1, 2. (a) Welke veranderingen voltrekken zich als iemand ouder wordt? (b) Hoe hadden godvruchtige mensen uit bijbelse tijden een voldoening gevende oude dag?

WANNEER wij ouder worden, voltrekken zich vele veranderingen. Door fysieke zwakte neemt onze levenskracht af. Een blik in de spiegel onthult nieuwe rimpels en laat zien dat ons haar geleidelijk grijs wordt, ja zelfs uitvalt. Het kan zijn dat ons geheugen ons af en toe in de steek laat. Nieuwe relaties ontwikkelen zich wanneer de kinderen trouwen, en opnieuw wanneer er kleinkinderen komen. Voor sommigen resulteert hun pensionering in een andere levensroutine.

² Ouder worden kan werkelijk een bezoeking zijn (Prediker 12:1-8). Beschouw evenwel Gods dienstknechten in bijbelse tijden. Hoewel de dood hen uiteindelijk opeiste, verwierven zij zowel wijsheid als begrip, wat hun een zeer voldoening gevende oude dag schonk (Genesis 25:8; 35:29; Job 12:12; 42:17). Hoe slaagden zij erin ondanks het voortschrijden der jaren gelukkig te blijven? Stellig door in overeenstemming te leven met de beginselen die wij thans in de bijbel opgetekend vinden. — Psalm 119:105; 2 Timotheüs 3:16, 17.

3. Welke raad gaf Paulus aan oudere mannen en vrouwen?

³ In zijn brief aan Titus gaf de apostel Paulus gedegen raad aan degenen die ouder worden. Hij schreef: „De bejaarde mannen moeten matig in gewoonten zijn, ernstig, gezond van verstand, gezond in geloof, in liefde, in volharding. Evenzo moeten de bejaarde vrouwen eerbiedig in hun gedrag zijn, geen lasteraarsters, noch verslaafd aan veel wijn, het goede onderwijzend” (Titus 2:2, 3). Deze  woorden ter harte nemen, kan u helpen de uitdagingen van het ouder worden onder de ogen te zien.

4, 5. Hoe reageren veel ouders wanneer hun kinderen uit huis gaan, en hoe passen sommige ouders zich aan de nieuwe situatie aan?

⁴ Veranderende omstandigheden vereisen aanpassingsvermogen. Hoe waar blijkt dit te zijn wanneer volwassen kinderen uit huis gaan en trouwen! Voor veel ouders is dit de eerste herinnering aan het feit dat zij oud worden. Hoewel ouders blij zijn dat hun nakomelingen volwassen zijn geworden, piekeren zij er vaak over of zij wel al het mogelijke hebben gedaan om de kinderen erop voor te bereiden op eigen benen te staan. En het kan zijn dat zij hun aanwezigheid in huis missen.

⁵ Het is begrijpelijk dat ouders zich zelfs nadat de kinderen uit huis zijn, om het welzijn van hun kinderen blijven bekommeren. „Als ik maar vaak iets van hen zou kunnen horen, om mij gerust te stellen dat het goed met hen gaat — dat zou mij gelukkig maken”, merkte één moeder op. Een vader zegt: „Toen onze dochter uit huis ging, was het heel moeilijk. Het liet een grote leegte in ons gezin achter, want wij hadden altijd alles samen gedaan.” Hoe hebben deze ouders het verwerkt dat zij hun kinderen niet meer thuis hadden? In veel gevallen door hun best te doen om andere mensen te helpen.

6. Wat draagt ertoe bij gezinsverhoudingen in het juiste licht te bezien?

⁶ Wanneer kinderen trouwen, verandert de rol van de ouders. In Genesis 2:24 staat: „Een man [zal] zijn vader en zijn moeder verlaten en hij moet zich hechten aan zijn vrouw en zij moeten één vlees worden.” Wanneer ouders vasthouden aan door God ingestelde regels voor gezag en goede orde in het gezin, zullen zij geholpen worden de dingen in het juiste licht te bezien. — 1 Korinthiërs 11:3; 14:33, 40.

7. Welke voortreffelijke houding kweekte één vader aan toen zijn dochters uit huis gingen om te trouwen?

⁷ Nadat de twee dochters van een echtpaar getrouwd waren en uit huis waren gegaan, voelde het echtpaar een  leegte in hun leven. Eerst droeg de echtgenoot zijn schoonzoons een kwaad hart toe. Maar toen hij over het gezagsbeginsel nadacht, besefte hij dat de echtgenoten van zijn dochters nu de verantwoordelijkheid voor hun respectieve huisgezinnen droegen. Toen zijn dochters dan ook bij hem kwamen om raad, vroeg hij hun hoe hun man erover dacht en zorgde er vervolgens voor zoveel mogelijk steun te verlenen. Zijn schoonzoons beschouwen hem nu als een vriend en zijn blij met zijn raad.

