1, 2. (a) Unsang mga kausaban ang mahitabo diha sa pagkatigulang? (b) Sa unsang paagi ang diyosnong mga lalaki sa kapanahonan sa Bibliya nakakitag kalipay sa katigulangon?

 DAGHANG kausaban ang mahitabo samtang kita magkatigulang. Ang kaluya sa lawas makatibhang sa atong kalagsik. Ang pagpanalamin makapadayag ug bag-ong mga pagpangunot sa nawong ug inanay nga pagputi sa buhok​—gani pagpanglarot niini. Mahimong magmalimtanon kita. May motunghang bag-ong mga relasyon sa pagminyo sa mga anak, ug sa makausa pa sa dihang may mahimugsong mga apo. Alang sa pipila, ang pagretiro sa sekular nga trabaho moresulta sa lahi nga rutina sa kinabuhi.

² Sa pagkatinuod, ang pagkatigulang mahimong masulayon. (Ecclesiastes 12:1-8) Apan, tagda ang mga alagad sa Diyos sa kapanahonan sa Bibliya. Bisan tuod sa kataposan sila nangamatay ra, sila nakaangkon ug kaalam ug salabotan, nga nagdala kanila ug dakong kalipay sa panahon sa katigulangon. (Genesis 25:8; 35:29; Job 12:12; 42:17) Sa unsang paagi sila milampos nga magmalipayon sa pagkatigulang? Tino nga tungod kini sa pagkinabuhi nga uyon sa mga prinsipyo nga makaplagan nato karon nga natala diha sa Bibliya.​—Salmo 119:105; 2 Timoteo 3:16, 17.

3. Unsang tambag ang gihatag ni Pablo alang sa tigulang nga mga lalaki ug mga babaye?

³ Sa iyang sulat kang Tito, si apostol Pablo naghatag ug maayong giya alang niadtong nagkatigulang. Siya nagsulat: “Magmakasaranganon sa batasan ang tigulang nga mga lalaki, maugdang, mabuot sa hunahuna, mahimsog sa pagtuo, sa gugma, sa pag-agwanta. Sa sama usab magmatinahoron sa panggawi ang tigulang nga mga babaye, dili mabutangbutangon, ni magpaulipon sa daghang bino, mga  magtutudlo sa unsay maayo.” (Tito 2:2, 3) Ang pagsunod niining mga pulonga makatabang kanimo sa pag-atubang sa mga suliran sa pagkatigulang.

4, 5. Sa unsang paagi ang daghang ginikanan mosanong sa dihang ang ilang mga anak mobiya sa balay, ug sa unsang paagi ang pipila makapasibo sa bag-ong kahimtang?

⁴ Ang pag-usab-usab sa mga papel nagkinahanglag pagpasibo. Pagkatinuod niini sa dihang ang hamtong nga mga anak mobiya na sa balay ug magminyo! Alang sa daghang ginikanan mao kini ang unang pahinumdom nga sila nagkatigulang na. Bisan pag nalipay kay dagko na ang ilang mga anak, sagad nga mabalaka ang mga ginikanan kon ila bang nahimo ang tanan nga angay nilang himoon sa pag-andam sa ilang mga anak nga magkinaugalingon. Ug mahimong mingawon sila kanila diha sa balay.

⁵ Masabot, ang mga ginikanan padayong maghunahuna sa kaayohan sa ilang mga anak, bisan nakabiya na ang mga anak sa balay. “Makadungog man lang unta ako kanunay kanila, aron mahupayan ako nga sila anaa sa maayong kahimtang​—kana makapalipay na kanako,” matod sa usa ka inahan. Usa ka amahan nag-asoy: “Sa dihang mibiya ang among anak nga babaye, usa kadto ka malisod kaayong panahon. Nagbilin kini ug dakong kal-ang sa among pamilya tungod kay kanunay kaming magbuhat sa butang nga magkauban.” Sa unsang paagi kining mga ginikanana nakasagubang sa pagkawala sa ilang mga anak? Sa daghang kaso, pinaagi sa pagpakitag kabalaka ug pagtabang sa ubang tawo.

6. Unsay makatabang sa pagmentinar sa mga relasyon sa pamilya diha sa ilang haom nga dapit?

⁶ Sa dihang magminyo ang mga anak, ang papel sa mga ginikanan mausab. Ang Genesis 2:24 nagpahayag: “Ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan ug siya magauban sa iyang asawa ug sila mahimong usa ka unod.” Ang pag-ila sa diyosnong mga prinsipyo sa pagkaulo ug maayong kahikayan makatabang sa mga ginikanan nga huptan  ang mga butang diha sa ilang haom nga dapit.​—1 Corinto 11:3; 14:33, 40.

