1, 2. Kon ang pag-asawahay may kapiot, ano ang dapat ipamangkot?

SANG 1988 si Lucia nga isa ka Italyana ginapung-awan gid. * Pagligad sang napulo ka tuig ang iya pag-asawahay malapit na matapos. Madamong beses nga gintinguhaan niya nga mag-uliay sila sang iya bana, apang wala ini magmadinalag-on. Gani nakigbulag sia bangod indi sila magsahuay kag karon dapat niya pas-anon ang pagpadaku sa iya duha ka anak nga babayi. Sa pagbalikid sang nagligad, si Lucia nagahinumdom: “Sigurado gid ako nga wala na sing makasalbar sang amon pag-asawahay.”

² Kon may problema ikaw sa pag-asawahay, mahimo nga mahangpan mo si Lucia. Mahimo nga magamo ang imo pag-asawahay kag mahimo nga nagapalibog ka kon sarang pa ini masalbar. Kon amo sini ang kahimtangan, masapwan mo nga makabulig ang pagbinagbinag sining pamangkot: Ginsunod ko bala ang tanan nga maayong laygay nga ginhatag sang Dios sa Biblia sa pagbulig nga magmadinalag-on ang pag-asawahay?—Salmo 119:105.

³ Kon ang tension mabaskog gid sa ulot sang mag-asawa, ang pagbugto sang pag-asawahay daw amo na ang pinakamahapos nga himuon. Apang, samtang madamo nga pungsod ang nakaeksperiensia sing makapakibot nga pagdamo sang nabungkag nga mga pamilya, ang mga pagtuon sining karon lang nagapakita nga daku nga porsiento sang mga diborsiado kag mga diborsiada ang naghinulsol sa ila pagbulagay. Ang pila sa ila nagaantos bangod sang kapin pa nga mga problema sa panglawas, sa pisikal kag mental, sangsa mga nag-unong sa ila pag-asawahay. Ang pagkagumon kag kasubo  sang diborsio masami nga nagalawig sing tinuig. Ang mga ginikanan kag mga abyan sang nabungkag nga pamilya nagaantos man. Kag kamusta naman ang pagtamod sang Dios, ang Manughimuno sang pag-asawahay, sa kahimtangan?

⁴ Subong nasambit na sa nagligad nga mga kapitulo, gintuyo sang Dios nga ang pag-asawahay mangin isa ka tubtob buhi nga kaangtanan. (Genesis 2:24) Ngaa, nian, madamo gid nga pag-asawahay ang nagakabungkag? Mahimo nga wala ini nagakatabo sa hinali. Sa masami may yara nagapatimaan nga mga sinyales. Ang diutay nga mga problema sa isa ka pag-asawahay mahimo nga magdaku kag magdaku tubtob nga daw indi na ini malubad. Apang kon ining mga problema husayon sa gilayon upod sa bulig sang Biblia, madamo nga pagkabungkag sang pag-asawahay ang sarang malikawan.

5. Anong realistiko nga kahimtangan ang dapat atubangon sa bisan anong pag-asawahay?

⁵ Ang isa ka elemento nga nagadul-ong kon kaisa sa mga  problema amo ang direalistiko nga mga butang nga ginapaabot sang isa ka tiayon ukon sang mag-asawa. Ang mga nobela tuhoy sa gugma, popular nga mga magasin, mga programa sa telebisyon, kag mga pelikula makatuga sing mga paglaum kag mga damgo nga malayo gid sa matuod nga kabuhi. Kon ining mga damgo indi magmatuod, mahimo batyagon sang isa ka tawo nga gindayaan sia, indi makontento, kag magahinakit pa. Apang, paano ang duha ka dihimpit nga tawo makasapo sing kalipay sa pag-asawahay? Kinahanglan ang panikasog agod matigayon ang isa ka madinalag-on nga kaangtanan.