8, 9. Hoe hebben sommige ouders zich aangepast aan het feit dat hun volwassen kinderen op eigen benen kwamen te staan?

⁸ En als pasgetrouwden, hoewel zij niets onschriftuurlijks doen, nu niet doen wat volgens de ouders het beste is? „Wij helpen hen altijd Jehovah’s zienswijze te begrijpen,” legt een echtpaar met getrouwde kinderen uit, „maar als wij het niet eens zijn met een door hen genomen beslissing, aanvaarden wij die en geven hun onze steun en aanmoediging.”

⁹ In bepaalde Aziatische landen vinden sommige moeders het vooral moeilijk te aanvaarden dat hun zoon op eigen benen staat. Als zij echter de christelijke orde en het christelijke gezagsbeginsel respecteren, ontdekken zij dat er minder wrijving is met hun schoondochters. Eén christelijke vrouw bemerkt dat het een „bron van steeds toenemende dankbaarheid” is dat haar zoons het ouderlijk huis hebben verlaten. Het schenkt haar steeds meer vreugde te zien dat zij zo goed in staat zijn hun nieuwe gezin leiding te geven. Dit heeft op zijn beurt een verlichting betekend van de fysieke en mentale last die zij en haar echtgenoot te dragen hebben naarmate zij ouder worden.

10, 11. Welke bijbelse raad zal mensen helpen sommige strikken van de middelbare leeftijd te vermijden?

¹⁰ Mensen reageren verschillend op het bereiken van de middelbare leeftijd. Sommige mannen gaan zich anders kleden in een poging om jonger te lijken. Veel vrouwen  maken zich zorgen over de veranderingen die door de overgang worden veroorzaakt. Helaas prikkelen sommige personen van middelbare leeftijd hun huwelijkspartner tot wrevel en jaloezie door met jongere leden van het andere geslacht te flirten. Godvruchtige oudere mannen zijn echter „gezond van verstand” en beteugelen onjuiste verlangens (1 Petrus 4:7). Evenzo werken rijpe vrouwen er hard aan de stabiliteit van hun huwelijk te handhaven, uit liefde voor hun echtgenoot en omdat zij Jehovah graag willen behagen.

¹¹ Onder inspiratie tekende koning Lemuël een lofzang op aan het adres van de „bekwame vrouw”, die haar echtgenoot „met het goede [beloont], en niet met het kwade, al de dagen van haar leven”. Een christelijke echtgenoot zal beslist waardering hebben voor de wijze waarop zijn vrouw haar best doet om het hoofd te bieden aan eventuele emotionele problemen die zij ervaart nu zij de middelbare leeftijd heeft bereikt. Zijn liefde zal hem ertoe bewegen ’haar te roemen’. — Spreuken 31:10, 12, 28.

12. Hoe kunnen echtparen met het verstrijken der jaren meer naar elkaar toe groeien?

 ¹² Gedurende de drukke jaren waarin u de kinderen grootbracht, hebt u beiden uw persoonlijke verlangens graag opzij gezet om aandacht te schenken aan de behoeften van uw kinderen. Nu zij uit huis zijn, is de tijd aangebroken om u weer meer aan uw eigen huwelijksleven te wijden. „Toen mijn dochters uit huis gingen,” zegt één echtgenoot, „begon ik mijn vrouw opnieuw het hof te maken.” Een andere echtgenoot zegt: „Wij letten op elkaars gezondheid en herinneren elkaar aan de noodzaak van lichaamsbeweging.” Om zich niet eenzaam te voelen, betonen hij en zijn vrouw gastvrijheid aan andere leden van de gemeente. Ja, belangstelling tonen voor anderen, brengt zegeningen. Bovendien behaagt het Jehovah. — Filippenzen 2:4; Hebreeën 13:2, 16.

13. Welke rol spelen openheid en eerlijkheid wanneer een echtpaar samen ouder wordt?

¹³ Laat niet toe dat er een communicatiekloof tussen u en uw huwelijkspartner ontstaat. Spreek vrijuit met elkaar (Spreuken 17:27). „Wij verdiepen ons begrip voor elkaar door zorgzaam en attent te zijn”, zei één echtgenoot. Zijn vrouw stemt daarmee in met de woorden: „Nu wij ouder zijn geworden, vinden wij het fijn om samen thee te drinken, met elkaar te praten en samen dingen te doen.” Dat u open en eerlijk bent, kan ertoe bijdragen uw huwelijksband te verstevigen en er een veerkracht aan te verlenen die de aanvallen van Satan, de huwelijksverwoester, zal afweren.