7. Unsang maayong tinamdan ang giugmad sa usa ka amahan sa dihang ang iyang mga anak nga babaye mibiya sa balay ug nangaminyo?

⁷ Human magminyo ang duha ka anak nga babaye sa magtiayon ug mipahawa, gibatig kahaw-ang sa ilang kinabuhi ang magtiayon. Sa sinugdan, nayugot ang bana sa iyang mga umagad nga lalaki. Apan sa dihang gipalandong niya ang prinsipyo sa pagkaulo, nakaamgo siya nga ang mga bana sa iyang mga anak nga babaye mao na ang responsable sa ilang kaugalingong mga panimalay. Busa, sa dihang ang iyang mga anak nga babaye nangayog tambag, gipangutana niya sila kon unsay hunahuna sa ilang mga bana, ug dayon gitino niya nga mahimong mapaluyohon kutob sa mahimo. Karon gilantaw siya sa iyang mga umagad nga lalaki ingong usa ka higala ug gidawat ang iyang tambag.

8, 9. Sa unsang paagi ang pila ka ginikanan nakapasibo sa pagkinaugalingon sa ilang hamtong nga mga anak?

⁸ Komosta na man kon ang bag-ong kasal, samtang walay nalapas nga kasulatan, mapakyas sa pagbuhat ug butang nga gituohan sa mga ginikanan nga labing maayo? “Kanunay namo silang tabangan nga makita ang panglantaw ni Jehova,” saysay sa usa ka magtiayon nga minyo na ang mga anak, “apan kon dili kami makauyon sa ilang desisyon, amo kanang gidawat ug hatagan sila sa among pagpaluyo ug pagdasig.”

⁹ Sa pila ka nasod sa Asia, ang pila ka inahan dili makadawat sa pagkinaugalingon sa ilang mga anak nga lalaki. Hinunoa, kon ilang gitahod ang Kristohanong kahikayan ug pagkaulo, ilang makaplagan nga maibanan ang mga kasungian batok sa ilang mga umagad nga babaye. Nakaplagan sa usa ka Kristohanong babaye nga ang pagbiya sa iyang mga anak nga lalaki gikan sa balay sa pamilya nahimong usa ka “tinubdan sa nagakadakong pasalamat.” Nalipay siya nga makita ang ilang katakos sa pagdumala sa ilang bag-ong mga panimalay. Sa baylo, nagpagaan kini sa pisikal ug mental nga lulan nga kinahanglan nilang pas-anon sa iyang bana samtang sila nagkatigulang.

10, 11. Unsang Kasulatanhong tambag ang makatabang sa mga tawo nga likayan ang pila ka mga lit-ag sa pagkaedad-edaran?

¹⁰ Lainlain ang sanong sa mga tawo sa pag-abot sa pagkaedad-edaran. Mausab ang pagpamiste sa pila ka lalaki sa paningkamot nga mahimong batabata tan-awon. Daghang kababayen-an ang maguol mahitungod sa mga kausaban nga dad-on sa paghunong sa regla. Ikasubo, ang pipila nga edad-edaran na maghagit sa ilang mga kapikas sa pagkayugot o pangabubho pinaagi sa pagpangamoral sa batabata nga mga membro sa kaatbang nga sekso. Hinunoa, ang diyosnon edarang mga lalaki maoy ‘mabuot sa hunahuna,’ nga nagasumpo sa dili hustong mga tinguha. (1 Pedro 4:7) Ang hamtong nga mga babaye sa susama magkugi sa pagmentinar sa kalig-on sa ilang mga kaminyoon, tungod sa ilang gugma alang sa ilang mga bana ug sa tinguha nga mapahimut-an si Jehova.

¹¹ Ubos sa pagdasig, si Haring Lemuel nagsulat ug pagdayeg sa “takos nga asawa” nga nagaganti sa iyang bana  “ug maayo, ug dili daotan, sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi.” Dili pakyason sa Kristohanong bana nga dayegon ang mga panikaysikay sa iyang asawa sa pagsagubang sa bisan unsang emosyonal nga suliran nga iyang maeksperyensiyahan sa iyang pagkaedad-edaran na. Ang gugma sa bana motukmod sa ‘pagdayeg kaniya.’​—Proverbio 31:10, 12, 28.