⁶ Ang Biblia praktikal. Ginakilala sini ang kalipay sang pag-asawahay, apang nagapaandam man ini nga ang mga magaminyo makaagi sing “kapipit-an sa ila unod.” (1 Corinto 7:28) Subong napatalupangod na, ang magtiayon lunsay dihimpit kag may huyog sa pagpakasala. Ang mental kag emosyonal nga pagkahuman kag ang pagpadaku sa tagsatagsa sang magtiayon magkatuhay. Ang mag-asawa kon kaisa nagabaisay tuhoy sa kuwarta, kabataan, kag mga ugangan. Ang kulang nga tion sa paghimo sang mga butang nga magkaupod kag seksuwal nga mga problema mahimo tunaan sang pag-away. * Kinahanglan ang tion sa pag-atipan sining mga butang, apang palig-una ang imo buot! Ang kalabanan nga mag-asawa makasarang sa pag-atubang sining mga problema kag makakita sing maugyunan nga mga solusyon.

7, 8. Kon may yara nasaklaw nga balatyagon ukon mga dipaghangpanay sa ulot sang mag-asawa, ano ang Makasulatanhon nga paagi sa pag-atubang sini?

⁷ Madamo ang nabudlayan sa pagpabilin nga kalma kon ginahambalan nila ang nasaklaw nga balatyagon, mga dipaghangpanay, ukon personal nga mga kakulangan. Sa baylo  nga magsiling sing prangka: “Wala ako mahangpi,” ang isa ka tiayon mahimo mangin emosyonal kag padakuon ang problema. Madamo ang magasiling: “Kaugalingon mo lang ang ginaulikdan mo,” ukon “Wala mo ako ginahigugma.” Agod likawan ang pagbaisay, ang isa ka tiayon mahimo nga indi magtingog.

⁸ Ang mas maayo nga dalanon nga dapat sundon amo ang pagpamati sa laygay sang Biblia: “Magpangakig, apang dili magpakasala; dili pagpatunuri sing adlaw ang inyo kaakig.” (Efeso 4:26) Ang isa ka malipayon nga mag-asawa, sang makalab-ot sa ila ika-60 nga anibersaryo sang kasal, ginpamangkot kon ano ang sekreto sang ila madinalag-on nga pag-asawahay. Ang bana nagsiling: “Nakatuon kami nga indi magtulog tubtob indi anay mahusay ang mga dipaghangpanay, bisan daw ano pa ini ka gamay.”

⁹ Kon indi mag-ugyunay ang mag-asawa, ang kada isa dapat “magmadagmit sa pagpamati, magmahinay sa paghambal, magmakuli sa pagpangakig.” (Santiago 1:19) Sa tapos mamati sing maayo, dapat makita sang magtiayon ang kinahanglanon nga mangayo sing pasaylo sa isa kag isa. (Santiago 5:16) Ang sinsero nga pagsiling sing, “Pasensiaha ako nga nasaklaw ko ikaw,” nagakinahanglan sing pagkamapainubuson kag kaisog. Apang ang paghusay sang mga dipag-ugyunay sa sining paagi mangin epektibo gid sa pagbulig sa mag-asawa indi lamang sa paghusay sang ila mga problema kundi sa pagpalambo man sing kapagsik kag pagkasuod agod nga makasapo sila sing dugang pa nga kalipay sa pagpakig-upod sang isa kag isa.

10. Anong proteksion nga ginrekomendar ni Pablo sa taga-Corinto nga mga Cristiano ang mahimo maaplikar sa isa ka Cristiano karon?

¹⁰ Sang nagsulat si apostol Pablo sa mga taga-Corinto, ginrekomendar niya ang pag-asawahay “bangod sang lapnag nga mga pagpakighilawas.” (1 Corinto 7:2) Ang kalibutan karon  subong man kalain, ukon mas malain pa, sa dumaan nga Corinto. Ang imoral nga mga topiko nga ginahambalan sing dayag sang mga tawo sa kalibutan, ang dimaugdang nga pagpanapot nila, kag ang malaw-ay nga mga sugilanon sa mga magasin kag mga libro, sa TV, kag sa mga pelikula, nagatingob tanan sa pagpukaw sang ginadumilian nga kailigbon sa sekso. Sa mga taga-Corinto nga nagapuyo sa kaanggid nga palibot, si apostol Pablo nagsiling: “Maayo pa nga magminyo sangsa masunog sa kailigbon sang unod.”—1 Corinto 7:9.