14. Welk aandeel had Timotheüs’ grootmoeder er kennelijk aan dat hij tot een christen opgroeide?

¹⁴ Kleinkinderen zijn „de kroon” van de bejaarden (Spreuken 17:6). Het gezelschap van kleinkinderen kan echt een genot zijn — levendig en verkwikkend. De bijbel laat zich gunstig uit over Loïs, een grootmoeder die samen met haar dochter Eunice haar geloofsovertuigingen  deelde met haar jonge kleinzoon Timotheüs. Deze knaap groeide op in de wetenschap dat zowel zijn moeder als zijn grootmoeder de bijbelse waarheid hoogschatte. — 2 Timotheüs 1:5; 3:14, 15.

15. Wat kunnen grootouders met betrekking tot kleinkinderen als iets heel waardevols bijdragen, maar wat moeten zij vermijden?

¹⁵ Hier is dus een speciaal terrein waarop grootouders iets heel waardevols kunnen bijdragen. Grootouders, u hebt uw kennis van Jehovah’s voornemens reeds met uw kinderen gedeeld. Nu kunt u hetzelfde doen met weer een volgende generatie! Veel kleine kinderen hangen aan de lippen van hun grootouders wanneer die bijbelverhalen vertellen. Vanzelfsprekend neemt u niet de verantwoordelijkheid over die de vader heeft om zijn kinderen bijbelse waarheden in te scherpen (Deuteronomium 6:7). U vult die veeleer aan. Moge uw gebed zijn als dat van de psalmist: „Zelfs tot in de ouderdom en grijsheid, o God, verlaat mij niet, totdat ik over uw arm kan vertellen aan het geslacht, aan allen die nog komen zullen, over uw macht.” — Psalm 71:18; 78:5, 6.

16. Hoe kunnen grootouders ervoor zorgen dat er geen spanningen in hun familie ontstaan?

¹⁶ Helaas verwennen sommige grootouders de kleintjes zozeer dat er spanningen tussen de grootouders en hun volwassen kinderen ontstaan. Maar uw oprechte vriendelijkheid kan het voor uw kleinkinderen misschien gemakkelijk maken u in vertrouwen te nemen wanneer zij bepaalde aangelegenheden niet graag aan hun ouders onthullen. Soms hopen de kinderen dat hun inschikkelijke grootouders hun partij zullen kiezen en niet die van hun ouders. Wat dan? Geef van wijsheid blijk en moedig uw kleinkinderen aan open te zijn tegenover hun ouders. U kunt uitleggen dat dit Jehovah behaagt (Efeziërs 6:1-3). Als het nodig is, kunt u aanbieden de weg voor de kinderen te banen door met hun ouders te spreken. Vertel uw kleinkinderen eerlijk wat u door de jaren heen hebt geleerd. Uw eerlijkheid en openhartigheid kunnen hun tot voordeel strekken.

17. Welke beslissing dienen ouder wordende christenen in navolging van de psalmist te nemen?

¹⁷ Naarmate de jaren voortschrijden, zult u bemerken dat u niet alles kunt doen wat u vroeger deed of nu zou willen doen. Hoe verwerkt iemand het verouderingsproces? In uw geest voelt u zich misschien dertig, maar een blik in de spiegel laat iets anders zien. Wees niet ontmoedigd. De psalmist smeekte Jehovah: „Werp mij niet weg ten tijde van de ouderdom; verlaat mij niet juist wanneer mijn kracht het begeeft.” Neem u vast voor dezelfde beslissing te nemen als de psalmist. Hij zei: „Ik zal voortdurend wachten, en ik wil al uw lof vermeerderen.” — Psalm 71:9, 14.

18. Hoe kan een rijpe christen zijn tijd na de pensionering goed benutten?

¹⁸ Velen hebben zich er van tevoren op voorbereid om na hun pensionering hun lof aan Jehovah te doen toenemen. „Ik heb van tevoren gepland wat ik zou doen wanneer onze dochter van school af zou komen”, verklaart een vader die nu gepensioneerd is. „Ik besloot de volle-tijdprediking op mij te nemen, en ik verkocht mijn zaak teneinde vrij te zijn om Jehovah vollediger te dienen. Ik bad om Gods leiding.” Als u de pensioengerechtigde leeftijd nadert, put dan troost uit de verklaring van onze Grootse Schepper: „Zelfs tot iemands ouderdom toe ben ik Dezelfde; en tot iemands grijsheid toe zal ikzelf blijven torsen.” — Jesaja 46:4.