12. Sa unsang paagi ang mga magtiayon mahimong mas suod sa paglabay sa daghang tuig?

¹² Sa puliking mga katuigan sa pagmatuto ug bata, mahimong malipayon ninyong gipadaplin ang inyong personal nga mga tinguha aron maatiman ang mga panginahanglan sa inyong mga anak. Sa ilang pagbiya panahon na nga inyong bug-oson ang inyong pagtagad sa inyong kaminyoon. “Sa dihang mibiya na sa balay ang akong mga anak nga babaye,” matod sa usa ka bana, “gisugdan ko na usab ug pagpangulitawo ang akong asawa.” Laing bana nag-ingon: “Mabalak-on kami sa panglawas sa usag usa ug pahinumdoman ang matag usa sa panginahanglan nga mag-ehersisyo.” Aron dili mingawon, siya ug ang iyang asawa moabiabi sa ubang mga membro sa kongregasyon. Oo, ang pagpakitag interes sa uban nagadalag mga panalangin. Dugang pa, kini makapahimuot kang Jehova.​—Filipos 2:4; Hebreohanon 13:2, 16.

13. Unsay gidula sa pagkaprangka ug pagkamatinud-anon sa dihang parehong nagkatigulang ang magtiayon?

¹³ Ayawg tugoti nga may molungtad nga kal-ang sa komunikasyon tali kanimo ug sa imong kapikas. Magsultihanay nga prangka. (Proverbio 17:27) “Gipalalom namo ang among pagsinabtanay sa usag usa pinaagi sa pagkahimong mahangaw-on ug may konsiderasyon,” komento sa usa ka bana. Ang iyang asawa miuyon, nga nag-ingon: “Samtang nagkatigulang kami, nakakaplag kamig kalipay sa pag-inom-inom ug tsa nga magkauban, sa pagkabildohay, ug pagtinabangay sa usag usa.” Ang imong pagkaprangka ug pagkamatinud-anon makatabang sa pagpalig-on sa bugkos sa kaminyoon, nga maghatag niini ug kalig-on nga makasagang sa mga atake ni Satanas, ang tigbungkag sa kaminyoon.

14. Unsa ang bahin nga dayag gidula sa apohang babaye ni Timoteo sa iyang pagtubo ingong usa ka Kristohanon?

¹⁴ Ang mga apo mao “ang purongpurong” sa mga edaran. (Proverbio 17:6) Ang pagpakig-uban sa mga apo mahimong makalilipay gayod​—makapalagsik ug makapabaskog. Ang Bibliya naghisgot ug maayo bahin kang Loida, usa ka apohang babaye nga, uban sa iyang anak nga babaye nga si Eunice, nagpaambit sa iyang mga tinuohan ngadto sa iyang masusong apo nga lalaki nga si Timoteo. Namat-an niining maong batan-on nga gipabilhan sa iyang inahan ug sa iyang apohang babaye ang kamatuoran sa Bibliya.​—2 Timoteo 1:5; 3:14, 15.

15. Kon bahin sa mga apo, unsang bililhong kontribusyon ang mahimo sa mga apohan, apan unsay angay nilang likayan?

¹⁵ Nan, ania ang usa ka linaing natad diin ang mga apohan makahimog usa ka labing bililhong kontribusyon. Mga apohan, inyo nang napaambit sa inyong mga anak ang inyong kahibalo mahitungod sa mga katuyoan ni Jehova. Karon puwede na usab ninyong himoon ang susama uban sa sunod nga kaliwatan! Daghang bata ang malipay nga maminaw sa ilang mga apohan nga mag-asoy sa mga estorya sa Bibliya. Siyempre, dili ninyo ilogon ang responsabilidad sa amahan sa pagsilsil sa mga kamatuoran sa Bibliya diha sa iyang mga anak. (Deuteronomio 6:7) Hinunoa, inyo kining komplementohan. Hinaot nga ang inyong pag-ampo mahisama sa pag-ampo sa salmista: “Bisan sa diha nga matigulang na ako ug maubanon, Oh Diyos, ayaw ako pagbiyai, hangtod nga ikamantala ko ang imong kusog ngadto sa sunod nga kaliwatan, sa tagsatagsa nga moanhi, ang mahitungod sa imong gahom.”​—Salmo 71:18; 78:5, 6.