¹¹ Busa, ang Biblia nagasugo sa minyo nga mga Cristiano: “Ihatag sang bana sa iya asawa ang nagakaigo; kag subong man sang asawa sa bana.” (1 Corinto 7:3) Talupangda nga ang ginapadaku amo ang paghatag—indi ang pagpangayo. Ang lawasnon nga pagkasuod sa pag-asawahay makaalayaw lamang kon ang tagsa ka tiayon nagakabalaka sa kaayuhan sang iya tiayon. Halimbawa, ang Biblia nagasugo sa mga bana nga magpakig-angot sa ila mga asawa “suno sa ihibalo.” (1 Pedro 3:7) Matuod ini labi na sa paghatag kag sa pagbaton sang nagakaigo sa pag-asawahay. Kon ang asawa wala ginapakig-angutan sing mapinalanggaon, mahimo nga mabudlayan sia sa pagsapo sing kalipay sa sining bahin sang pag-asawahay.

¹² May mga tion nga mahimo dapat idingot sang mag-asawa sa isa kag isa ang nagakaigo sa pag-asawahay. Mahimo matuod ini sa bahin sang asawa sa pila ka tion sang bulan ukon kon lapyo gid sia. (Ipaanggid ang Levitico 18:19.) Mahimo matuod ini sa bahin sang bana kon may ginalubad sia nga isa ka mabug-at nga problema sa trabaho kag nagabatyag nga hago sa emosyon. Ini nga mga kaso sang temporaryo nga pagdingot sang nagakaigo sa pag-asawahay maatubang sing maayo gid kon ang magtiayon prangka nga maghambalanay tuhoy sa kahimtangan kag ‘magsugtanay.’ (1 Corinto 7:5) Malikawan sini nga maghimo sing sayop nga konklusion ang bisan sin-o sa magtiayon. Apang, kon, ang asawa  hungod nga magadingot sa iya bana ukon kon ang bana hungod nga indi maghatag sang nagakaigo sa pag-asawahay sa isa ka mahigugmaon nga paagi, mahimo nga masulay ang tiayon. Sa sini nga kahimtangan, ang mga problema mahimo nga mag-utwas sa pag-asawahay.

¹³ Kaangay sang tanan nga Cristiano, dapat likawan sang minyo nga mga alagad sang Dios ang pornograpiya, nga makatuga sing dimatinlo kag dikinaugali nga mga kailigbon. (Colosas 3:5) Dapat man nila bantayan ang ila mga panghunahuna kag mga aksion kon nagapakig-angot sa tanan nga katapo sang tuhay nga sekso. Si Jesus nagpaandam: “Ang tagsatagsa nga nagapadayon sa pagtulok sa isa ka babayi agod magkaibog sa iya nakapanglahi na sa iya sa tagipusuon.” (Mateo 5:28) Paagi sa pag-aplikar sang laygay sang Biblia tuhoy sa sekso, malikawan gid sang mag-asawa nga masulay sila kag makahimo sing panghilahi. Padayon nila nga maagom ang makalilipay nga pagkasuod sang pag-asawahay diin ang sekso ginapakabahandi subong isa ka matahom nga dulot gikan sa Manughimuno sang pag-asawahay, si Jehova.—Hulubaton 5:15-19.

14. Anong makapasubo nga kahimtangan ang nagaluntad kon kaisa? Ngaa?

¹⁴ Sing makalilipay, sa kalabanan nga Cristianong pag-asawahay, ang bisan anong problema nga nagautwas sarang mahusay. Apang, kon kaisa, indi subong sini. Bangod ang mga tawo dihimpit kag nagapuyo sa isa ka makasasala nga kalibutan nga ginakontrol ni Satanas, ang iban nga pag-asawahay nagalab-ot sa punto nga daw mabungkag na. (1 Juan 5:19) Paano dapat atubangon sang mga Cristiano ining mabudlay nga kahimtangan?

