nasulat sukad​—ang iyang bililhong Pulong. Ang Bibliya makahimo sa “walay eksperyensiya nga maalamon.” (Salmo 19:7-11) Kini nakasalbar ug daghang kaminyoon nga diha na sa punto nga mabungkag ug nakapauswag sa daghang uban pa nga may seryosong mga suliran. Hinaot ang tanang magtiayon makabaton ug hingpit nga pagsalig diha sa tambag alang sa kaminyoon nga gihatag ni Jehova nga Diyos. Kini mosaler gayod!