16. Sa unsang paagi ang mga apohan makalikay nga mahimong hinungdan sa kabangian nga motungha diha sa ilang pamilya?

¹⁶ Ikasubo, ang pila ka apohan nagpatuman pag-ayo sa mga bata sa punto nga motungha ang mga kabangian tali sa mga apohan ug sa ilang hamtong nga mga anak. Hinunoa, ang inyong tiunay nga kalulot tingali magpasayon sa inyong mga apo nga mosumbong kaninyo sa dihang manuko silang motug-an sa mga butang ngadto sa ilang mga ginikanan. Usahay ang mga bata molaom nga ang ilang mapatuyangong  mga apohan modapig kanila batok sa ilang mga ginikanan. Nan unsay inyong buhaton? Lihok nga maalamon ug dasiga ang inyong mga apo nga magprangka sa ilang mga ginikanan. Mahimo ninyong ipatin-aw nga kini makapahimuot kang Jehova. (Efeso 6:1-3) Kon kinahanglanon, mahimong moboluntaryo kamo nga pasayonon ang pagduol sa mga bata pinaagi sa pagpakig-estorya sa ilang mga ginikanan. Magmaprangka uban sa inyong mga apo mahitungod sa inyong nakat-onan latas sa katuigan. Ang inyong pagkamatinud-anon ug pagkaprangka makaayo kanila.

17. Unsang determinasyon sa salmista ang angay sundogon sa nagkatigulang nga mga Kristohanon?

¹⁷ Samtang nagkatigulang ka, makaplagan nimo nga dili nimo mahimo ang tanang butang nga kanhi imong mahimo o kadtong gusto nimong himoon. Unsaon sa usa pagdawat ug pag-atubang sa proseso sa pagtigulang? Sa imong hunahuna mahimong bation nimo nga ikaw 30 anyos, apan ang pagpasiplat sa salamin magpakita sa lahi nga katinuoran nga mas tigulang ka ug pipila ka dekada. Ayawg kaluya. Ang salmista nangaliyupo kang Jehova: “Ayaw ako pag-isalikway sa panahon sa pagkatigulang; ayaw ako pagbiyai sa diha nga ang akong kusog maluya na.” Pagdesider nga sundogon ang determinasyon sa salmista. Siya nag-ingon: “Magapadayon ako sa pagpaabot, ug magadugang gayod ang akong pagdayeg kanimo.”​—Salmo 71:9, 14.

18. Sa unsang paagi ang usa ka hamtong nga Kristohanon makahimog bililhong paggamit sa pagretiro?

¹⁸ Daghan ang abanteng nangandam sa pagpauswag sa ilang pagdayeg kang Jehova inigretiro sa sekular nga trabaho. “Abante akong nagplano kon unsay akong buhaton sa dihang ang among anak nga babaye makahuman na sa pagtungha,” saysay sa usa ka amahan nga karon retirado na. “Gihukom nako nga ako mosugod sa bug-os-panahong ministeryo sa buluhatong pagwali, ug akong gibaligya ang akong negosyo aron walay kabilinggan sa mas bug-os nga pag-alagad kang Jehova. Miampo ako alang sa direksiyon sa Diyos.” Kon hapit ka nang moretiro, pagkuhag kahupayan  gikan sa pahayag sa atong Dakong Maglalalang: “Bisan hangtod sa kagulangon ako mao rang Usa; ug bisan hangtod nga ang buhok maubanon ako mosagakay kaninyo.”​—Isaias 46:4.

19. Unsang tambag ang gihatag alang niadtong nagakatigulang?

¹⁹ Ang pagpahiangay sa pagretiro sa sekular nga trabaho mahimong dili sayon. Gitambagan ni apostol Pablo ang edarang mga lalaki nga “magmakasaranganon sa batasan.” Kini nagkinahanglag bug-os nga pagpugong, nga dili magpadaog sa kiling nga mangitag kasayon sa kinabuhi. Mahimong adunay dakong panginahanglan alang sa usa ka rutina ug disiplina sa kaugalingon human sa pagretiro kay kaniadto. Nan, magmapuliki “nga kanunay may daghang buhaton diha sa buluhaton sa Ginoo, nga nahibalo nga ang inyong kahago dili kawang may kalabotan sa Ginoo.” (1 Corinto 15:58) Pasangkara ang inyong mga kalihokan aron matabangan ang uban. (2 Corinto 6:13) Daghang Kristohanon ang naghimo niini pinaagig masibotong pagwali sa maayong balita sibo sa pangedaron. Samtang ikaw nagkatigulang, magmahimong “mahimsog sa pagtuo, sa gugma, sa pag-agwanta.”​—Tito 2:2.

20, 21. (a) Sa presenteng sistema sa mga butang, unsay magpabulag ngadtongadto sa magtiayon? (b) Sa unsang paagi si Ana naghatag ug maayong panig-ingnan alang sa nagbangotang mga kapikas?