¹⁵ Subong nasambit na sa Kapitulo 2 sini nga libro, ang pagpakighilawas amo lamang ang Makasulatanhon nga kabangdanan  para sa diborsio nga may posibilidad sa pagminyo liwat. * (Mateo 19:9) Kon may yara ka malig-on nga pamatuod nga ang imo tiayon nagluib, nian nagaatubang ikaw sing mabudlay nga desisyon. Magaunong ka bala ukon magdiborsio? Wala sing mga pagsulundan. Ang iban nga mga Cristiano bug-os nga nagpatawad sa mahinulsulon nga tiayon, kag maayo ang nangin resulta sang natipigan nga pag-asawahay. Ang iban namat-od batok sa diborsio bangod sang kabataan.

¹⁶ Sa pihak nga bahin, ang sala nga nabuhat mahimo nga nagresulta sa pagmabdos ukon sa balatian nga ginapaliton sang sekso. Ukon ayhan ang kabataan dapat amligan gikan sa nagaabuso sa sekso nga ginikanan. Sing maathag, madamo ang dapat binagbinagon antes magdesisyon. Apang, kon matukiban mo ang pagluib sang imo tiayon kag pagkatapos sini naghulid ka liwat sa imo tiayon, ginapakita mo sa sining paagi nga napatawad mo na ang imo tiayon kag luyag mo padayunon ang pag-asawahay. Ang kabangdanan sang diborsio nga may Makasulatanhon nga posibilidad sa pagminyo liwat nadula na. Wala sing bisan sin-o ang dapat manghilabot kag impluwensiahan ikaw sa imo desisyon, ukon magmulay sa imo desisyon kon himuon mo ini. Dapat mo batunon ang mga resulta sang imo desisyon. “Ang tagsa ka tawo magadala sang iya kaugalingon nga lulan.”—Galacia 6:5.

17. Kon wala sing pagpakighilawas, ano nga mga limitasyon ang ginapatuman sang Kasulatan sa pagbulagay ukon diborsio?

¹⁷ May yara bala mga kahimtangan nga mahimo magpakamatarong sang pagbulagay ukon ayhan sang pagdiborsio sa isa ka tiayon bisan pa wala sia makahimo sing  pagpakighilawas? Huo, apang sa sini nga kaso, ang isa ka Cristiano indi hilway sa pagpakita sing interes sa ikatlo nga partido sa tuyo nga magminyo liwat. (Mateo 5:32) Ang Biblia, samtang nagatugot sina nga pagbulagay, nagasugo nga ang isa nga magabiya dapat “magpabilin nga diminyo ukon mag-uliay liwat.” (1 Corinto 7:11) Ano ang pila ka mabudlay gid nga mga kahimtangan nga nagahimo sang pagbulagay nga maalamon?

¹⁸ Ang pamilya mahimo mamigado gid bangod sang pagkatamad kag malain nga mga bisyo sang bana. * Mahimo nga ginasugal niya ang kinitaan sang pamilya ukon ginagamit ini sa pagsakdag sang iya pagkagiyan sa droga ukon alkohol. Ang Biblia nagasiling: “Kon ang bisan sin-o wala nagasakdag sang . . . mga katapo sang iya panimalay, napanghiwala niya ang pagtuo kag malain pa sa dimatinuuhon.” (1 Timoteo 5:8) Kon ini nga tawo nagapangindi sa pagbag-o sang iya mga dalanon, ayhan ginagasto pa ang kuwarta nga kinitaan sang iya asawa sa iya mga bisyo, mahimo magdesisyon ang asawa nga amligan ang kaayuhan niya kag sang iya kabataan paagi sa pagtigayon sing legal nga pagbulagay.