19. Welke raad wordt gegeven aan degenen die ouder worden?

¹⁹ Aanpassing na de pensionering is misschien niet gemakkelijk. De apostel Paulus gaf bejaarde mannen de raad „matig in gewoonten” te zijn. Dit betekent dat men zich in de greep moet houden, niet moet toegeven aan de neiging een gemakkelijk leventje te gaan leiden. Na de pensionering kan het zelfs nog noodzakelijker zijn een goede routine en zelfdiscipline te hebben. Wees dus druk bezig, „altijd volop te doen hebbend in het werk van de Heer, wetend dat uw arbeid niet tevergeefs is in verband met de  Heer” (1 Korinthiërs 15:58). Breid uw activiteiten uit en ga anderen helpen (2 Korinthiërs 6:13). Veel christenen doen dit door in een weliswaar aangepast tempo toch ijverig het goede nieuws te prediken. Ook al wordt u ouder, blijf „gezond in geloof, in liefde, in volharding”. — Titus 2:2.

20, 21. (a) Waardoor worden huwelijkspartners in het huidige samenstel van dingen ten slotte gescheiden? (b) Hoe is Anna een voortreffelijk voorbeeld voor personen die hun huwelijkspartner in de dood verloren hebben?

²⁰ Het is een droevig maar onloochenbaar feit dat in het huidige samenstel van dingen huwelijkspartners ten slotte door de dood gescheiden worden. Christelijke huwelijkspartners die alleen achterblijven, weten dat hun geliefden nu slapen, en zij hebben het vaste vertrouwen dat zij hen zullen terugzien (Johannes 11:11, 25). Maar het verlies is nochtans heel verdrietig. Hoe kan degene die achtergebleven is, het verlies verwerken? *

²¹ Zich te binnen brengen wat een zekere bijbelse figuur heeft gedaan, zal een hulp zijn. Anna werd weduwe na slechts zeven jaar getrouwd te zijn geweest, en in het verslag dat wij over haar lezen, was zij 84. Wij kunnen er zeker van zijn dat zij veel verdriet had toen zij haar echtgenoot verloor. Hoe verwerkte zij dit verlies? Zij verrichtte nacht en dag heilige dienst voor Jehovah God in de tempel (Lukas 2:36-38). Anna’s leven van gebedsvolle dienst vormde ongetwijfeld een geweldig hulpmiddel om het verdriet en de eenzaamheid die zij als weduwe ervoer, tegen te gaan.

22. Hoe hebben sommige weduwen en weduwnaars het hoofd geboden aan eenzaamheid?

²² „De grootste uitdaging voor mij was dat ik geen partner  had om mee te praten”, verklaarde een 72-jarige vrouw die tien jaar daarvoor weduwe was geworden. „Mijn man was een goede luisteraar. Wij praatten altijd over de gemeente en ons aandeel aan de christelijke bediening.” Een andere weduwe zegt: „Hoewel de tijd alle wonden heelt, heb ik gemerkt dat het nauwkeuriger is te zeggen dat wat iemand met zijn tijd doet, een hulp vormt om te genezen. Je bent beter in staat anderen te helpen.” Een 67-jarige weduwnaar stemt hiermee in en zegt: „Een prachtige manier om over het verlies heen te komen, is je uiterste best te doen om anderen te vertroosten.”

23, 24. Welke grote troost biedt de bijbel bejaarden, vooral degenen die een huwelijkspartner hebben verloren?

²³ Hoewel de dood een geliefde huwelijkspartner wegneemt, blijft Jehovah altijd getrouw. „Eén ding heb ik van Jehovah gevraagd”, zong koning David uit de oudheid, „dat zal ik zoeken: Dat ik al de dagen van mijn leven in het huis van Jehovah mag wonen, om de aangenaamheid van Jehovah te aanschouwen en met waardering zijn tempel te bezien.” — Psalm 27:4.

²⁴ „Eer weduwen die werkelijk weduwen zijn”, drukt de apostel Paulus ons op het hart (1 Timotheüs 5:3). Uit de op deze instructie volgende raad blijkt dat weduwen die het waard waren en die geen naaste bloedverwanten bezaten, misschien materiële ondersteuning van de gemeente nodig hadden. Niettemin is de strekking van de vermaning om hen te ’eren’, ook dat zij waardevol geacht moeten worden. Wat een troost kunnen godvruchtige weduwen en weduwnaars putten uit de wetenschap dat Jehovah hen waardevol acht en hen zal schragen! — Jakobus 1:27.

25. Wat kunnen de bejaarden zich ten doel blijven stellen?

²⁵ „De pracht der ouden is hun grijsheid”, zegt Gods geïnspireerde Woord. Ze is „een luisterrijke kroon wanneer ze op de weg der rechtvaardigheid wordt gevonden”  (Spreuken 16:31; 20:29). Blijf daarom, of u nu getrouwd bent of weer ongetrouwd, Jehovah’s dienst in uw leven op de eerste plaats stellen. Aldus zult u nu een goede naam bij God hebben en het vooruitzicht bezitten op eeuwig leven in een wereld waar geen met de ouderdom gepaard gaande pijnen meer zullen zijn. — Psalm 37:3-5; Jesaja 65:20.