²⁰ Usa ka makapasubo apan tinuod nga kahimtang nga sa presenteng sistema sa mga butang, ang mga magtiayon ngadtongadto magkabulag tungod sa kamatayon. Ang nagbangotang Kristohanong mga bana o asawa nahibalo nga ang ilang minahal nianang tungora natulog, ug masaligon sila nga makita nila sila pag-usab. (Juan 11:11, 25) Apan ang pagkawala makapaguol gihapon. Sa unsang paagi kini dumalahon sa nabalo? a

²¹ Ang paghinumdom sa gihimo sa usa ka karakter sa Bibliya makatabang. Si Ana nabalo human lamang sa pito ka  tuig nga kaminyoon, ug sa dihang nabasahan nato siya, siya 84 anyos na. Makatino kita nga siya nagbangotan sa dihang nawad-an siya sa iyang bana. Giunsa niya pagsagubang? Naghalad siya ug balaang pag-alagad kang Jehova nga Diyos sa templo adlaw ug gabii. (Lucas 2:36-38) Ang kinabuhi ni Ana sa mainampoong pag-alagad sa walay duhaduha usa ka dakong pangontra sa kasubo ug kamingaw nga iyang gibati ingong usa ka balo.

22. Sa unsang paagi ang pila ka balong babaye ug balong lalaki nakasagubang sa kamingaw?

²² “Ang labing dakong hagit alang kanako mao ang walay ikahinabi,” saysay sa usa ka 72 anyos nga babaye nga nabalo napulo ka tuig kanhi. “Ang akong bana maayong tigpaminaw. Estoryahan namo ang mga butang bahin sa kongregasyon ug ang among bahin diha sa Kristohanong ministeryo.” Laing balong babaye ang nag-ingon: “Bisan tuod maulian ka sa paglabay sa panahon, nakaplagan nako nga mas tukmang ingnon nga ang paggamit sa usa sa iyang panahon mao ang makatabang sa iyang pagkamaulian. Anaa ka sa labing maayong kahimtang nga makatabang sa uban.” Usa ka 67 anyos nga balong lalaki miuyon, nga nag-ingon: “Usa ka talagsaong paagi sa pagsagubang sa pagbangotan mao ang paghatag sa imong kaugalingon sa paghupay sa uban.”

23, 24. Unsang dakong kahupayan ang gihatag sa Bibliya alang sa mga tigulang, ilabina niadtong nabalo?

²³ Bisan tuod kuhaon sa kamatayon ang minahal nga kapikas, si Jehova nagpabiling kanunay nga maunongon, kanunay nga kasaligan. “Usa ka butang gipangayo ko kang Jehova,” awit ni Haring David sa kakaraanan, “kini ang pangitaon ko, nga ako mahimong mopuyo sa balay ni Jehova sa tanang adlaw sa akong kinabuhi, aron sa pagtan-aw sa katahom ni Jehova ug sa pagtan-aw nga mapabilhon sa iyang templo.”​—Salmo 27:4.

²⁴ “Pasidunggi ang mga babayeng balo nga tinuod nga mga babayeng balo,” awhag ni apostol Pablo. (1 Timoteo 5:3) Ang tambag nga sunod niining maong instruksiyon  nagpaila nga ang takos nga mga balo nga walay suod nga mga kadugo mahimong nagkinahanglan ug materyal nga suportar gikan sa kongregasyon. Bisan pa niana, ang diwa sa instruksiyon sa “pagpasidungog” naglakip sa ideya nga pabilhan sila. Pagkadakong kahupayan ang makuha sa diyosnong mga balo sa kasayoran nga si Jehova nagpabili kanila ug mag-amuma kanila!​—Santiago 1:27.

25. Unsang tumong ang nagpabilin gihapon alang sa mga tigulang?

²⁵ “Ang himaya sa tigulang nga mga lalaki mao ang ilang ubanong-ulo,” pahayag sa dinasig nga Pulong sa Diyos. Kini maoy “usa ka purongpurong sa katahom sa dihang makaplagan kini sa dalan sa pagkamatarong.” (Proverbio 16:31; 20:29) Nan, minyo man o tagsaanon na usab, padayon nga ibutang sa unang dapit sa imong kinabuhi ang pag-alagad kang Jehova. Makabaton ka ug maayong ngalan uban sa Diyos karon ug kalaoman sa kinabuhing walay kataposan diha sa usa ka kalibotan diin ang mga suliran sa pagkatigulang wala na.​—Salmo 37:3-5; Isaias 65:20.