¹⁹ Ining legal nga aksion sarang man mabinagbinag kon ang tiayon mapintas gid sa tiayon, ayhan pirme sia ginasakit tubtob sa punto nga ang panglawas kag kabuhi pa gani ginabutang sa katalagman. Dugang pa, kon ang tiayon pirme lang nagatinguha sa pagpilit sa tiayon nga lapason ang mga sugo sang Dios sa pila ka paagi, ang yara sa peligro nga tiayon mahimo man magbinagbinag sang pagbulagay, labi na kon ang kahimtangan makalab-ot sa punto diin ang espirituwal nga kabuhi yara sa katalagman. Ang tiayon nga  yara sa katalagman mahimo maghinakop nga ang lamang nga paagi sa “pagtuman sa Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo” amo ang pagtigayon sing legal nga pagbulagay.—Binuhatan 5:29.

²⁰ Sa tanan nga kaso sang daku nga pag-abuso sa tiayon, wala sing bisan sin-o ang dapat mamilit sa walay sala nga tiayon nga magbulag ukon mag-unong sa iya tiayon. Samtang ang hamtong nga mga abyan mahimo makatanyag sing bulig kag napasad sa Biblia nga laygay, wala nila mahibaluan ang tanan nga detalye sang kon ano ang natabo sa ulot sang mag-asawa. Si Jehova lamang ang makakita sini. Sa pagkamatuod, ang isa ka Cristianong asawa wala nagapadungog sa pag-asawahay nga kahimusan sang Dios kon maggamit sia sing maluya nga mga balibad sa pagbugto sang pag-asawahay. Apang kon ang isa ka makatalagam gid nga kahimtangan nagapadayon, wala sing bisan sin-o ang dapat magmulay sa iya kon magdesisyon sia sa pagbulag. Amo man sini ang masiling tuhoy sa isa ka Cristianong bana nga luyag magbulag. “Tanan kita magaatubang sa lingkuran nga hukmanan sang Dios.”—Roma 14:10.

21. Ano nga eksperiensia ang nagapakita nga ang laygay sang Biblia tuhoy sa pag-asawahay epektibo?

²¹ Pagligad sang tatlo ka bulan sa tapos si Lucia, nga ginsambit kaina, nagbulag sa iya bana, nakilala niya ang mga Saksi ni Jehova kag nagsugod sa pagtuon sang Biblia upod sa ila. “Sa akon daku nga kakibot,” paathag niya, “ang Biblia naghatag sing praktikal nga mga solusyon sa akon problema. Pagkatapos sang isa ka semana lamang nga pagtuon, ginhandum ko sa gilayon nga makig-uli sa akon bana. Masiling ko sa karon nga si Jehova makahibalo magsalbar  sang mga pag-asawahay nga yara sa krisis bangod ang iya mga panudlo nagabulig sa magtiayon sa pagtuon kon paano magpakita sing pagtahod sa isa kag isa. Indi matuod, subong sang ginasiling sang iban, nga ang mga Saksi ni Jehova nagatunga sang mga pamilya. Sa akon bahin, ang kabaliskaran gid ang matuod.” Natun-an ni Lucia nga iaplikar ang mga prinsipio sang Biblia sa iya kabuhi.

²² Si Lucia indi pinasahi. Ang pag-asawahay dapat mangin isa ka pagpakamaayo, indi isa ka lulan. Sa sina nga katuyuan, gin-aman ni Jehova ang labing maayo nga tuburan sang laygay tuhoy sa pag-asawahay nga nasulat—ang iya hamili nga Pulong. Ang Biblia “makapaalam sa isa nga walay eksperiensia.” (Salmo 19:7-11) Nasalbar sini ang ­madamo nga pag-asawahay nga daw mabungkag na kag napauswag sini ang madamo pa nga may mabug-at nga mga problema. Kabay nga ang tanan nga mag-asawa ­magpakita sing bug-os nga pagsalig sa laygay tuhoy sa pag-asawahay nga ginahatag ni Jehova nga Dios. Epektibo gid ini!